Mbilu Ya Mina Ya Khapa Hi Ku Tlangela

HI KU VULA KA JOHN WYNN

Hakanyingi a ndzi nga lavi no twa hi ku ya eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha! A ndzi tiendla onge ndzi khomiwe hi le ndzeni kumbe ndzi pandza hi nhloko—ndzi endla hinkwaswo leswaku ndzi nga yi. Kambe ku tiyisa voko ka Manana minkarhi hinkwayo ku endle leswaku vuvabyi byolebyo byi nyamalala hi ku hatlisa, naswona endzhaku ka sweswo a ndzi tikuma ndzi ri karhi ndzi famba na yena tikhilomitara tinharhu hi ya eHolweni ya Mfumo, ndzi ri karhi ndzi yingisela loko a bula hi Rito ra Xikwembu ni munghana wakwe la dyuhaleke.

LESWI swi ndzi dyondzise dyondzo ya nkoka: Hi ndlela ya rirhandzu, vatswari a va fanelanga va tshika ku tiyisa voko eka leswi nga swinene emahlweni ka Xikwembu. (Swivuriso 29:15, 17) A va fanelanga va rivala xileriso xa Xikwembu xa ‘ku nga tshiki ku hlengeletana.’ (Vaheveru 10:25) Loko ndzi anakanyisisa hi vutomi bya mina bya nkarhi lowu hundzeke, ndza tlangela swonghasi leswi manana a ndzi endleke ndzi endla leswi a swi ri swinene eka mina!

Ku Tlangela Swikombiso Leswinene

Hambileswi tatana a a nga ri mupfumeri, a a nga lwisani na tona tidyondzo ta Manana hi nkarhi lowu a hundzukeke Xichudeni xa Bibele, hilaha Timbhoni ta Yehovha a ti vitaniwa hakona enkarhini wolowo. Hi 1913 u yile a ya yingisela nkulumo leyi nge, “Ehandle Ka Sirha,” leyi a yi nyikeriwa hi Charles T. Russell, muungameri wo sungula wa Sosayiti ya Watch Tower. Hambiswiritano, u fike se ku sunguriwile, naswona switulu hinkwaswo a swi tele. Kutani u vitaniwile leswaku a ya tshama ni van’wana lava nga fika se ku sunguriwile ekusuhi na platifomo, ekusuhi swinene na Phasta Russell. A a khumbeke ngopfu hi nkulumo leyi. Eka siku leri tlhandlamaka yi humesiwe eka phepha-hungu ra kwalaho, kutani u hlayise kopi ya rona ivi a yi hlaya hi ku phindha-phindha.

Endzhaku ka nhlangano, Manana u yise xiphephana lexi a xi tsariwe vito ra yena, naswona hi ku hatlisa u endzeriwe hi Xichudeni xa Bibele. Hi ku famba ka nkarhi, u sungule ku fambisa swiphephana swa Bibele hi yindlu na yindlu edorobeni ra ka hina ra Gloucester, eNghilandhi. Ku sukela loko mina na vasesi wa mina vambirhi ha ha ri vatsongo, hi hlanganyele na Manana entirhweni wo chumayela.

Loko Harry Francis, Xichudeni xa Bibele lexi hisekaka, a rhurhele eGloucester, Manana u n’wi amukele hi rirhandzu. Hi ku hatlisa, u sungule ku ndzi tsakela, naswona xikhutazo xa yena xi ve lexi hoxaka xandla swinene leswaku ndzi va phayona, hilaha vatirhi va nkarhi hinkwawo va vitanisiwaka swona. Xikombiso xa Makwerhu Francis xi ndzi dyondzise dyondzo ya nkoka: Lavakulu minkarhi hinkwayo va fanele va lava tindlela to khutaza lavantshwa.

Loko Manana a ve Xichudeni xa Bibele, van’wana le Gloucester na vona va ve swona. Hambiswiritano, vakulu van’wana evandlheni va sungule ku va ni moya wa ku tivona, naswona swirho swa ntlawa—hilaha vandlha a ri vitaniwa hakona—swi sungule ku landzela vanhu. Eka nhlangano wun’wana, van’wana a va tshama va ri karhi va khwenuta Manana enhlaneni, va n’wi kombela ku tlakusa voko ra yena leswaku a seketela vakulu vo karhi. Kambe Manana a a swi tiva leswaku a va nga veki xikombiso lexinene, kutani u ku arile ku sindzisiwa. Enkarhini wolowo, eku heleni ka va-1920, vo tala va tshike ku hlanganyela naswona a va ha yanga emahlweni va famba endleleni ya ntiyiso. (2 Petro 2:2) Kambe, Manana a nga tshikanga ku seketela nhlengeletano hi ku tshembeka, xisweswo a ndzi vekela xikombiso lexinene.

Ku Yimela Ka Mina Ntiyiso

Eku heteleleni, hi June 1939, loko ndzi ri ni malembe ya 18 hi vukhale, ndzi khuvuriwile eNambyeni wa Severn. Lembe rolero ndzi tlhele ndzi hlawuriwa ku va nandza la langutelaka mpfumawulo. Emasikwini wolawo a hi tirhisa muchini wa mpfumawulo lowu a wu huwelela emitsendzeleni, wu huwelela rungula leri nge, “Vukhongeri I Ntlhamu Ni Bindzu.” Hi nkarhi wolowo a ku kandziyisiwa ngopfu ku paluxiwa ka vukanganyisi ni tidyondzo ta mavunwa ta Vujagana.

Siku rin’wana a ndzi ri emahlweni ka ntlawa lowu nga eku macheni ndzi khome bodo leyi eka tlhelo lerin’wana a yi tsariwe leswaku “Vukhongeri I Ntlhamu Ni Bindzu” naswona eka tlhelo lerin’wana ku tsariwe, “Tirhelani Xikwembu Na Kreste Hosi.” Lexi a xi ri karhi xi landzela a ku ri xihancana lexi a xi ri ni tibodo letikulu leti a ti tsariwe ematlhelweni hamambirhi enhlaneni wa xona, leti a ti navetisa nkulumo ya le rivaleni. Ku macha koloko ku fanele ku ve xivono xo hlawuleka swonghasi eka doroba-nkulu ra vukhongeri ra Gloucester!

Hambileswi a ku ri ni swiphiqo swa timali ekaya, Manana u ndzi khutaze ku va phayona. Xisweswo, hi September 1939, loko ku sungula Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, ndzi fike exiavelweni xa mina xo sungula xa vuphayona eLeamington, doroba leritsongo ra Warwickshire. Doroba leri a ku ri kaya ra vafundhisi vo hlayanyana lava tshikeke ntirho.

Hi tirhise gramafoni leyi vevukaka evutirhelini bya hina bya yindlu na yindlu, hi tlanga tinkulumo ta Joseph F. Rutherford, loyi a ri muungameri wa Watch Tower Bible and Tract Society hi nkarhi wolowo. Hi hala tlhelo, muchini wa hina wa mpfumawulo (lowu a wu tirhisiwa loko ku ri ni vayingiseri vo tala) a wu tika, kutani a hi wu rhwala hi pureme ya vana. Minkarhi yin’wana vafundhisi, hi ku hlundzukisiwa hi rungula leri paluxaka vukhongeri bya mavunwa, a va hi susa endhawini ya vona. Kambe a hi nga heli matimba. Yehovha u katekise ntirho wa hina, naswona namuntlha ku ni vandlha ra Timbhoni to tlula dzana le Leamington.

Hi 1941, loko Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi ri karhi yi ya emahlweni, ndzi rhurhele le Wales, laha ndzi phayoneke emadorobeni ya Haverfordwest, Carmarthen na Wrexham. Tanihi mutirheli wa nkarhi hinkwawo, ndzi ntshunxiwile leswaku ndzi nga ngheneli ntirho wa vusocha, kambe vanhu a va nga xi twisisi xiyimo xa hina xa vukala-tlhelo. Xisweswo, mina na munghana wa mina a hi hehliwa tanihi tinhlori kumbe ntlawa wa le xihundleni lowu seketelaka valala. Hi vusiku byin’wana maphorisa ma rhendzele yindlu ya hina leyi kokiwaka hi movha. Munghana wa mina loyi a ha ku vuya hi le ntirhweni wa yena wo cela malahla, u hlometele a ri enyangweni leswaku a ta vona loyi a ri kwalaho. Xikandza xa yena a xi ri ni nsiti, naswona eka maphorisa a languteka onge a lunghekele ku hlasela. Hi boheke ku hlamusela leswaku hikwalaho ka yini a ri tano!

Hi katekisiwe swinene eswiavelweni swa hina. Siku rin’wana, loko ha ha ri le Carmarthen, John Barr loyi a huma ehofisini ya rhavi ra London (loyi sweswi a nga xirho xa Huvo leyi Fumaka) u hi endzerile leswaku a ta hi khutaza. Hi nkarhi wolowo, a ko va ni vahuweleri vambirhi le Carmarthen; sweswi, ku ni vo tlula dzana. Wrexham sweswi ri na mavandlha manharhu, naswona sweswinyana ndzi ve ni lunghelo ro nyiketela Holo ya Mfumo yo saseka le Haverfordwest.—1 Vakorinto 3:6.

Ku Tlangela Vutirheli Bya Mina

Loko ha ha ri le Swansea, eSouth Wales, munghana wa mina, Don Rendell, a nga ntshunxiwanga eka ku nga ngheneli ntirho wa vusocha. U khotsiwile ku nga khathariseki ku hlamusela ka yena leswaku hikwalaho ka ripfalo rakwe a nge yi enyimpini ku ya lwa ni Vakreste-kulobye ematikweni man’wana. (Esaya 2:2-4; Yohane 13:34, 35) Leswaku ndzi n’wi khutaza, kun’we ni ku nyikela vumbhoni eka vaakelani, ndzi veke muchini wa mpfumawulo ivi ndzi tlanga tinkulumo ta Bibele.

Hambiswiritano, vavasati va kwalaho a va nga swi tsakeli leswi kutani va hlengelete mali yo karhi leswaku va hakela masocha leswaku ma ta ba mina na munghana wa mina. Hi balekile, hi tsutsuma hilaha hi nga kotaka hakona—a ndzi ri karhi ndzi susumeta pureme leyi a yi ri ni muchini wa mpfumawulo—hi kongoma eHolweni ya Mfumo. Kambe loko hi fika kona, a yi lotleriwile! Ku nghenelela ka maphorisa loku fikeke hi nkarhi hi kona ku hi poniseke eku biweni hi tihanyi.

Xiendlakalo lexi entiyisweni xi ve lexi tivekaka swinene. Loko ndzi ri karhi ndzi chumayela etikweni leri nga ekusuhi na le Swansea endzhakunyana, wanuna un’wana hi ku tsaka u ndzi byerile a ku: “N’wina ma byi lwela Vukreste, ku fana ni jaha rin’wana le Swansea leri hi xivindzi ri twariseke leswi a ri swi pfumela ivi ri boheka ku tsutsuma leswaku ri ta sirheleleka.” U hlamarile swinene loko a tive leswaku jaha ra kona a ku ri mina!

Ku phayona a swi nga olovi emalembeni wolawo ya nyimpi. A hi nga ri na swilo swo tala leswi vonakaka, kambe leswi a hi ri na swona, a hi swi tlangela ni ku eneriseka ha swona. Minkarhi hinkwayo a hi kuma mphakelo wa nkarhi na nkarhi wa swakudya swa moya, naswona a hi si tshama hi xwa enhlanganweni, handle ka loko hi vabya. Ndzi xave xikanyakanya xa khale, naswona a hi ri ni tibasikiti letikulu leti a hi ti veka eka xona leswaku ti rhwala gramafoni swin’we ni tibuku ta Bibele. Minkarhi yin’wana a ndzi famba 80 wa tikhilomitara hi siku hi xikanyakanya! Ndzi phayone malembe ya kwalomu ka nkombo naswona hi ntsako ndza ma tsundzuka masiku wolawo.

Hi 1946, endzhaku ka loko Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi herile, ndzi rhamberiwe ku ya tirha eBethele, tanihi laha miako leyikulu ya Timbhoni ta Yehovha yi vitaniwaka hakona ematikweni yo hambana-hambana. Bethele ya hina a yi ri le 34 Craven Terrace, ekusuhi ni London Tabernacle. Ndzi tiphine hi xinakulobye ni vanhu lava kuleke va kwalaho, vo tanihi Alice Hart, loyi tata wa yena, Tom Hart, loyi ku ehleketiwaka leswaku i Mbhoni yo sungula eNghilandhi.

Ku Kuma Munghana La Tshembekaka

Hi 1956, ndzi sukile eBethele leswaku ndzi ya tekana na Etty, phayona leri ndzi tolovelaneke na rona loko ri huma eNetherlands ri ta endzela sesi wa rona loyi a a tshama eLondon. Loko nyimpi yi ya eku heleni Etty u dyondzise ku tsala hi muchini ni ku tsala hi ku komisa ekholichini ya ta bindzu le Tilburg, edzongeni wa Netherlands. Siku rin’wana thicara un’wana u te u ta famba na yena ekaya hi xikanyakanya leswaku a ta tiyiseka leswaku u fike ekaya a hlayisekile. A a ri Murhoma Khatoliki. Loko va fika, ku sunguriwe bulo ni vatswari va Etty lava a va ri Maprotestente. Vunghana byi sungurile, ivi thicara a va muendzi wa nkarhi na nkarhi ekaya ka vona.

Endzhakunyana ka ku hela ka nyimpi, thicara loyi u te ekaya ka va Etty, a ri karhi a huwelela, “Ndzi kume ntiyiso!”

Tata wa Etty u hlamule a ku: “A ndzi ehleketa leswaku u vule leswaku u kume ntiyiso loko wa ha ri Murhoma Khatoliki!”

U hlamurile hi ku nyanyuka a ku: “E-e! I Timbhoni ta Yehovha leti nga ni ntiyiso!”

Madyambu wolawo ni man’wana lama landzeleke a ma hetiwa ku ri karhi ku buriwa hi Bibele hi vuenti. Endzhakunyana ka kwalaho Etty u ve phayona. Na yena, evutirhelini byakwe u hlangavetane ni nkaneto lowukulu le Netherlands lowu a wu huma eKerekeni ya Rhoma Khatoliki. Vana, lava a va hlohloteriwa hi vaprista, a va kavanyeta mabulo ya yena loko a ri karhi a famba hi yindlu na yindlu, naswona eka khamba rin’wana va tshove xikanyakanya xa yena. U yise xikanyakanya xa yena eka mulunghisi loyi enkarhini lowu hundzeke a tekeke xibukwana eka yena. U vulavule a ri karhi a rila: “Languta leswi vana va swi endleke!”

Wanuna loyi u n’wi hlamule hi ku titsongahata a ku: “U nga lan’wi. U endla ntirho lowunene. Ndzi ta ku lunghisela xikanyakanya xa wena mahala.” Hakunene u endlise sweswo.

Etty u kume leswaku vaprista a va nga khathali hi mintlhambi ya vona ku kondza a sungula ku dyondza Bibele na yona. Kutani vaprista ni tinani a va va rhendzela ivi va hlekula ku pfumela ka vanhu eBibeleni ni le ka Yehovha. Ku nga khathariseki leswi, u tiphine hi tidyondzo ta Bibele to tala leti tswalaka mihandzu.

Ku Tlangela Vutomi Bya Hina Swin’we

Endzhaku ka mucato wa hina, mina na Etty hi averiwe ntirho wo famba-famba le Nghilandhi, naswona ku lava ku ringana ntlhanu wa malembe, hi endzele mavandlha leswaku hi ma tiyisa hi tlhelo ra moya. Kutani ndzi kume xirhambo xo joyina ntlawa wa vu-36 wa Gilead, lowu a wu khomeriwe eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha le Brooklyn, eNew York. Khoso leyi ya tin’hweti ta khume, leyi yi hetiweke hi November 1961, ngopfu-ngopfu a yi endleriwe ku letela vavanuna leswaku va ta tamela ntirho etihofisini ta marhavi ya Timbhoni ta Yehovha. Loko ndza ha fambile, Etty u sale le Nghilandhi eBethele ya le London. Loko ndzi thwasa, hi tlhele hi averiwa kwalaho.

Eka malembe ya 16 lama landzeleke, ndzi tirhe endzawulweni ya ntirho, ndzi tamela timhaka leti khumbaka mintirho ya vandlha. Kutani, hi 1978, loko mulanguteri wa Kaya ra Bethele, ku nga Pryce Hughes, a file, ndzi hlawuriwe leswaku ndzi n’wi siva. Ku va ni vutihlamuleri bya vuhlayiseki bya swirho swa ndyangu wa hina wa Bethele lowu kulaka—hi ni vanhu vo tlula 260 endyangwini wa hina sweswi—ku ve xiavelo lexi vuyerisaka eka malembe lawa yo tala.

Hi 1971 mana wa mina la rhandzekaka u lovile a ri ni malembe ya 85. Mina na Etty hi ye le Gloucester exilahlweni xa yena, laha makwerhu un’wana a wu hlamuseleke kahle ntshembo wa le tilweni lowu Manana a ri na wona. (Vafilipiya 3:14) Ndzi wu tlangela swinene nkhathalelo wa rirhandzu lowu vasesi wa mina, ku nga Doris na Grace, va wu nyikeleke eka Manana emalembeni ya yena ya vudyuhari, xisweswo swi endle leswaku mina na Etty hi kota ku ya emahlweni ni vutirheli bya nkarhi hinkwawo.

Mina na Etty hakanyingi hi ehleketa hi vatswari va hina ni ndlela leyi va hi kuriseke hi rirhandzu ni ku tiyisa voko ha yona. Hi ni xikweleti lexi nga riki na ku ringanisiwa eka vona! Manana u veke xikombiso lexinene ngopfu-ngopfu eka mina na vasesi wa mina, a aka ku tlangela Yehovha ni nhlengeletano yakwe eka hina.

Hakunene, timbilu ta hina ti khapakhapa hi ku tlangela loko hi anakanyisisa hi siku rin’wana ni rin’wana ra ntirho wa Tata wa hina wa le tilweni, Yehovha. I Xikwembu lexi hlamarisaka, xa rirhandzu hakunene! Mupisalema wa le Bibeleni u phofule mintlhaveko ya hina loko a tsarile a ku: “Nḍi ta ku kurisa, Šikwembu ša mina, Hosi ya nga! Nḍi ta v̌onga v̌ito ra wena hi mikari le’yi nga yiki helo. Nḍi ta ku v̌onga hi masiku hikwawo, nḍi ḍunisa v̌ito ra wena hi mikari le’yi nga heriki.”—Pisalema 145:1, 2.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ndzi ri ni nsati wa mina, Etty