Vavanuna Ni Vavasati—Xana Hakunene Va Vulavula Hi Ndlela Leyi Hambaneke?

A HI nge hi loyi Gayisa a ngo lokoxolokoxo, a nghena ehofisini ya Yingwana, a tsanile emirini hikwalaho ka ku karhateka kakwe. Yingwana u n’wi languta khwatsi munghana wakwe naswona u rindzele leswaku a vulavula. Gayisa wa titshandza u ri: “A ndzi swi tivi loko ndzi ta swi kota ku ya emahlweni na ntirho lowu. Ku na swihinga swo tala swinene, naswona valawuri va laha va ndzi tshikilela hakunene.” Yingwana a vutisa hi ku kongoma a ku: “Gayisa, xana u vilerisiwa hi yini? Wa swi tiva leswaku u na ntokoto lowukulu entirhweni lowu, ni valawuri va swi tiva sweswo. Ehleketa kahle. Xana u ehleketa leswaku leswi i xiphiqo? Phela, n’hwetinyana leyi nga hundza . . .” Yingwana a hlamusela timhaka ta xiphiqo lexi hlekisaka lexi nga tshama xi n’wi endlekela ivi hi xihatla munghana wakwe a huma ehofisini a ri karhi a hleka naswona a ntshunxekile. Yingwana a a tsakile hi leswi a pfuneke.

Nakambe a hi nge loko a fika ekaya ndzhenga wolowo, Yingwana u swi vone kahle leswaku nsati wakwe, Nkhensani, a a nga tsakanga na yena. U n’wi xewete hi ntsako lowukulu ivi a rindzela leswaku a n’wi byela leswi n’wi hlundzukiseke. Endzhaku ka nkarhi, ku lo whii, nsati u vulavulele ehenhla a ku: “A ndzi nge he xi tiyiseleli xiyimo lexi! Muthori wa mina lontshwa u na tihanyi!” Yingwana u n’wi tshamise ehansi, a n’wi angarha kutani a ku: “Murhandziwa, u nga hlundzuki hi ndlela yoleyo. Vona, ko va ntirho ntsena. Vathori va tano. Loko a wu swi twile leswi muthori wa mina a nga holovisa xiswona namuntlha. Kambe, loko swi ku tikela ngopfu, u ngo tshika.”

Nkhensani a hlamula hi ku hatlisa a ku: “A wu na mhaka na leswi ndzi titwisaka xiswona! A wu ndzi yingiseli! Ndzi nga ka ndzi nga tshiki! A wu holi mali leyi ringaneke!” U tsutsumele ekamareni ro etlela eka rona, a fika a rila hi xiviti. Yingwana u yime ehandle ka nyangwa lowu nga pfaleka, a hlamarile leswaku ku humelela yini. Ha yini ku ve ni n’wangulo wo tano lowu hambaneke eka marito ya Yingwana yo chavelela?

Xana Ku Vangeriwa Hi Ku Hambana eXikarhi Ka Vavanuna Ni Vavasati?

Van’wana va nga vula leswaku ku hambana eka swikombiso leswi i mhaka leyi nga erivaleni: Gayisa i wanuna; Nkhensani i wansati. Vakambisisi va ririmi va kholwa leswaku swiphiqo swa ku vulavurisana evukatini hakanyingi swi vangiwa hi ku hambana ka rimbewu. Tibuku to tanihi You Just Don’t Understand na Men Are From Mars, Women Are From Venus ti seketela mianakanyo ya leswaku vavanuna ni vavasati, hambi loko va vulavula ririmi leri fanaka, va hambane ngopfu hi mavulavulelo.

Handle ko kanakana, loko Yehovha a tumbuluxe wansati eka wanuna, wansati a nga ri xivumbiwa lexi cincekenyana eka wanuna. Wanuna ni wansati a va vumbiwe hi vukheta, va xonga lerova va fanelana—hi xivumbeko, hi mintlhaveko, hi miehleketo ni hi tlhelo ra moya. Ehenhla ka ku hambana loku ka ntumbuluko, ku ni ku rharhangana ka makulelo ya munhu ni ntokoto wa vutomi, ni mahanyelo ya vanhu lama vangiwaka hi ndhavuko, ndhawu ni mavonelo ya tiko eka leswi nga swa vaxinuna kumbe swa vaxisati. Hikwalaho ka minkucetelo leyi, swi nga ha koteka ku xiya mikhuva yo karhi eka ndlela leyi va xinuna ni va xisati va vulavulaka ha yona. Kambe “swihlawulekiso swa wanuna” kumbe “swihlawulekiso swa wansati” leswi nga oloviki ku swi hambanisa, swi nga ha kumeka etibukwini ta ntivo-miehleketo ntsena.

Vavasati va tiviwa hi swihlawulekiso swa vona swa ximbilwambilwana, kambe vavanuna vo tala va na tintswalo loko va tirhisana ni vanhu. Vavanuna va nga ha bumabumeriwa ngopfu hi ku ehleketa kahle, kambe vavasati hakanyingi va ni vuswikoti bya ku xopaxopa. Hambi leswi swi nga kotekiki ku kombisa mukhuva lowu nga wa vavanuna kumbe lowu nga wa vavasati ntsena, ku ni nchumu wun’we lowu tiyeke: Ku tiva mavonelo ya un’wana swi nga tisa ntshamisano ematshan’wini ya timholovo ta xiviri ngopfu-ngopfu evukatini.

Mphikamakaneta ya siku rin’wana ni rin’wana ya ku vulavurisana ka wanuna ni wansati evukatini ya nonon’hwa. Vavanuna vo tala lava nga ni vukheta va nga swi tiyisekisa leswaku xivutiso lexi, lexi vonakaka onge xa olova, lexi nge “Xana u ma vona njhani malunghiselo ya mina ya misisi lamantshwa?” xi nga vanga timholovo. Vavasati vo tala lava nga ni vuxiyaxiya va tshike ku tshamela ku vutisa leswaku, “Ha yini u nga vutisi ndlela xikan’we ke?” loko vavanuna va vona va lahleka va ri eku fambeni. Ematshan’wini yo tekela mavonelo ya munghana ehansi ni ku sihalala u namarhela mavonelo ya wena n’wini u tibyela leswaku hikuva “mina ndzi tano,” mimpatswa leyi rhandzanaka yi languta timhaka hi vuenti. Leyi a hi ndlela ya ku kamba mavulavulelo ya un’wana hi ku xopaxopa kambe i ya ku kambisisana mbilu ni miehleketo hi rirhandzu.

Tanihi leswi munhu un’wana ni un’wana a hambaneke ni van’wana, swi tano ni le ka vanhu vambirhi lava tekaneke. Ku khomisana a swo titela kambe swi lava matshalatshala hikwalaho ka ku nga hetiseki ka hina ka ntumbuluko. Hi xikombiso, swa olova swinene ku ehleketa leswaku van’wana va vona swilo hi laha na hina hi swi vonaka ha kona. Hakanyingi hi enerisa swilaveko swa van’wana hi ndlela leyi hi lavaka va enerisa swa hina ha yona, kumbexana hi ringeta ku landzela Nawu-nsinya lowu nge, “Hikokwalaho hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endlela swona, va endleni swona na n’wina.” (Matewu 7:12) Hambi swi ri tano, Yesu a a nga vuli swona leswaku leswi wena u swi lavaka hi leswi ni van’wana va swi lavaka. Ematshan’wini ya sweswo, u tsakela leswaku onge van’wana va nga ku nyika leswi wena u swi pfumalaka kumbe leswi u swi navelaka. Xisweswo u fanele u va nyika leswi va swi pfumalaka. Leswi i swa nkoka ngopfu-ngopfu evukatini, hikuva un’wana ni un’wana u hlambanye leswaku u ta fikelela swilaveko swa munghana wakwe hi ku helela hi laha a nga kotaka ha kona.

Nkhensani na Yingwana va endle xihlambanyo xexo. Naswona xiboho xa vona xa vukati xa malembe mambirhi xi ve lexi tsakisaka. Hambi swi ri tano, hambi leswi va ehleketaka leswaku va tivana kahle, nkarhi wun’wana ku pfuka swiphiqo leswi paluxaka ku pfumaleka lokukulu ka mbulavurisano loku swikongomelo leswinene swi nga ta ka swi nga ku pfali. Swivuriso 16:23 yi ri: “Mbilu ya l’a tlhariheke yi tlharihisa nomu wa yena.” Ina, vutlharhi eku vulavurisaneni i xilotlelo lexi lavekaka. A hi voneni leswaku hi tihi tinyangwa leti xi ti pfuleleke Yingwana na Nkhensani.

Mavonelo Ya Wanuna

Yingwana u tirha emisaveni leyi phikizanaka laha munhu un’wana ni un’wana a faneleke a amukela ntirho lowu a faneriwaka hi wona etikweni, ku nga va wa ku va ehansi kumbe ehenhla ka van’wana. Ku vulavurisana ku n’wi pfuna ku hlayisa ntirho wakwe, ku faneleka, vutshila kumbe ntikelo wakwe. Ku tilawula i nchumu wa nkoka eka yena. Xisweswo loko a nyikiwa swiletelo hi ndlela yo lerisa, Yingwana a nga swi amukeli. Marito lama nga tsakisiki lama nge “A wu wu endli ntirho wa wena” ma n’wi endla leswaku a sihalala, hambi loko xikombelo xi twisiseka.

Kahle-kahle Yingwana u vulavula ni van’wana leswaku va byelana timhaka. U rhandza ku vulavula hi tinhla, mavonelo ni swilo leswintshwa leswi a swi dyondzeke.

A swi tolovelekanga leswaku loko Yingwana a yingiserile, a kavanyeta xivulavuri, hambi hi n’wangulo lowu nga vuriki nchumu, tanihi ku “hoo, yaah,” hikuva u yingiserisisa rungula. Kambe loko a nga pfumelelani na swona, a nga kanakani ku vula, ngopfu-ngopfu eka munghana. Swi komba leswaku u tsakela leswi munghana wakwe a lavaka ku swi vula, u kambisisa mhaka hinkwayo.

Loko Yingwana a ri na xiphiqo, u rhandza ku xi tlhantlha hi byakwe. Xisweswo a nga ha suka laha ku nga ni vanhu van’wana ivi a tshika xin’wana ni xin’wana lexi a xi endlaka. Kumbexana a nga ha lava ku wisa hi swin’wana leswaku a rivala xiphiqo xa yena swa nkarhinyana. U xi boxa ntsena loko a lava xitsundzuxo.

Loko munhu a ta eka Yingwana a ri na xiphiqo hi laha Gayisa a endleke ha kona, Yingwana wa swi xiya leswaku i ntirho wakwe ku pfuna, ni ku xiya leswaku a nga endli munghana wakwe a tivona onge a nga pfuni nchumu. Hi xitalo u vulavula hi swirhalanganya swa yena n’wini a ri karhi a nyikela switsundzuxo leswaku munghana wa yena a nga ta titwa a ri na gome.

Yingwana u rhandza ku gingiriteka ni vanghana. Vunghana eka yena swi vula ku endla swilo swin’we.

Kaya i xichavelo xa Yingwana loko a vuya entirhweni kumbe kun’wana, ndhawu leyi swi nga ha laviki leswaku a vulavula leswaku a vonaka, laha a amukelekaka, a tshembiwaka, a rhandziwaka ni ku tlangeriwa. Hambi swi ri tano, minkarhi yin’wana Yingwana u lava ku va swakwe. Ku nga ha va ku nga ri mhaka ya Nkhensani kumbe leswi a swi endleke. Wo lava nkarhi wo karhi a ri swakwe. Yingwana u kuma swi n’wi tikela ku paluxa minchavo, mivilelo ni switlhavi swakwe eka nsati wakwe. A nga swi lavi leswaku nsati a vilela. Ntirho wakwe i ku n’wi khathalela ni ku n’wi sirhelela, naswona u lava leswaku Nkhensani a n’wi tshemba eka sweswo. Hambi leswi Yingwana a lavaka nseketelo, a nga lavi ku tsetseleriwa. Swi n’wi endla a titwa a nga faneleki naswona a nga pfuni nchumu.

Mavonelo Ya Wansati

Nkhensani, hi ku ya hi yena, u vona swi ri swa nkoka ku tolovelana ni vanhu van’wana. Eka yena i swa nkoka ku simeka ni ku tiyisa xiboho xa vuxaka lebyi. Ku vulavula i ndlela ya nkoka yo sungula ni yo tiyisa vuxaka.

Ku tshembela eka van’wana swo titela eka Nkhensani. U titwa a rhandziwa loko Yingwana a yingisela mavonelo yakwe a nga si tsema mhaka, hambi leswi a lavaka leswaku yena a rhangela. Loko a fanele ku endla xiboho, u lava ku vulavurisana ni nuna wakwe, ku nga ri hi xikongomelo xa leswaku a n’wi byela leswi a faneleke a swi endla, kambe u lava ku kombisa vun’we ni ku n’wi tshemba.

Swa n’wi tikela Nkhensani ku vulavula hi ku kongoma leswaku u lava xo karhi. A nga swi lavi ku nyangatsa Yingwana kumbe a n’wi endla a vona onge a nga tsakanga. Ematshan’wini ya sweswo, u lava ku xiyiwa ni ku ringanyeta ntsena.

Loko Nkhensani a bula ni van’wana, u tsakisiwa hi timhakanyana titsongo ivi a vutisa swivutiso swo tala. Eka yena, leswi swo titela hikwalaho ka ku khathalela kakwe ni ku tsakela ngopfu vanhu ni vunghana.

Loko Nkhensani a yingisela, u pfumelelana ni marito ya xivulavuri hi ku hlamala, ni ku kumeta kumbe ku vutisa swivutiso ku komba leswaku u fambisana ni xivulavuri naswona u ni mhaka na leswi xi lavaka ku swi vula.

U tikarhatela ku tiva leswi vanhu va swi lavaka. Ku pfuna van’wana u nga komberiwanga i ndlela leyinene ya ku kombisa rirhandzu. Kahle-kahle u lava ku pfuna nuna wa yena leswaku a kula naswona a endla nhluvuko.

Loko Nkhensani a ri ni xiphiqo, a nga ha titwa a hluriwile. U fanele a vulavula, ku nga ri ku lava nhlamulo, kambe ku kombisa mintlhaveko yakwe. U lava ku tiva leswaku ku ni munhu loyi a n’wi twisisaka naswona a n’wi khathalelaka. Loko Nkhensani a hlundzukile, wa bokoxela a nga minti ni marhi. Wo hundzeleta swilo loko a ku: “A wu ndzi yingiseli nikatsongo!”

Munghana lonkulu wa Nkhensani loko a ha ri ntsongo a ku nga ri loyi va endlaka swilo swin’we kambe a ku ri loyi a vulavulaka na yena, timhaka hinkwato. Leswi a nge vukatini, swilo swin’wana leswi nga riki swa vukati a nga swi tsakeli ngopfu ku fana ni ndlela leyi a tsakelaka ha yona muyingiseri la nga ni nsovo loyi a nga ha n’wi pfulelaka xifuva xakwe.

Kaya i ndhawu leyi Nkhensani a nga vulavulaka ka yona handle ko avanyisiwa. A nga kanakani ku byela Yingwana minchavo yakwe ni leswi n’wi karhataka. Loko swi lava leswaku a pfuniwa, a nga nyumi ku swi amukela, hikuva u tshemba leswaku nuna wakwe u lunghekele ku n’wi pfuna naswona u ta tinyika nkarhi wa ku n’wi yingisa.

Minkarhi yo tala Nkhensani u titwa a rhandziwa naswona a sirhelelekile evukatini byakwe. Kambe minkarhi yin’wana, handle ka xivangelo xo twala, u sungula ku titwa a nga sirhelelekanga naswona a nga rhandziwi ivi hi nkarhi wolowo a lava ku tlhela a tiyisiwa nhlana ni ku kombiwa xinghana.

Ina, Yingwana na Nkhensani, ku nga vanhu lava hetisisanaka, va hambane hi laha ku heleleke. Ku hambana loku nga kona exikarhi ka vona ku nga vanga nkwetlembetano lowukulu, hambi loko havumbirhi va ri na swikongomelo leswinene ngopfu swa rirhandzu ni ku seketelana. Loko a ho twa mavonelo ya un’wana ni un’wana hi xiphiqo lexi nga laha henhla, xana a va ta ku yini?

Leswi Va Swi Voneke Hi Mahlo Ya Vona

Yingwana a ta ku: “Xikan’we-kan’we loko ndzi fika ekaya, ndzi swi vonile leswaku Nkhensani a nga tsakanga. A ndzi ehleketa leswaku loko a swi lava, u ta ndzi byela leswaku ha yini a nga tsakanga. Xiphiqo lexi a xi tikomba xi nga ri xikulu eka mina. A ndzi ehleketa leswaku loko ndzo n’wi pfuna ntsena a xiya leswaku a ku na xivangelo xa leswaku a nga tsaki hi ndlela yo tano, ni leswaku ku tlhantlha xiphiqo xakwe swa olova, u ta titwa ku antswa. A swi vavisa hakunene, endzhaku ka loko ndzi n’wi yingiserile a ku, ‘A wu ndzi yingiseli nikatsongo!’ Ndzi titwe onge a a sola mina hikwalaho ka ku pfilunganyeka kakwe!”

Nkhensani a a ta hlamusela a ku: “Siku hinkwaro a ri tika swinene. A ndzi swi tiva leswaku a ku nga ri xihoxo xa Yingwana. Kambe loko a vuya a tsakile, a ndzi vona onge a nga na mhaka ni leswaku mina ndzi hlundzukile. Ha yini a nga ndzi vutisanga leswaku ku humelele yini? Loko ndzi n’wi byele xiphiqo xa mina, kahle-kahle hi nhlamulo yakwe u vule leswaku a ndzi ehleketi, ni leswaku hinkwaswo a hi nchumu. Ematshan’wini yo vula leswaku wa swi twisisa leswi ndzi titwisaka xiswona, Yingwana, mululamisi wa swiphiqo u ndzi byele ndlela yo lulamisa xiphiqo. A ndzi nga lavi tindlela to tlhantlha xiphiqo, a ndzi lava ku chaveleriwa!”

Ku nga khathariseki ku avana ka xinkarhana loku vonakaka ku ri kona, Yingwana na Nkhensani va rhandzana swinene. I yini lexi nga ta va pfuna ku kombisa rirhandzu ra vona erivaleni?

Ku Vona Leswi Un’wana A Vonaka Swona

Yingwana u vone leswaku ku ta va ku ri ku rhandza timhaka ta van’wana loko o vutisa Nkhensani leswaku ku humelele yini, xisweswo u n’wi endlele leswi a rhandzaka leswaku van’wana va swi endla eka yena. U n’wi yimele leswaku a tivulavulela hi ku ntshunxeka. Sweswi Nkhensani a a nga hlundzukisiwanga hi xiphiqo xakwe ntsena kambe a hlundzukisiwe ni hi mhaka ya leswi Yingwana a a vonaka a nga ri na mhaka ni xikombelo xakwe xa ku n’wi pfuna. Ku miyela kakwe a nga ku langutanga tanihi xikombiso xa ku xixima lokunene—u ku langute tanihi ku nga khathali. Eku heteleleni, loko Nkhensani a vulavula Yingwana u yingiserile handle ko kavanyeta. Kambe nsati a a vona onge a nga ma twisisi mavonelo yakwe. Xisweswo, nuna a nga n’wi chavelelanga, kambe u n’wi kombe ndlela yo tlhantlha xiphiqo xakwe. Hi marito man’wana u n’wi byele leswi: ‘Mavonelo ya wena a ma tirhi; wa swi hundzeleta. Vona leswaku swi olova njhani ku ntlhantlha xiphiqonyana lexi?’

Vona ndlela leyi swilo a swi ta va swinene ha yona loko un’wana ni un’wana wa vona a a kote ku languta swilo hi ku ya hi langutelo ra un’wana! A swi ta va swi fambise xileswi:

Yingwana loko a vuya ekaya u kuma Nkhensani a nga tsakanga. U vutisa hi ndlela leyinene: “Xana ku humelele yini, murhandziwa?” Mihloti yi sungula ku xiririka, ivi a ntshunxeka a sungula ku vulavula hi xiphiqo xakwe. Nkhensani a nga vuli leswaku, “Hinkwaswo leswi i nandzu wa wena!” kumbe ku kombisa leswaku Yingwana a nga endli swilo kahle. Yingwana wa n’wi vukarha ivi a yingisela a rhurile. Loko a hetile, u ri: “Swi ndzi twisa ku vava, leswi u nga ni gome. Ndza swi xiya leswaku ha yini u nga tsakanga.” Nkhensani wa hlamula: “Ndza nkhensa leswi u yingiseke. Ndzi titwa ku antswa hi ku tiva leswaku wa swi twisisa.”

Lexi khomisaka gome, mimpatswa yo tala yi hlawula ku dlaya vukati, ematshan’wini yo tlhantlha swiphiqo swa yona. Ku ka mi nga vulavurisani hi xona xirha lexi hlanhlaka makaya yo tala. Ku pfuka timholovo leti tsekatsekisaka xisekelo xa vukati. Xana swi endlekisa ku yini? Xihloko lexi landzelaka xi hlamusela leswaku swi humelerisa ku yini ni ndlela leyi hi nga swi papalataka ha yona.