Langutelo Ra Bibele

Xana Vakreste Va Fanele Va Tlangela Minkhuvo Ya Lembe Lerintshwa?

DOKODELA wa le Brazil, Fernando, u ri: “Hakanyingi madyambu lama tlhandlamaka Lembe Lerintshwa ma va ma rhurile. Kutani hi nkarhi wa kwalomu ka awara ya 11, vanhu va sungula ku fika—va fika hi vunyingi va tlhaviwe hi mikwana kumbe va ri ni timbanga ta swibamu, vantshwa va vaviseke etimhangwini ta mimovha swin’we ni vavasati lava biweke. Minkarhi yo tala byalwa hi byona byi vangaka swilo leswi.”

Loko ku xiyiwa leswi nga laha henhla, a swi hlamarisi leswi phepha-hungu ra le Brazil ri kombetelaka eka siku leri ro sungula ra lembe lerintshwa tanihi siku ra khombo emisaveni hinkwayo. Vayimeri va vatsari va mahungu va le Yuropa va vula leswaku “Lembe Lerintshwa i ra vanhu lava tsakaka ku tlula mpimo,” va engetela hi ku vula leswaku i “nyimpi leyi nga heriki leyi munhu a nga eka yona yo lwa ni byala.”

I ntiyiso leswaku a hi vanhu hinkwavo lava tlangelaka Lembe Lerintshwa hi ku nghena hi nhloko ebyaleni swin’we ni ku hlanganyela eka madzolonga. Ku vula ntiyiso, vanhu vo tala va xi tsundzuka hi ku tsaka xiendlakalo lexi. Fernando la tshahiweke eku sunguleni u ri: “Loko ha ha ri vana, a hi tshama hi ma langutele hi mahlo-ngati madyambu lama tlhandlamaka Lembe Lerintshwa. Minkarhi hinkwayo a ku ri ni mintlango, swakudya ni swakunwa swo tala. Nivusiku a hi angarhana, hi tswontswana naswona hi navelelana ‘Hepii, Lembe Lerintshwa!’”

Hilaha ku fanaka, namuntlha vanhu vo tala va tlangela minkhuvo ya Lembe Lerintshwa. Kambe Vakreste va ta va endla kahle loko va kambisisa masungulo ni nkoka wa nkhuvo lowu wa ndhuma. Xana nkhuvo wa ku tlangela Lembe Lerintshwa wu lwisana ni tidyondzo ta Bibele?

Ntiyiso Wa Khale

Minkhuvo ya ku tlangela Lembe Lerintshwa a yi sunguli namuntlha. Matsalwa ya khale ma kombisa leswaku a yi tlangeriwa le Babilona, eku sunguleni ka gidi ra vunharhu ra malembe B.C.E. Ku tlangeriwa ka nkhuvo lowu, lowu a wu khomiwa exikarhi ka March, a swi tekiwa swi ri swa nkoka. The World Book Encyclopedia yi ri: “Hi nkarhi wolowo xikwembu lexi vitaniwaka Marduk a xi kunguhatela tiko leswaku lembe lerintshwa ri ta va njhani.” Ku tlangeriwa ka lembe lerintshwa le Babilona a ku heta masiku ya 11 naswona emasikwini wolawo a ku endliwa magandzelo, a ku machiwa naswona a ku ri ni mihivahivana leyi khumbanaka ni timhaka ta ku veleka.

Varhoma na vona va tshame va sungula lembe ra vona hi n’hweti ya March. Kambe hi 46 B.C.E., Mufumi Julius Caesar u lerise leswaku lembe ri fanele ku sungula hi siku ro sungula ra January. Siku rero se a ri nyiketeriwe eka Janus, xikwembu xa masungulo, naswona sweswi a ri ta fungha siku ro sungula ra lembe ra Varhoma. Siku ri cinciwile, kambe nkhuvo wolowo a wu cincanga. McClintock and Strong’s Cyclopedia yi vula leswaku hi siku ro sungula ra January, vanhu “a va tinyiketele eka ku tikhoma loko biha, swin’we ni le ka mikhuva yo hambana-hambana ya vukholwa-hava.”

Ku ta fika ni namuntlha, mikhuva ya vukholwa-hava ya ha hoxa xandla eku tlangeriweni ka Lembe Lerintshwa. Hi xikombiso, eka tindhawu tin’wana ta le Dzongeni wa Amerika, vanhu vo tala va hoyozela Lembe Lerintshwa va yime hi milenge. Va chaya timhala-mhala ni ku lumeka tikhrikete. Hi ku ya hi mukhuva wa le Czech, madyambu lama tlhandlamaka Lembe Lerintshwa i nkarhi wa ku dya murhu lowu endliweke hi tinyawa, kasi hi ku ya hi mukhuva wa vanhu va le Slovakia, i nkarhi wa ku hoxa mali kumbe mahakatimba ya tihlampfi ehansi ka lapi ro andlalela tafula. Mikhuva yo tano, leyi endleriweke ku herisa makhombo ni ku tiyisekisa ntshamisano, yo pfuxelela ntshembo wa khale wa leswaku ku sungula ka lembe i nkarhi wa ku kunguhata swa mundzuku.

Langutelo Ra Bibele

Bibele yi tsundzuxa Vakreste leswaku va ‘famba hi ku tenga, va nga yi eminkhubyeni ya huwa, va nga tinyiketeli eku dakweni.’a (Varhoma 13:12-14; Vagalatiya 5:19-21; 1 Petro 4:3) Vakreste a va hlanganyeli eka minkhuvo ya ku tlangela Lembe Lerintshwa hikuva yi fambisanaka ni swiendlo leswi Bibele yi swi solaka. Leswi a swi vuli swona leswaku Vakreste a va swi rhandzi ku titsakisa. Ematshan’weni ya sweswo, va swi tiva leswaku nkarhi ni nkarhi Bibele yi byela vagandzeri va Xikwembu xa ntiyiso leswaku va tsaka—naswona ku ni swivangelo swo tala leswi nga va endlaka va tsaka. (Deteronoma 26:10, 11; Pisalema 32:11; Swivuriso 5:15-19; Eklesiasta 3:22; 11:9) Nakambe Bibele ya pfumela leswaku laha ku nga ni ntsako, hakanyingi ku ni swakudya ni swakunwa.—Pisalema 104:15; Eklesiasta 9:7a.

Tanihi laha hi swi voneke hakona, ku tlangeriwa ka Lembe Lerintshwa ku sungule eka mikhuva ya vuhedeni. Vugandzeri bya mavunwa a byi tenganga naswona bya nyenyetsa emahlweni ka Yehovha Xikwembu, xisweswo Vakreste va papalata mikhuva yo tano leyi sunguleke evugandzerini bya mavunwa. (Deteronoma 18:9-12; Ezekiyele 22:3, 4) Muapostola Pawulo u tsarile: “Ku lulama ni ku kala nawu swi ni xinakulobye xihi? Kumbe ku vonakala ni munyama swi hlangana kwihi? Ku tlula kwalaho, ku ni ntwanano wihi exikarhi ka Kreste na Beliyali?” Pawulo a a ri ni xivangelo lexi twalaka loko a tlhandlekela hi ku vula a ku: “Tshikani ku khumba xilo lexi nga basangiki.”—2 Vakorinto 6:14-17a.

Nakambe Vakreste va swi xiya leswaku ku hlanganyela eka mikhuva ya vukholwa-hava a swi vuli swona leswaku va ta tsaka naswona swilo swi ta va fambela kahle—naswona swo biha ngopfu, ku hlanganyela eka minkhuvo yo tano swi nga endla leswaku va nga amukeriwi hi Xikwembu. (Eklesiasta 9:11; Esaya 65:11, 12) Tlhandlakambirhi, Bibele yi khutaza Vakreste leswaku va ringanisela naswona va tikhoma kahle. (1 Timotiya 3:2, 11) Swi le rivaleni leswaku munhu loyi a vulaka leswaku u landzela tidyondzo ta Kreste, a nga fanelanga a hlanganyela enkhubyeni lowu khutazaka ku tikhoma ko biha.

Hambileswi minkhuvo ya Lembe Lerintshwa yi nga vonakaka yi tsakisa, kambe Bibele yi hi byela leswaku hi ‘tshika swilo leswi nga basangiki’ naswona hi ‘tibasisa eka swilo hinkwaswo leswi nyamisaka nyama ni moya.’ Eka lava yingisaka, Yehovha u va nyika xitiyisekiso lexi tsakisaka: “Ndzi ta mi amukela. . . . Ndzi ta va tata wa n’wina, kutani n’wina mi ta va vana va mina va majaha ni va vanhwanyana.” (2 Vakorinto 6:17b–7:1) Ina, vanhu lava tshembekaka eka yena u tshembisa leswaku u ta va katekisa naswona swilo swi ta va fambela kahle.—Pisalema 37:18, 28; Nhlavutelo 21:3, 4, 7.

[Nhlamuselo ya le hansi]