November

Yehovha u hi seketela hi tindlela to tala. U ta ku pfuna u lehisa mbilu loko munhu loyi u n’wi chumayelaka a ku kaneta. U ta tlhela a ku pfuna u tsundzuka tsalwa leri u lavaka ku ri tirhisa leswaku u ta chumayela n’wini wa muti loyi a tsakelaka. Nakambe u ta ku nyika matimba yo ya emahlweni ni ntirho wo chumayela hambiloko u hlangana ni swiyimo swo tika ensin’wini. (Yer. 20:7-9) Yehovha u tlhele a hi komba vunene byakwe hi ku hi dyondzisa tindlela to chumayela. Etinhlengeletanweni ta vandlha ta le xikarhi ka vhiki, hi vona mimbulavurisano leyi hi khutaziwaka ku yi tirhisa entirhweni wo chumayela. Eku sunguleni swi nga ha hi tikela ku tirhisa tindlela letintshwa to chumayela kambe loko hi ti tirhisa, hi kuma leswaku vanhu vo tala va ti tsakela. Nakambe loko hi ri etinhlengeletanweni ta vandlha ni ta xifundzha, hi khutaziwa ku tirhisa tindlela to hambanahambana to chumayela. Swi nga endleka tindlela tin’wana hi nga ti tsakeli kambe loko hi ti tirhisa, Yehovha u ta hi katekisa. w21.08 27 ¶5-6

Eka papila leri muapostola Pawulo a tsaleleke Vakorinto, u va tshinyile swinene. Endzhaku ko va tsalela papila, u rhume Tito leswaku a ya eka vona. Swi n’wi tsakisile ku twa leswaku va yi yingisile ndzayo yakwe. (2 Kor. 7:6, 7) Vakulu va nga tekelela Pawulo hi ku tinyika nkarhi wa ku va ni vagandzerikulobye. Ndlela yin’wana yo endla sweswo, i ku hatla va fika etinhlengeletanweni ta vandlha leswaku va ta khutaza vamakwerhu. Swo lava timinete tintsongo leswaku va khutaza makwerhu. (Rhom. 1:12) Nkulu la tekelelaka Pawulo u ta khutaza vagandzerikulobye hi ku tirhisa Rito ra Xikwembu ni ku tlhela a va tiyisekisa leswaku Xikwembu xa va rhandza. Wa va bumabumela loko va endla leswinene. Loko swi lava leswaku nkulu a nyikela ndzayo u fanele a nyikela ndzayo leyi humaka eRitweni ra Xikwembu. U pfuna makwerhu a vona xihoxo xakwe kambe hi ndlela ya musa hikuva u lava leswaku makwerhu a pfuneka.—Gal. 6:1. w22.03 28-29 ¶11-12

Namuntlha, Yehovha u nyika vanhu vakwe “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke” leswaku va kota ku ya emahlweni va n’wi tirhela ni ku tshama va tshembekile. Xin’wana lexi hi pfunaka hi kota ku tiyisela i xikhongelo. Eka Vaefesa 6:18, muapostola Pawulo u hi khutaza leswaku hi khongela eka Xikwembu “nkarhi hinkwawo.” Loko hi endla tano, Xikwembu xi ta hi tiyisa. Mikarhi yin’wana, hi titwa hi hlangahlanganile lerova hi nga swi tivi leswaku hi ta khongela hi ku yini. Hambiswiritano, Yehovha wa hi rhamba leswaku hi khongela eka yena hambiloko swi hi tikela ku phofula ndlela leyi hi titwaka hayona. (Rhom. 8:26, 27) U tlhela a hi tiyisa hi ku tirhisa Bibele. Matsalwa ma chavelele Pawulo ni ku n’wi pfuna leswaku a kuma matimba, na hina ma nga hi pfuna. (Rhom. 15:4) Loko hi hlaya Bibele ni ku anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka, Yehovha u ta hi pfuna hi ku tirhisa moya wakwe wo kwetsima leswaku hi twisisa ndlela leyi Bibele yi nga hi pfunaka hayona.—Hev. 4:12. w21.05 22 ¶8-10

Hi wu teka wu ri wa nkoka ntirho lowu hi nyikiweke wona wo endla vadyondzisiwa hambileswi hi langutanaka ni mitlhontlho leyi nga hi sivelaka ku endla leswi engetelekeke entirhweni lowu. Hi nga ha tsandzeka ku endla leswi hi swi lavaka hikwalaho ka swiyimo swa hina. Hi xikombiso, vamakwerhu van’wana va dyuharile kumbe va vabya. Xana na wena swi tano? Loko swi ri tano, tsundzuka ku hi dyondze leswaku hi nga swi kota ku ya emahlweni hi dyondza ni vanhu Bibele hi ku tirhisa tifoni. Hi nga tlhela hi swi kota ku dyondza ni vanhu Bibele hi ri emakaya. Nakambe ku ni nchumu wun’wana wo tsakisa. Van’wana va tsakela ku dyondza Bibele kambe a va kumeki emakaya hi mikarhi leyi vamakwerhu va chumayelaka hayona. Hambiswiritano, va nga ha kumeka nimixo kumbe nimadyambu. Xana u nga swi kota ku tinyika nkarhi wo dyondza ni vanhu volavo Bibele? Yesu u dyondzise Nikodema nivusiku, ku nga nkarhi lowu Nikodema a a tsakela ku dyondza ha wona.—Yoh. 3:1, 2. w21.07 5 ¶10-11

Vadyondzisiwa va Yohane Mukhuvuri va hlamarile loko va twa leswaku vadyondzisiwa va Yesu a va nga titsoni swakudya. Yesu u vule leswaku a ku nga ri na xivangelo xo va va titsona swakudya yena a ha hanya. (Mat. 9:14-17) Hambiswiritano, Vafarisi ni vanhu van’wana va kanete Yesu hikuva a a nga ri na mhaka ni mikhuva ya Vayuda. Va dye makala loko va n’wi vona a hanyisa vanhu hi Savata. (Mar. 3:1-6; Yoh. 9:16) A va vula leswaku va xixima Savata; kasi hi hala tlhelo a va endla mabindzu etempeleni. Va bave va khalakhasa loko Yesu a hlongola lava a va xavisa etempeleni. (Mat. 21:12, 13, 15) Vanhu va le Nazareta lava Yesu a va chumayeleke esinagogeni, va dye makala loko Yesu a endle xikombiso lexi a xi paluxa vukanganyisi bya vona ni ku kombisa leswaku a va na ripfumelo. (Luka 4:16, 25-30) Leswi Yesu a a hanya hi ndlela leyi a va nga ehleketi leswaku u ta hanya hayona, va sungule ku n’wi kaneta.—Mat. 11:16-19. w21.05 5-6 ¶13-14

Ndlela yin’wana leyi Yehovha a yi tirhisaka leswaku a hi lemukisa eka khombo ra ku tikukumuxa ni makwanga, i ku tirhisa swikombiso swa vanhu lava ku vulavuriwaka ha vona eBibeleni. Loko hi ehleketa hi makwanga, munhu wo sungula loyi a taka emiehleketweni ya hina i Sathana Diyavulosi. Leswi a a ri ntsumi ya Yehovha, swi nga endleka a a ri ni mitirho yo tala leyinene leyi a nyikiwe yona. Kambe a a lava swo tlula sweswo. U lave ku gandzeriwa, ku nga leswi fanelaka Yehovha ntsena. Sathana u lava hi fana na yena kutani u ringeta ku hi kucetela hi ku hi endla hi nga eneriseki hi leswi hi nga na swona. U sungule ku endla tano loko a vulavula na Evha. Yehovha a a nyike Evha ni nuna wakwe swakudya swo tala ni ku tlhela a va nyika xileriso xo “dya mihandzu ya mirhi hinkwayo ya ntanga” kambe handle ka wun’we ntsena. (Gen. 2:16) Kambe Sathana u xise Evha hi ku n’wi kucetela ku dya murhi lowu a a nga fanelanga a wu dya. Evha a nga enerisekanga hi leswi Yehovha a n’wi nyikeke swona kutani a a lava leswi engetelekeke. Hi swi tiva kahle leswi endlekeke endzhaku ka sweswo. Evha u dyohile naswona eku heteleleni u file.—Gen. 3:6, 19. w21.06 14 ¶2-3; 17 ¶9

Adamu na Evha a va fanele va tswala vana ni ku tlhela va khathalela misava leyi a yi ri kaya ra vona. Loko a va lo yingisa leswi Xikwembu xi va byeleke swona, a va ta va ndyangu wa xona hilaha ku nga heriki. Adamu na Evha a va ri va nkoka endyangwini wa Yehovha. Hilaha swi tsariweke hakona eka Pisalema 8:5, Davhida u vule leswi hi Yehovha loko a tumbuluxa munhu: “U n’wi endle a va ehansinyana ka tintsumi, u n’wi nyike ku vangama ni xichavo.” Ha swi tiva leswaku Yehovha a nga nyikanga vanhu matimba, vutlhari ni vuswikoti byo fana ni tintsumi. (Ps. 103:20) Hambiswiritano, hi vona ntsena lava nga “ehansinyana” ka tintsumi leti nga ni matimba. Khombo ra kona, leswi Adamu na Evha va nga n’wi yingisangiki Yehovha va lahlekeriwe hi nkateko wo va xiphemu xa ndyangu wakwe. Sweswo swi tise maxangu eka vana va vona. Kambe xikongomelo xa Yehovha a xi se cinca. U lava leswaku lava n’wi yingisaka, va va vana vakwe hilaha ku nga heriki. w21.08 2-3 ¶2-4

Namuntlha vanhu va Yehovha va kanetiwa. Hi xikombiso, van’wana va tshama ematikweni lama ntirho wa hina wu yirisiweke naswona va nga ha khomiwa ivi va “yisiwa emahlweni ka tindhuna ni tihosi” leswaku byi va vumbhoni eka vona. (Mat. 10:17, 18) Timbhoni tin’wana ti kanetiwa hi tindlela tin’wana. Laha ti tshamaka kona ntirho wa hina a wu yirisiwanga, kambe ti kanetiwa hi maxaka lama tiyimiseleke ku ti tshikisa ku tirhela Xikwembu. (Mat. 10:32-36) Mikarhi yo tala loko maxaka ya hina ma swi xiya leswaku hambi ko ba lexi dumaka a hi tshiki ku tirhela Yehovha ma tshika ku hi kaneta. Van’wana lava a va hi kaneta hi tihanyi mikarhi yin’wana va va Timbhoni to tshembeka. Loko u kanetiwa u nga wi mapa! Vana ni xivindzi. Yehovha u na wena naswona wa ku pfuna hi ku tirhisa moya lowo kwetsima kutani u nga chavi nchumu! w22.03 16 ¶8

Bibele yi vula leswaku Yehovha u venga “ku tikukumuxa, ku hemba ni ku halata ngati leyi nga riki na nandzu.” (Swiv. 6:16, 17) Nakambe u “venga vanhu va madzolonga ni va vuxisi.” (Ps. 5:6) Yehovha u swi venga ngopfu swilo leswi lerova u kale a lovisa vanhu vo biha enkarhini wa Nowa hileswi a va tate misava hi madzolonga. (Gen. 6:13) Hi ku tirhisa muprofeta Malakiya, Yehovha u vule leswaku wa va venga lava tirhisaka vukanganyisi ku dlaya vukati. Hambi va n’wi gandzela, sweswo a swi vuli nchumu eka Yehovha naswona u ta va avanyisa. (Mal. 2:13-16; Hev. 13:4) Yehovha u lava hi “[venga] swilo swo homboloka.” (Rhom. 12:9) Rito ku “venga” ri vula ku nyenya nchumu wo karhi lerova wu ku hlambisa ni timbilu loko u ehleketa hi wona. Hikwalaho, swilo leswi Yehovha a nge swi bihile loko hi ku swi khumbuu, swi fanele swi hi nyenyetsa. w22.03 4-5 ¶11-12

Ku nga ri khale Tata wa hina wa le tilweni u ta hi katekisa hi ku hi tisela Mfumo wakwe. Lava tshamaka va rindzele Yehovha, va ta kuma mikateko yo tala sweswi ni le misaveni leyintshwa. Loko vanhu va Xikwembu va nghena emisaveni leyintshwa, a va nge he vileli nikatsongo kumbe va va ni swiphiqo leswi va langutanaka na swona namuntlha. A va nge he khomiwi ku biha kumbe ku twisiwa ku vava nikatsongo. (Nhlav. 21:4) A hi nge he boheki ku rindza ni ku karhateka hi swilo leswi hi swi lavaka hikuva swi ta va swi tele. (Ps. 72:16; Esa. 54:13) Mayana ndlela leyi swi nga ta tsakisa hayona! Eka mikhuva yo biha leyi sweswi hi lwaka hi matimba leswaku hi yi hlula ni le ka mikhuva leyinene leyi hi tikarhatelaka ku va na yona, hi fanele hi tsundzuka leswaku Yehovha u hi lulamisela ku va ehansi ka Mfumo wakwe. U nga heli matimba ivi u tshika ku tirhela Yehovha. Ku nga ri khale u ta tiphina hi vutomi! Leswi hi tshembisiweke vumundzuku byo tsakisa, a hi tiyimiseleni ku ya emahlweni hi rindzela nkarhi lowu Yehovha a nga ta hetisa ntirho wakwe! w21.08 13 ¶17-19

Swi nga si ya kwihi va ha ku kuma papila leri ra Muapostola Pawulo, Vakreste va le Yudiya va boheke ku siya mabindzu, makaya ni maxaka lama nga riki Vakreste leswaku va ‘balekela etintshaveni.’ (Mat. 24:16) Hi nkarhi wolowo a swi ri swa nkoka leswaku va pfunana. Loko va xi yingisile xitsundzuxo xa Pawulo mayelana ni ku avelana ni van’wana, swi ta va swi va oloverile ku hanya hi ku tsemelana nhloko ya njiya. Mikarhi yin’wana vamakwerhu a va nge hi byeli hileswi va swi pfumalaka hikwalaho ngheneka. Swi nga endleka u tiva vamakwerhu lava tshamaka va lunghekele ku pfuna van’wana evandlheni. A va hi endli hi titwa onge hi ndzhwalo. Ha swi tiva ku hi nga ya eka vona nkarhi wun’wana ni wun’wana leswaku va hi pfuna naswona ha swi lava ku va tekelela. w22.02 23-24 ¶13-15

Sweswinyana mavandlha ni miganga yo tala swi tlhele swi hleriwa hi vuntshwa. Loko ho komberiwa ku rhurhela evandlheni rin’wana, swi nga hi tikela ku siya vanghana ni ndyangu wa hina. Xana vakulu va byeriwa hi moya lowo kwetsima leswaku muhuweleri u fanele a ya evandlheni rihi? Nikatsongo. Sweswo swi nga endla swi ku tikela ku va yingisa. Kambe Yehovha wa va tshemba vakulu loko va endla swiboho, na hina hi fanele hi endla tano. Hikwalahokayini hi fanele hi tirhisana ni vakulu ni ku tlhela hi seketela swiboho leswi va swi tekaka hambiloko hi nga swi twisisi? Hikuva loko hi endla tano, hi kondletela vun’we evandlheni ra Xikwembu. Vandlha hinkwaro ra vuyeriwa loko hinkwerhu hi yingisa swiboho leswi tekiweke hi vakulu. (Hev. 13:17) Xa nkoka swinene, hi kombisa Yehovha leswaku ha n’wi tshemba hi ku tirhisana ni lava a va vekeke leswaku va hi rhangela.—Mit. 20:28. w22.02 4-5 ¶9-10

Loko u ri makwerhu waxinuna loyi a khuvuriweke, u fanele u antswisa vuswikoti bya wena byo vulavula ni byo dyondzisa. Hikwalahokayini? Hikuva loko u “dzika” eku hlayeni, eku vulavuleni ni le ku dyondziseni ka wena swi ta endla leswaku vayingiseri va wena va vuyeriwa. (1 Tim. 4:15) Tinyike nkarhi wo dyondza ni ku tirhisa hinkwaswo leswi boxiweke eka broxara leyi nge Tinyiketele Eku Hlayeni Ni Le Ku Dyondziseni. Hlaya nhlokomhaka ha yin’we, lunghiselela swinene loko u ri ekaya ni ku tikarhatela ku swi tirhisa loko u nyikela mbulavulo. Kombela switsundzuxo eka mutsundzuxi wa vakulu ni malandza kumbe nkulu loyi a “tirhaka hi matimba eku vulavuleni ni le ku dyondziseni.” (1 Tim. 5:17) U nga tirhisi ntsena leswi u swi dyondzeke eka broxara kambe tlhela u tikarhatela ku pfuna vayingiseri va wena va tiyisa ripfumelo ra vona kumbe u va khutaza va tirhisa leswi va swi dyondzaka. Loko u endla tano u ta tsaka naswona na vona va ta tsaka. w21.08 24 ¶17

Loko hi teka van’wana va ri lava tlakukeke eka hina a hi nge phikizani ni lava nga ni vutshila kumbe vuswikoti byo hi tlula. Ku ri na sweswo, hi ta tsaka na vona. Sweswo i swa nkoka swinene ngopfungopfu loko va tirhisa vuswikoti bya vona leswaku va dzunisa Yehovha. Sweswo swi ta endla leswaku ku va ni ku rhula evandlheni. Hi nga papalata mavondzo hi ku va ni moya wo titsongahata, ku nga ku tiva leswi hi tsandzekaka ku swi endla. Loko hi titsongahata, a hi nge lavi ku komba van’wana leswaku hi ni vuswikoti kumbe vutshila byo va tlula. Ku ri na sweswo, hi ta languta leswi hi nga swi dyondzaka eka vona. Hi xikombiso, a hi nge makwerhu u nyikela mivulavulo ya kahle. Hi nga ha n’wi vutisa leswaku u yi lunghiselela njhani. Loko makwerhu waxisati a kota ku sweka, hi nga n’wi vutisa leswaku hi nga antswisa kwihi. w21.07 16 ¶8-9

Eka buku ya Tinhlayo hi kuma leswaku Yehovha u gweve Muisrayele rifu hileswi a rhoteleke tihunyi hi Savata. Nakambe eka Samuwele wa vumbirhi, hi kuma leswaku hi ku famba ka nkarhi Yehovha u rivalele Hosi Davhida hambileswi a endleke vuoswi ni ku dlaya hi vomu. (Tinhl. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Hikwalahokayini Yehovha a rivalele Davhida loyi a dlayeke hi vomu ni ku endla vuoswi kambe a n’wi gwevela rifu wanuna luya wo rhotela tihunyi?’ A hi mikarhi hinkwayo Bibele yi boxaka vuxokoxoko hinkwabyo bya mhaka yo karhi. Hi xikombiso ha swi tiva leswaku Davhida u hundzuke hi mbilu hinkwayo. (Ps. 51:2-4) Kambe hi nga ku yini hi wanuna luya a tluleke nawu wa Savata? Xana u tisorile hileswi a swi endleke? Xana u tshame a tlula milawu yin’wana ya Yehovha? Xana a a nyikiwile switsundzuxo ivi a swi ba hi makatla? Bibele a yi vuli nchumu. Hambiswiritano, ha tiyiseka leswaku Yehovha “u lulamile etindleleni takwe hinkwato.”—Ps. 145:17. w22.02 2-3 ¶3-4

Munhu loyi a titsongahataka u tirha hi matimba eka leswi a kotaka ku swi endla. Sweswo swi ta n’wi endla a tshama a tsakile ni ku ya emahlweni a tirha hi matimba. Munhu loyi a titsongahataka hi nga n’wi fanisa ni munhu loyi a chayelaka movha exigangeni. Muchayeri u fanele a cinca a famba hi gere ya le hansi leswaku a ta kota ku khandziya xiganga. U ta boheka ku chayela hi ku nonoka kambe u ta swi kota ku ya emahlweni a xi khandziya. Hilaha ku fanaka, munhu loyi a titsongahataka wa wu tiva nkarhi lowu a faneleke a “cinca gere” hi wona leswaku a ta kota ku ya emahlweni a tirhela Yehovha ni ku pfuna van’wana. (Filp. 4:5) Xiya xikombiso xa Barizilayi, loyi a a ri ni malembe ya 80 loko Hosi Davhida a n’wi kombela leswaku a ta va xirho xa huvo ya le vuhosini. Ku titsongahata ka Barizilayi ku endle leswaku a ala xikombelo xa hosi. Leswi a a swi tiva leswaku a nge swi koti ku endla leswi hosi a yi n’wi kombela swona, u vone swi antswa leswaku ku hlawuriwa Kimihama loyi a ha ri muntshwa. (2 Sam. 19:35-37) Ku fana na Barizilayi, vamakwerhu lava dyuhaleke va tsaka loko va tshika vantshwa va endla mitirho yo karhi. w21.09 10 ¶6-7

Xana swa ku tikela ku teka Yehovha tanihi Tatana loyi a nga ni rirhandzu? Van’wana va hina swi nga ha va swi tika. Swi nga ha hi tikela ku teka Yehovha tanihi Tatana loyi a nga ni rirhandzu hikwalaho ka ndlela yo vava leyi hi kurisiweke hayona. Kambe swa chavelela ku tiva leswaku Yehovha wa yi twisisa ndlela leyi hi titwaka hayona! U lava ku tshinela eka hina. Hi yona mhaka Rito rakwe ri hi khutazaka leswi: “Tshinelani eka Xikwembu, kutani xi ta tshinela eka n’wina.” (Yak. 4:8) Yehovha wa hi rhandza naswona u lava ku va Tatana wa hina loyi a nga ni rirhandzu. Yesu a nga hi pfuna leswaku hi tshinela eka Yehovha. Yesu u n’wi tiva kahle Yehovha naswona wa n’wi tekelela, lerova u kale a ku: “Loyi a ndzi voneke u vone na Tatana.” (Yoh. 14:9) Ku fana ni buti wa hina lonkulu, Yesu u hi dyondzisa ku xixima ni ku yingisa Tata wa hina, ku papalata ku N’wi kwatisa ni ndlela leyi hi nga N’wi tsakisaka hayona. Nakambe ndlela leyi Yesu a hanyeke hayona laha misaveni, yi kombisa rirhandzu ni musa wa Yehovha. w21.09 21 ¶4-5

Vanhu va Yehovha va n’wi gandzela hi vun’we. Yehovha u nyike vakulu vutihlamuleri byo tiyiseka leswaku vandlha ri tshama ri basile. Loko Mukreste a endla xidyoho lexikulu, Yehovha u lava leswaku vakulu va kumisisa loko mudyohi a fanele a susiwa evandlheni kumbe e-e. Xa nkoka swinene, va fanele va vona loko mudyohi a tisola hi mbilu hinkwayo eka leswi a swi endleke. Mudyohi a nga ha vula leswaku u hundzukile, kambe xana wa swi venga leswi a swi endleke? Xana u tiyimisele ku xi thyaa, xidyoho xexo? Loko ku ri hileswaku u hlohloteriwe hi vanghana vo biha ku endla xidyoho, xana u tiyimisele ku va tshika? Vakulu va khongela eka Yehovha, va lavisisa ntiyiso wa mhaka hi vukheta, va kambisisa leswi Bibele yi swi vulaka ni ndlela leyi mudyohi a titwaka hayona hileswi a swi endleke. Eku heteleleni va nga ha teka xiboho xo tshika mudyohi evandlheni kumbe va n’wi susa.—1 Kor. 5:11-13. w22.02 5 ¶11-12

Swi nga ri na mhaka leswaku ha ha ku khuvuriwa kumbe se hi na malembe hi khuvuriwile, hinkwerhu ka hina hi lava ku va ni vumunhu lebyi rhandziwaka hi Yehovha. Leswaku hi va vanhu vo tano, hi fanele hi lawula leswi hi swi ehleketaka. Hikwalahokayini? Hikuva hakanyingi hi tala ku endla leswi hi swi ehleketaka. Loko hi tshamela ku ehleketa hi ku navela ka hina ko biha hi ta vula ni ku endla swilo swo biha. (Efe. 4:17-19) Kambe loko hi ehleketa hi swilo leswinene, hi ta vulavula ni ku endla swilo leswi tsakisaka Tata wa hina Yehovha. (Gal. 5:16) Hambiswiritano, a hi nge swi koti ku tshika hilaha ku heleleke ku ehleketa hi swilo swo biha. Kambe hi nga hlawula ku ka hi nga swi endli. Loko hi nga si khuvuriwa, hi fanele hi tshika ku vulavula ni ku endla swilo leswi Yehovha a swi vengaka. Rero i goza ro sungula leri hi faneleke hi ri teka leswaku hi tshika vumunhu bya khale. Leswaku hi kota ku tsakisa Yehovha kahle, hi fanele hi ambala vumunhu lebyintshwa. w22.03 8 ¶1-2

Mikarhi yin’wana a swi va oloveli vakulu ku vona loko munhu loyi a endleke xidyoho lexikulu a hundzukile hakunene. Hikwalahokayini? Hikuva a va swi koti ku vona timbilu kutani swiendlo swa makwerhu hi swona swi va kombaka loko hakunene a hundzukile. Va fanele va vona vumbhoni lebyi kombisaka ku u cincile eka mahanyelo yakwe. Swi nga ha teka nkarhi wo leha leswaku munhu yoloye a kombisa leswaku u cincile. Ku kombisa leswaku munhu la susiweke u hundzukile, u fanele a va kona etinhlengeletanweni ta vandlha nkarhi na nkarhi ni ku tlhela a yingisa xitsundzuxo xa vakulu xo khongela ni ku dyondza Bibele nkarhi na nkarhi. U fanele a tlhela a papalata swilo leswi nga n’wi ringaka ku endla xidyoho. Loko a tirha hi matimba leswaku a lulamisa vuxaka byakwe na Yehovha, u ta tiyiseka leswaku Yehovha u ta n’wi rivalela hi mbilu yakwe hinkwayo naswona vakulu va ta n’wi vuyisela evandlheni. w21.10 6 ¶16-18

Leswi Yesu a a rhandza Xikwembu swinene, u gandzele xona ntsena loko a ri etilweni niloko a ri laha misaveni. (Luka 4:8) U dyondzise valandzeri vakwe leswaku va fanele va endla tano. Yesu ni vadyondzisiwa vakwe, a va swi tirhisanga swifaniso nikatsongo loko va gandzela. Leswi Xikwembu xi nga Moya, a nga kona loyi a nga kotaka ku endla xifaniso lexi fanaka na xona! (Esa. 46:5) Kambe hi nga ku yini hi lava endlaka swifaniso leswi va swi vitanaka vakwetsimi ni ku tlhela va swi gandzela? Eka Milawu ya Khume leyi a a yi nyike Vaisrayele, Yehovha u vule marito ya ndzimana ya siku ra namuntlha. Hinkwavo lava lavaka ku tsakisa Xikwembu va ma twisisa kahle marito wolawo. Van’wamatimu va vula leswaku emikarhini ya Vakreste vo sungula, Vakreste hinkwavo a va gandzela Xikwembu ntsena. Ninamuntlha, Timbhoni ta Yehovha ta ha ya emahlweni ti landzela xikombiso xa le nkarhini wa Vakreste vo sungula. w21.10 19-20 ¶5-6

Yesu u lemukise Vakreste va le Yudiya leswaku ku ta fika nkarhi lowu muti wa Yerusalema a wu ta ‘rhendzeriwa hi masocha.’ (Luka 21:20-24) Loko sweswo swi endleka, a va fanela va ‘balekela etintshaveni.’ Ku baleka ka vona a swi ta va ponisa kambe a swi ri ni swikoxo swo karhi. Emalembeni lama hundzeke, Xihondzo xo Rindza xi vule leswi: “Va siye masimu ni makaya, hambi ku ri rifuwo ra vona a va ri vunganga etindlwini ta vona. Hi ku tshemba leswaku Yehovha u ta va sirhelela ni ku va wundla, va rhangise vugandzeri bya yena emahlweni ka hinkwaswo leswi swi nga voniwaka swi ri swa nkoka.” Xi tlhele xi ku: “Ku nga va ni miringo enkarhini lowu taka, malunghana ni ndlela leyi hi tekaka swilo leswi vonakaka ha yona; xana hi swona swi nga swa nkoka lowukulu, kumbe, xana i ku ponisiwa ka hinkwavo lava nga etlhelweni ra Xikwembu loku nga ka nkoka ngopfu? Ina, ku baleka ka hina ku nga katsa swiphiqo ni ku titsona swo karhi. Hi ta boheka ku endla hambi ku nga va yini lexi lavekaka.” w22.01 4 ¶7-8

Loko Vaisrayele va ha ku huma eEgipta, Yehovha u tipaluxe eka Muxe hi ku n’wi byela vito Rakwe nileswi a nga swona. U te: “Yehovha, Yehovha, Xikwembu xa tintswalo ni ntwelavusiwana, loyi a hlwelaka ku hlundzuka naswona a nga ni rirhandzu ni ntiyiso, loyi a rhandzaka vanhu va magidi, loyi a rivalelaka xidyoho ni ku tlula nawu.” (Eks. 34:6, 7) Hi marito yakwe lama khutazaka, Yehovha u byele Muxe nchumu wun’wana wa nkoka mayelana ni rirhandzu rakwe lerikulu. A ku ri yini nchumu wa kona? Yehovha u tihlamusela tanihi Xikwembu lexi nga ni “rirhandzu lerikulu.” Xiga xexo xi boxiwa mikarhi yo hlaya eka tindzimana ta le Bibeleni. (Tinhl. 14:18; Neh. 9:17; Ps. 86:15; 103:8; Yuw. 2:13; Yon. 4:2) Xiga lexi a xi tirhisiwi eka vanhu kambe xi tirhisiwa eka Yehovha ntsena. Xana a swi tsakisi leswi Yehovha a hlamuseleke rirhandzu lerikulu eBibeleni tanihi nchumu wa nkoka ku tlula swilo hinkwaswo? w21.11 2-3 ¶3-4

Vatekani va nga tlhela va dyondza eka xikombiso xa Petro ni nsati wakwe. Kwalomu ka tin’hweti ta tsevu a ha ku hlangana na Yesu, muapostola Petro a a fanele a teka xiboho xa nkoka. A a tihanyisa hi bindzu ro phasa tihlampfi. Hikwalaho, loko Yesu a rhamba Petro leswaku a n’wi landzela nkarhi hinkwawo, a a fanele a rhanga a anakanyisisa hi xiyimo xa ndyangu wakwe a nga se teka xiboho xexo. (Luka 5:1-11) Kambe Petro u xi amukerile xirhambo xo chumayela na Yesu. Nakambe swi le rivaleni leswaku nsati wa Petro na yena u xi seketerile xiboho lexi. Bibele yi vula leswaku u seketele Petro hi ku fambafamba na yena endzhaku ka loko Yesu a pfuxiwile. (1 Kor. 9:5) Xikombiso lexinene xa yena tanihi nsati loyi a nga Mukreste xi endle leswaku swi olovela Petro ku tsundzuxa vavanuna ni vavasati lava nga Vakreste. (1 Pet. 3:1-7) A swi kanakanisi leswaku Petro ni nsati wakwe a va xi tshemba xitshembiso xa Yehovha xa leswaku U ta va khathalela loko va rhangisa Mfumo ku sungula evuton’wini bya vona.—Mat. 6:31-34. w21.11 18 ¶14

Muapostola Pawulo a a va rhandza vamakwavo. A a va tirhela hi matimba. (Mit. 20:31) Na vona a va n’wi rhandza swinene Pawulo. Siku rin’wana vakulu va le Efesa va ‘ririle’ loko va twa leswaku a va nge he pfuki va n’wi vonile. (Mit. 20:37) Hilaha ku fanaka, vakulu lava tirhaka hi matimba va rhandza vamakwavo swinene naswona va tikarhatela ku va pfuna. (Filp. 2:16, 17) Mikarhi yin’wana vakulu va langutana ni mitlhontlho. I yini leswi nga va pfunaka leswaku va yi hlula? Vakulu lava tirhaka hi matimba va nga dyondza swo karhi eka Pawulo. A a nga ri ntsumi. Pawulo a a swi endla swihoxo naswona mikarhi yin’wana a swi n’wi tikela ku endla leswinene. (Rhom. 7:18-20) A a ri ni swiphiqo swo tala. Kambe a nga swi pfumelelanga sweswo swi n’wi hetela ntsako. Loko vakulu va tekelela Pawulo va nga hlula swiphiqo ni ku tshama va tsakile loko va tirhela Yehovha. w22.03 26 ¶1-2

Levhitika 19:3 yi vulavula hi ku hlayisa Savata. Vakreste a va ha ri ehansi ka Nawu, hikwalaho a hi boheki ku hlayisa Savata vhiki ni vhiki. Hambiswiritano, hi nga dyondza swo tala eka ndlela leyi Vaisrayele a va hlayisa Savata hayona ni ndlela leyi va vuyeriweke hayona. Siku ra Savata a ri endleriwe ku wisa eka mitirho hinkwayo ivi ku tirhisiwa nkarhi wolowo ku gandzela Xikwembu. Hi yona mhaka hi siku ra Savata, Yesu a yeke esinagogeni emutini wa ka vona kutani a fika a hlaya Rito ra Xikwembu. (Eks. 31:12-15; Luka 4:16-18) Xileriso xa Yehovha lexi kumekaka eka Levhitika 19:3 xo “hlayisa tisavata [takwe],” xi fanele xi hi susumetela ku ti xavela nkarhi wo tiyisa vuxaka bya hina ni Xikwembu eka migingiriko ya siku ni siku. Xana u vona onge u fanele u antswisa kun’wana loko swi ta emhakeni yoleyo? Loko u ti vekela etlhelo nkarhi wo tiyisa vuxaka bya wena na Yehovha, swi ta endla u va ni vuxaka lebyinene na yena naswona swi ta ku olovela ku va la kwetsimaka. w21.12 5 ¶13

Loko Yesu a ha ri laha misaveni, a a hanyisana ni vanhu hinkwavo. A a tiphina hi swakudya ni swigwili kambe hi hala tlhelo a a tinyika nkarhi wo dzumba ni vanhu lava sweleke ni lava tshikileriweke. Nakambe, a a va twela vusiwana vanhu lava a va tekiwa va ri “vadyohi.” Loko lava makatla va vona sweswo, va sungule ku n’wi kaneta. Va vutise vadyondzisiwa vakwe va ku: “Hikwalahokayini mi dya ni ku nwa ni valuvisi ni vadyohi?” Yesu u va hlamule hi ku vula marito ya ndzimana ya siku ya namuntlha. (Luka 5:29-31) Loko ka ha sale malembe yo tala Mesiya a nga si velekiwa, muprofeta Esaya u profete leswaku vanhu a va nga ta n’wi amukela. U te: “A a nga tekeriwi enhlokweni naswona vanhu a va n’wi papalata . . . A swi fana ni loko hi tumbeteriwe xikandza xakwe. A a languteriwa ehansi naswona a hi n’wi teka a nga pfuni nchumu.” (Esa. 53:3) Mesiya a a ta papalatiwa hi “vanhu,” hikwalaho Vayuda a va fanele va nga hlamalanga loko Yesu a kanetiwa. w21.05 8-9 ¶3-4

Vakreste van’wana va le mikarhini ya vaapostola a va veketela loko va nyikiwa switsundzuxo. (Yak. 1:22) Van’wana a va rhandza ngopfu van’wankumi. (Yak. 2:1-3) Nakambe van’wana a va vulavula marito lama tlhavaka. (Yak. 3:8-10) Vakreste lava, a va ri ni swiphiqo kambe Yakobo a nga va lahlelanga mavoko. U va nyike switsundzuxo hi ndlela ya rirhandzu kambe a a nga va bambateli naswona lava vuxaka bya vona na Yehovha byi tsaneke a a va khutaza ku ya lava mpfuno eka vakulu. (Yak. 5:13, 14) Leswi hi swi dyondzaka: Vana la twisisaka kambe u tlhela u va ni langutelo lerinene hi van’wana. Vo tala lava hi dyondzaka na vona Bibele swi nga ha va tikela ku tirhisa leswi va swi dyondzaka. (Yak. 4:1-4) Swi nga ha va tekela nkarhi ku cukumeta mikhuva yo biha ivi va hanya hi leyinene. Hi fanele hi va ni xivindzi xo byela swichudeni swa hina laha swi faneleke swi antswisa kona. Hi fanele hi va ni langutelo lerinene ra leswaku Yehovha u ta kokela lava titsongahataka eka yena naswona u ta va pfuna leswaku va endla ku cinca.—Yak. 4:10. w22.01 11 ¶11-12

Vakreste hinkwavo va fanele va tekelela tintswalo ta Yehovha. Hikwalahokayini? Hikuva Yehovha a nge swi yingisi swikhongelo swa lava nga riki na tintswalo. Ku hava loyi a nga tsakelaka ku Yehovha a nga swi yingisi swikhongelo swakwe, hi yona mhaka hi tirhaka hi matimba leswaku hi papalata mukhuva wo pfumala tintswalo. Ematshan’weni yo languta etlhelo loko makwerhu a lava mpfuno, mikarhi hinkwayo hi fanele hi tiyimisela ku pfuna “loko xisiwana xi rila.” Nakambe hi lava ku xi tekela enhlokweni xitsundzuxo lexi nge: “Loyi a nga riki na tintswalo a nge kombiwi tintswalo loko a avanyisiwa.” (Yak. 2:13) Loko hi tsundzuka leswaku na hina ha swi lava ku kombiwa tintswalo, swi ta hi susumetela ku kombisa van’wana tintswalo. Hi fanele hi va ni tintswalo eka mudyohi loyi a ha ku vuyiseriwaka evandlheni. Swikombiso swa vanhu va le Bibeleni swa lava a va ri na musa ni tintswalo swi nga hi pfuna ku va ni tintswalo ni ku papalata ku nga vi na tona. w21.10 12 ¶16-17

Evusikwini byakwe byo hetelela a ri laha misaveni, Yesu u ye endhawini leyi nga lo tititi, leswaku a ya khongela ni ku anakanyisisa. Ndhawu yoleyo a yi ri entangeni wa Getsemani. Siku rero, u nyike vadyondzisiwa vakwe xitsundzuxo xa nkoka mayelana ni xikhongelo. Loko va fika entangeni wa Getsemani, ana se dyambu a ri te lava ra wena, kumbexana a ku ri matakuxa. Yesu u va byele leswaku va ‘tshama va rindzile’ kutani a va siya a ya khongela. (Mat. 26:37-39) Leswi vurhongo byi nga riki na vusiwana, byi va tekile loko a ri eku khongeleni. Loko a va kuma va etlele, Yesu u tlhele a va khutaza leswaku ‘va tshama va rindzile ni ku ya emahlweni va khongela.’ (Mat. 26:40, 41) U swi xiyile leswaku a va tshikilelekile naswona a va karhele. Nakambe a a swi twisisa leswaku “nyama yi tsanile.” Hambiswiritano, u tlhele a va siya a ya khongela kambe loko a vuya, u kume va etlele.—Mat. 26:42-45. w22.01 28 ¶10-11