Langutelo Ra Bibele
Xana Swi Fanerile Ku Gandzela Yesu?
EKA malembe-xidzana hinkwawo, vanhu vo tala eVujaganini a va gandzela Yesu Kreste onge hiloko a ri Xikwembu xa Matimba Hinkwawo. Hambiswiritano, Yesu hi byakwe u yise nyingiso eka vugandzeri bya Yehovha Xikwembu ntsena. Hi xikombiso, loko a susumetiwa leswaku a endla xiendlo xa vugandzeri eka Diyavulosi, Yesu u te: “U fanele ku gandzela Yehovha Xikwembu xa wena, naswona u fanele ku endlela yena ntsena ntirho wo kwetsima.” (Matewu 4:10) Hi ku famba ka nkarhi, Yesu u lerise vadyondzisiwa vakwe a ku: “Mi nga tshuki mi vitana hambi ku ri mani leswaku i tata wa n’wina la misaveni, hikuva Tata wa n’wina i un’we, Wa le tilweni.”—Matewu 23:9.
Eka wansati la nga Musamariya, Yesu u hlamusele muxaka wa vugandzeri lebyi vanhu va faneleke va byi yisa eka Xikwembu. Vugandzeri bya vona byi fanele byi sekeriwa emoyeni ni le ntiyisweni. Kunene, “Tatana u lava lavo tano leswaku va n’wi gandzela.” (Yohane 4:23, 24) Ina, vugandzeri bya xichavo byi fanele byi kongomisiwa eka Xikwembu ntsena. Ku nyikela vugandzeri eka munhu un’wana kumbe eka nchumu wun’wana ku ta va ku ri ku gandzela swikwembu swa hava, ku nga nchumu lowu soriwaka eMatsalweni ya Xiheveru ni ya Xigriki.—Eksoda 20:4, 5; Vagalatiya 5:19, 20.
Van’wana va nga ha ku, ‘Xana Bibele a yi kombisi leswaku hi fanele hi gandzela na Yesu? Xana Pawulo a nga vulanga eka Vaheveru 1:6 a ku: “Tintsumi hinkwato ta Xikwembu a ti n’wi gandzele [Yesu]”?’ (King James Version) Xana hi fanele hi ri twisisa njhani tsalwa leri hi ku ya hi leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni ku gandzela swikwembu swa hava?
Vugandzeri eBibeleni
Xo sungula, hi fanele hi twisisa leswi Pawulo a swi vulaka laha malunghana ni vugandzeri. U tirhise rito ra Xigriki leri nge pro·sky·neʹo. Unger’s Bible Dictionary yi vula leswaku rito leri, hi ku kongoma ri vula ‘ku tswontswa voko ra un’wana tanihi xikombiso xa xichavo kumbe ku kombisa ku xixima.’ An Expository Dictionary of New Testament Words, hi W. E. Vine, yi vula leswaku rito leri “ri kombisa xiendlo xa ku xixima, ku nga khathariseki leswaku xi kongomisiwe eka munhu . . . kumbe eka Xikwembu.” Eminkarhini ya Bibele, rito leri nge pro·sky·neʹo hakanyingi ri kombisa ku nkhinsama emahlweni ka munhu wo karhi wa xiyimo xa le henhla.
Ehleketa hi xifaniso lexi Yesu a xi nyikeleke xa hlonga leri a ri tsandzeka ku hakela mali yo tala eka n’wini wa rona. Rito leri ra Xigriki ri humelela hi xivumbeko xin’wana exifanisweni lexi, naswona King James Version, loko yi ri hundzuluxela yi vula leswaku “hiloko nandza yoloye a wela ehansi, kutani a yi gandzela [hosi] [xivumbeko xa pro·sky·neʹo], a ku, Hosi, ndzi lehisele mbilu, ndzi ta ku hakela hinkwayo.” (Matewu 18:26; xiitaliki i xerhu.) Xana wanuna loyi a a gandzela xikwembu xa hava? Doo! A a kombisa ntsena xichavo ni ku xixima loku faneleke hosi, n’wini wakwe ni mufumi wakwe.
Swiendlo swo tano swa ku nkhinsamela, kumbe swikombiso swa xichavo, a swi toloveleke ngopfu eka vanhu va le Vuxeni va le minkarhini ya Bibele. Yakobe u nkhinsame ka nkombo loko a hlangana ni makwavo, Esawu. (Genesa 33:3) Vamakwavo va Yosefa va korhamile, kumbe ku nkhinsama emahlweni ka yena va kombisa ku fundzha xiyimo xakwe ehubyeni ya le Egipta. (Genesa 42:6) Loko hi xiya tinhla leti, hi nga swi twisisa ku antswa leswi humeleleke loko vangoma va swilo swa le mpfhukeni va kume n’wana la vuriwaka Yesu, loyi va n’wi tekeke tanihi “loyi a nga velekeriwa ku va hosi ya Vayuda.” Hilaha ri hundzuluxeriweke hakona eka King James Version, rungula leri ri hi byela leswaku va “wele ehansi, kutani va n’wi gandzela [pro·sky·neʹo].”—Matewu 2:2, 11.
Kutani, swi le rivaleni leswaku rito leri nge pro·sky·neʹo, leri hundzuluxeriweke va ku “gandzela” eka vuhundzuluxeri byin’wana bya Bibele, a ri tirhiseriwi ntsena vugandzeri bya ku xixima lebyi faneleke byi yisiwa eka Yehovha Xikwembu. Ri nga ha kombetela eka xichavo ni ku xixima loku kombiwaka munhu un’wana. Hi xikongomelo xa leswaku ri nga pfilunganyi vanhu, vuhundzuluxeri byin’wana bya Bibele byi hundzuluxela rito leri nge pro·sky·neʹo eka Vaheveru 1:6 tanihi “ku n’wi xixima” (New Jerusalem Bible), “ku n’wi fundzha” (The Complete Bible in Modern English), “ku nkhinsama emahlweni kakwe” (Twentieth Century New Testament), kumbe ‘ku n’wi nkhinsamela’ (New World Translation).
Yesu U Faneriwa Hi Ku Nkhinsameriwa
Xana Yesu u faneriwa hi ku nkhinsameriwa ko tano? Ina, ka n’wi fanela! Epapileni rakwe leri yaka eka Vaheveru, muapostola Pawulo u hlamusela leswaku tanihi “mudyandzhaka wa swilo hinkwaswo,” Yesu u “tshame evokweni ra xinene ra Nkulukumba etindhawini leti tlakukeke.” (Vaheveru 1:2-4) Hikwalaho, “matsolo hinkwawo ya lava nga etilweni ni lava nga emisaveni ni lava nga ehansi ka misava, ma nkhinsama hi vito ra Yesu, naswona ririmi rin’wana ni rin’wana ri fanele ku twarisa erivaleni leswaku Yesu Kreste i Hosi leswaku ku vangamisiwa Xikwembu Tatana.”—Vafilipiya 2:10, 11.
Lexi tsakisaka ngopfu, ku nga ri khale Kreste u ta tirhisa xikhundla xakwe lexi tlakukeke ni matimba yakwe lamakulu lama fambisanaka na xona leswaku a hundzula misava leyi yi va paradeyisi ya misava hinkwayo. Ehansi ka nkongomiso wa Xikwembu, ni hikwalaho ka gandzelo ra Yesu ra nkutsulo, u ta susa ku hlunama, ku vaviseka ni nhlomulo hinkwawo emisaveni, leswaku ku vuyeriwa lava va tivekaka ehansi ka mfumo wakwe wo lulama. Hikwalaho, xana a nga faneriwi hileswaku hi n’wi kombisa xichavo, hi n’wi xixima ni ku n’wi nkhinsamela?—Pisalema 2:12; Esaya 9:6; Luka 23:43; Nhlavutelo 21:3, 4.
“Xikwembu Lexi Lavaka Ku Tinyiketela Loku Hlawulekeke”
Hambiswiritano, Bibele yi swi veka erivaleni leswaku vugandzeri bya hina—emhakeni ya ku xixima ni ku tinyiketela ka vukhongeri—byi fanele byi kongomisiwa eka Xikwembu. Muxe u xi hlamusele tanihi “Xikwembu lexi lavaka ku tinyiketela loku hlawulekeke.” Naswona Bibele ya hi khongotela leswaku hi “[gandzela] Loyi a endleke tilo ni misava ni lwandle ni minseledyana ya mati.”—Deteronoma 4:24; Nhlavutelo 14:7.
Kunene Yesu u endla xiphemu xa nkoka eka vugandzeri bya ntiyiso, u faneriwa hi xichavo ni ku xiximiwa. (2 Vakorinto 1:20, 21; 1 Timotiya 2:5) Hi yena ntsena ndlela leyi hi nga tshinelelaka Yehovha Xikwembu ha yona. (Yohane 14:6) Hikwalaho, Vakreste va ntiyiso va endla kahle hi ku kongomisa vugandzeri bya vona eka Yehovha Xikwembu, Lowa Matimba Hinkwawo.