NHLOKOMHAKA YA XIFUNENGETO | HA YINI U FANELE U TSHEMBEKA?
Xana Ku Tshembeka Swi Hundzeriwe Hi Nkarhi?
Hitoshi a a tirha ehofisini ya timali ya ndzawulo yo thola vatirhi eJapani. Loko a ri karhi a kambisisa xiviko xa timali ni ndhuna ya vatirhi, u byeriwe leswaku u fanele a tsala xiviko xa mavunwa. U hlamusele leswaku ripfalo ra yena a ri nga n’wi pfumeleli ku endla ntirho wa vukanganyisi. Hikwalaho, muthori wakwe u n’wi xungete hi ku n’wi hlongola entirhweni naswona hi ku famba ka nkarhi u heleriwe hi ntirho.
Eka tin’hweti leti landzeleke, Hitoshi u ve ni gome hikwalaho ka leswi a swi tika ku kuma ntirho. Hi xikombiso, hi nkarhi wun’wana loko a ri karhi a kambeleriwa ntirho, u vule leswaku a nge swi koti ku tirha ntirho lowu nga ni vukanganyisi. Mukamberi u hlamule a ku, “Ndlela leyi u ehleketaka ha yona a yi tolovelekanga!” Vandyangu ni vanghana va Hitoshi va n’wi khutaze leswaku a tshama a tshembekile, nilokoswiritano u sungule ku kanakana. Hi xikombiso u te, “A ndzi tivutisa loko ku tshembeka entirhweni hikwalaho ka ripfumelo ra mina ku ri mhaka leyinene.”
Leswi humeleleke Hitoshi i vumbhoni bya leswaku a hi vanhu hinkwavo va tekaka ku tshembeka ku ri ka nkoka. Entiyisweni van’wana va nga ha ku teka ku ri ku lahlekeriwa, ngopfungopfu eka swa mabindzu. Wansati un’wana loyi a tirhaka laha Afrika Dzonga u te: “Ndzi rhendzeriwe hi vanhu lava nga tshembekiki naswona minkarhi yin’wana ndza tshikileleka leswaku ndzi nga tshembeki.”
Ndlela yin’wana ya ku nga tshembeki leyi tolovelekeke namuntlha i ku hemba. Emalembeni lama hundzeke, ndzavisiso lowu endliweke hi Robert S. Feldman, mutivi wa miehleketo wa le Yunivhesiti ya Massachusetts Amherst wu kombisa leswaku hi xiringaniso eka mbulavurisano lowu tekaka khume ra timinete, 60 wa ti phesente ta vanhu lavakulu va hemba kan’we. Feldman u ri: “A swi hlamarisa ngopfu, a hi nga swi langutelanga leswaku ku hemba ku nga va loku tolovelekeke evuton’wini bya siku ni siku.” Swa hlamarisa leswi vanhu vo tala va vengaka ku hemberiwa, hambileswi vo tala va vona va hembaka.
Hikwalaho ka yini ku hemba, ku yiva ni mixaka yin’wana ya ku nga tshembeki swi tolovelekile namuntlha? Ku nga tshembeki ku va khumba njhani vanhu? Xa nkoka swinene, hi nga swi papalata njhani ku katseka eka mikhuva ya ku nga tshembeki?