Leswi Vatswari Va Swi Vulaka

Loko vana va wena va kula, u nga va pfuna njhani leswaku va vona nkoka wo yingisa? U nga va dyondzisa njhani leswaku va kula va ri ni vuswikoti byo endla swilo swo karhi? Xiya leswi vatswari van’wana emisaveni hinkwayo va swi vuleke.

KU TIHUNGASA NI MINTIRHO YA LE KAYA

“Loko hi dya tanihi ndyangu hi tlhela hi bula hi leswi humeleleke esikwini, n’wana un’wana ni un’wana u dyondza ku yingisela. Loko va vona Manana na Tatana va yingisela, sweswo swi endla leswaku na vona va xiximana va tlhela va tixixima.”—Richard wa le Britain.

“Swa hi tsakisa ku vona vana va hina va xiximana va tlhela va lulamisa timholovo handle ko va hi nghenelela. Nakambe va vulavula ni vanhu lavakulu va ntshunxekile.”—John wa le South Africa.

“A ndzi hetisekanga naswona minkarhi yin’wana ndzi khunguvanyisa vana va mina ndzi nga tiyimiselanga. Loko sweswo swi endleka, i swa nkoka leswaku ndzi kombela ku rivaleriwa eka vona.”—Janelle wa le Australia.

“Hi dyondzisa vana va hina ku endla mintirho ya le kaya. Ku va dyondzisa ku tirhela van’wana swi endla leswaku swilo swi famba kahle endyangwini ku tlhela ku va ni ku rhula naswona swi pfuna vana leswaku va kula kahle.”—Clive wa le Australia.

“A swi olovi kambe i swa nkoka ku va dyondzisa ku twisisa, ku xixima ni ku rivalelana.”—Yuko wa le Japan.

KU BASA NI RIHANYO

“Loko vana va hina va ha ri vatsongo a hi va dyondzisa ku tihlambisa naswona a hi endla leswaku swi tsakisa hi ku va hi va xavela xisibi lexi vumbekeke ku fana ni munhu, lexi bodlela ra xona ri nga ni xipopana ni swiponci leswi vumbekeke ku fana ni xiharhi xo karhi lexitsongo.”—Edgar wa le Mexico.

“Loko hi tshama endhawini leyi nga riki na phayiphi ya mati, a ndzi tiyiseka leswaku ku ni xisibi ni bakiti ra mati endhawini leyi faneleke leswaku hi ta hlamba mavoko loko hi nghena endlwini.”—Endurance wa le Nigeria.

“Masiku hinkwawo hi nyika vana va hina swakudya leswi nga ni rihanyo hi tlhela hi va hlamusela leswaku ha yini sweswo swi ri swa nkoka. Vana va swi tsakela ku tiva leswaku i yini leswi hlanganisiwaka loko ku swekiwa swakudya, kutani ndzi va kombela leswaku va ndzi pfuna ku sweka. Nkarhi lowu hi wu hetaka hi ri eku swekeni wu endla leswaku hi kota ku vulavurisana.”—Sandra wa le Britain.

“Ku endla vutiolori i swa nkoka naswona tanihi vatswari hi ringeta ku vekela vana va hina xikombiso lexinene. Vana va hina va tsaka loko hi tsutsuma, hi hlambela, hi tlanga thenisi, basketball kumbe hi khandziya swikanyakanya tanihi ndyangu. Va swi tiva leswaku ku endla vutiolori a hi swa nkoka ntsena kambe swa tsakisa.”—Keren wa le Australia.

“Leswi vana va swi lavaka ngopfu i ku heta nkarhi ni vatswari va vona. Mali, tinyiko kumbe maendzo a swi nge wu sivi nkarhi lowu vana va lavaka ku wu heta ni vatswari va vona. Ndzi hlawula ntirho lowu ndzi nga ta tirha ni mixo ntsena hi nkarhi lowu vana va nga exikolweni. Leswi swi ndzi pfuna leswaku ndzi dzumba na vona nindzhenga.”—Romina wa le Italy.

NDZAYO

“Hi kume leswaku a yi kona ndlela leyi antswaka yo nyika ndzayo; swi ya hi xiyimo. Minkarhi yin’wana ku nyikela ndzayo swi katsa ku vulavurisana swi huma embilwini naswona minkarhi yin’wana swi katsa ku tshikisa n’wana ku endla swilo leswi a swi rhandzaka.”—Ogbiti wa le Nigeria.

“Hi byela vana va hina leswaku va phindha leswi hi va byeleke swona ku tiyiseka leswaku va swi twisisa. Kutani hi landzelerisisa leswi hi va byeleke swona. Loko hi lava leswaku vana va hina va endla hilaha va byeriweke hakona, ha tiyiseka leswaku ha va xupula loko va nga yingisi.”—Clive wa le Australia.

“Ndzi swi vone swi pfuna ku nyika vana va mina ndzayo ndzi khinsamile leswaku ndzi kota ku va languta ematihlweni. Leswi swi ndzi pfuna ku vona loko hakunene va ndzi yingisile. Swi tlhela swi va pfuna ku vona loko leswi ndzi swi vulaka swi fambisana ni ndlela leyi xikandza xa mina xi nga xiswona.”—Jennifer wa le Australia.

“Hi ringeta ku ka hi nga va byeli vana va hina leswaku, ‘A mi yingisi,’ hambiloko sweswo swi twala swi ri ntiyiso. A hi va holoveli emahlweni ka vamakwavo. Ematshan’weni ya sweswo, ha hlevetela kumbe hi ya vulavula na vona exihundleni.”—Rudi wa le Mozambique.

“Vana va kuceteleka hi ku olova naswona va rhandza ku tekelela van’wana. Hikwalaho ka sweswo, hi fanele hi lwisana ni nkucetelo lowu va wu kumaka eka vadyondzi-kulobye, eka swihaxa-mahungu ni laha hi tshamaka kona kutani hi va pfuna ku va ni mahanyelo lamanene. Mahanyelo lamanene ma va pfuna leswaku va ala ku endla nchumu wun’wana ni wun’wana wo biha.”—Grégoire wa le Democratic Republic of the Congo.

“Ndzayo yi fanele yi kongoma, yi nga tshikileli naswona yi nga cinca-cinci. Vana va fanele tiva leswi nga ta endleka loko va nga yingisi nileswaku a wu nge cinci.”—Owen wa le England.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 14]

“Mi nga dyisi vana va n’wina mbitsi, leswaku va nga heli mbilu.”—Vakolosa 3:21

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

VUTOMI BYA NDYANGU

Ku Humelela Hambiloko U Ri Mutswari La Nga Yexe

Mbulavurisano na Lucinda Forster

I yini lexi ku tikelaka swinene tanihi mutswari la nga yexe?

Ku va mutswari a swi olovi, naswona leswi ndzi nga ndzexe swi ndzi tikela ngopfu ku hlela nkarhi wa mina. Swi teka nkarhi ku dyondzisa vana mahanyelo lamanene ni ku kuma nkarhi wo dzumba na vona. Minkarhi yo tala ndzi boheka ku tirhisa nkarhi wo dzumba ni vana va mina leswaku ndzi endla mintirho ya le kaya.

Xana u endlisa ku yini leswaku ku vulavurisana ka wena ni vana va wena va vanhwanyana ku tshama ku ri kunene?

Ku dlaya vukati swi endla leswaku vana va titwa va nga ha sirhelelekanga naswona swa va hlundzukisa. Ndzi xiye leswaku loko ku va ni swiphiqo, ku vulavula na vona ndzi va langutile ni ku tirhisa rito leri nga kombisiki ku hlundzuka swa pfuna. Ndza rindza kukondza hinkwerhu hi rhurisa moya ivi ndzi vula leswi ndzi karhataka handle ko nyanyisa xiyimo. Endzhaku ka sweswo ndza va kombela leswaku va vula leswi va swi ehleketaka, ndza yingiserisisa ndzi tlhela ndzi swi kombisa leswaku ndzi yi tekela enhlokweni ndlela leyi va titwaka ha yona. Ndza khathala hi ntirho wo vona wa xikolo naswona ndza va bumabumela eka leswi va swi endlaka. Minkarhi hinkwayo hi dya swin’we etafuleni. Nakambe ndzi tshamela ku va byela ndlela leyi ndzi va rhandzaka ha yona.

U Yi Nyikela Njhani Ndzayo?

Vana va fanele va vekeriwa milawu naswona a yi fanelanga yi cinca-cinca. Ndzi ringeta ku va ni musa kambe a ndzi debyisi voko. Ndzi bula ni vana va mina ndzi tlhela ndzi va hlamusela leswaku ha yini mahanyelo yo karhi ma hoxile. Loko ndzi nga si va tshinya ndzi va vutisa swivutiso swo tala malunghana ni ndlela leyi va titwaka ha yona ni leswi va swi anakanyaka, ku tiva leswaku ha yini va endle leswi va swi endleke. Hi xikombiso, loko ndzi hoxisile—ndzi nga yi twisisanga mhaka yo karhi—ndzi kombela va ndzi rivalela.

U va dyondzisa njhani vana va wena ku xixima vanhu van’wana?

Ndzi va tsundzuxa leswi Yesu a swi dyondziseke—ku khoma van’wana hi ndlela leyi a wu ta lava ku khomiwa ha yona. (Luka 6:31) Ndzi khutaza swinhwanyetana swa mina ku va swi tilulamisela swiphiqo swa swona ndzi tlhela ndzi swi dyondzisa nkoka wo angula hi moya wo rhula ni musa loko swi hlundzukile.

Mi tihungasa njhani?

Leswi hi nga swi kotiki ku tshamela ku ya etindhawini ta le kule leswaku hi ya wisa, hi languta tindhawu leti nga durhiki eka maphepha-hungu. Hi ya eka tipikiniki kumbe hi famba hi vona swiluva etindhawini leti swi byariwaka eka tona. Hi byala swimilana swo nun’hwerisa swakudya entangeni wa hina kutani hi swi kha hi swi chela eswakudyeni loko hi sweka. Ku tihungasa i swa nkoka, hambi ku ya ephakeni ya laha hi tshamaka kona.

Hi wihi ntsako ni vuyelo lebyi u byi kumeke?

Ku va mutswari la nga yexe a swi oloveli kambe hi swi kotile ku va ni vun’we naswona hi dyondze ku tlangela swilo leswinene leswi hi nga na swona. Swa ndzi tsakisa ku vona ndlela leyi vana va mina va kulaka ha yona. Va lava ku heta nkarhi na mina naswona ndza swi rhandza ku dzumba na vona. Va swi vona loko ndzi tsakile niloko ndzi nga tsakanga naswona minkarhi yin’wana va ndzi vukarha leswaku va ndzi chavelela. Leswi va swi endlaka ku komba leswaku va ndzi rhandza swa ndzi tsakisa swinene. Xa nkoka swinene, hi vona ndlela leyi Muvumbi la khathalaka a hi pfunaka ha yona loko hi langutane ni swiyimo swo tika. Bibele yi ndzi pfunile leswaku ndzi hambeta ndzi va mutswari lonene.—Esaya 41:13.

[Xifaniso]

Lucinda ni vana vakwe Brie na Shae