Ku Sirhelela Vana Va Wena Eku Tirhisiweni Loko Biha Ka Ngati

¹ “V̌onani, v̌ana v̌a v̌anuna, i nḍaka ya Yehova!” (Ps. 127:⁠3) Loko mi ri ni ndzhaka yo tano ya risima leyi humaka eka Yehovha, n’wina tanihi vatswari, mi ni vutihlamuleri byo tsakisa hambi leswi byi nga byikulu, byo letela, byo hlayisa ni ku sirhelela vana va n’wina. Hi xikombiso, xana mi ri tekile goza leri faneleke ro sirhelela vana va n’wina lavatsongo eka mpompelo wa ngati? Xana vana va n’wina va nga endla yini loko va langutane ni ku pomperiwa ngati? Xana mi burile mi ri hi ndyangu leswi mi nga swi endlaka leswaku mi langutana kahle ni xiyimo xa xihatla laha ku vuriwaka leswaku ku laveka mpompelo?

² Ku endla ndyangu wa n’wina wu lunghekela swiyimo swo tano a swi fanelanga swi vanga ku vilela kumbe ntshikilelo lowu nga fanelangiki. Mi nga ka mi nga rindzeli kumbe ku lunghekela nchumu wun’wana ni wun’wana evuton’wini, kambe swi tele swilo leswi n’wina vatswari mi nga swi endlaka ka ha ri ni nkarhi swo sirhelela vana va n’wina leswaku va nga pomperiwi. Ku honisa vutihlamuleri lebyi swi nga endla leswaku n’wana wa n’wina a pomperiwa ngati loko a tshunguriwa. Xana ku nga endliwa yini?

³ Ripfumelo Leri Tiyeke I Ra Nkoka: U fanele u anakanyisisa swinene leswaku ripfumelo ra wena ri tiye hi ndlela yihi malunghana ni nawu wa Xikwembu emhakeni ya ngati. Xana u dyondzisa vana va wena leswaku va yingisa Yehovha emhakeni leyi, ku fana ni loko u va dyondzisa nawu wakwe emhakeni ya vutshembeki, mahanyelo lamanene, vukala-tlhelo ni swilo swin’wana swa vutomi? Xana hakunene hi titwa hi laha nawu wa Xikwembu wu vuleke ha kona eka Deteronoma 12:​23: “Tiya, u tšhav̌a ku dya ngati”? Ndzimana 25 ya tlhandlekela: “U nga ṭhuki u dya yona, leŝaku u ṭaka u ri wena, ni v̌ana v̌a wena e nḍaku ka wena, loko u ta endla le’ŝo lulama e mahlweni ka Yehova.” Dokodela a nga ha vula leswaku ngati yi ta ‘endla swilo swi famba kahle’ eka n’wana wa wena la vabyaka, kambe u fanele u tiya swinene ku nga si humelela xiyimo xa xihatla leswaku u ala ngati eka wena ni le ka vana va wena, u languta vuxaka bya wena na Yehovha byi ri lebyi tlakukeke ku tlula ndlela yihi na yihi yo lehisanyana vutomi leyi yi nga katsaka ku tlula nawu wa yena. Ku tsakeriwa hi Xikwembu sweswi ni vutomi lebyi nga heriki enkarhini lowu taka swa katseka!

⁴ Ina, Timbhoni ta Yehovha ta byi rhandza vutomi. A va swi naveli ku fa. Va lava ku hanya leswaku va ta dzunisa Yehovha ni ku endla ku rhandza ka yena. Xexo i xivangelo xin’wana lexi endlaka va ya eswibedlhele ni ku yisa vana va vona kona va ya tshunguriwa. Va kombela madokodela leswaku ma va tshungula, kambe loko va byeriwa leswaku ku ta tirha ngati kumbe leswaku hi yona ndlela ya vutshunguri, va kombela tindlela tin’wana ta vutshunguri leti nga tirhisiki ngati. Ku ni tindlela tin’wana to tala leti nga tirhisiki ngati. Madokodela lama nga ni ntokoto ma ti tirhisa. Tindlela leti a hi mirhi leyi nga pfuniki nchumu kambe ti ni mirhi leyinene ni maendlelo lama tsariweke eka tibuku letikulu ta vutshunguri. Magidi ya madokodela emisaveni hinkwayo ma tirhisana na hina ma hi tshungula khwatsi handle ko tirhisa ngati, hambi leswi nkarhi wun’wana swi tikaka ku kuma madokodela lama nga tshungulaka vana va Timbhoni handle ko tirhisa ngati.

⁵ Ku Kuma Dokodela La Nga Ni Ntirhisano: Madokodela ma khumbeka ngopfu hi ku tshungula vavabyi, naswona loko u kombela leswaku ma tshungula n’wana wa wena handle ka ngati, leswi swi tikisa swilo. Madokodela man’wana ma pfumela ku tshungula vanhu lavakulu va ri karhi va landzelela ku rhandza ka vona emhakeni ya ngati loko fomo yo va tshunxa leyi amukelekaka yi tsariwile. Hi laha ku fanaka van’wana va nga ha pfumela ku tshungula vana lava vonakaka va ri vana lava wupfeke, tanihi leswi tihuvo tin’wana ti xiyeke leswaku vana lava wupfeke va ni mfanelo yo tihlawulela ndlela yo tshunguriwa. (Vona Xihondzo xo Rindza xa June 15, 1991, matluka 16-17, leswaku u kuma nhlamuselo ya leswi ku vuriwaka swona hi n’wana la wupfeke.) Hambi swi ri tano, madokodela ma nga ha ala ku tshungula vana lavatsongo, ngopfu-ngopfu tincece, handle ka loko vo pfumeleriwa ku chela ngati. Entiyisweni, a hi mangani madokodela lawa ma nga tiyisekisaka hi ku helela leswaku a ma nge tirhisi ngati eka swiyimo swihi na swihi loko ma tshungula n’wana. Hi swivangelo swa vutshunguri ni swa nawu, madokodela yo tala ma ehleketa leswaku a ma nge swi tiyisekisi sweswo. Hambi swi ri tano, nhlayo leyi andzaka yi lava ku ongola vana va Timbhoni ta Yehovha yi ri karhi yi tikarhatela ku xixima ku rhandza ka hina emhakeni ya ngati.

⁶ Hi ku ya hi leswi, u nga ku yini loko u ri karhi u lava dokodela wa n’wana wa wena, u kuma loyi a tiviwaka a ri ni ntirhisano lowunene ni Timbhoni ta Yehovha, loyi eku sunguleni a tirhiseke ndlela leyi fanaka leyi nga tirhisiki ngati eka Timbhoni tin’wana, kambe a vona leswaku nawu a wu n’wi pfumeleli hi ku helela leswaku a ku tiyisekisa leswaku ngati a yi nge tirhisiwi? Hambi swi ri tano, a ku byela leswaku u vona onge ni sweswi xiphiqo a xi nge vi kona. U nga ha anakanya ku hlawula yena. Ehansi ka swiyimo leswi u nga ha endla xiboho xo n’wi pfumelela a endla ntirho. Hambi swi ri tano, swi veke erivaleni leswaku loko u n’wi nyika mpfumelelo wo tshungula n’wana wa wena, a wu n’wi nyiki mpfumelelo wo pompela ngati. Ku teka ndlela leyi swi ta va vutihlamuleri lebyi u faneleke u byi byarha kambe xiboho xa wena a xi nge langutiwi tanihi ku landzula ripfumelo.

⁷ Ina, loko u hlawula vutshunguri byin’wana lebyi hambaneke, lebyi byi nga ta hunguta kumbe byi heta xiphiqo xa ku tirhisiwa ka ngati, kutani hakunene u nga teka ndlela leyi nga riki na khombo ngopfu. Ku ta languteriwa leswaku u endla matshalatshala lamakulu yo kuma dokodela kumbe muhandzuri loyi a nga ta pfumela kahle leswaku a nge yi cheli ngati. Nchumu-nkulu wo tisirhelela ha wona i ku papalata swiphiqo. Endla matshalatshala yo kuma dokodela la nga ni ntirhisano ka ha ri ni nkarhi. Ringeta ku hambana ni madokodela swin’we ni swibedlhele leswi nga riki na ntirhisano loko swi koteka.

⁸ Ematikweni man’wana mhaka yin’wana leyi nga endlaka leswaku mpompelo wa ngati wu cheriwa kumbe wu nga cheriwi i ndlela leyi xibedlhele xi nga ta hakeriwa ha yona. Lomu vatswari va nga ni ndzindza-khombo wa rihanyo kumbe tindlela tin’wana leti va pfumelelaka ku kuma dokodela loyi va n’wi hlawulaka, vana va nga hambanisiwa hi ku olova ni madokodela kumbe vatirhi va le swibedlhele lava nga riki na ntirhisano. Mali leyi ringaneke hakanyingi yi fambisana ni muxaka wa mpfuno ni ntirhisano lowu ndyangu wu wu kumaka eka madokodela ni swibedlhele. Nakambe, loko xibedlhele kumbe dokodela a swi lava ku pfumela leswaku a hundziseriwa kun’wana hakanyingi swi ta ya hi vuswikoti bya mutswari byo hakela mpfuno lowu nyikiweke. Naswona n’wina lava mi nga ta va vamanana, i swa nkoka leswaku mi langutela rihanyo ra n’wina loko mi tikile! Leswi swi ta pfuna ku sivela ku veleka wu nga si va nkarhi wa kona ni swiphiqo leswi yelanaka na swona, hikuva ndlela yo tshungula vana lava velekiweke wu nga si va nkarhi wa kona ni swiphiqo swa vona hakanyingi yi katsa ngati.

⁹ Minkarhi yin’wana madokodela ma vilela leswaku Timbhoni ta Yehovha ti vula se ku sele nkarhi wutsongo leswaku ngati a ti yi tirhisi. Leswi a swi fanelanga swi endliwa. Xilo xin’wana xo sungula lexi vatswari va Timbhoni va faneleke va xi endla loko va ya exibedlhele kumbe loko va ya eka dokodela i ku va byela xiyimo xa vona xa ngati. Loko ku laveka vuhandzuri, kombela ku rhanga u hlangana ni mutivi wa ku titivata ka ha ri emahlweni. Muhandzuri a nga ha ku pfuna ku endla leswi. Tifomo to amukeriwa ti fanele ti kambiwa hi vukheta. U ni mfanelo yo kombisa xin’wana ni xin’wana lexi nga lavekiki. Leswaku mhaka yi va erivaleni, tsala eka fomo yo amukeriwa leswaku ngati, hikwalaho ka swivangelo swa vukhongeri ni swa vutshunguri, a wu yi lavi kumbe a wu yi pfumeleli hambi ko va ni xiyimo xa njhani.

¹⁰ Mpfuno Lowu Humaka eNhlengeletanweni Ya Yehovha: Hi wahi malunghiselelo lawa ma endliweke hi nhlengeletano ya Yehovha leswaku yi ku pfuna ku sirhelela vana va wena emhakeni ya ngati? Ma tele swinene. Sosayiti yi tsale timhaka to tala to hi dyondzisa mhaka ya ngati ni tindlela tin’wana leti nga tirhisiki ngati. U yi hlayile broxara leyi nge Xana Ngati Yi Nga Byi Ponisa Njhani Vutomi Bya Wena? ni tibuku tin’wana leti hlamuselaka mhaka leyi. Naswona u ni vamakwenu va xinuna ni va xisati evandlheni ra ka n’wina lava va nga ku pfunaka swinene ni ku ku seketela. Loko ku ri ni khombo, vakulu va nga swi vona swi ri swinene ku hlela leswaku ku rindziwa exibedlhele vusiku ni nhlikanhi, ngopfu-ngopfu nkulu a va a ri ni mutswari wa muvabyi kumbe xirho xin’wana xa ndyangu. Hakanyingi mpompelo wa ngati wu cheriwa loko maxaka ni vanghana hinkwavo va mukile ni vusiku.

¹¹ EAfrika Dzonga ni le matikweni ya le kusuhi, ku ni Tikomiti to Vulavurisana ni Swibedlhele ta 12 leti kumekaka emadorobeni lamakulu. Mavandlha hinkwawo ma averiwa komiti leyi vumbiwaka hi vamakwerhu lava leteriweke, lava nga kona leswaku va pfuna. Va kombeleni, hi ku tirhisa vakulu va n’wina, loko va laveka. A va fanelanga va vitaneriwa swiphiqo leswi nga nyawuliki, kambe mi nga hlweli ku va kombela loko mi vona onge ku nga ha va ni xiphiqo lexikulu. Hakanyingi va nga mi nyika mavito ya madokodela lama nga ni ntirhisano ni swiringanyeto swa tindlela tin’wana leti nga tirhisiwaka. Laha swi bohaka kona ni lomu swi kotekaka kona, vamakwerhu lava va hlela ku va kona hi xiviri ni ku pfuna ku langutana ni xiphiqo lexi.

¹² Ku Rindzela Ni Ku Langutana Ni Ku Nghena eHubyeni: Xana u nga endla yini loko dokodela kumbe xibedlhele xi lava ku endla huvo yi xi nyika mpfumelelo wo pompela n’wana wa wena? Xana u fanele u khondla mavoko, u ehleketa leswaku a ka ha ri na nchumu lexi u nga xi endlaka? Nikatsongo! Swi nga ha koteka ku papalata mpompelo. U fanele u lunghekela xiyimo xexo ka ha ri emahlweni. Xana ku nga endliwa yini?

¹³ Ku twisisa misinya ya milawu leyi kongomisaka kumbe ku khumba swibedlhele ni vaavanyisi etimhakeni leti swi ta ku pfuna swinene leswaku u tisirhelela. Nsinya wun’wana wa nawu wa nkoka swinene i mhaka ya leswaku nawu wu nyika vatswari mpfumelelo hinkwawo wo amukela kumbe ku ala leswaku vana va vona va tshunguriwa. Hambi leswi vanhu lavakulu hinkwavo va nga ni mfanelo yo amukela kumbe ku ala vutshunguri hi laha va rhandzaka ha kona, vatswari a va tshunxekanga ku ala vutshunguri lebyi voniwaka byi laveka leswaku n’wana wa vona a hanya hambi ku ala ka vona ku vangiwa hi ripfumelo leri tiyeke ra vukhongeri.

¹⁴ Nsinya wa nawu lowu wa xisekelo wu kombisiwe eka xiboho xa Huvo leyi Tlakukeke ya United States hi 1944, lexi nga te: “Vatswari va tshunxekile ku dlawela ripfumelo hi voxe. Kambe a swi vuli swona leswaku va tshunxekile, eka swiyimo leswi fanaka, leswaku va tshika vana va vona va dlawela ripfumelo va nga si fika emalembeni ya vutlharhi lebyikulu ni ya nawu laha va nga tihlawulelaka kona.” Mhaka leyi fanaka ya rihanyo ni vuhlayiseki bya vana yi kona eka milawu yo hlayisa vana namuntlha. Milawu leyi, leyi tirhaka eku khomiweni ka vana hi ndlela yo biha, nakambe yi endleriwe ku sirhelela vana leswaku va nga honisiwi eka vutshunguri.

¹⁵ Ku sirhelela vana leswaku va nga khomiwi hi ndlela yo biha hi vatswari, entiyisweni a swi kanetiwi hi Vakreste. Kambe milawu ya ku honisiwa ka vana ni marito ya Huvo leyi Tlakukeke lama tshahiweke laha henhla hakanyingi a ma tirhisiwi hi ndlela ya kona etimhakeni leti khumbaka vana va Timbhoni ta Yehovha. Hikwalaho ka yini? Nchumu wo sungula, vatswari va Timbhoni a va na xikongomelo xo “dlaya” vana va vona. Loko a va swi lava, xana a va ta va yisela yini vana va vona exibedlhele? Ku hambana ni sweswo, vatswari lava nga Timbhoni va lava leswaku vana va vona va tshunguriwa hi ku swi rhandza. Va rhandza vana va vona naswona va lava leswaku va va ni rihanyo lerinene. Kambe va pfumela leswaku va ni ndzhwalo lowu humaka eka Xikwembu wo hlawulela vana va vona vutshunguri lebyinene. Va lava leswaku swiphiqo swa rihanyo ra vana va vona swi tshunguriwa handle ka ngati. Vutshunguri byo tano lebyi nga tirhisiki ngati bya antswa naswona i byinene ku tlula ngati, naswona xa nkoka ngopfu, byi endla vana va vona va tshama va tsakeriwa hi Munyiki lonkulu wa Vutomi, Yehovha Xikwembu.

¹⁶ Ku nga khathariseki mimpfuno ya vutshunguri lebyi nga tirhisiki ngati, madokodela yo tala ni vatirhi va vuhlayiseki bya vana va languta mpompelo tanihi ndlela leyinene ya vutshunguri leyi bohaka kumbe leyi ponisaka vutomi eka swiyimo swin’wana. Xisweswo, loko vatswari lava nga Timbhoni va ala mimpompelo leyi bumabumeriwaka, ku nga ha va ni swiphiqo. Hi ntolovelo, madokodela a ma pfumeleriwi ku tshungula vana handle ka mpfumelelo wa vatswari. Ku papalata mhaka ya ku ala ka mutswari eku tirhiseni ka ngati, madokodela kumbe vatirhi van’wana va le xibedlhele va nga ha lava ku pfumeleriwa hi muavanyisi hi ku lerisiwa hi huvo. Mpfumelelo wo tano lowu humaka ehubyeni wu nga ha kumiwa hi ku tirhisa vatirhi va vuhlayiseki bya vana kumbe hi madokodela kumbe hi vatirhi va le xibedlhele lava tirhaka ku sirhelela n’wana eka leswi ku vuriwaka leswaku i ku honisiwa ka vana ka vutshunguri.a

¹⁷ Minkarhi yo tala swileriso swa huvo leswi pfumelelaka ku tirhisa ngati swi kumiwa hi ku hatlisa, vatswari va nga swi vonanga kumbe ku swi xiya. Madokodela, vakongomisi va vutshunguri kumbe vatirhi va vuhlayiseki bya vana va ringeta ku sasela swiboho swo tano swa xihatla hi ku vula leswaku ku ni xiyimo xa xihatla xa vutshunguri, lexi va pfumalaka ni nkarhi wa leswaku vatswari va byeriwa xiheri xa leswi humelelaka. Hambi swi ri tano, hakanyingi loko ma vutisisiwa, madokodela ma pfumerile leswaku a xi kona xiyimo xa xihatla lexikulu ni leswaku vona va lava mpfumelelo wa huvo “loko kumbexana,” hi ku vona ka vona, ku ta laveka mpompelo enkarhini lowu taka. Tanihi vahlayisi lavakulu va n’wana wa n’wina, mi ni mfanelo leyikulu yo tiva leswi madokodela, vafambisi va swibedlhele kumbe vatirhi va vuhlayisi bya vana va swi endlaka eka n’wana wa n’wina nkarhi hinkwawo. Loko swi koteka, nawu wu lava leswaku mi tivisiwa hi matshalatshala yo lerisiwa hi huvo naswona mi fanele mi pfumeleriwa ku yimela mhaka ya n’wina ehubyeni.

¹⁸ Mintiyiso leyi ya nawu yi kandziyisa nkoka wa ku kuma dokodela la nga ni ntirhisano. Tirhani na yena, naswona hi ku pfuniwa hi swirho swa Komiti ya n’wina yo Vulavurisana ni Swibedlhele, n’wi pfuneni leswaku a kuma tindlela leti nga tirhisiki ngati eka xiphiqo xa n’wana wa n’wina xa vutshunguri kumbe mi hundzisela n’wana wa n’wina eka dokodela kumbe xibedlhele lexi nga ta nyika vutshunguri byo tano. Kambe loko ku ri ni swikombiso swa leswaku dokodela, mufambisi wa vutshunguri kumbe mutirhi wa vuhlayisi bya vana u anakanya hi ku kuma xileriso xa huvo, mi fanele mi xalamukela ku vutisa loko sweswo ku ri swona leswi va hlelaka ku swi endla. Nkarhi wun’wana sweswo swi endliwa exihundleni hi riqingho. Loko ku kunguhatiwa ku ya ehubyeni, kandziyisani leswaku mi lava ku swi tiva leswaku na n’wina mi kota ku yimelela mhaka ya n’wina eka muavanyisi. (Swiv. 18:​17) Loko nkarhi wu ri kona, hakanyingi i swinene ku lava ku pfuniwa hi gqweta. Minkarhi yin’wana magqweta ma hlawuriwa hi huvo. Loko mi ri ni gqweta ra n’wina kumbe leri hlawuriweke hi huvo, Sosayiti yi nga ha n’wi nyika rungula leri nga ta n’wi pfuna ku hlamula hi laha swi kotekaka ha kona ehansi ka swiyimo sweswo.

¹⁹ Loko ku ala ka n’wina ngati ku yisiwa ehubyeni, mianakanyo ya dokodela ya leswaku ngati ya laveka leswaku n’wana a ta hanya yi nga ha vonaka yi twisiseka. Muavanyisi, tanihi munhu la nga byi dyondzelangiki vutshunguri, hakanyingi u ta yingisela vutshila bya dokodela. Leswi ngopfu-ngopfu swi va tano loko vatswari va nyikiwa nkarhi wutsongo kumbe va nga wu kumi, wo yimelela mhaka ya vona, kutani dokodela handle ko hlamuriwa, a pfumeleriwa ku phofula marito yakwe malunghana ni xilaveko xa “xihatla” xa ngati. Maendlelo yo tano lama talelaka eka tlhelo rin’we a ma pfuni eku kumeni ka ntiyiso. Mhaka hi leswaku, nkarhi ni xivangelo lexi endlaka madokodela ma vona leswaku ngati ya laveka xi ya hi munhu naswona a xi tshembeki. Hakanyingi, loko dokodela un’wana a vula leswaku ngati ya laveka leswaku n’wana a hanya, dokodela un’wana, la nga ni ntokoto wo tamela xiphiqo lexi fanaka xa vutshunguri handle ka ngati, u ta vula leswaku a ku laveki ngati leswaku muvabyi a tshunguriwa.

²⁰ Mi nga endla yini loko gqweta kumbe muavanyisi a mi vutisa leswaku ha yini mi ala mpompelo lowu “ponisaka vutomi” eka n’wana wa n’wina? Hambi leswi mi nga rhangaka mi lava ku hlamusela leswaku mi pfumela eku pfuxiweni ka vafi ni ku phofula ripfumelo ra n’wina leri tiyeke leswaku Xikwembu xi ta vuyisa n’wana wa n’wina loko o fa, nhlamulo yo tano yi nga ha komba muavanyisi, loyi a khumbekaka ngopfu hi ku ponisa n’wana, leswaku n’wina mi hisekela vukhongeri ku tlula mpimo ivi a vona onge u fanele a teka goza ro sirhelela n’wana wa n’wina.

²¹ Leswi huvo yi faneleke ku swi tiva hi leswaku, hambi leswi mi alaka ngati hi swivangelo swa vukhongeri leswi tiyeke, a mi ali ku pfuniwa hi mirhi. Muavanyisi u fanele a vona leswaku a mi vatswari lava nga riki na mhaka kumbe lava nga ni nsele, kambe ematshan’weni ya sweswo, mi vatswari lava nga ni rirhandzu lava lavaka n’wana wa vona a tshunguriwa. Kahle-kahle a mi pfumeli leswaku mimpfuno leyi ku vulavuriwaka ha yona ya ngati ya ma tlula makhombo ni swiphiqo swa yona leswi dlayaka, ngopfu-ngopfu loko vutshunguri byin’wana lebyi nga riki na wona makhombo lawa byi ri kona.

²² Hi ku ya hi xiyimo, mi nga ha byela muavanyisi leswaku i mavonelo ya dokodela wo karhi ntsena leswaku ngati ya laveka, kambe madokodela ma hambana hi maendlelo ya wona, naswona mi lava ku kuma nkarhi wo lava dokodela loyi a nga ta pfuna n’wana wa n’wina hi tindlela to tala leti nga kona leti nga tirhisiki ngati. Hi ku pfuniwa hi Komiti yo Vulavurisana ni Swibedlhele, swi nga ha endleka se mi n’wi kumile dokodela loyi a nga ta pfuna n’wana wa n’wina handle ka ngati, loyi a nga nyikaka vumbhoni lebyi pfunaka ehubyeni, kumbexana hi riqingho. Komiti yo vulavurisana ni swibedlhele yi ta swi kota ku bula ni muavanyisi​—⁠swin’we na dokodela loyi a lavaka xileriso xa huvo⁠—​hi swihloko swa mirhi leswi kombaka ndlela leyi xiphiqo xa vutshunguri xa n’wana wa n’wina xi nga tameriwaka kahle ha kona handle ko tirhisa ngati.

²³ Loko ku vitaniwa vaavanyisi leswaku va ta humesa xileriso xa huvo hi ku hatlisa, hakanyingi a va ehleketi kumbe ku tsundzuxiwa hi makhombo yo tala ya ngati, ku katsa na AIDS, vuvabyi bya xivindzi ni makhombo man’wana yo tala ngopfu. U nga ha byela muavanyisi, naswona u nga ha n’wi tivisa leswaku wena, tanihi mutswari la nga Mukreste, ku tirhisiwa ka ngati ya munhu un’wana hi ku ringeta ku ponisa vutomi u ku languta ku ri ku tluriwa lokukulu ka nawu wa Xikwembu ni leswaku ku chela ngati eka n’wana wa wena hi nkani ku ta va ku fana ni ku pfinya. Wena ni n’wana wa wena (loko a kurile a kota ku yimela ripfumelo rakwe) mi nga boxa ndlela leyi mi nyenyaka ha yona ku onhiwa ko tano ka miri naswona mi nga kombela muavanyisi leswaku a nga swi pfumeleli sweswo kambe a mi tshika mi lava tindlela tin’wana ta vutshunguri to pfuna n’wana wa n’wina.

²⁴ Loko mi yi yimela kahle mhaka ya n’wina, vaavanyisi va kota ku vona khwatsi tlhelo lerin’wana​—⁠tlhelo ra n’wina⁠—​tanihi vatswari. Kutani a va hatliseli ku pfumelela mpompelo. Minkarhi yin’wana vaavanyisi va veke swipimelo leswikulu eku tirhiseni ka ngati ka dokodela, va tlhela va lava ni leswaku ku rhanga ku tirhisiwa tindlela letin’wana, kumbe va nyika vatswari nkarhi wo lava madokodela lama nga ta tshungula handle ka ngati.

²⁵ Loko u vulavurisana ni lava lavaka ku sindzisa mpompelo, i swa nkoka leswaku u nga tshuki u komba ku kanakana eka ripfumelo ra wena. Vaavanyisi (ni madokodela) nkarhi wun’wana va vutisa leswaku xana vatswari swi nga va nonon’hwela ku byi “hundzisela” eka vona vutihlamuleri byo endla xiboho xo chela mpompelo, va vona onge leswi swi ta swi endla swi olovela vatswari ku hanya hi ripfalo ra vona. Kambe swi fanele swi vekiwa erivaleni leswaku n’wina tanihi vatswari, mi titwa mi ri ni ndzhwalo wo hambeta mi endla matshalatshala yo papalata mpompelo. Lebyi i vutihlamuleri bya n’wina lebyi humaka eka Xikwembu. A byi hundziseriwi eka un’wana.

²⁶ Hikwalaho, loko mi vulavula ni madokodela ni vaavanyisi, mi fanele mi lunghekela ku boxa xiyimo xa n’wina xi va erivaleni, xi twisiseka. Loko xileriso xa huvo xi humesiwa ku nga khathariseki matshalatshala lamakulu lawa mi ma endleke, hambetani mi kombela dokodela leswaku a nga cheli ngati ivi mi lava vutshunguri byin’wana. Hambetani mi lava leswaku a kamba swihloko leswi hlamuselaka vutshunguri ni xitsundzuxo xa madokodela wahi ni wahi lama tiyimiseleke ku vulavurisiwa loko ku ri ni xiphiqo xa vutshunguri leswaku ku papalatiwa ngati. Minkarhi yo tala, dokodela loyi a a nga lavi ku twa nchumu u hume ekamareni ro tirhela ka rona ivi a huwelela a vula leswaku a nga yi tirhisanga ngati. Kutani, hambi endzhaku ka loko xileriso xa huvo xi humesiwile, u nga heli matimba, hambi xiyimo xi ri njhani!​—⁠Vona nkandziyiso wa Xihondzo xo Rindza wa June 15, 1991, “Swivutiso Swa Vahlayi.”

²⁷ Tsundzuka, Yesu u te: “Tivoneleni, hikuva vanhu va ta mi nyiketa etihubyeni. . . . Mi ta yisiwa emahlweni ka tindhuna ni le mahlweni ka tihosi hikwalaho ka mina, leswaku mi humesa vumbhoni eka vona ni ka vamatiko.” Leswaku a hi chavelela eswiyin’weni swo tano, Yesu u tlhandlekele a vula leswaku moya lowo kwetsima wu ta hi pfuna hi tsundzuka ku vula leswi faneleke ni leswi pfunaka eswiyin’weni swo tano.​—⁠Mt. 10:​16-⁠20.

²⁸ “L’a anakanyaka e timhakeni o ta v̌ona v̌unene, ni loyi a ṭhembaka Yehova o katekile.” (Swiv. 16:​20) Vatswari, endlani malunghiselelo lama lavekaka ka ha ri ni nkarhi leswaku mi sirhelela n’wana wa n’wina eka mpompelo wa ngati lowu thyakisaka emoyeni. (Swiv. 22:⁠3) Vana, amukelani ndzetelo wa vatswari va n’wina loko va endla malunghiselelo lawa, mi wu nghenisa etimbilwini ta n’wina. Tanihi ndyangu, “yimani mi tiyile leswaku mi nga dyi ngati . . . leswaku swi ta mi fambela kahle” hi ku katekisiwa ni ku amukeriwa hi Yehovha.​—⁠Det. 12:​23-25, NW.