Argentina

Argentina, i tiko leri nga ni swilo swa mixaka-xaka, leri naveke kwalomu ka 4 000 wa tikhilomitara ku ya etlhelo ra le dzonga-vuxa bya Amerika Dzonga. Emindzilakaneni ya rona ku ni Tintshava ta Andes, leti leheke ku tlula 6 000 wa timitara. En’walungu ku ni nhova leyi nga ni tindloti ni titapir. Edzongeni wa kona, ku ni mati lama titimelaka swinene ya le Tierra del Fuego, laha tipenguin ni tinkava-va-nga-heti ti tlangaka kona, naswona magandlati ma tlakuka ku fika eka 30 wa timitara. Etimbaleni, va-gaucho, (varisi va le Argentina) va risa swifuwo va gade timbhongolo.

Kun’wana ni kun’wana laha u yaka kona etikweni leri, u ta kuma Timbhoni ta Yehovha. Ti kumeka edorobeni ni le swidorobanini hinkwaswo etikweni leri. Ti chumayela etintshaveni, emakhwatini, etimbaleni ni le tindhawini hinkwato leti vandzamaneke ni ribuwu, naswona ti le henhla ka 120 000. Ta kumeka emiakweni leyikulu ya le ntsindza ni le mitini leyi nga le kule ngopfu ni doroba. Ku akeka ka ndhawu leyi loku nga faniki a ku ku kavanyetanga ku chumayeriwa ka mahungu lamanene—hambi ku ri swihinga swa ndhavuko ni swa ririmi kumbe ku wa ka ikhonomi. Mahungu lamanene ma chumayeriwa, hilaha Yesu a vuleke leswaku swi ta va tano.—Mar. 13:10.

Leswi a swi lo endleka hi xiwelo. Vavanuna ni vavasati lava tinyiketeleke, lava hisekaka naswona va nga ni ripfumelo, va kombise ku tiyimisela ka vona ka ku huwelela rungula ra Bibele ehansi ka swiyimo hinkwaswo leswi va tikumaka va ri eka swona. Va xi teke xi ri xa nkoka xitsundzuxo xa Pawulo lexi yaka eka Timotiya: “Chumayela rito, u va eka rona hi xihatla hi nguva leyinene, hi nguva ya ku karhateka.” (2 Tim. 4:2) Kambe, a va tibumi hi leswi swi endliweke. Va swi lemuka leswaku leswi swi endliwe hikwalaho ka moya wa Yehovha.—Zak. 4:6.

Xisekelo Xi Vekiwile

Xisekelo xa ntirho lowu endliweke xi vekiwe khale. Rungula ra ndlela leyi ntiyiso wu fikeke ha yona etindhawini ta le kule ta tiko ri tiyisa ripfumelo hakunene. Hi 1923, George Young la humaka eCanada, u tile eAmerika Dzonga. Endzhaku ko chumayela hi rixaladza eBrazil, u hlawule ku ya tirha eArgentina. Ku nga si hela tin’hweti to tala, tibuku ta 1 480 swin’we ni minkandziyiso yin’wana ya Bibele leyi endlaka 300 000, a yi hangalasiwile eswidorobanini ni le madorobeni lamakulu ya le Argentina. A nga si ya emahlweni ni riendzo rakwe ra vurhumiwa ematikweni ya le Amerika Dzonga, u te: “Swi le rivaleni leswaku Xikwembu xa ma katekisa matshalatshala ya ku hangalasa rungula ra mfumo.”

Hi 1924, J. F. Rutherford, khale ka muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower, u avele Juan Muñiz ku ya tirha eArgentina. Endzhaku ka malembe mambirhi, Makwerhu Muñiz u simeke hofisi ya rhavi ra Sosayiti ya Watch Tower eBuenos Aires leswaku ri langutela ntirho wa ku chumayela hi Mfumo eArgentina, eChile, eParaguay ni le Uruguay.

Makwerhu Muñiz u lemuke leswaku a ku ri ni vanhu vo tala eArgentina lava a va vulavula Xijarimani, hikwalaho u kombele mpfuno leswaku na vona va ta twa mahungu lamanene. Ku hlamula xikombelo xexo, Makwerhu Rutherford u rhumele Carlos Ott, mutirheli wa nkarhi hinkwawo wa le Jarimani, ku ta pfuna ntlawa wa ririmi rero.

Nakambe, a ku ri ni Magriki yo tala etikweni. Hi 1930, Nicolás Argyrós, la tumbulukeke eGrikiya, u dyondze rungula ra Bibele kutani a sungula ku chumayela vanhu va madzana lava vulavulaka Xigriki eBuenos Aires. Hi ku famba ka nkarhi, loko a ya a tiva Xipaniya, u hangalase mbewu ya Rito ra Xikwembu eswifundzheni swa 14 eka leswa 22 swa le Argentina, a tirha hi matimba exiphen’wini xa le n’walungwini xa tiko.

Hi nkarhi wolowo, wanuna wa le Poland la vuriwaka Juan Rebacz, u ve Mbhoni ya Yehovha, kutani yena ni Mbhoni yin’wana ya le Poland, va nghenele vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Va chumayele ensin’wini ya le dzongeni wa Argentina, va ri ni vatirheli van’wana vambirhi va nkarhi hinkwawo.

Xiviko xa 1930 xi kombisa leswaku minkandziyiso ya magidi a yi hangalasiwanga ntsena hi Xijarimani, Xigriki ni Xipaniya, kambe ni hi Xiarabiya, Xiarmenia, Xicroacia, Xifurwa, Xihungary, Xiitaliya, Xilettish, Xilithuania, Xinghezi, Xipolish, Xiputukezi, Xirhaxiya, Xiukraine ni hi Xiyiddish.

Kutani hi malembe ya nkombo ntsena, ntirho wa ku chumayela hi Mfumo ni ku endla vadyondzisiwa a wu dzime timitsu eka vanhu lava vulavulaka Xipaniya ni va mintlawa ya tindzimi tin’wana. Kunene wolowo a wu ri nkarhi lowunene wa ku kula loku yaka emahlweni.

Nsimu Leyikulu A Hi Xiphiqo

Nsimu leyi a yi fanele yi hlanganisiwa a yi ri yikulu, hi xiringaniso, a yi ringana ni ndhawu ya n’we-xa-nharhu ya le United States of America. Kambe, ku kula ka yona a ku ti sivelanga Timbhoni ku hangalasa rungula ra Mfumo. Tin’wana a ti famba hi milenge, tin’wana hi swikanyakanya, tin’wana hi xitimela kumbe hi timbhongolo ni tigolonyi.

Eku sunguleni ka va-1930, Armando Menazzi, la humaka exifundzheni xa Córdoba, u khorwisekile leswaku u kume ntiyiso. U xavise garaji yakwe leswaku a ta va mutirheli wa nkarhi hinkwawo. Hi ku famba ka nkarhi, u xave bazi ya khale kutani a yi endla ndhawu leyi nga ni byetlelo loko a ri eriendzweni, leyi endleke swi koteka leswaku a famba ni vahuweleri va khume kumbe ku tlula, va ya chumayela swin’we mahungu lamanene. Maendzo ya vona ma va yise eka swifundzha swa khume en’walungwini wa Argentina.

Hi va-1930, Argentina a yi ri ni xiporo xa xitimela eLatin Amerika, lexi leheke kwalomu ka 40 000 wa tikhilomitara. Xiporo lexi xi ve mpfuno lowukulu eku ndlandlamuxiweni ka ntirho wo chumayela. Maphayona man’wana a ma averiwe ku ya chumayela etindhawini leti nga ekusuhi ni xiporo xa xitimela. Hi xikombiso, nsimu ya José Reindl a ku ri tindhawu hinkwato leti nga ekusuhi ni xiporo xa xitimela ta le Vupela-dyambu, ku sukela eXifundzheni xa Buenos Aires eRibuweni ra Atlantic ku ya eXifundzheni xa Mendoza endzilakaneni wa Chile, ndhawu leyi endlaka 1 000 wa tikhilomitara!

Timbhoni ta Yehovha leti a ti thoriwe hi rhalaweyi ti tirhise nkarhi wolowo ku yisa rungula ra Bibele etindhawini leti nga ekule ta Argentina. Epifanio Aguiar, loyi a dyondzeke ntiyiso exifundzheni xa n’walungu-vuxa bya Santa Fe, u cinciwe ntirho hi khampani leswaku a ya tirhela le kule en’walungwini, eChaco. Xikan’we-kan’we u sungule ku chumayela kwalaho. Loko ntirho wakwe wu koxa leswaku a famba mpfhuka wa 2 000 wa tikhilomitara ku ya edzongeni wa Chubut naswona hi ku famba ka nkarhi a vuyela en’walungwini eSantiago del Estero, u hangalase rungula ra Mfumo eswifundzheni sweswo.

Makwerhu wa xisati Rina de Midolini, la nga phayona leri hisekaka, u nyikele vumbhoni eMédanos, leyi nga eka mpfhuka wa kwalomu ka 50 wa tikhilomitara ku suka edorobeni ra Bahía Blanca. U fambe ni xikanya-kanya xakwe hi xitimela a xi tirhisa loko a fika lomu a a ya kona. Vanhu a va n’wi vitana wansati wa Bibele la fambaka hi xikanya-kanya. A a tiviwa ngopfu lerova siku rin’wana loko mufambisi wa xitimela a lemuka leswaku a nga si fika leswaku a ta tlhela ni xitimela, u n’wi yimerile!

Ku Fika Varhumiwa Lava Leteriweke eGilead

Timbhoni to sungula ti fambe ngopfu naswona ti hangalase tibuku to tala, ti kongomisa vanhu eka ntshembo wa Mfumo wa Xikwembu. Kambe hi ku famba ka nkarhi, swi ve erivaleni leswaku a ku ri ni xilaveko xa dyondzo leyi hleriweke kahle ya Bibele nileswaku swilo swi fanele swi hleriwa ku antswa. Hi 1945, Nathan H. Knorr, loyi hi nkarhi wolowo a a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower, u endzele eArgentina kutani a letela mavandlha ku sungula Ndzetelo wa Vutirheli Bya Mfumo (Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni) hi Xipaniya. U tlhele a khutaza vamakwerhu va le Argentina ku nghenela ntirho wa vuphayona ni ku tivekela pakani ya ku ya eXikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower.

Hi ku hatlisa, vamakwerhu vambirhi va le Argentina lava yeke eXikolweni xa Gilead, va tlhelele eArgentina hi 1946. Hi 1948 va landzeriwe hi varhumiwa lava averiweke kona vo huma ematikweni man’wana. Van’wana va vona a ku ri Charles na Lorene Eisenhower, Viola Eisenhower, Helen Nichols na Helen Wilson la thwaseke etlilasini yo sungula ya Gilead, swin’we na Roberta Miller la thwaseke etlilasini ya vumune. Hi ku famba ka nkarhi ku fike Sophie Soviak, Edith Morgan, Ethel Tischhauser, Mary Helmbrecht ni van’wana vo tala. Hi ku famba ka malembe, ku rhumeriwe varhumiwa va 78 eArgentina. Moya wa vona wa vurhumiwa wu khutaze Timbhoni ta kwalaho leswaku ti va tekelela. Hambileswi a ku ri ni maphayona ya 20 etikweni hinkwaro hi 1940, hi 1960 nhlayo leyi a yi engetelekile ku fika eka 382. Namuntlha, ku ni maphayona lama tlulaka 15 000 eArgentina.

Ku Langutana Ni Minkarhi Yo Nonon’hwa

Khale koloko, a swi olova ku chumayela eArgentina. Kambe, hilaha Yesu a vuleke hakona, a hi hinkwavo lava a va ta tsakela ntirho wa valandzeri vakwe. (Yoh. 15:20) Hikwalaho, loko Makwerhu Knorr a endzele Argentina hi 1949, hi xitshuketa maphorisa ma sule mpfumelelo wa ku tirhisa holo leyinene eBuenos Aires. Ematshan’weni ya sweswo, nhlengeletano yi khomeriwe eHolweni ya Mfumo, naswona yi kavanyetiwile. Hi 4:40 nindzhenga, hi Sonto, maphorisa ma kavanyete nkulumo ya Makwerhu Knorr kutani ma khoma yena swin’we ni lava a va ri kona. Maphorisa a ma boxanga leswaku ma va khomela yini. Maphorisa ma yimise vamakwerhu tiawara to tala exivaveni lexikulu ku fikela nimpundzu wa siku leri landzelaka. Endzhaku ka sweswo va ntshunxiwile.

Swi le rivaleni leswaku gandlati ra nkaneto a ri sungula ku xungeta vagandzeri va Yehovha eArgentina. Hi lembe rero, hikwalaho ka nkucetelo wa Kereke ya Rhoma Khatoliki, ku humesiwe nawu lowu a wu lava leswaku mintlawa hinkwayo ya vukhongeri yi tsarisa eka Ndzawulo ya Vukhongeri eHofisi ya Timhaka Timbe. Haxawa wa kona, hulumendhe leyi a yi ri ehansi ka Juan Domingo Perón, yi yirise ntirho wa Timbhoni ta Yehovha ximfumo eArgentina. Nawu wa kona a wu yirisa minhlangano ya le rivaleni ya Timbhoni ta Yehovha swin’we ni ntirho wa tona wo chumayela. Hambiswiritano, hofisi ya rhavi ra Sosayiti ya Watch Tower a yi pfariwanga.

Entiyisweni, valawuri va ti pfumelerile Timbhoni ku ya emahlweni ni ntirho wa tona handle ka ku nonon’hweriwa lokukulu. Nilokoswiritano, vayimeri va hulumendhe hakanyingi a va tiyisekisa ku yirisiwa loku hi ku herisa tinhlengeletano kumbe hi ku pfala Holo ya Mfumo. Minkarhi yin’wana, Timbhoni a ti khomiwa ni ku kavanyetiwa loko ti khome minhlangano emakaya ya tona kumbe ti chumayela etindhawini ta mani na mani.

Xisweswo, Timbhoni a ti lwela ku “va ni vuxiyaxiya kukota tinyoka.” (Mat. 10:16) Loko ti nyikela vumbhoni eka van’wana, a ti tirhisa Bibele ntsena. Mavandlha a ma hleriwe ma va mintlawa leyitsongo ya vahuweleri va nhungu ku ya eka va 12. Emalembeni ma nga ri mangani yo sungula ya ku yirisiwa, tindhawu ta minhlangano a ti cinciwa nkarhi ni nkarhi. Vamakwerhu a va lava tindhawu to hlanganela eka tona leti a ti nga tolovelekanga—ku nga ha va etshangeni, emuakweni lowu fuleriweke hi byanyi, exitangeni xa le purasini hambi ku ri ehansi ka murhi. Nchumu wa nkoka a ku ri ku hlangana ndhawu yin’we.—Hev. 10:24, 25.

Leswaku a khutaza vamakwerhu, Makwerhu Knorr u tlhele a endzela eArgentina, a ri na Milton Henschel, hi 1953. A va nga ta swi kota ku va ni nhlengeletano leyikulu hikwalaho ka ku yirisiwa, tanihi leswi a yi ta koka nyingiso wa vanhu. Hambiswiritano, va hlele leswi vuriweke nhlengeletano ya tiko. Makwerhu Knorr u hahile a kongoma eMendoza a sukela eChile, naswona Makwerhu Henschel u nghene etikweni a huma hi le Paraguay. Un’wana ni un’wana a a famba a ri swakwe, va nyikele tinkulumo “etinhlengeletanweni” leti khomeriweke etindhawini ta 56. Tin’wana ta tinhlengeletano leti a ti khomiwa onge hiloko ku endliwa pikiniki emapurasini ya Timbhoni ta kwalaho. EBuenos Aires, vamakwerhu lava havambirhi va endzele Timbhoni leti a ti ri ni nhlengeletano, va fambisa nhlangano lowu heteke tiawara timbirhi ni ntlawa ha wun’we. Hi siku rin’we, ku khomiwe minhlangano yo tano ya kaye. Hinkwavo lava veke kona enhlengeletanweni leyi ya muxaka wa yona a va ri 2 505.

Ku Yirisiwa Ku Sungula Ku Verhama

Loko hulumendhe ya masocha ya Juan Perón yi hluriwa hi 1955, mintlawa leyikulu yi sungule ku simekiwa. Laha mavandlha a ma ri ni Holo ya Mfumo, vamakwerhu va khutaziwe ku hlanganela kona, kambe va nga veki mfungho lowu kombisaka leswaku muako wolowo i wa yini. Hi ku katekisiwa hi Yehovha, nhlayo ni mpimo wa mavandlha swi tlakukile hakatsongo-tsongo ku nga khathariseki ku kavanyetiwa hi valawuri nkarhi ni nkarhi.

Hi 1956, rhavi ri endle xiboho xa ku va ni tinhlengeletano letitsongo etindhawini to hambana-hambana ta tiko. Yo sungula a yi ri edorobeni ra La Plata, ku nga 60 wa tikhilomitara ku suka eBuenos Aires. Vanhu va 300 lava a va ri kona a swi va tikela ku yimbelela risimu ro sungula—“Tsakani, N’wina Vamatiko, Swin’we Ni Vanhu Vakwe!” A va nga tikoti hi ku tsaka. A ku ri ro sungula endzhaku ka malembe ya tsevu leswaku va kota ku hlangana ni vapfumeri-kulobye va yimbelela swin’we.

Nilokoswiritano, ku yirisiwa a ku nga si hela. Loko ku endliwa matshalatshala ya ku khoma ntsombano wa tiko hinkwaro eholweni ya Les Ambassadeurs eBuenos Aires hi December 1957, maphorisa ma pfale holo loko vapfhumba va ri karhi va fiketela. Vamakwerhu va mune va khomiwile kutani va voniwa nandzu wa ku khoma nhlangano handle ka mpfumelelo wa maphorisa.

Tanihi leswi Vumbiwa bya le Argentina a byi tiyisekisa ntshunxeko wa vukhongeri ni nhlengeletano, vamakwerhu va yise mhaka leyi ehubyeni. Hi March 14, 1958, Timbhoni ti hlurile! A ku ri ro sungula Timbhoni ta Yehovha ti hlula ehubyeni le Argentina.

Ku cinca kun’wana eka hulumendhe ku endleke hi 1958. Sweswi a swi vonaka onge ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu ta amukeriwa ximfumo le Argentina. Papila ro hlawuleka leri hlamuselaka mintirho ya Timbhoni ta Yehovha ni xiyimo xa tona eArgentina ri rhumeriwe eka vaendli va milawu, eka vahleri va mahungu, eka vakongomisi ni le ka vaavanyisi. Hambileswi ku nyikeriweke vumbhoni lebyinene, kambe a ti amukeriwanga ximfumo.

Timbhoni a ti lan’wanga. Haxawa wa kona ku lunghiseleriwe xikombelo xa ntshunxeko wa vukhongeri kutani xi rhumeriwa eka hulumendhe. A xi sayiniwe hi vanhu lava ringanaka 322 636. Charles Eisenhower, tanihi muyimeri wa rhavi, u endzele valawuri va hulumendhe. Ku te mapapila lama tlulaka 7 000 yo huma hi le ntsungeni ma kombela leswaku ti amukeriwa ximfumo. Nilokoswiritano, a ti amukeriwanga ximfumo. Hambiswiritano, langutelo ra hulumendhe hi Timbhoni ri antswile swinene. Xisweswo, vamakwerhu va tirhise nkarhi wolowo lowunene ku tiyisa mavandlha hi tlhelo ra moya.

Hi 1961, Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo xi hleriwile leswaku ku leteriwa valanguteri lava famba-fambaka swin’we ni valanguteri va mavandlha. Eku sunguleni, xikolo lexi tekeke n’hweti hinkwayo xi khomeriwe eTiholweni ta Mfumo entsindza wa Buenos Aires. Hi ku famba ka nkarhi, xikolo lexi xi rhurhiseriwe ehofisi ya rhavi. Leswi a ku ri ni valanguteri vo tala lava a va khathalela ntlhambi wa Xikwembu, nhlayo ya vahuweleri ni maphayona yi engetelekile lembe ni lembe hi va-1960, kutani hi 1970 yi fikelela nhlohlorhi ya vahuweleri va 18 763 ni maphayona ya 1 299.

Ku Ndlandlamuxiwa Ka Rhavi

Ku engeteleka ka nhlayo ya vahuweleri va Mfumo eArgentina ku koxe ku ndlandlamuxiwa ka hofisi ya rhavi. Ku sukela hi 1940, hofisi ya rhavi ya Sosayiti ya Watch Tower a yi tirhela e5646 Honduras Street le Buenos Aires. Muako wolowo wu mbundzumuxiwile, naswona hi October 1962, muako lowuntshwa lowu nga wukulu, lowu akiweke endhawini yoleyo, a wu lunghekele ku tirhisiwa.

Eku heleni ka va-1960, rhavi leri a ri nga ha swi koti ku khathalela ku engeteleka loku a ku ri kona. Ku xaviwe ndhawu yin’wana leyi a yi ri endzhaku ka muako lowu, naswona Timbhoni ta kwalaho ti ake muako lowuntshwa wo tshama eka wona ni muako wa hofisi. Tlhandlakambirhi, ku xaviwe muako wun’wana le Fitz Roy Street, lexi nga kusuhi ni muako wa rhavi wa khale ni lowuntshwa. Muako wa khale wu sungule ku mbundzumuxiwa hi October 1970, naswona vatirhi vo tala lava nga ni vutshila eka swa vuaki a ku ri Timbhoni ta kwalaho. Vatirhi va le rhavini va hoxe xandla loko va chayisa entirhweni wa vona wa siku ni siku. Hi mahelo-vhiki, Timbhoni ta Yehovha leti humaka emavandlheni lama nga ekusuhi ti va joyinile.

Eku heteleleni, miako leyinharhu yi hlanganisiwile, yi va muako wun’we lowuntshwa. F. W. Franz, loyi hi nkarhi wolowo a a ri xandla xa muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower, u nyikele nkulumo yo nyiketela hi October 1974. Vamakwerhu va le Argentina a va tiyiseka leswaku muako lowu hetiweke wu ta fikelela swilaveko swa nsimu kukondza ku ba Armagedoni. A va swi xiyanga leswaku leswi a ko va masungulo ntsena.

Rona lembe rero rhavi ri nyiketeriweke ha rona, Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha yi endle xiboho xa leswaku Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! swi kandziyisiwa kwalaho. Tanihi leswi hi nkarhi wolowo Timbhoni ta Yehovha a ti nga amukeriwanga ximfumo tanihi vukhongeri eArgentina, ku vumbiwe Asociación Cultural Rioplatense (River Plate Cultural Association) hi December 1974 leswaku yi va nhlangano lowu nga ta nghenisa michini ya ku kandziyisa etikweni. Muchini wo kandziyisa wu tile wu huma eFurwa, muchini wo tsema maphepha a wu huma eJarimani, naswona muchini wo hlanganisa maphepha a wu huma eUnited States. Hinkwayo a yi ri tinyiko.

Kambe, vatirhi va le muchinini wo kandziyisa va lemuke leswaku ku va ni michini a swi vuli leswaku u ta swi kota ku kandziyisa. Hambileswi a va fanele va tlhantlha swirhalanganya swo tala, mawaku ntsako lowu va veke na wona loko Xihondzo xo Rindza xa April 15, 1975, xi kandziyisiwa hi muchini lowu tirhisaka xiputsa xa maphepha lowu a ku ri ro sungula wu tirhisiwa hi Sosayiti ya Watch Tower! Lexi ku ve xiendlakalo lexi nga rivalekiki entirhweni wa vukandziyisi lowu endliweke hi Timbhoni ta Yehovha.

Tinhlengeletano Ta Matiko Hinkwawo Ta “Ku Hlula Ka Xikwembu”

Eku sunguleni ka 1974, Timbhoni ta Yehovha eArgentina ti ve ni mintsombano ya matiko hinkwawo eRío Ceballos ni le Buenos Aires, leti a ti ri ni nhloko-mhaka leyi nge “Ku Hlula Ka Xikwembu.” Ku ve ni vapfhumba va 15 000.

Malunghiselelo ya tindhawu ta ku tshama ta vaendzi vo tarisa xileswi ma sungule ka ha sele tin’hweti to tala. Vanhu vo tala lava nga riki Timbhoni va rhurhele vapfhumba, lava nyikeleke vumbhoni lebyinene bya rirhandzu, ku nga ri hi “marito” ntsena, kambe ni “hi swiendlo.” (1 Yoh. 3:18) Valawuri va pfumerile leswaku ku tirhisiwa rivala lerikulu leri ku dzimiweke mathende ni ku yimisa tikharavhani hi tilayini, leswi vumbeke switarata leswi thyiweke mavito lama humaka eBibeleni. Leswi hinkwaswo swi ve ni vuyelo lebyinene eka vanhu va kwalaho.

Papa Ra Ntima A Ri Ri Kusuhi Ni Ku Hi Funengeta

Hambileswi vamakwerhu a va ri ni ntshunxeko lowukulu wa vugandzeri, minkarhi yo nonon’hwa a yi va yimerile. Hi June 1973, Juan Perón a a vuyile evuchavela-hwahwa laha a tshameke kona malembe ya 17, naswona u fike a va muungameri. Tinyimpi ta xin’wana-manana exikarhi ka Valandzeri va Perón ni lava Lwaka na Perón a ti pandza tiko hi le xikarhi. Madzolonga ya tipolitiki ma nyanyile, naswona hi March 24, 1976, masocha ma teke hulumendhe.

Hulumendhe ya masocha yi hahlule Nhlangano wolowo kutani yi sungula ku herisa hinkwawo masalela ya lava lwaka ni hulumendhe. The World Book Encyclopedia ya hlamusela: “Hi nkarhi wolowo, va bakanye timfanelo ta vanhu vo tala. A ku khomiwa magidi ya vanhu, kambe va nga konanisiwi, kutani va xanisiwa ni ku dlayiwa. Vo tala va lava khomiweke a va ha tlhelanga va kumeka. Va vuriwa los desaparecidos (lava nyamalaleke).” Maphorisa ma va veke tihlo swinene vaaka-tiko. Hambileswi Timbhoni ta Yehovha ti hlayiseke vukala-tlhelo bya tona exikarhi ka mpfilumpfilu wa tipolitiki, hi July 1976, magazini lowu nge Gente wu kandziyise xihloko lexi nga ni swifaniso swa vana, lava ku vuriweke leswaku i Timbhoni ta Yehovha, va fularhele mujeko. A ku ri mavunwa ya rihlaza! Vana va mune va Timbhoni lava tshamaka endhawini yoleyo a va nga yanga ni le xikolweni hi siku leri ku vuriwaka leswaku xifaniso xexo xi tekiwe ha rona. Tlhandlakambirhi, Timbhoni ta Yehovha a ti yi deleli hi ndlela yoleyo mimfungho ya tiko. Nilokoswiritano, hi mavunwa wolawo, vo tala va sungule ku venga Timbhoni.

Entiyisweni, mpfilumpfilu etikweni wu endle leswaku hulumendhe yi chava ku kanetiwa hambi ku ri hi ndlela yihi. Hi nkarhi lowu, Carlos Ferencia, loyi a a ri mulanguteri la famba-fambaka, a a endzele vandlha endhawini leyi nga ni khombo ngopfu. A a ha ku kuma papila leri humaka ehofisi ya rhavi leri n’wi tivisaka hi ku yirisiwa loku nga ekusuhi ka ntirho wa Timbhoni ta Yehovha eArgentina. Loko Carlos a ri karhi a famba naswona a ha ehleketa hi papila leri, movha wun’wana wu n’wi hundzile, wu tlhela wu jika kutani wu ta wu n’wi kongomile. Ku hume vavanuna vanharhu va n’wi kombetela hi swibalesa. Un’wana wa vona u sindzise ku vona pasi rakwe hi nkani. Carlos u hlamusele leswaku i Mbhoni ya Yehovha. Nilokoswiritano, va fambe na yena exitichini xa maphorisa. U khongele eka Yehovha leswaku va nga voni papila leri a nga na rona.

Maphorisa ma teke Carlos ma ya na yena ekamareni rin’wana leri rivoni ra rona ri nga voningiki kahle, kutani ma n’wi tlhava hi thoci exikandzeni, un’wana wa vona a huwelela a ku: “U khome yini ebegeni yoleyo?” Leswi a swi ri endzeni ka nkwama wakwe wa tibuku swi chuluriwele etafuleni—Bibele, timagazini, ni papila!

Un’wana wa maphorisa u huwelele a ku: “Xihondzo xo Rindza! Xihondzo xo Rindza! Mupfukeri wa mfumo, mupfukeri wa mfumo!”

Kambe phorisa leri ungameleke ri n’wi holoverile ri ku: “He wena, wa nga miyela. Xana a wu si tshama u vona Xihondzo xo Rindza, phuphula ndzina?”

Hi nkarhi wolowo, Carlos a a ringeta ku tshama a rhulile ni ku kombisa xichavo. Endzhaku ka loko maphorisa ma kambisise minkandziyiso hinkwayo, ma n’wi lerise ku yi tlherisela ebegeni. Kambe, phorisa rin’wana ri n’wi kavanyetile, kutani ri ku: “I yini lexi nga eka mvhilopho yoleyo?”

Carlos u nyike phorisa rero mvhilopho leyi a yi ri ni papila leri humaka eka Sosayiti, kutani a rindza tisekene ti nga ri tingani, hiloko a vutisa: “Ndzi khomele, ndzi nga vula swo karhi?”

“Ina,” ku hlamula phorisa hi ku susa mahlo ya rona epapileni.

Carlos u ye emahlweni: “Ndzi twa leswaku mi lava tindlela ta ku tisa vuhlayiseki endhawini leyi.” Marito wolawo ma koke nyingiso wa phorisa leri. Carlos a ri komba ku suka eBibeleni leswaku xiyimo xa madzolonga lama a ma ri kona enkarhini wolowo xi hetisisa vuprofeta bya Bibele.

Loko a hetile, phorisa leri ri te: “Ndzi pfumelelana na wena nakulorhi.” Hiloko ri tlherisela papila leri ri nga ri hlayanga.

Ku Yirisiwa Ka Ntirho Lowu Ana Se Wu Yirisiweke

Xana hofisi ya rhavi a yi swi tivisa ku yini leswaku ku yirisiwa ku kwala nyongeni? Eku heleni ka August 1976, maphorisa ma fike ma rhendzela rhavi ra Sosayiti. Mukamberi wa kona u vule leswaku ku vikiwe leswaku rhavi leri a ri hlayise matlhari. Humberto Cairo loyi a a ri xirho xa Komiti ya Rhavi hi nkarhi wolowo, u fambe na vona laha va hlayisaka tibuku kona. Ina, swibalesa a swi nga ri kona. Swibalesa leswi a swi ri kona hi leswi maphorisa a ma kombetele Humberto hi swona! Maphorisa ma fambe na yena eka xithezi xa vumbirhi ehofisi ya Makwerhu Eisenhower, Muungameri wa Rhavi. Kwalaho mukamberi u tsale xiviko xa leswi kumiweke loko ku sechiwa, kutani a byela vamakwerhu leswaku va xi sayina. Kutani u va byele leswaku hulumendhe yi karhi yi endla nawu malunghana ni Timbhoni ta Yehovha. Hi nkarhi wolowo, Komiti ya Rhavi yi tsale papila yi byela valanguteri lava famba-fambaka leswaku va lunghekela ku yirisiwa hi hulumendhe.

Kambe ntirho wa Timbhoni ta Yehovha eArgentina ana se a wu yirisiwile ku sukela hi 1950. Xana a swi ta koteka ku yirisa ntirho lowu ana wu yirisiweke? Nhlamulo a yi hlwelanga. Tomás Kardos, xirho xa Komiti ya Rhavi u tsundzuka leswi endlekeke hi September 7, 1976, siku leri tlhandlameke ra ku yirisiwa. “Hi awara ya ntlhanu nimixo, hi pfuxiwe hi pongo exitarateni. Rivoni leri hatimaka ro tshwuka a ri vonaka ni le ndlwini. Nkatanga u pfuke hi ku hatlisa, a hlometela hi fasitere, kutani a ndzi languta, a ku: ‘Va fikile.’”

Maphorisa ya mune lawa a ma hlome swi twala, ma jitame egolonyini ya maphorisa. Hi nkarhi wolowo ku vekiwe varindzi etihofisi ni le fektri. Makwerhu Kardos u ya emahlweni: “A hi nga tivi loko hi ta swi kota ku khoma ndzimana ya hina ya siku ni siku ni ku fihlula hilaha ku tolovelekeke. Maphorisa a ma alanga. Kutani mixo wolowo, hi bule hi ndzimana ya Bibele ni phorisa rin’we leri a ri rindze enyangweni ni rin’wana leri a ri tshame hi ndlela yo kombisa xichavo etafuleni. Hinkwerhu ka hina a hi tivutisa leswaku, ‘Ku ta landzela yini?’”

Nawu lowu tsariweke hi August 31, 1976, wu yirise ntirho wa Timbhoni ta Yehovha etikweni hinkwaro—entiyisweni, wu pfuxelele ku yirisiwa loku sunguleke hi 1950. Maphorisa ma lotlele hofisi ya rhavi ni laha a ku ri ni muchini wa ku gandlisa. Hi ku hatlisa endzhakunyana ka kwalaho, Tiholo ta Mfumo ti pfariwile hinkwato etikweni.

Ku nga khathariseki xiyimo lexi, vamakwerhu a va lunghekele ku landzela xikombiso xa vaapostola va Yesu hi ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu. (Mint. 5:29) Timbhoni ta le Argentina ti ye emahlweni ti chumayela rungula ra Bibele “hi nguva ya ku karhateka.”—2 Tim. 4:2.

Ku Hlula Swihinga

Ku sukela loko hofisi ya rhavi yi pfariwe ximfumo, Komiti ya Rhavi yi endle xiboho xa ku rhurhisa tihofisi ni muchini wo gandlisa. Humberto Cairo, a a boheka ku cinca-cinca laha a tirhelaka kona—n’hweti yin’wana ni yin’wana kumbe endzhakunyana ka yona—a tirhela etindlwini, endhawini ya mabindzu, emakaya kumbe etihofisi ta vapfumeri-kulobye. Charles Eisenhower, u tshame a tirhela exitolo xa vhinyo lexi a xi ri xa makwerhu. Komiti ya Rhavi a yi khomela minhlangano ya yona etigaraji ehandle ka doroba ra Buenos Aires.

Ndhawu leyi ndyangu wa Bethele a wu tshama eka yona a yi nga pfariwanga, hikwalaho vatirhi va le rhavini a va dya ni ku etlela eKaya ra Bethele naswona va bula hi ndzimana ya siku va ri ndyangu. Kutani a va ya etindhawini leti va tirhelaka eka tona. Lava tihofisi ta vona a ti ri ekusuhi a va vuya eBethele va ta dya swakudya swa ni nhlikanhi ni swirho swa ndyangu leswi a swi khathalela kaya leri.

Maphorisa a ma sola ntirho lowu a wu endliwa hi lava a va tshama eBethele. Minkarhi yo hlayanyana, ndyangu hinkwawo wa le Bethele wa vanhu va kwalomu ka khume a wu tekiwa wu yisiwa eswitichini swa maphorisa ku ya konanisiwa. Maphorisa a ma lava ku tiva hinkwaswo malunghana ni ntirho wa Timbhoni ta Yehovha eArgentina. I vamani lava a va khathalela mavandlha ya kwalaho, naswona a va tshama kwihi? Makwerhu Eisenhower u yi tsundzuka kahle minkarhi yoleyo: “A hi boheka ku vula ntiyiso kambe hi nga hoxi ntirho wa vamakwerhu ekhombyeni. A swi tika, tanihi leswi maphorisa a ma phikelela hi swivutiso swa wona.”

“Yimisani Tiya Swa Xinkarhana”

Loko ku yirisiwa ka 1976 ku nga si sungula ku tirha, Sosayiti a yi hlele leswaku ku fambisiwa Kingdom News yo hlawuleka emisaveni hinkwayo. Xana a ku ta endliwa yini loko hulumendhe yo veka swipimelo swin’wana entirhweni wa Timbhoni ta Yehovha? Pablo Giusti, mulanguteri la famba-fambaka hi nkarhi wolowo, u ri: “Tanihi leswi a hi nga ri na nhlamulo, hi boheke ku tsalela rhavi. Loko rhavi ri ehleketa leswaku a ku ta va vutlhari ku tlhentlhisa tsima leri, vakulu a va ta amukela thelegiramu leyi nga ni rungula leri nge, ‘Yimisani tiya swa xinkarhana.’ A hi swi tivanga leswaku van’wana a va nge xi twisisi xikongomiso lexi!”

Endzhakunyana ka loko xileriso xa hulumendhe xi sungule ku tirha, Makwerhu Giusti ni nsati wakwe va endzele Vandlha ra Malargüe, ro sungula. Rona a ri ri edzongeni wa Mendoza, laha maphorisa ya ndzilakana a ma tshama kona. Va ka Giusti a vo va ni adirese ntsena ya nkulu loyi a a tshama ni ku tirha emuakweni wa National Highway Service ehandle ka xidorobana. Nkulu yoloye a a nga ri kona kwalaho, kambe mutirhi u vule leswaku swi nga ha endleka a ri ekhwatini leri nga kusuhi ni kwalaho, laha hakanyingi a a ya kona ku ya endla vutiolori. Loko va ri karhi va famba, Makwerhu Giusti u lemuke leswaku a ri ri etlhelweni naswona a ri nga ri na vanhu. U lemuke leswaku leyi ku nga va ndhawu leyinene yo hlanganela eka yona va nga lemukiwi. Leswi a ku ri Sonto, a a ehleketa leswaku kumbexana u ta kuma vandlha ri hlangane swin’we. Kambe makwerhu a a ri swakwe, a ri karhi a endla vutiolori. Va ka Giusti va sale va hlamele!

Endzhaku ko titivisa, Pablo u vutisile malunghana ni vandlha. Makwerhu loyi u te: “Phela, laha eMalargüe hi yimise hinkwaswo.”

Pablo u hlamurile: “U vula yini loko u ku, hinkwaswo?”

Nhlamulo a yi ba nhloko ya mhaka: “Hi kume thelegiramu leyi nga te ‘Yimisani tiya swa xinkarhana,’ hikwalaho hi yimise minhlangano, ku chumayela . . . hinkwaswo.” Nkateko wa kona, a ko va rona ntsena vandlha leri endleke sweswo.

Maendzo Ya Xihatla

Loko rhavi ri pfariwile, swirho swa Komiti ya Rhavi swi hlangane ni valanguteri va swifundzha leswaku swi va letela ndlela leyi va nga yaka emahlweni ni ntirho wa vona ha yona. Va byeriwe ku kuma mintirho yo tihanyisa ya nkarhinyana kutani va kuma ndhawu yo tshama leswaku mintirho ya vona yi nga xiyiwi. Vo tala va vona a va xavisa swilo swo hambana-hambana nimixo kutani va endzela mavandlha nindzhenga.

Valanguteri va swifundzha va endzele swifundzha swa vona hi xihatla va tamele swileriso leswi humaka erhavini. Hi vhiki rin’we ntsena, ku endzeriwe vakulu va xifundzha ha xin’we lexi nga ni kwalomu ka mavandlha ya 20. Valanguteri va swifundzha va nyike swiletelo malunghana ni ku khoma minhlangano ni ndlela ya ku nyikela vumbhoni tanihi leswi a va langutane ni swiyimo leswi swo tika. Vakulu va tlhele va byeriwa leswaku riendzo ra mulanguteri wa xifundzha a swi nge bohi leswaku ri teka vhiki hinkwaro kambe swi ta ya hi nhlayo ya mintlawa ya dyondzo ya buku leyi nga kona evandlheni rero. Minhlangano a yi ta khomeriwa emakaya, kutani ntlawa ha wun’we wu endzeriwa siku rin’we ntsena.

Hi nkarhi wa ku yirisiwa, valanguteri va swifundzha va hoxe xandla swinene eku hlanganiseni ka vahuweleri va kwalaho ni Komiti ya Rhavi. Mario Menna, loyi a a ri mulanguteri wa xifundzha hi nkarhi wa ku yirisiwa, u ri: “A ku ri lunghelo lerikulu ku endzela mavandlha ni ku khutaza vamakwerhu emalembeni wolawo. Hi ringete ku va khutaza hi ku va tlangela minongonoko leyi rhekhodiweke ya tinhlengeletano, na hi minkandziyiso leyintshwa leyi kumiweke ematikweni lawa hi akelaneke na wona, kumbe hi mintokoto leyi akaka.”

Xana Varhumiwa A Va Ta Endla Yini?

Mpfilumpfilu wa tiko a wu ya wu nyanya. Leswi vanhu lava humaka ematikweni mambe a va nga tsakeriwi, varhumiwa va nyikiwe lunghelo ra ku kuma swiavelo swin’wana. Van’wana va swi amukerile kutani va tirha hi ku tshembeka eswiavelweni swa vona leswintshwa.

Van’wanyana va sale eArgentina. Mary Helmbrecht, la thwaseke entlaweni wa vu-13 wa xikolo xa Gilead, a a averiwe eRosario, le Santa Fe. Mixo lowu ntirho wu yirisiweke ha wona, u ye endlwini yin’wana kutani a fika a gongondza. A ku ri mixo wo kufumela wa ximumu naswona nyangwa a wu pfuriwile. Xiya-ni-moya a xi ri karhi xi vovola. Hi xitshuketa, hiloko Mary a twa xitiviso lexi vulaka leswaku ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu yirisiwile etikweni hinkwaro ra Argentina! Mary u ri: “Loko wansati a humelela enyangweni, ndzi ve ni xivindzi kutani ndzi n’wi chumayela tanihi ntolovelo. Hi ye emahlweni hi chumayela mixo hinkwawo hilaha a hi kunguhate hakona. Hi vone leswaku laha a hi ri kona a ku nga ri na swiphiqo leswikulu kutani hi endle xiboho xa ku nga muki. A hi tisolanga hi sweswo. Loko lava nga emavandlheni lava a va chava ku chumayela, va vone leswaku a ku endlekanga nchumu ha hina, hi ku hatlisa va hi joyinile.”—1 Tes. 5:11.

Xuma Lexi Fihliweke

Timbhoni ta laha ti kombise ku va ni xivindzi ni mano hi nkarhi lowu a wu nga dyisi byi rhelela. Robert Nieto u ri: “Majistarata la nga ni ntwela-vusiwana u hi lume ndleve leswaku Tiholo ta Mfumo ti ta pfariwa ni leswaku tibuku ti ta tekiwa. Hi nomu lowu, hi fambe hi mimovha ya hina mimbirhi eHolweni ya Mfumo leswaku hi ya teka tibuku to tala leti a hi ri na tona. Loko hi ku ha suka, hi vone maphorisa ni masocha ku ri kona ma fikaka leswaku ma ta pfala Holo ya Mfumo ni ku teka tibuku. Hambiswiritano, va kote ku pfala holo ntsena hikuva tibuku leti a ti sele eholweni a ku ri leti nga elayiburari ntsena.”

Endhawini yin’wana, vakulu va vandlha va ngungumele va nghena eHolweni ya vona ya Mfumo nivusiku kutani va teka tibuku hinkwato ta vona va lo whii! Endzhaku va ti pake ti va maphasela lamatsongo kutani va ti yisa eka vamakwerhu vo hambana-hambana.

Le Tucumán, Nérida de Luna u fihle tibuku ekaya rakwe. U ri: “Hi fihle tibuku etimbiteni letikulu ta swiluva ni to khavisa ha tona, kutani hi tlhandleka swimilana leswi nga riki swa ntumbuluko ehenhla, naswona hi fihle mabokisi ya tibuku ekamareni ra vuhlantswelo. Mixo wun’wana, masocha mambirhi ma ngundzuvanye yindlu hinkwayo ku katsa ni kamara ra vuhlantswelo loko hi ri karhi hi yimile hi khongela hi mbilu hinkwayo. Va hume ximandla-mandla.”

Ku Phakela Swakudya Swa Moya

Ina, minkandziyiso yihi na yihi leyi vamakwerhu va kwalaho va yi tekeke va yi tumbeta yi hatle yi hela. Kambe, Yehovha u hambete a va phakela swakudya swa moya. Hambileswi muchini wa ku gandlisa wa le Fitz Roy Street a wu pfariwile, ntirho wo gandlisa wu ye emahlweni etindhawini tin’wana le Buenos Aires ni le tindhawini tin’wana. Timagazini a ti kandziyisiwa ni le xifundzheni xa Santa Fe ni xa Córdoba. Matluka lama kandziyisiweke a ma rhumeriwa etindhawini tin’wana leswaku ma ya hlanganisiwa. Eku sunguleni, vandlha a ri kuma kopi yin’we ya magazini lowu dyondziwaka, kambe endzhaku muhuweleri ha un’we u kume kopi ya yena. Wun’wana wa michini leyi ya ku gandlisa a wu gandlisa ekamareni ra le henhla ka yindlu leyi nga mpfhuka wa switarata swimbirhi ku suka etihofisini ta vuungameri bya tiko.

Rubén Carlucci, loyi a a ri un’wana wa vatirhi lava gandlisaka ni ku rhumela minkandziyiso hi nkarhi wa ku yirisiwa, wa ha tsundzuka nkarhi lowu n’wini wa yindlu leyi a va gandlisela eka yona a teke ku ta va luma ndleve leswaku maphorisa ya le vusocheni a ma famba hi yindlu ni yindlu ma ri karhi ma secha. Hi ku tsopeta ka tihlo, vamakwerhu va tshike ku gandlisa kutani hi ku hatlisa va layicha swilo hinkwaswo elorini va siya muchini ntsena. Rubén u ri: “A ku sechiwa hinkwako lerova hi tikume hi rhendzeriwile hi nga swi koti ni ku huma endhawini yoleyo. Hiloko hi vona xitolo xo dyela eka xona ekusuhi ni kwalaho, kutani hi fika hi nghena hi rindza kona kukondza ntirho wa ku secha wu hela. Hi boheke ku rindza tiawara ta mune, kambe a swi fanerile hikuva vamakwerhu va kume tibuku leti ta risima.”

“Pepita La Baleselaka”

Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! a swi hlayisiwe swin’we exihundleni swa nkarhinyana emuakweni lowa ha akiwaka entsindza. Eku sunguleni muako wolowo a wu fanele wu va Holo ya Mfumo. Luisa Fernández, xirho xa ndyangu wa Bethele lexi nga ni nkarhi wo leha, a a ri un’wana wa lava a va endla ntirho wolowo. Mixo wun’wana, loko Luisa ni vatirhi-kulobye va ha ku sungula, munhu un’wana u gongondze enyangweni. A ku ri phorisa leri nga mukamberi! Ri va tivise leswaku vaakelani va vilerile hikwalaho ka pongo ra muchini. Luisa u ri: “Swona a ku ri ntiyiso hikuva muchini wolowo a wu ri ni pongo lerova hi wu thye Pepita la Pistolera (Pepita la baleselaka).”

Hi wona nkarhi wolowo, ku fike xirho ra Komiti ya Rhavi kutani xi hlamusela leswi hi swi endlaka. Phorisa ri te: “Loko ndzo kuma ku nga ri na munhu nindzhenga loko ndzi vuya, ndzi ta endla onge a ndzi vonanga nchumu.” Hi ku hatlisa vamakwerhu va sungule ku layicha swilo hinkwaswo etilorini. Ku nga si hela tiawara timbirhi, a ku pfumala ni ntshwati wa leswaku a ku hlanganisiwa timagazini endhawini yoleyo.

Xana va yi yise kwihi michini? Hambileswi vugandliselo a byi pfariwile erhavini, a swi koteka ku nghena emuakweni hi hala mpfungwe. Luisa ni van’wana va rhurhisele swilo hinkwaswo evugandliselweni bya khale bya Bethele kutani va ya emahlweni ni ku hlanganisa timagazini kwalaho, ku nga ri na loyi a va vonaka!

Nchumu Wo Antswa Ku Tlula Fektri Ya Makokisi

Leswaku ku endliwa timagazini ni ku ti yisa etikweni hinkwaro ra Argentina, a swi boha leswaku ku simekiwa michini ya ku hlanganisa timagazini ni le tindhawini tin’wana ta tiko. Leonilda Martineli, loyi ku sukela hi 1957 a a ri phayona ro hlawuleka, u hlanganyele entirhweni wo tano le Rosario. Loko maphepha lama kandziyisiweke ma fika leswaku ma ta hlanganisiwa, vamakwerhu va xinuna ni va xisati lava averiweke va yimise tafula ro leha, leri a va veka maphepha hi ku landzelelana ka wona. Kutani mutirhi ha un’we a a sungula eka tlhelo leri, a hlanganisa matluka kukondza a fika eka tlhelo lerin’wana. Loko nhulu ya timagazini leti hlanganisiweke yi pakiwile, a yi fanele yi tshikileriwa ku huma moya exikarhi ka tona leswaku ku ta hoxiwa timagazini to tala ebokisini. Tanihi leswi a yi nga ri kona michini ya hydraulic leyi tshikilelaka, makwerhu wa xisati wo nyuhela u tinyiketele ku endla ntirho wolowo. Loko se ku ri ni nhulu leyi ringaneke, a a tshama ehenhla ka yona kukondza moya lowu a wu ri exikarhi ka maphepha wu huma hinkwawo. Kutani un’wana a a ti paka kahle emabokisini. Endlelo leri ri tirhile lerova vatirhi va kombele makwerhu loyi wa xisati leswaku a nga hunguti ntiko wa yena!

Edorobeni ra Santa Fe, ndyangu wa ka Gaitán wu pfumele leswaku ku tirhisiwa yindlu ya wona leswaku timagazini ti hlanganiseriwa kona. Hambileswi a ku endliwe matshalatshala yo va sivela, vaakelani va vone mabokisi ma ri karhi ma huma ni ku nghena endlwini. A va ehleketa leswaku ndyangu lowu wu endla makokisi. Endzhaku ka nkarhi, hi 1979, rhavi ri rhurhisele ntirho wolowo endhawini yin’wana. Vaakelani va hlamarile kutani endzhaku va vutisa loko fektri ya makokisi yi pfariwile. Makwerhu wa xisati Gaitán u ri: “‘Makokisi’ lawa hi ma endleke a ma phomisa marha naswona a ma xurhisa ku tlula ndlela leyi vaakelani a va ehleketa hi yona!”

Ku Fambisa Minkandziyiso

Ntlhontlho wun’wana a ku ri ku fambisa timagazini ni minkandziyiso yin’wana eka vamakwerhu. Entsindza wa Buenos Aires, a ku pfuriwe ndlela ya ku phakela timagazini evuhlayiselweni bya tibuku lebyi hleriweke hi vukheta. Nkarhi wun’wana Rubén Carlucci a a ri karhi a fambisa timagazini naswona a ku sele ndhawu yin’we leyi a a fanele ku ti yisa eka yona loko phorisa ri n’wi lerisa ku yima endzhaku ka movha wa rona. Rubén u yimile hambileswi a a chuhile, hi nkarhi wolowo a ri karhi a khongela Yehovha leswaku a n’wi pfuna. Loko a hambukile endleni a yima, phorisa ri te elorini yakwe kutani ri ku: “Xana u nga ndzi pfuna ku susumeta movha wa mina? Movha wa mina wu ala ku duma.” Rubén u te hefu, kutani a pfumela ku n’wi pfuna. Hiloko a famba a ya hetisa ntirho wakwe!

Dante Doboletta, loyi a a ri mulanguteri wa xifundzha endhawini ya le Rosario, eSanta Fe, u teke timagazini laha ti hlanganisiwaka kona kutani a ti yisa emavandlheni ya le xifundzheni lexi a xi langutelaka. Leswi a swi vula ku famba kambirhi hi n’hweti, mpfhuka wa tikhilomitara ta kwalomu ka 200 ku ya ni ku vuya. Leswaku a nga voniwi, a a famba nivusiku, loko a ha ku heta mintirho ya vandlha ya madyambu wolawo naswona minkarhi yin’wana a a vuya loko dyambu ri tsuvuka. Siku rin’wana u vone mimovha yo tala yi yimile laha a ku ri ni masocha yo tlula 30 lama hlomeke, ma ri karhi ma secha maphepha ni nhundzu ya munhu un’wana ni un’wana. Socha rin’wana ri vutise Dante ri ku: “U rhwale yini emovheni wa wena?”

Dante u hlamule a ku: “Ndzi rhwale nhundzu ya mina.”

Socha ri te: “Hatlisa u pfula lori leyi.”

Hiloko Dante a ku: “Hi Timbhoni ta Yehovha. Xana hi nga va hi rhwale yini?”

Socha rin’wana ri va twile loko va ri karhi va vulavula kutani ri ku: “Va tshike va tifambela. Timbhoni ta Yehovha a ti si tshama ti kumiwa ni matlhari kumbe ti ngungumerisa swilo.” Dante u swi kotile ku fambisa tibuku ku ringana malembe mambirhi a nga sechiwi.

Ku Nga Fularheli Minhlangano

Ku sukela hi vhiki ro sungula loko ntirho wa ha ku yirisiwa, Timbhoni ta Yehovha eArgentina a ti ku ‘fularhelanga ku hlangana ka tona.’ (Hev. 10:25) Hakanyingi a ti hlangana hi mintlawa yitsongo naswona ti cinca-cinca tindhawu ta minhlangano ni minkarhi ya kona. Leswi a swi vula ntirho lowu engetelekeke eka vakulu, lava hakanyingi a va fanele ku khoma nhlangano lowu fanaka ko tala emakaya yo hambana-hambana.

Exidorobanini xa Totoras, yindlu leyi a ku fanele ku khomeriwa minhlangano eka yona a yi kumeka exikarhi ka doroba. Kutani Timbhoni ta kwalaho ti boheke ku va ni vuxiyaxiya swinene. N’wini wa yindlu ku nga Makwerhu Reverberi, u endle nchumu lowu fanaka ni tafula leri tolovelekeke, kambe wu ri ni tidrowara ta ku hoxa swingolongondzwana swo hambana-hambana. Kambe xiphemu xa le henhla xa tafula leri a xi pfuleka, kutani a ku ri ni ndhawu leyi ringaneke ya ku tumbeta tibuku ni timagazini. Loko munhu a gongondza enyangweni, a ku tumbetiwa tibuku hinkwato hi ku hatlisa etafuleni leri!

Vahuweleri a va ambala tinguvu ta le kaya loko va ya eminhlanganweni. Minkarhi yin’wana a wu kuma vamakwerhu va xisati va rhwale swo phota misisi enhlokweni, va ambale maburuku naswona va tamele minkwama yo ya xava hi yona. Minhlangano a yi rhandza ku vitaniwa mateadas. Hakanyingi maté i tiya leyi nwiwaka ni makokisi kumbe khekhe. Swi tolovelekile leswaku vanhu va hlangana va nwa maté eArgentina, kutani mukhuva lowu wu tirhisiwe hi ndlela leyinene leswaku ku khomiwa minhlangano ya moya swi nga xiyiwi.

Hambiswiritano, minkarhi yin’wana swilo a swi nga fambi kahle. Teresa Spadini a a ri makwerhu wa xisati wo tshembeka ni la nga ni malwandla, loyi a a ri ni ndhuma leyinene emugangeni wolowo. Hi nkarhi wa ku endza ka mulanguteri wa xifundzha, vanhu va 35 va khome nhlangano ekaya rakwe. Hiloko hi xitshuketa, ku yima movha wa maphorisa kutani phorisa ri gongondza enyangweni. Hi ku tsopeta ka tihlo, makwerhu loyi a a nyikela nkulumo u tshame ehansi ni lavan’wana. Loko Teresa a pfula nyangwa, phorisa ri te: “Teresa, xana ndzi nga tirhisa riqingho ra wena?”

Loko phorisa ri languta vanhu lava hlanganeke, Teresa u hlamuserile: “Hi ni nhlangano wa swirho swa ndyangu.” Loko phorisa ri ri karhi ri bela xitichi xa maphorisa riqingho, lava tshameke ehansi a va nga tivi leswaku ku ta endleka yini, a va anakanya leswaku u vitana movha wa maphorisa leswaku wu ta va teka hinkwavo. Kambe, timbilu ti wile loko va kuma leswaku a swi nga ri tano. Loko ri hetile, ri tlhelele eka Teresa kutani ri n’wi nkhensa. Hiloko ri languta vanhu lava ivi ri ku: “Ndzi khomeleni ku va ndzi mi kavanyetile. Tsakelani nhlangano wa n’wina.”

Ku Hlangavetana Ni Ku Hlaseriwa Hi Maphorisa

Loko van’wana va hlangana hi xikongomelo xa nkhuvulo, muakelani u vikele maphorisa. Tanihi leswi vamakwerhu se a va kunguhate ku va ni asado, kumbe ku oxa nyama leswaku ku nga paluxeki xikongomelo xa nhlangano wa vona, va ye emahlweni hilaha a va kunguhate hakona. Vanhu va le Argentina va yi rhandza nyama leyi oxiweke, hikwalaho a ku na loyi a lemukeke xiendlo lexi rhandziwaka, hambileswi a xi ri xa ku tisirhelela. Loko vaendzi “lava nga rhambiwangiki” va fika hi lori ya masocha, vamakwerhu va xinuna ni va xisati va amukele masocha hi malwandla eka nhlangano wolowo wa vunakulobye. Masocha ma arile kutani ma famba ma nga vutisanga leswaku ku ta dyiwa “phudeni” ya njhani!

Minkarhi yin’wana mavito lawa Timbhoni ta Yehovha a ti vitanana ha wona a ma ti sirhelela. Siku rin’wana loko vaakelani va vitane vatirhela-mfumo va va tivisa hi ta nhlangano lowu khomiweke ekaya rin’wana, vatirhela-mfumo va fike loko vanhu hinkwavo va fambile, ku sele vakulu ntsena. Maphorisa ma fike ma gongondza enyangweni, kutani makwerhu wa xisati la tshamaka kwalaho a ku: “Vanhu hinkwavo va fambile, ku lo sala malandza ntsena.”

Vatirhela-mfumo va te: “A hi lavi malandza. Hi lava varhangeri va kona!” Va tlhele ximandlamandla.

Ku Chumayela eHansi Ka Ku Yirisiwa

Ntirho wa ku chumayela wu ye emahlweni hambileswi ntirho a wu siveriwile. I ntiyiso leswaku vamakwerhu a va ri ni vuxiyaxiya ehansi ka swiyimo sweswo swo nonon’hwa. Hi ntolovelo nsimu a yi tirhiwa hi Timbhoni timbirhi hi nkarhi wun’we. Sara Schellenberg wa ha tsundzuka ndlela leyi a a endzela vanhu eBuenos Aires ha yona. U ri: “A hi endla swimepana swa nsimu leswi kotaka ku helela exandleni. Endzhaku ka swona a ku ri ni phepha leri petsiweke ku fana ni kositina ya xipiyano, leri tameleke tinomboro ta tindlu hinkwato. A hi endzela yindlu yin’we exitarateni ha xin’we kutani hi fungha nomboro yoleyo eka nxaxamelo wa tona leswaku muhuweleri la landzelaka, la nga ta tirha nsimu yoleyo a ta ya endlwini yin’wana. Kutani hi ya endlwini leyi landzelaka ya xitarata xin’wana.”

Endzhakunyana ka loko endlelo leri ra ha ku sunguriwa, Cecilia Mastronardi a a chumayela a ri yexe. U te loko a gongondza enyangweni, hi xitshuketa ku fika phorisa hi xithuthuthu. Cecilia u ri: “Ri ndzi vutise leswaku ndzi lava yini endlwini yoleyo. A ndzi ehleketanga swin’wana handle ko ri chumayela kutani ndzi ri fambisela buku leyi nge Did Man Get Here by Evolution or by Creation? Ri yi amukerile buku leyi, ri ndzi nyika munyikelo wa yona kutani ri ndzi lela ri tsakile. Hiloko ndzi swi xiya leswaku a ri nga yimeli ku ndzi khoma. A ri tshama endlwini leyi a ndzi gongondza eka yona!”

Ku tirhisiwe tindlela to tala swinene leswaku ntirho wa ku chumayela wu nga xiyiwi. Makwerhu un’wana wa xisati u lave ntirho hi vomu ekhamphanini leyi xavisaka switolwa, leswaku a ta famba hi yindlu ni yindlu a vulavula ni vaxavi vakwe. María Bruno, loyi sweswi a nga ni malembe ya 86 hi vukhale naswona a veke phayona ra nkarhi hinkwawo malembe ya 29, a a famba a tamele nkwama lowu nga ni swimilana leswi vonakaka, a kokela nyingiso wa vamanana lava rhandzaka ku bula hi ku sasekisa ntanga. Hi ndlela yoleyo, u kote ku sungula mabulo lama yiseke eku vulavuleni hi ku byala timbewu ta ntiyiso.

Juan Víctor Buccheri, la nga n’wini wa xitolo, loyi a khuvuriweke endzhakunyana ka loko ntirho wa ha ku yirisiwa, na yena a a lava ku byela van’wana hi mahungu lamanene lawa a ha ku ma dyondza. Emakhumbini ya xitolo xakwe a a hayeke swifaniso swa vukhongeri ni swa vanhu lava dumeke emintlangwini ni le vuhungasini. Hiloko a swi siva hi swifaniso swa mintanga yo saseka, leswi a swi tsariwe matsalwa ya Bibele ehansi ka swona. Vaxavi vakwe va hlamale ngopfu! Makwerhu Buccheri u nyikele vumbhoni eka lava lavaka ku tiva hi ta swifaniso kumbe matsalwa lama kombisiweke ehansi ka swona, kutani hikwalaho ka sweswo, u sungule tidyondzo ta Bibele ta khume. Tin’wana ta tona ti kume ntiyiso naswona ti ya emahlweni ti ri vamakwerhu vo tshembeka ninamuntlha.

Vanhu Va Bibele Ya Rihlaza

Ku nonon’hweriwa hi nkarhi wa ku yirisiwa ku letele vahuweleri va le Argentina leswaku va va vatirheli vo antswa. Tanihi leswi emaendzweni ya vona yo sungula a va tirhisa Bibele ntsena, va kote ku va ni vutshila bya ku tirhisa tindzimana ta Bibele ku hlula minkaneto ni ku chavelela vanhu.

Leswaku va papalata ku lemukiwa, minkarhi yin’wana a va tirhisa Bibele yin’wana handle ka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa. Loko makwerhu un’wana a tirhisa Torres Amat, ku nga Bibele ya Khatoliki ya Xipaniya xa khale, u kume n’wangulo lowu a a nga wu langutelanga. Endzhaku ka loko n’wini wa muti a yingisele matsalwa loko ma ri karhi ma hlayiwa naswona a nga ma twisisi, u ringanyete ku n’wi tisela Bibele leyi twisisekaka hi ku olova. Makwerhu u hlamarile loko n’wini wa muti a vuya ni Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa!

Emalembeni wolawo, Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa a byi ri ni xifunengeto xa rihlaza. Xisweswo vanhu a va lumiwe ndleve leswaku va nga va yingisi vanhu lava khomeke Bibele ya rihlaza. Hambiswiritano, leswi a va nga talanga lava a va pfumelelana ni nsivelo wolowo wa hulumendhe, nsivelo wolowo wu lo endla leswaku vanhu va lava ku tiva xivangelo xa kona. N’wini wa muti wun’wana u vutise makwerhu wa xisati leswaku Bibele ya yena yi ni xifunengeto xa muhlovo wa njhani. Loko hi ku tshembeka makwerhu a vula leswaku i xa rihlaza, wansati loyi u te: “I swinene, ndzi lava ku tiva leswi vuriwaka hi ‘vanhu va Bibele ya rihlaza.’” Makwerhu wa xisati u byeriwe ku nghena kutani va va ni bulo lerinene.

Xana Tibuku Ti Le Ka Mani?

Timbhoni ta le Argentina ti hete nkarhinyana ti ri karhi ti chumayela hi tibuku leti a ti titumbetile. Kambe hi ku famba ka nkarhi tibuku toleto ti herile naswona a swi nga ta koteka ku kuma tibuku leti humaka etikweni rin’wana. Kambe, evuhlayiselweni bya rhavi a ku pfaleriwe tibuku ta 225 000, leti a ti tekiwe hi mfumo.

Maphorisa ya mfumo ma endle xiboho xa ku teka tibuku leti tekiweke hi mfumo leswaku ma ta ti xavisela khamphani leyi swekaka phepha. Ku hirhiwe khamphani leyi nga ta ya eBethele, yi ya rhwala tibuku kutani yi ti yisa laha ku swekiwaka kona maphepha. Ku kumeke leswaku muchayeri loyi u tshame a dyondza Bibele ni muakelani la nga Mbhoni ya Yehovha. Loko a vone leswaku i yini leswi a a swi rhwele, u vutise khale ka muakelani wakwe loko Timbhoni ta Yehovha ti nga swi tsakela ku xava tibuku leti eka yena. Hiloko ku endliwa malunghiselelo ya kona kutani hi mpfumelelo wa maphorisa, tibuku teto ti yisiwe endhawini leyi rhavi ri leriseke leswaku ti yisiwa eka yona! Xisweswo, hambileswi ntirho a wu yirisiwile, tibuku ta 225 000 ti tlhele ti tirhisiwa hi ndlela yo antswa swinene ku tlula leyi valawuri a va tiyimisele yona!

Yehovha u tlhele a seketela vanhu vakwe hi vamakwerhu lava nga ni xivindzi, lava tinyiketeleke ku ta ni tibuku leti kandziyisiweke hi Sosayiti, ti huma ematikweni man’wana. Norberto González, la nga phayona ra nkarhi hinkwawo, u ri: “Nkarhi wun’wana, xirho xa Komiti ya Rhavi lexi humaka eUruguay, xi hi khomise tikopi ta 100 ta buku-mpfuno ya Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo leswaku hi yi nyika vamakwerhu lava nga ni vutihlamuleri eArgentina. Hi swi kotile ku fikisa rungula leri ra risima etikweni. Hinkwerhu a hi tlula-tlula kunene hi ntsako wa ku tsemakanya ndzilakana hi nga vanga na swiphiqo.” Kumbexana makwerhu loyi a a nga ta swi kota ku tlula-tlula ngopfu hi loyi a a tumbete minkandziyiso enengeni wakwe wa pulanga!

Timbhoni ta le Argentina ti dyondze ku tlangela minkandziyiso leyi kandziyisiweke hi Sosayiti ya Watch Tower ku tlula rini na rini. Eku sunguleni ka ku yirisiwa, ntlawa ha wun’we wa dyondzo a wu kuma kopi yin’we ya Xihondzo xo Rindza. Magazini wolowo wun’we a wu rhendzelekisiwa eka vahuweleri, lava a va kopa swivutiso ni tinhlamulo swa dyondzo yoleyo leswaku va ta hlanganyela eka yona. (Filp. 4:12) Xifunengeto xa Xihondzo xo Rindza a xi nga tsariwanga nchumu leswaku ku nga xiyiwi leswi nga endzeni, kambe swakudya swa moya leswi nga endzeni a swi ri swa risima. Malunghiselelo lawa yo hlawuleka ma wundle vamakwerhu ni ku endla leswaku va va ni vun’we.

Ndlela Yo Tumbeta Nhlengeletano

Vamakwerhu va le Argentina a va wundliwa hi tlhelo ra moya hi ku hlangana hi mintlawa leyitsongo va tirhisa minkandziyiso yihi na yihi leyi nga kona, kambe a va ta vuyeriwa njhani hi tinhlengeletano tinharhu ta lembe ni lembe, leti Timbhoni ta Yehovha ti vaka na tona etindhawini tin’wana ta misava? Tinhlengeletano to sungula leti nga khomiwa endzhaku ka ku yirisiwa a ti vitaniwa tinhlengeletano to ringetela. A ku ya vakulu ni mindyangu ya vona ntsena. Endzhaku ka tona vakulu a va phindha nongonoko wolowo emavandlheni ya ka vona. Héctor Chap, loyi a veke mulanguteri la famba-fambaka malembe yo tala u ri: “Minkarhi yin’wana a hi kota ku khoma nhlengeletano enhoveni. Le nhoveni a hi rhendzeriwa hi swifuwo. A hi nga ri na mhaka na swona hikuva nyingiso wa hina a wu ri eka leswi vuriwaka. Vamakwerhu vo tala a va rhekhoda nongonoko leswaku lava nga swi kotangiki ku va kona va ta vuyeriwa. Loko hi tlhela hi wu yingisela a hi hleka hi kala hi pandziwa hi makhwiri—loko tinkulumo ti ri karhi ri nyikeriwa a ku twala ku bonga ka tihomu, ku ringa ka minkuku ni ku rila ka timbhongolo.”

Vamakwerhu a va rhandza ku vitana tinhlengeletano teto leswaku i “tipikiniki,” hikuva a ti tala ku khomiwa enhoveni. Ndhawu leyi a yi rhandziwa ngopfu exifundzheni xa Buenos Aires a ku ri ndhawu ya tiko-xikaya, leyi nga ekusuhi ni ndzilakana wa Santa Fe, leyi vuriwaka Strago Murd. Ndhawu leyi a yi ri yinene hikuva a yi rhendzeriwe hi mirhi leyi a yi hi sirhelela kahle. Kambe lava teke “epikinikini” va hele matimba loko siku rin’wana va kuma leswaku mirhi ya vona yo xonga yi tsemiwile! Hambileswi a ku nga ha ri na xisirhelelo, va ye emahlweni ni “pikiniki” ya vona, va tirhisa xikundzu xin’wana xa murhi tanihi laha xivulavuri xi nga ta yima kona kutani leswin’wana swi va tibence ta vayingiseri.

Ndhawu yin’wana leyi vamakwerhu va yi tirhiseke ku khomela tinhlengeletano eka yona a ku ri fektri leyi n’wini wa yona a a ri Mbhoni ya Yehovha. N’wini wa fektri leyi a a ri ni lori leyikulu kutani a a yi tirhisa ku rhwala lava lavaka ku ya enhlengeletanweni. Muchayeri a a huma a ya khandziyisa vamakwerhu va khume ku ya eka 15 hi nkarhi wun’we elorini, a va yisa efektri kutani a fika a va ehlisa ekusuhi ni nyangwa wa garaji lowu pfariweke. Hi ndlela yoleyo, vanhu va kwalomu ka 100 a va swi kota ku hlangana va nga voniwi hi vaakelani ni maphorisa. Timbhoni tin’wana ta le Argentina ti ye eBrazil ni le Uruguay emalembeni wolawo leswaku ti ya vuyeriwa hi malunghiselelo ya moya etinhlengeletanweni kwale.

Ku Khomela Minhlangano eKhotsweni

Ni le mahlweni ka ku yirisiwa hi 1976, vamakwerhu vo tala va xinuna lava ha riki vantshwa ana se a va langutane ni ku ringiwa ka vutshembeki bya vona hikwalaho ka vukala-tlhelo bya vona bya Vukreste. Leswi va namarheleke nsinya wa nawu wa Bibele lowu kumekaka eka Esaya 2:4, wa ku nga “dyondzi nyimpi,” vo tala va kume xigwevo xa ku tshama ekhotsweni ku ringana malembe yo sukela eka manharhu ku ya eka tsevu.

Kambe ni loko va ri ekhotsweni, va luke mano ya ku dyondza Bibele ni ku khoma minhlangano. Va tlhele va chumayela rungula ra Mfumo hi ku hiseka kona kwale khotsweni. Vakulu va le mavandlheni ya le kusuhi va endzele vamakwerhu lava vantshwa lava tshembekaka, va ya va tiyisa ni ku va phamela swakudya swa moya leswi akaka.

Omar Tschieder, loyi a sunguleke ku tirha eBethele hi 1982, u pfaleriwe ekhotsweni ra masocha ra le Magdalena, leri nga exifundzheni xa Buenos Aires, ku sukela hi 1978 ku ya fikela hi 1981. Lexi nga n’wi veka kwalaho a ku ri ku ala ku ambala yunifomo ya masocha. Khotso leri a ri ri ni maphacisi yo hlayanyana laha phacisi yin’wana ni yin’wana a yi langutane ni switokisi swa 20, kasi xitokisi ha xin’we a xi lehe timitara tinharhu, vuanamo bya xona byi ri timitara timbirhi. Timbhoni leti pfaleriweke a ti tirhisa switokisi swinharhu swo hetelela ephacisini ku khomela eka swona minhlangano. Xitokisi xin’we a xi rhurhela vanhu va khume kumbe 12, hakanyingi a ku khomiwa minhlangano ya nhungu ku ya eka 14 hi vhiki.

Vamakwerhu va hlele leswaku un’wana wa vona a tshama a hlometele hi le mbhoveni leswaku a va luma ndleve loko ku ta munhu. Va tirhise tindlela to hambana-hambana to lemukisa ntlawa ha tona. Minkarhi yin’wana makwerhu la hlometeleke a a va lemukisa hi ku hima khumbi. Minkarhi yin’wanyana a ku va ni harani leyi sukaka eka makwerhu la hlometeleke yi ya eka un’wana wa vayingiseri. Loko ku vonaka khombo, makwerhu la hlometeleke a a koka harani yoleyo, kutani loyi un’wana a lemukisa ntlawa. Minkarhi yin’wana a va vula marito lama nga ni rito rin’wana ro byelana mhaka ha rona. Hi xikombiso, makwerhu la hlometeleke minkarhi yin’wana a a huwelela a ku: “Xana u kona loyi a nga ni mvhilopho?” Loko vamakwerhu va twa rito “mvhilopho” a va tumbela. Un’wana ni un’wana a a ri ni ndhawu leyi a averiweke ku tumbela eka yona—ehansi ka mubedo, endzhaku ka rivanti—kwihi ni kwihi laha varindzi a va nga ta va vona loko va tshuka va hlometerile hi le mbhoveni. Leswi hinkwaswo a swi endliwa hi ku copeta ka tihlo, ku ri hava ni lexi nge chokolo! A va boheka ku tshama va hlelekile!

Siku rin’wana loko va ri enhlanganweni, vamakwerhu va hatlise va tumbela loko va lemukisiwe leswaku ku ni munhu la nghenaka ephacisini ra switokisi. Mukhotsiwa loyi a a nga ri Mbhoni ya Yehovha u pfule rivanti a fika a veka swin’wana ehenhla ka tafula. Loko a ri karhi a huma, u hundzulukile ivi a vutisa a ku, “Kasi mi tumbelela yini?” Hi nkarhi wolowo, mulanguteri wa vakhotsiwa a a ri karhi a ba xitswiriri, a lava vanhu lava nga tsakelaka ku ta endla ntirho wa ku basisa. Kutani vamakwerhu va te, “Hi tumbelela mulanguteri.” Mukhotsiwa luya u va tshandzisile kutani a hatla a huma. Vamakwerhu va kale va gimeta nhlangano wa vona va nga ha kavanyetiwanga hi munhu.

Layiburari Ya Le Xihundleni eKhotsweni

Ku tikhoma lokunene ka Timbhoni ku endle leswaku ti nyikiwa vutihlamuleri lebyi engetelekeke ekhotsweni. Vamakwerhu a va tirhisa michini yo gandlisa ya le khotsweni va tlhela va langutela ndhawu ya minkombiso ya tifilimi, ndhawu ya vutshunguri, ni xivandla xa ku tsemeta misisi. Leswaku va yisa timhaka ta Mfumo emahlweni, va ma tirhise hi xitalo malunghelo lawa va nyikiweke wona. Hi xikombiso, tipulani ta khotso ra Magdalena ti komba leswaku ndhawu ya minkombiso ya tifilimi a yi ri kamara leri nga ni matlhelo ya mune, hambileswi tinhla ta khumbi ra kona a ti vemba kunene. Kutani endzhaku ka makhumbi ya kona a ku ri ni ndhawu yo tlakuka timitara ta kwalomu ka 2,4, yi aname timitara ta 1,8, kasi vuenti bya yona a byi ri timitara ta 1,2. Leyi a yi ri ndhawu leyinene yo veka Tibibele ni tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower!

Héctor Varela, loyi a heteke malembe manharhu ekhotsweni rero, u hlamusela leswaku vamakwerhu a va kota ku nghena endhawini leyi hi ku tlhengusa xipfalo xa kamara ra minkombiso ya tifilimi kutani va khandziya bence ro tirhela eka rona. Nakambe tibuku a ti tumbetiwa etikhabodweni ta le makamareni yo dyela eka wona.

Minkarhi yin’wana, vamakwerhu a va pfumeleriwa ku huma ekhotsweni va endzela mindyangu ya vona swa xinkarhana. Hakanyingi vamakwerhu lava a va wu tirhisa hi vutlhari nkarhi lowu ku vuya ni minkandziyiso leya ha ku humaka ya timagazini ta Xihondzo xo Rindza na Xalamuka! Rodolfo Domínguez, loyi sweswi a nga mulanguteri la famba-fambaka, u hlamusela leswi humeleleke eka rin’wana ra masiku wolawo. U ri: “A hi khonete timagazini ta Xihondzo xo Rindza na Xalamuka! ehansi ka swiambalo leswi a hi swi ambarile. Loko hi fika ekhotsweni, folosi ya kona a yi nga lehanga ro vuya la, tanihi leswi valanguteri va vakhotsiwa a va ri karhi va secha va nga tlangi. Hakatsongo-tsongo na hina hi ye hi ri karhi hi tshinelela ndhawu yo secha eka yona. Kutani loko ku fanele ku sechiwa hina, ku fike valanguteri lavantshwa va ta ntshunxa lavo sungula, ivi ku yimisiwa ku secha!”

Makwerhu Domínguez u ya emahlweni: “A hi khoma minhlangano hinkwayo ya vandlha ekhotsweni. Kahle-kahle nkulumo ya le rivaleni ndzi sungule ku yi nyikela kona.” Timbhoni leti pfaleriweke ti kote ni ku tlanga tidrama ta Bibele, ti ambale swiambalo swa kona, leswi ti vuyeke na swona loko ti endzele mindyangu ya tona. Eka valanguteri va vakhotsiwa a yo na yi xa, va nga swi lemuki leswi maphaxani, tinguvu to leha ni swin’wana a swi ta tirhisiwa eka swona.

Ku Endla Vadyondzisiwa eKhotsweni

Ntirho wa ku chumayela ni ku endla vadyondzisiwa wu tswale mihandzu ni le khotsweni. Un’wana wa lava va pfunekeke hikwalaho ka ku hiseka ni mahanyelo lamanene ya vamakwerhu ekhotsweni, i Norberto Hein. Loko a yisiwa ekhotsweni hi xihehlo xa swidzidzirisi, a a ri socha ra le Argentina. Emakhotsweni yo hambana-hambana u hlangane ni vantshwa lava nga Timbhoni, lava a va pfaleriwe hileswi ripfalo ra vona a ri nga va pfumeleli ku ya enyimpini. Langutelo ra tona ri n’wi khumbile, naswona loko a ri ekhotsweni ra Puerto Belgrano, u kombele ku dyondzisiwa Bibele. Ku nga si hela ni n’hweti, u hete ku dyondza buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki. Endzhaku, u rhurhiseriwe ekhotsweni ra Magdalena, kutani hi 1979 a khuvuleriwa ekhotsweni.

Norberto wa tsundzuka: “Nkulumo ya nkhuvulo yi nyikeriwe hi Sonto kwalomu ka awara ya kaye nimadyambu. Nhlayo ya hina a yi fika kwalomu ka khume, hambileswi vamakwerhu van’wana a va veke tihlo va ri ehandle ka xitokisi. Endzhaku ka nkulumo, ndzi suke ni vamakwerhu vambirhi hi ya ekamareni ro dyela eka rona laha a ku ri ni xibye lexikulu xo hlantswela mapoto ni mapani.” “Xibye lexi xa nkhuvulo” a xi kihlanye hi mati yo titimela, lawa Norberto a nga ma rivaliki nikatsongo, tanihi leswi a byi ri vuxika!

Hambileswi a a cinisiwa gija hileswi a a tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha, u ye emahlweni a tiyile eku tirheleni ka Yehovha. (Hev. 11:27) Norberto ni nsati wakwe, María Esther, va tirhe eBethele hi ku tshembeka ku ringana malembe yo tlula 15.

‘U Nga Khongeli Xikwembu Leswaku Xi Ndzi Xupula’

Hambileswi valawuri vo tala va khotso a va ri ni langutelo lerinene hi Timbhoni, van’wana a va venga ni ku vona nkondzo wa tona. Ndhuna yin’wana ya varindzi va khotso ra nyimpi a yi tsona vamakwerhu swakudya ni minkumba loko ku tirha yona. Ndhuna leyi a yi kariha bya xivatlankombe. Hugo Coronel u ri: “Siku rin’wana hi nkarhi wa mahlamba-ndlopfu, ndhuna leyi yi pfule rivanti ra xitokisi xa mina hi ku ri hima hi nenge, yi ndzi hudulela ehandle, laha loko yi fika yi nga kombetela eka masocha ya ntlhanu lama hlomeke, yi ndzi byela leswaku se ndzi ya endzhongweni. Yi ndzi dlidlimbetele ku sayina phepha ra ku landzula vupfumeri bya mina. Loko ndzi ala, yi ndzi lerise ku tsalela Manana papila tanihi leswi a ndzi ri endzhutini wa rifu. Hi ku bava yi khalakhasa, yi ndzi yimise hi khumbi, yi byela masocha leswaku ma rhiya swibamu swa wona, hiloko yi ma lerisa yi ku ‘Duvulani!’ Loko swibamu swi duvula, ndzi swi twile. Kambe swibamu swa kona a swi nga ri na makulu. Rero a ri ri rhengu ntsena ra ku yimbela vutshembeki bya mina. Ndhuna yoleyo yi te ka mina, yi anakanya leswaku ndzi ta va ndzi ri karhi ndzi kalakala hi ku chuha. Loko yi vona leswaku a ndzi nga chuhanga, yi tsandzeke ku tikhoma kutani yi sungula ku ndzi byela xo mita hi huku. Ndzi tlheriseriwe exitokisini xa mina ndzi ri karhi ndzi rhurhumelanyana, kambe a ndzi tsakile leswi Yehovha a hlamuleke swikhongelo swa mina swa ku yima ndzi tiyile.”

Loko ka ha sele masiku ma nga ri mangani leswaku Hugo a rhurhiseriwa ekhotsweni rin’wana, ndhuna ya valanguteri va vakhotsiwa yi byele masocha hinkwawo leswaku hi xamundzuku wa kona a yi ta ambarisa Hugo yunifomo hi nkani ya marahani. Ndhuna leyi yi vule leswaku hambi a ri Yehovha a nge endli nchumu. Ku humelele yini xana? Hugo wa hlamusela: “Hi xamundzuku wa kona, hi twe leswaku ndhuna leyi yi tsemeke nhloko eka nghozi ya movha leyi a yi tsuvula ni misisi. Leswi swi khumbe vanhu hinkwavo ekhotsweni. Vo tala a va anakanya leswaku Xikwembu xi khawurise socha leri hikwalaho ka leswi a ri tiba xifuva ni ku dyisa van’wana phiriva hi tinhompfu. Phela socha leri ri ndzi yiseke exitokisini xa mina vusiku byebyo ri ndzi xavelerile leswaku ndzi nga khongeli Xikwembu leswaku xi ri xupula na rona!” Sweswi Hugo i nkulu eVilla Urquiza, le Misiones.

Ku ni nchumu wun’we lowu hi nga tipfinyingiki ha wona—vamakwerhu lavantshwa lava va aleke ku nghenela ntirho wa vusocha va tshame va tshembekile ehansi ka swiyimo leswi rhikinyelaka. Valawuri va khotso va chavise van’wana hi ku vula leswaku va ta va duvula. Van’wana va himeteriwile, va tsoniwa swakudya kumbe va pfaleriwa laha va nga vonaniki na munhu. Hambileswi vamakwerhu lava va cinisiweke gija, ripfumelo ni vutshembeki bya vona swi nyikele vumbhoni bya matimba eka masocha ni vakhotsiwa van’wana.

Mpfuno Wa Dyondzo Ya Ndyangu Ya Nkarhi Ni Nkarhi

Vana na vona a va boheka ‘ku tihlamulela emahlweni ka mani na mani la lavaka ku tiva hi ta ntshembo wa vona.’ (1 Pet. 3:15) Loko vana vambirhi va majaha va Juan Carlos Barros, va ya exikolweni, lava un’wana a ri ni malembe ya nkombo kasi un’wanyana a ri ni malembe ya nhungu, nhloko ya xikolo yi lerise leswaku n’wana lonkulu a losa mujeko emahlweni ka tlilasi hinkwayo. Loko a ala, nhloko ya xikolo yi n’wi huwelerile, yi n’wi himetela ni ku n’wi dlidlimbetela ekusuhi ni mujeko. Hambiswiritano, yena u arile ku wu losa. Hiloko a yisa vafana lava vambirhi ehofisini ya yena, a heta awara hinkwayo a ri karhi a ringeta ku va yimbelerisa risimu ra vutiko hi nkani. Loko a vona leswaku leswi a a swi endla a swi fana ni ku hala ribye a lava mati, u fikelele xiboho xa ku va hlongola.

Mhaka leyi yi kale yi ya fika ehubyeni. Hi nkarhi wa ku tengiwa ka nandzu wa kona, muavanyisi u yise vafana lava etlhelo kutani a va konanisa. Ku hlamula ka vona va nga tilumalumi ku karihise muavanyisi swinene lerova a sungula ku rhurhumela, a hima tafula hi xibakele kutani a huma ekamareni. U te a vuyile endzhaku ka timinete ta 15, kambe a ha rhurhumela swi nyawula. Kambe xiboho xa kona a xi seketela Timbhoni! Endzhaku ko tivisa xiboho lexinene, muavanyisi u byele Makwerhu Barros a ku: “U ni ndyangu lowunene ngopfu! Loko mindyangu hinkwayo a yi tikhoma hi ndlela leyi, tiko hinkwaro a ri ta nyuka.” Makwerhu Barros u ri: “Leswi swi ndzi tiyisekisile leswaku swa pfuna swinene ku va ni dyondzo ya ndyangu nkarhi na nkarhi, leswaku vana va hina va kota ku tshama va tiyile.” Eku heteleleni, hi 1979, Huvo-nkulu ya le Argentina yi endle xiboho xa leswaku vana lava va va ni mfanelo ya ku kuma dyondzo exikolweni.

Nguva Leyinene Nakambe

Ku sukela hi 1950, rhavi ri yisele hulumendhe yin’wana ni yin’wana leyintshwa xikombelo xa leswaku Timbhoni ta Yehovha ti amukeriwa ximfumo tanihi nhlengeletano ya vukhongeri. Ku amukeriwa ximfumo a swi lava leswaku ku tekiwa magoza yo tala. Ro sungula, a swi lava leswaku ku vumbiwa vandla ra le nawini leri nga ni swirho swa nhlayo yo karhi, hi swikongomelo swa ku pfuna tiko ni swa vukhongeri, leswi fikeleriwaka hi ku dyondzisa vanhu Bibele. Endzhaku vandla ra kona a ri fanele ri tsarisiwa. A ku ri hulumendhe leyi a yi fanele yi nyika mpfumelelo wa leswaku swikongomelo swa kona swi le nawini. Loko hulumendhe yi pfumerile, hi kona vandla rero a ri ta nyikiwa nomboro leyi ri tsarisiweke ha yona. Hi ku tirhisa nomboro leyi, a ri ta endla xikombelo xa ku amukeriwa ximfumo tanihi nhlengeletano ya vukhongeri. Ku kale ku fika lembe ra 1981 Timbhoni ta Yehovha ti ri karhi ti bakanyeriwa etlhelo, ku nyikiwa xivangelo xa leswaku swikongomelo swa tona swa ku pfuna tiko ni swa vukhongeri a swi nga ri enawini, tanihi leswi ntirho wa tona a wu yirisiwile.

Hi November 1976, tin’hweti timbirhi ntsena endzhaku ka ku yirisiwa nakambe ka ntirho wa Timbhoni ta Yehovha, hofisi ya rhavi yi kombele huvo ya tiko ra Argentina leswaku yi herisa ku yirisiwa ka tona. Ku tlula kwalaho, rhavi ri hundzise xirilo xa rona xa milandzu leyi katsaka ku hlongoriwa ka vana va Timbhoni exikolweni hileswi a va ala ku hlanganyela eminkhubyeni ya vurhandza-tiko, ni xirilo xa ku pfaleriwa ka vamakwerhu ekhotsweni hileswi ripfalo ra vona ri va aleleke ku ya enyimpini ni ku tekiwa ka tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower hi nkani ya marahani.

Hi October 10, 1978, swirilo leswi swi hundziseriwe ni le ka Huvo ya Timfanelo ta Vanhu ya le Amerika. Huvo leyi yi kume leswaku hulumendhe yi rhikinyele timfanelo ta vanhu leti tirhaka eka Timbhoni ta Yehovha, kutani yi bumabumela leswaku ku herisiwa ku yirisiwa koloko.

Hi December 12, 1980, mfumo wa masocha wu amukele xibumabumelo xa Huvo ya Timfanelo ta Vanhu ya le Amerika, kutani wu herisa ku yirisiwa loku. Sweswo swi endle leswaku vanhu va Yehovha le Argentina va hlangana hi ku ntshunxeka. Leswi swi tise ntsako lowukulu eka vamakwerhu! Kambe, hambileswi ku yirisiwa ka mintirho ya Timbhoni ta Yehovha a ku herisiwile, nhlengeletano ya tona ya vukhongeri a ya ha fanele yi amukeriwa ximfumo.

Eku heteleleni, hi March 9, 1984, hulumendhe yi amukele Nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha tanihi nhlengeletano ya vukhongeri. Malembe yo tala lawa ti ma heteke ti ri karhi ti kulula ti n’watseka leswaku ti amukeriwa ximfumo se a ma fike emakumu. Se Tiholo ta Mfumo a ti ta vonaka hi mimfungho ya tona! Sweswo swi va tsakise ngopfu vamakwerhu va le Argentina! Hinkwavo va phindhe marito ya mupisalema lama nge: “Yehovha u endle nchumu lowukulu hi leswi a hi endleke swona.”—Ps. 126:3.

Kambe ku amukeriwa ximfumo a swi nga vuli ku funghiwa ka Tiholo ta Mfumo ntsena. Ciríaco Spina, nkulu la nga Mukreste wa le Buenos Aires, u te: “Loko ku yirisiwa ku xaxile, kutani hi kota ku tlhela hi va ni tinhlengeletano letikulu, hi lave ku tirhisa ndhawu leyinene leyi hi nga yi kumaka leswaku hi dzunisa Yehovha, Xikwembu xa hina eka yona. Hi ringete ko tala ku kuma Xitediyamu lexintshwa xa Doroba ra Mar del Plata, kambe leswi a hi nga si amukeriwa ximfumo, a hi nga si tshama hi pfumeleriwa ku xi tirhisa. Kutani hi 1984, hi mpfuno wa Yehovha, Timbhoni ti amukeriwe ximfumo. Sweswi ha xi tirhisa Xitediyamu xa Doroba, kasi a swi si hlaya malembe hi sungule ku tirhisa Yindlu ya Mintlangu ku khomela tinhlengeletano ta hina kona.”

Se a ku ri malembe vamakwerhu va hetelele ku va ni nantswo wa nhlengeletano leyikulu, kutani rhavi ri lave ku ri tirhisa swinene lunghelo ra ku endzeriwa hi Fred Wilson, la nga mufamberi wa marhavi. Ku nga si hela ni mavhiki mambirhi, ku endliwe malunghiselelo yo rhurhela vamakwerhu va le Greater Buenos Aires eXitediyamu xa Vélez Sarsfield, leyi veke nhlengeletano yo sungula leyikulu ku sukela loko ku herisiwe ku yirisiwa. Hambileswi xitiviso xa kona a xi hlwerile, ntshungu wa vanhu va kwalomu ka 30 000 wu ve kona eka “nkhuvo” lowu tsakisaka wa moya, lowu tlangeriweke hi February 15, 1984.—Ps. 42:4.

Vuyelo Bya Ku Yirisiwa

Ehansi ka mfumo wa masocha, vanhu va magidi va nyamalarile ni ku yayarheriwa. Lexi hlamarisaka, hambileswi hulumendhe a yi nga lavi ni ku vona nkondzo wa Timbhoni ta Yehovha, a ku na Mbhoni ni yin’we leyi nyamalaleke.

Vutomi bya tona byi tsetseleriwile naswona ti tiviwe ku antswa hikwalaho ka ku yirisiwa loku. Emahlweni ka ku yirisiwa, lava a va vutisa Timbhoni leswaku i swirho swa vukhongeri byihi, a yo na yi xa loko va twa ti ku “hi Timbhoni ta Yehovha.” Kambe a swi vanga tano endzhaku ka ku hela ka ku yirisiwa. Susana de Puchetti, loyi a veke mutirheli wa nkarhi hinkwawo ku ringana malembe ya 37, u te: “Loko ku yirisiwa ku herisiwa, a hi nga ha vuriwi Vana va Yehovha kumbe Valandzeri va Yehovha; naswona a hi nga ha pfuviwi ni mintlawa ya vuevhangeli. Loko hi yirisiwile, vito ra hina ra xiviri a ri nga heli eka xiya-ni-moya ni le ka maphepha-hungu. Ku ve ni vuyelo lebyi tsakisaka—vanhu eku heteleleni va tive vito leri nge Timbhoni ta Yehovha.”

Ku Tsetseleriwa Ximfumo eMhakeni Ya Ku Nghenela Ntirho Wa Vusocha

Hi nkarhinyana wolowo, Dok. María T. de Morini xandla xa matsalana wa swa vugandzeri, loyi a nga yena a tekeke goza ra ku amukela Nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha leswaku yi va nhlengeletano ya vukhongeri, u hlele nhlangano lowu xiximekaka wa vayimeri va Nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha, matsalana wa swa vugandzeri ni holobye wa vusirheleri. Xikongomelo xa nhlangano lowu a ku ri ku kanerisana hi ta ku tsetselela Timbhoni ta Yehovha leswaku ti nga ngheneli ntirho wa vusocha. Komiti ya Rhavi a yi lava leswaku ku tsetseleriwa maphayona ya nkarhi hinkwawo leswaku ma nga ngheneli ntirho wa vusocha, kambe valawuri a va lava ku endla swo tlula sweswo.

Valawuri a va lava ku tsetselela hinkwavo lava a va tekiwa va ri swichudeni, kutani hinkwavo lava tsariseke eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni a va tekiwa va ri swichudeni swa vukhongeri. Loko makwerhu wa xinuna la khuvuriweke a va ni malembe ya 18, kutani a fanela ku ya nghenela ntirho wa vusocha, vakulu va vandlha ra ka vona a va tata fomo va tlhela va yi sayina, va tiyisekisa leswaku u tikhome kahle. Fomo yoleyo a yi rhumeriwa ehofisini ya rhavi, laha a yi fika yi sayiniwa ivi yi hundziseriwa ehofisini yo tsarisa vugandzeri. Kutani hofisi leyi a yi endla tsalwa ra le nawini leri makwerhu loyi a a ri yisa eka valawuri va masocha leswaku a tsetseleriwa eka ntirho wa vusocha. Fambiselo leri rinene ri tirhisiwe ku fikela hi va-1990, loko ku herisiwa nawu lowu sindzisaka ku nghenela ntirho wa vusocha.

Ku Andza Loku Hlamarisaka eTikweni Hinkwaro

Exikarhi ka 1950 na 1980, ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu yirisiwile hi hulumendhe. Vamakwerhu va ye emahlweni va chumayela rito hi ku hiseka enkarhini wolowo wa maxangu. Hikwalaho ka sweswo, Yehovha u va katekisile va andza. Hi 1950 a ku ri ni vahuweleri va 1 416 eArgentina. Hi 1980 a va ri 36 050!

Loko va amukeriwa ximfumo, va engeteleke ni ku tlurisa, hi ku pfumelelana na Esaya 60:22, leyi nge: “Lontsongo u ta va gidi, kasi lontsongo ngopfu u ta va tiko ra matimba. Mina Yehovha, ndzi ta swi hatlisisa hi nkarhi wa swona.” Loko munhu a languta swiviko swa tiko hinkwaro u namba a vona xikan’we ku hetiseka ka marito lawa. Hi xikombiso, ku sukela loko ku yirisiwa ku herisiwile, vahuweleri va 70 eVandlheni ra Francisco Solano le Greater Buenos Aires va andzile ku fikela laha namuntlha va nga 700 emavandlheni ya nkombo.

Alberto Pardo, loyi a nga nkulu eCinco Saltos, le Río Negro, u tsundzuka nkarhi lowu a ka ha ri ni vahuweleri va 15 ntsena eCinco Saltos. Namuntlha ku ni mavandlha manharhu ni vahuweleri va 272, kasi ku ni Mbhoni yin’we eka vaaki van’wana ni van’wana va 100. Marta Toloza wa le Vandlheni ra Carmen de Patagones, leri nga eBuenos Aires u ri: “Swa tika ku pfumela leswaku hi 1964 ntlawa wutsongo a wu hlangana exikamaraneni, kambe namuntlha ku ni vamakwerhu va 250 lava hlanganaka eTiholweni ta Mfumo tinharhu.”

Hikwalaho ka ku engeteleka ka xihatla le Palmira ni le madorobeni lama vandzamaneke na rona, xiyimo xi koxe leswaku nkulumo ya le rivaleni ni Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza swi khomiwa kambirhi eka mahelo-vhiki man’wana ni man’wana, leswaku vamakwerhu va ta enela kahle eHolweni ya Mfumo. Hi nkarhi wa Xitsundzuxo a ku qachiwa holo leyikulu, tanihi leswi nhlayo ya lava taka a yi tshama yi ri ehenhla ka 250. Ku sukela hi 1986, ku simekiwe mavandlha emadorobeni ya mune lawa eku sunguleni a ma ri nsimu ya Vandlha ra Palmira.

Vandlha ro sungula ra José León Suárez ra le Greater Buenos Aires leri a ri ri ni vahuweleri va 33, ri kurile kukondza ku huma mavandlha ya ntlhanu eka rona. Juan Schellenberg, la nga nkulu wa vandlha rero, u ri: “Nkarhi na nkarhi loko hi simeka vandlha lerintshwa, ni nsimu ya hina a yi ya yi va yitsongo. Sweswi hi lo saleriwa hi nsimunyana ya switarata swa 16 leswi tsemakanyiwaka hi switarata swa nhungu. Nsimu ya hina hi yi hlanganisa kan’we kumbe kambirhi hi vhiki. Vanhu vo tala lava hi va chumayelaka a va lavi no twa, kambe eka van’wana ha humelela kutani i sungula tidyondzo ta Bibele. Holo ya Mfumo yi le xikarhi ka nsimu, kutani vunyingi bya vahuweleri lava va 100 byi ta eminhlanganweni hi milenge.”

Moya Wa Vuphayona Wu Tinyika Matimba

Loko ku herisiwa ku yirisiwa, ku sungule ntirho lowukulu wa nsimu. A ku ri ni masimu yo tala lawa a ma lava vahuweleri vo tala va Mfumo.

Hi December 1983, mimpatswa ya khume leyi nga maphayona yo hlawuleka ya nkarhinyana yi rhumeriwe tin’hweti tinharhu yi ya sungula ntirho wa ku chumayela etindhawini leti Timbhoni ta Yehovha a ti nga tali ku ti tirha. Mimpatswa leyi hlawuriweke ana se a yi ri maphayona ya nkarhi hinkwawo kumbe ya nkarhinyana, naswona yi bumabumeriwe hi valanguteri va swifundzha. Pakani ya kona a ku ri ku nyikela vumbhoni eka vanhu vo tala hi ku fambisa tibuku ni ku lwela ku sungula tidyondzo ta Bibele. Lava va kombiseke ku tsakela a va ta khathaleriwa hi vahuweleri va le mavandlheni ya le kusuhi kumbe hi ku tsaleriwa mapapila. Tsima leri ri ve ni vuyelo lebyinene. Sweswi ku ni mavandlha eka madoroba ya kaye eka khume ra wona, laha maphayona wolawo ma tirheke kona.

Rin’wana ra maphayona yo hlawuleka ya nkarhinyana a ku ri Argentina de González. Argentina ni nuna wakwe va averiwe ku ya tirha le Esquina. Va fike kwalaho va ri ni vana va vona va mune. Rin’wana ra makamara ya vona yo etlela eka wona a ri tirhisiwa ku khomela minhlangano eka rona kanharhu hi vhiki. Loko va famba hi yindlu ni yindlu, vo tala a va va amukela. Xo sungula, n’wini wa muti a a lava ku tiva lomu va humaka kona, leswaku va ni vana vangani ni leswaku va tshama kwihi. Argentina u ri: “Loko se hi hlamule swivutiso swa vona, a va rhiya ndleve va lava ku twa rungula ra hina. Ndzi kote ku sungula tidyondzo ta Bibele ta nkombo, laha eka yin’wana ya tona a ndzi dyondza ni wansati un’wana ni vana vakwe va mune. Xikan’we-kan’we va sungule ku va kona eminhlanganweni naswona a va kalanga va xwa. Hi tin’hweti ti nga ri tingani, manana loyi u khuvuriwile swin’we ni n’wana wakwe wa nhwanyana, loyi endzhaku a veke phayona. Swa ndzi tsakisa ku tiva leswaku hinkwavo va ha tirhela Yehovha hi ku tshembeka.”

Ku Eneriseka eHansi Ka Swiyimo Hinkwaswo

Van’wana lava a va ri ni moya wa vuphayona a va tiyimisele ku tolovela maxelo yo biha, ku tshama voxe ni ku hanya etindhawini ta xikhale. Loko José na Estela Forte va rhumeriwe eRío Turbio exifundzheni xa Santa Cruz leswaku va ya tirha kona tanihi maphayona yo hlawuleka, a ku nga ri na Timbhoni tin’wana kumbe swichudeni swa Bibele endhawini yoleyo. Ku tlula kwalaho, Río Turbio yi le dzonga-mpfungwe wa Argentina, laha mpimo wa ku titimela wu ehlaka wu kala wu ya fika eka -18°C.

Va ka Forte a va tshama exikamaraneni xa yindlu ya maxaka man’wana ya Timbhoni, naswona a va famba tikhilomitara ta 300 va ya evandlheni leri a ri ri rona ra le kusuhi, le Río Gallegos. Siku rin’wana loko va ri karhi va vuya enhlanganweni, njhini ya movha wa vona yi hise ku tlula mpimo egondzweni leri a ri nga ha tirhisiwi, hileswi mati ma pfuteke eka rhadiyeta. Siku ra kona a xi vuyisa n’wana evukatini, kutani va sungule ku khomiwa hi leswi vanhu va kwalaho va swi vulaka el sueño blanco, leswi vulaka vurhongo lebyikulu lebyi vangaka rifu. Va khongele Yehovha leswaku va nga etleli. Va tsake ngopfu loko va fike epurasini ra kwalaho, laha va nga tinyawusa va tlhela va tata rhadiyeta ya movha hi mati!

Eku sunguleni, va ka Forte a va chumayela endhawini leyi nga ni vaaki vo tala, kutani a swi tekanga nkarhi va nga si va ni tidyondzo ta Bibele to tlula 30 leti endlaka nhluvuko. Swi nga si ya kwihi, ku sunguriwe ntlawa edorobeni. Endzhaku, ku endliwe matshalatshala ya ku chumayela vanhu lava tshamaka etintshaveni ni le tindhawini ta le makaya. Kan’we hi lembe, José a a teka riendzo ra masiku ya tsevu kumbe nkombo a ya chumayela, a khandziye hanci. Siku rin’wana José ni loyi a a chumayela na yena va ye epurasini, laha va fikeke va hlanganisiwa hi wansati loyi a a ta ni mbyana yo leva bya xivatla-nkombe. Loko va vula leswaku i Timbhoni ta Yehovha, wansati loyi u va langutile ivi a sungula ku hleka a tiphina. U te: “Se mi ndzi tsandzile!” Loko a vutisiwa leswaku ha yini a vula sweswo, u hlamusele leswaku a a tshama ekusuhi ni le Bethele ya le Buenos Aires. U ye emahlweni a ku: “A ndzi nga lorhi leswaku Timbhoni ta Yehovha ti nga kala ti ta fika endhawini ya le mpfungwe ku fana ni leyi, ti tlhela ti ambala ku fana ni varisi.” Wansati loyi u va amukerile a va nyika swakudya, hiloko ku landzela bulo leri hisaka ra Bibele. Ku phikelela ka va ka Forte ku tswale mihandzu; sweswi ku ni vandlha leri endlaka nhluvuko ra vahuweleri va 31 eRío Turbio.

Holo Ya Mfumo Ya Le Henhla Ka Mati

Hi ku lwela ku tirhisa nkarhi lowunene wa ku chumayela, van’wana va kanye mbilu va ya nyikela vumbhoni eka vaaki va le swihlaleni swa Nambu wa Paraná, ekusuhi ni le Buenos Aires. Ku nyikela vumbhoni eswihlaleni a hi matlangwana, hikwalaho ka mpfhuka wa le xikarhi ka swihlala, muxaka wa vutleketli lebyi nga kona ni maxelo lama hundzukaka tinxangu. Ku famba hi byatso bya vanhu swa durha, naswona wo famba u khome mbilu. Kambe ku phikelela swi pfunile. Hi 1982 se a ku simekiwe ntlawa lowu a wu wela eVandlheni ra Tigre.

Leswaku ku londzovotiwa mali, Alejandro Gastaldini, makwerhu wa le Vandlheni ra Tigre, u ake byatso byo vevuka bya timitara ta nkombo, lebyi vitaniwaka El Carpincho, lebyi a byi tlutisiwa hi njhini yo tirhisa pharafini. Hi nkarhinyana wolowo, Ramón Antúnez wa le Buenos Aires ni ndyangu wakwe va nyikele hi byatso bya vona leswaku timhaka ta Mfumo eswihlaleni ti yisiwa emahlweni. Vamakwerhu lava va hisekaka va rhange emahlweni, va rhamba vahuweleri va le mavandlheni man’wana leswaku va va seketela evutirhelini bya vona hi mahelo-vhiki. Tidyondzo ti sungule ku pfelela ti tlhela ti tswala mihandzu loko swirho hinkwaswo swa ndyangu swi amukela ntiyiso.

Leswi vaaki va le swihlaleni sweswo lava a va ri ni mabyatso a va hlayiwa kunene, nileswi vutleketli bya mani na mani a byi nga nyawuli, vanhu vo tala lava tsakelaka swi va tikerile ku ya eminhlanganweni. Kutani vamakwerhu va pfunanile leswaku va hlangana hi xikongomelo xa ku tiyisana emoyeni. Hi xikombiso, leswaku hinkwavo va kota ku ya eXitsundzuxweni, byatso byi fambe byi tleketla Timbhoni leti khuvuriweke ni vanhu lava tsakelaka leswaku va ta tlangela Xitsundzuxo endzeni ka byona.

Endzhaku, Carlos Bustos, nsati wakwe Ana ni n’wana wakwe wa nhwanyana Mariana, va rhumeriwe eswihlaleni va ri maphayona. Rhavi ri va pfune hi ku xava byatso lebyi vuriwaka Precursor wo Sungula, lebyi a byi ri ni ndhawu yo swekela, yo hlambela ni leyi ku nga etlelaka vanhu vanharhu eka yona. Mubedo wa Mariana endzhaku ka byatso a wu vuriwa el sarcófago hikuva a wu larile swinene lerova a wu fana ni bokisi ra mufi!

Sweswi ku ni vahuweleri va 20 exihlaleni xexo, lava tirhelaka Yehovha va ri eVandlheni ra Tigre. Vamakwerhu vo tala sweswi va ni mabyatso ya vona kutani va swi lunghekele ku antswa ku khathalela vutihlamuleri bya vona bya timhaka ta le tilweni. Kambe ntshembo wa ku aka Holo ya vona ya Mfumo a wu vonaka wu nga ta fikeleriwa. Ha yini?

Leswi ku tshamaka ku ri ni tindhambi endhawini yoleyo, swa durha swinene ku kuma ndhawu leyinene ya ku aka eka yona. Eka ntlawa lowutsongo lowu nga riki na xa vumbirhi, xihinga lexi a xi vonaka xi ta tshama xi ri kona. Kambe hambileswi ndhawu yo aka a yi kala, mati wona a ma lo vuya. Kutani a swi ta va njhani leswaku ku akiwa Holo ya Mfumo ehenhla ka mati? Rhavi ri rhangerile eku akiweni ka Holo yo tano ya Mfumo, naswona yi hetiwe hi June 1999. Sweswi vakulu va le Vandlheni ra Tigre va ya hi ku cincana eHolweni ya Mfumo, va ya fambisa minhlangano ya vhiki na vhiki entlaweni lowu.

Ku Fikelela Vaaki Va Makorea

Timbhoni ta Yehovha eArgentina a ti ringeti ku fikelela vanhu va le tindhawini to hambana-hambana ntsena, kambe ti tlhela ti ringeta ku chumayela vanhu va tinxaka tin’wana. Loko ntirho wu nga si yirisiwa ra vumbirhi, makwerhu wa Mukorea, Hwang Yong Keun ni ndyangu wakwe va rhurhele eArgentina hi 1971, kutani va sungula ku hlanganyela ni vandlha ra Xipaniya. Ku humelela ka ntirho wa ku endla vadyondzisiwa exikarhi ka Makorea, ni ku rhurha ka Timbhoni to tala to huma eKorea ku endle leswaku ku vumbiwa ntlawa wa Xikorea le Morón, exifundzheni xa Buenos Aires. Swi nga si ya kwihi, se a va khoma minhlangano hinkwayo ya ntlhanu ya vandlha vhiki rin’wana ni rin’wana, leswi endleke leswaku hi 1975 ku simekiwa vandlha ro sungula ra Xikorea eArgentina. Endzhaku ka lembe, va nyiketele Holo ya vona yo sungula ya Mfumo eka Yehovha.

Hi nkarhi wa ku yirisiwa, vandlha ra Xikorea ri avanyisiwe hi mintlawa yitsongo. Leswi vamakwerhu va Makorea a va navela ku hlangana swin’we tanihi vandlha, ku endliwe malunghiselelo ya leswaku va hlangana kan’we hi n’hweti ephakeni leswaku va va ni nkulumo ya le rivaleni ni Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza. Leswi maphorisa a ma nga xi tivi Xikorea, a ma nga swi lemuki leswaku minhlangano ya kona a yi ri ya vukhongeri!

Loko ku yirisiwa ku herisiwile, nsimu ya Makorea yi tswale mihandzu hakatsongo-tsongo. Leswi Makorea ma hangalakeke ni tiko hinkwaro, ku ya ma chumayela hakanyingi swi lava ku famba madzana ya tikhilomitara, u lava vanhu lava fanelekaka. Kambirhi kumbe kanharhu hi lembe, Timbhoni ta Makorea a ti ya eswifundzheni swo hambana-hambana, ti ringeta ku kuma van’wamabindzu va Makorea. Yehovha u katekise matshalatshala ya tona. Namuntlha ku ni vahuweleri va kwalomu ka 288 va Makorea emavandlheni ya mune, lava chumayelaka rito hi ku hiseka.

Ku ta fikela sweswinyana, mavandlha ya Xikorea a ma endzeriwa hi mulanguteri wa xifundzha la vulavulaka Xipaniya, loyi a a tolokeriwa kunene eminhlanganweni, ensin’wini ni le maendzweni ya vurisi. Kambe hi 1997, Steven na June Lee (Yi Sung Ho na Kim Yun Kyeong), mathwasana ya ntlawa wa vu-102 wa Gilead, va averiwe ku endzela mavandlha ya Xikorea eArgentina, Brazil ni le Paraguay. Leswi va ka Lee va davukeke eKorea naswona va ri vulavulaka kahle ririmi leri, vamakwerhu va pfuneka swinene loko va va endzerile. Hinkwavo va ri tlangela swinene lunghiselelo leri ra rirhandzu ra Yehovha, Xikwembu xa hina lexi nga hlawuriki ndluwa xi siya hove.—Mint. 10:34, 35.

Va ka Lee va boheka ku tshama va ri karhi va tolovelana ni maxelo, mati ni swakudya swa matiko lawa manharhu. Eka tin’hweti ta tsevu, va heta tinharhu va ri eArgentina, timbirhi va ri eBrazil kasi yin’we va yi heta eParaguay. Hambileswi va endzelaka mavandlha ya Xikorea, va boheka ku vulavula ni tindzimi ta le tikweni leri va nga eka rona. Handle ka ku vulavula Xiputukezi loko va ri eBrazil, va ka Lee va boheka ku dyondza mavulavulelo mambirhi lama hambaneke ya Xipaniya. Kambe va xi tsakela hakunene xifundzha lexi xa vanhu va matiko yo hambana-hambana. Endzhaku ka malembe mambirhi, nhlayo ya maphayona exifundzheni lexi yi andze ku suka eka khume yi ya eka 60!

Lava Feke Tindleve Va Dzunisa Yehovha

Hi va-1970, ntlawa wun’wana lowu nga ni swilaveko swo hlawuleka wu sungule ku humelela loko vanhu lava feke tindleve va sungula ku ta eminhlanganweni ya vandlha. Leswaku vanhu volavo va kota ku pfuneka eminhlanganweni, ku laveke vatoloki va ririmi ra mavoko. Hi 1979, ku ve ni ntlawa lowu a wu hlanganyela ekaya ra Coco na Coca Yanzon, mpatswa lowu feke tindleve wa le Villa Devoto, le Buenos Aires. Wolawo a ku ri masungulo ntsena.

Nhlayo ya lava feke tindleve lava amukeleke ntiyiso yi hambete yi andza hi nkarhi wa ku yirisiwa ni hi va-1980 na va-1990. Hi va-1980, vamakwerhu lava feke tindleve, swin’we ni lava va va tolokelaka, va averiwe emavandlheni yo karhi le Greater Buenos Aires. Nongonoko hinkwawo wu tolokeriwe lava feke tindleve, leswi endleke leswaku va pfuneka eminhlanganweni.

Hambiswiritano, lava feke tindleve a va navela ku hlanganyela hi xitalo evandlheni. Kutani hi 1992, rhavi ri hlele leswaku vona ni lava va va tolokelaka, va va evandlheni rin’we ra ririmi ra mavoko. Hi ndlela yoleyo, vahuweleri lava feke tindleve va sungule ku hlanganyela swinene eku dyondziseni, eku hlamuleni ni le ku chumayeleni hi ririmi ra vona.

Silvia Mori, makwerhu wa xisati la feke tindleve naswona a khathalelaka n’wana a ri yexe, u ri: “Vandlha ra ririmi ra mavoko ri hlamule swikhongelo swa mina. Swi ndzi tsakisa swinene ku hlangana swin’we ni vamakwerhu lava feke tindleve. Khale a hi hangalake emavandlheni lama tolovelekeke, hi vonana kan’we ntsena hi vhiki.”

Elba Basani, makwerhu wa xisati loyi na yena a feke tindleve, u ri: “Loko ku nga si va ni vandlha ra ririmi ra mavoko, a ndzi hela matimba, kambe sweswi ndza tsaka swinene leswi ndzi kotaka ku va phayona ra nkarhinyana, ndzi tshama ndzi khomekile entirhweni wa Yehovha, naswona ndzi hlanganaka nkarhi na nkarhi ni vamakwerhu va moya. Ndza n’wi nkhensa swinene Yehovha.”

Tanihi leswi ririmi ra mavoko ri nga ririmi leri u kotaka ku ri vona, tivhidiyo ta Sosayiti ta pfuna swinene. Vhidiyo leyi nge Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name, ana se ya kumeka hi ririmi ra mavoko ra le Argentina. Ku tlula kwalaho, ku karhi ku lunghiseleriwa tivhidiyo ta broxara leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina? ni tibuku tin’wana. Sweswi ku ni mavandlha ya mune ya ririmi ra mavoko eArgentina, lama nga ni ntsengo wa vahuweleri va 200, ku katsa ni vamakwerhu va 38 lava feke tindleve, lava nga vakulu ni malandza ya vutirheli.

Ku Pfuna Vanhu Lava Vulavulaka Xinghezi

Eku heleni ka 1993, tikhampani ta le ndzhandzheni ti sungule ku pfuriwa eArgentina. Vathoriwa van’wana lava rhumeriweke eArgentina a ku ri Timbhoni leti khuvuriweke, leti a ti nga xi tivi kahle Xipaniya kambe a ti xi twisisa Xinghezi. Leswaku ku khathaleriwa swilaveko swa vona swa moya naswona ku fikeleriwa vanhu lava kumekaka ensin’wini leyi kulaka ya Xinghezi, vandlha ro sungula leri vulavulaka Xinghezi etikweni ri simekiwile le Buenos Aires. Vamakwerhu van’wana va le Argentina lava dyondzeke Xinghezi va tinyiketele ku seketela vandlha leri lerintshwa.

Ku sukela loko vandlha leri ri simekiwa hi June 1994, ku khuvuriwe vanhu va khume, kasi van’wana vo tala lava nga eArgentina swa xinkarhana va tsakela minhlangano leyi yi va pfunaka, leyi fambisiwaka hi ririmi leri va ri twisisaka.

Nhwanyana Lontsongo Wa le Mapuche A Khangula Ntirho Wo Chumayela

Ku pfuna “vanhu va mixaka hinkwayo” leswaku “va fikelela vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso” swi katsa ku fikelela Maindiya-xidzi lama tshamaka endhawini ya wona ma ri woxe. (1 Tim. 2:4) Exifundzheni xa dzonga-vupela-dyambu lexi vuriwaka Neuquén, ku ni muti wa Maindiya lowu vuriwaka Mapuche, laha hosi ya kona a yi nga lavi leswaku Timbhoni ti wu veka, hikwalaho ka vudlakuta lebyi yi tshameke yi byi vona emintlaweni yin’wana ya vukhongeri. Nhwanyana un’wana wa le Mapuche, Patricia Sabina Guayquimil, u kume tibuku eka mana wakwe, loyi yena a nyikiweke tona entirhweni lowu a wu kumeke ehandle ka muti. Patricia u tsalele rhavi, a kombela rungula leri engetelekeke. Mónica López, makwerhu wa xisati la komberiweke ku hlamula xikombelo lexi, u rhumele Patricia buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni, a hlamusela ni lunghiselelo ra ku dyondza Bibele. Patricia u swi amukerile, hiloko va dyondza hi ku tsalelana kunene, lembe ri kala ri hela va nga si tshama va hlangana.

Siku rin’wana ku gongondze munhu endlwini ya Mónica. U tsake ni ku tlurisa loko a vona Patricia, loyi a a te edorobeni hi ambulense, a heleketa makwavo wa xisati loyi a a ri kusuhi ni ku veleka. Hi nkarhinyana lowu va wu heteke swin’we, Mónica u n’wi teke a ya n’wi komba Holo ya Mfumo, a hlamusela ndlela leyi minhlangano yi fambisiwaka ha yona, a tlhela a n’wi rhamba leswaku a va kona loko va endzeriwa hi mulanguteri wa xifundzha loyi a a ri endleleni.

Loko a tlhelele ekaya, Patricia u ye emahlweni a endla nhluvuko lowunene. Phela, siku rin’wana nimixo, loko ndzimana ya siku yi kandziyise nkoka wa ku chumayela, u khandziye hanci yakwe a ya chumayela eka vaakelani va yena ku sukela hi awara ya nkombo nimixo ku fikela nimadyambu. Ntirho wakwe wa ku veka vumbhoni wu simule swikundzu leswi a swi sivela Timbhoni ta Yehovha ku nghena emutini lowu ti chumayela. Patricia u khuvuriwile hi 1996 naswona u ya emahlweni a twarisa “mahungu lamanene ya ku ponisiwa” eka Maindiya. (Ps. 96:2) Miti yin’wana ya Maindiya ya endzeriwa nkarhi na nkarhi hi Timbhoni.

Xilaveko Xa Tiholo Ta Mfumo

Loko Timbhoni ta Yehovha ta le Argentina ti ri karhi ti gingiriteka entirhweni wa tona wa ku chumayela hi nkarhi lowunene loko ku yirisiwa ku herisiwile, ku ve ni xilaveko xa Tiholo ta Mfumo leti fanelekaka. Tiholo tin’wana ta Mfumo a to va madladla manene. Hi xikombiso, makhumbi ya holo yin’wana ya le xifundzheni xa le n’walungwini lexi vuriwaka Santiago del Estero, a ma akiwe hi tipulasitiki. Luis Benitez, loyi a katsekeke eku akiweni ka Tiholo ta Mfumo hi malembe yo tala, u ri: “Loko hi ya eFormosa, mina na Makwerhu Eisenhower hi kume leswaku vamakwerhu a va hlangana emuakweni lowu a wu ri ni makhumbi lama tlakukeke timitara ta 1,2 kambe ku nga ri na lwangu, mavanti ni mafasitere. Vamakwerhu a va tshama ehenhla ka mapulanga lama tshegiweke hi switina. Loko hi va vutisa leswaku a va endlisa ku yini loko ku na mpfula, va te, ‘Van’wana va ta ni swambhulelo, kasi van’wana mpfula yi helela ehenhla ka vona.’”

Loko ku yirisiwa ku herisiwile hi 1980, vakulu va vandlha ra le Trelew, le xifundzheni xa Chubut, va hatle va lemuka leswaku ndhawu leyi a yi ri kona a yi nga enelanga ku rhurhela vanhu vo tala lava a va va kona leswaku va ta dyondzisiwa timhaka ta moya. Makwerhu wa xisati loyi a a tirhela ndyangu lowu a wu ri ni holo ya minhlangano u kombele mpfumelelo wa ku tirhisa holo yoleyo leswaku va khomela minhlangano ya vona eka yona. Xikombelo lexi xi amukeriwile, kutani vandlha ri hambe ri hlangana eholweni leyi ri nga hakerisiwi nchumu ku ringana tin’hweti ta nkombo kumbe nhungu. Endzhaku ri tirhise ndhawu ya makwerhu ya ku rhungela switulu eka yona, swa nkarhinyana. Kambe minkarhi yin’wana vandlha a ri nga swi koti ku tirhisa ndhawu leyi, kutani ri boheke ku hlela ku hlangana hi mintlawa leyitsongo emakaya ya vamakwerhu. A swi ri erivaleni leswaku va lava ndhawu leyi va nga ta yi tirhisa minkarhi hinkwayo ku khomela minhlangano ya vona. Swirho swa vandlha a swi tiyimiserile ku aka Holo yo sungula ya Mfumo. Endzhaku ka ntlhanu wa malembe Timbhoni ta Yehovha ta le Trelew ti ri karhi ti kayakaya hi ndhawu yo hlanganyela eka yona, ti hetelele ti kume Holo ya Mfumo leyi a ti ta yi nyiketela eka Yehovha. Kambe hi ku hatlisa ku engeteleka ka nhlayo ya vahuweleri ku tlhele ku pfuxa xilaveko xa ku aka Holo yin’wana ya Mfumo.

Etikweni hinkwaro, mavandlha a ma lava Tiholo ta Mfumo. A ku fanele ku endliwa swo karhi leswaku ku kumeka miako leyi fanelekaka ya vugandzeri bya ntiyiso.

Rhavi Ri Nghenelela

Rhavi ri tamele xilaveko lexi hi ku simeka tsima ro aka Tiholo ta Mfumo. Ri simeke lunghiselelo ro lombisa mali ya ku aka ni ku mpfampfarhuta tiholo letinene. Ku tlula kwalaho, ku nyikiwe swiringanyeto swa ku hlela ntirho wa ku aka. Vamakwerhu lava fanelekaka va averiwe ku pfuna eka swilo leswi lavaka vutshila. Hi mpfuno wa tsima leri, a swi teka tin’hweti timbirhi ku aka Tiholo ta Mfumo, kutani endzhaku a swi teka masiku ya 30 ntsena ku yi aka.

Mavandlha ya le Trelew lawa a ma lava Holo yin’wana ya Mfumo ma pfunekile loko ku sunguriwa tsima leri ra ku aka hi ndlela leyi olovisiweke. Endzhaku ka masiku ya 60 ntsena loko ku sunguriwe ku aka, va tsakele ku hlanganyela eholweni ya vona leyintshwa. Sweswo swi nyikele vumbhoni lebyikulu eka vanhu va le dorobeni rero, lava voneke ndhawu leyi a ku lahleriwa thyaka eka yona yi hlovisiwa hi xitshuketa hi Holo ya Mfumo leyi xongeke. Vaaki va le ndhawini yoleyo va khumbeke ngopfu lerova va lava ku qacha vamakwerhu!

Tiholo Ta Nhlengeletano

Hi nkarhi lowu fanaka, vamakwerhu va le Argentina va lemuke xilaveko xa Tiholo ta Nhlengeletano. Le Oberá, exifundzheni xa le n’walungu lexi vuriwaka Misiones, ndyangu wun’wana wu nyikele hi ndhawu yo aka, kutani vamakwerhu va kwalaho va endla lwangu leri fuleriweke kambe ku nga ri na makhumbi etlhelo. Kwalaho ku khomeriwe nhlengeletano hi 1981, laha ku veke ni vanhu va 300. Sweswi endhawini yoleyo, ku ni holo ya xiviri leyi rhurhelaka vanhu va 2 200.

Endzhaku ka loko Nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha yi tsarisiwe ximfumo hi 1984, Tiholo timbirhi ta Nhlengeletano ti nyiketeriwile eka Yehovha le Buenos Aires—yin’wana eMoreno hi 1986, leyin’wana eLomas de Zamora hi 1988. Leyi nga eLomas de Zamora eku sunguleni a yi ri feme leyi nga ha tirhisiwiki ni vuhlayiselo bya nhundzu. Hi July 9, 1985, vamakwerhu van’wana va 1 500 va fike va nghena ehansi ku ringana masiku ya 18 va tirha swi vava. Va fike va basisa muako lowu ivi va cinca xiyenge xin’wana xa feme xi va holo leyi rhurhelaka vanhu va 1 500. Van’wana va tirhe vusiku hinkwabyo leswaku holo yi va yi lunghekile loko ku ta khomiwa nhlengeletano yo sungula hi July 27, 1985. Sweswi hi vulavulaka, ku ni Tiholo ta mune ta Nhlengeletano, ku katsa ni leyi nyiketeriweke hi 1993 le Córdoba.

Xana Mintsombano Ya Muganga A Yi Ta Khomeriwa Kwihi?

Leswi ku andza a ku nga yimanga, swi sungule ku tika swinene ku qacha tindhawu leti faneleke ta mintsombano ya muganga. Ku qacha tiholo a swi luma, naswona valawuri hakanyingi a va tshova ntwanano lowu endliweke. A ku nga ri matlangwana ku yisa swilo swa mpfumawulo ni swin’wana, swi tlhela swi hlengeletiwa. Tlhandlakambirhi, eswitediyamu leswikulu leswi nga fuleriwangiki, maxelo a ma tlanga hi vayingiseri, ma endla leswaku va xupukeriwa hi tinhla tin’wana ta nongonoko.

Leswaku ku ahluriwa swiphiqo leswi, ku xaviwe ndhawu le Cañuelas, etiko-xikaya leri nga edzonga-vupela-dyambu bya ntsindza. A ku ta akiwa Holo ya Ntsombano leyi a yi ta tirhiseriwa ni tinhlengeletano tin’wana. Yona a yi ta pfa yi wisisa Tiholo letin’wana ta mune ta Nhlengeletano leti tirhisiwaka etikweni.

Holo leyikulu ya Ntsombano, leyi fundzaka vanhu va 9 400 se a yi lunghekele ntsombano wo sungula hi October 1995, ku nga si hela ni tin’hweti ta tsevu yi sunguriwile. (Yuw. 2:26, 27) Hi March 1997 holo leyi yi nyiketeriwe eka Yehovha. Carey Barber wa Huvo leyi Fumaka u yi nyiketele hi nkulumo leyi hisaka, naswona hi xamundzuku wa kona, u tlhele a va kona enhlanganweni wo hlawuleka lowu khomeriweke eXitediyamu lexikulu xa River Plate. Xitediyamu xa kona a xi pfumala ni vuphelo bya marha hileswi a xi tatiwe hi vamakwerhu va 71 800 lava humaka etikweni hinkwaro, ku katsa ni ntlawa lowu fambeke tikhilomitara ta 3 000 wu suka le Patagonia.

Miako Leyintshwa Ya Rhavi

Hi December 1984 ku fikeleriwe nhlonhlorhi leyintshwa ya vahuweleri va Mfumo va 51 962. Ku andza loku ku endle leswaku ku laveka tibuku leti engetelekeke, kutani tona ti endla leswaku ku laveka muako lowukulu wo gandlisela eka wona. Leswaku ku fikeleriwa xilaveko lexi, ku xaviwe muako le 1551 Caldas Street eBuenos Aires, kutani wu pfuxetiwa leswaku ku engeteriwa ndhawu ya fektri ni ya tihofisi. Nakambe rhavi ri xave fektri leyi endlaka swilo swa vumba, leyi nga ha tirhisiwiki le 3850 Elcano Avenue, eBuenos Aires, kutani ri yi mbundzumuxa, ri aka muako lowuntshwa, wo saseka, wo tshama eka wona.

Hinkwavo loko va helerile i 640 wa vatirhi va nkarhi hinkwawo lava veke ni xandla eka ntirho lowu wo aka, ku katsa ni swirho swa 259 swa nongonoko wo aka wa matiko hinkwawo. Ku engetela eka vona, madzana-dzana man’wana a ma ta, ma ta pfuna hi mahelo-vhiki. Leswi a ku ri ni vatirhi va ku tirhandzela vo tlula 200 vo huma endzhandzheni, a ku endleka swilo leswi hlekisaka. Makwerhu un’wana u tate fomo a kombela ti-palomo (matuva ya xinuna) to basa ta 12. Mulanguteri wa Ndzawulo yo Xava Nhundzu u tivutisile leswaku tinyanyana leti ti laveriwa yini. Kahle-kahle, makwerhu loyi a a lava ti-pomo (machupu) ta 12 leti nga ni pende yo basa!

Hi nkarhi wa ku akiwa ka muako lowu, tiko ra Argentina a ri langutane ni ku tlakuka lokukulu ka nxavo wa swilo. Nxavo wa nhundzu yo aka minkarhi yin’wana a wu tlakuka kanharhu hi siku, wu endla leswaku lava tirhaka ku xava va khoma xo tika. Hi nkarhi lowu, vamakwerhu lava tirhaka ku aka a va nga wu rivalanga ntirho wa nkoka swinene—ku nga ntirho wa ku chumayela rito. Muxavisi un’wana wa nhundzu a a tala ku rhumela vayimeri vakwe emuakweni, minkarhi hinkwayo loko va tile a va nyikiwa vumbhoni bya rixaladza, loko hi hala tlhelo ku endliwa oda ya nhundzu leyi engetelekeke. Vatirhi va khampani leyi va hetelele va kume ntsengo wa timagazini ta 20 ni tibuku ta ntlhanu loko se swi hlayeriwa, naswona tikopi ta timagazini a ti tshama ti vekiwe erivaleni ehofisini ya n’wini wa khampani.

Ntirho wo aka hi woxe a wu nyikela vumbhoni. Vamakwerhu va tirhise ndlela yo aka ya tilt-up leyi eka yona, makhumbi ma akeriwaka ehansi hi ku hoxa tinsimbhi to ma tiyisa kutani ku cheriwa khonkhrete ivi endzhaku ri tlakusiwa hi crane ri yimisiwa endhawini ya rona. A ku ri ndlela leyi nga tolovelekangiki ya ku aka naswona yi koke nyingiso wa vaaki vo tala va ndhawu leyi. Hi Migqivela nimixo, swichudeni swo huma exikolweni xo endla tipulani ta tiyindlu a swi ta swi ta hlalela ni ku valangisiwa.

Hi October 1990 muako lowu wo saseka wu nyiketeriwile eka Yehovha. Theodore Jaracz wa Huvo leyi Fumaka u nyikele nkulumo ya ku nyiketela leyi susumetaka, leyi sekeriweke eka Esaya 2:2-4. Vo tala va lava va hoxeke xandla eku byaleni ka mbewu ya ntiyiso yo sungula eArgentina swin’we ni vaendzi vo huma emarhavini man’wana, a va ri kona eka xiendlakalo lexi lexi tsakisaka.

Ntirho Wun’wana Wo Ndlandlamuxa

Endzhakunyana ka ku nyiketeriwa ka miako leyi ku tlhele ku sunguriwa ntirho wun’wana wo ndlandlamuxa muako wa fektri leyi nga eCaldas Street. Ku akiwe muako wa swithezi swinharhu lowu nga ni kamara ra le hansi, wu vandzamana ni miako leyin’wana leswaku ku ta hlayisiwa tibuku eka wona. Ntlawa wa vatirhi va 25, va ku tirhandzela, wu hete muako lowu hi tin’hweti ta nhungu.

Hi nkarhi lowu a ku laveka ndhawu leyi engetelekeke etihofisini, a ku xavisiwa muako ekusuhi ni muti wa Bethele. Leswi doroba a ri ya ri tikisa emhakeni yo nyika mpfumelelo wo aka, nchumu wo antswa a ku ri ku xava xitandi lexi nga ni muako. Hambileswi muako lowu a wu ri ni malembe ya 30 hi vukhale, a wu akiwe hi swilo swo tiya swinene, endzeni wu ri ni pulanga ro tsindziyela naswona ehandle wu sasekisiwe hi mavulu. Muako wolowo wu xaviwile wu tlhela wu pfuxetiwa, sweswi wu rhurhele tihofisi ta vukongomisi ku katsa ni ndzawulo yo Xava Nhundzu, ya Ntirho, ya ta ku Aka ni ya Tiakhawunti. Wu nyiketeriwe hi 1997 hi nkarhi wun’we ni Holo ya Ntsombano ya le Cañuelas.

Ku Pfuna Tiko Leri Hi Akelaneke Na Rona

Hi nkarhi wa ku yirisiwa, Timbhoni ta Yehovha ta le matikweni lawa hi akelaneke na wona, yo fana na Brazil na Uruguay, ti pfune vamakwerhu va le Argentina leswaku va kuma swakudya swa moya. Sweswi rhavi ra le Argentina ri enerise swilaveko swa tiko ra le Chile leri ri akelaneke na rona. Ku sukela hi January 1987, a ku ri karhi ku rhumeriwa timagazini le Chile, eku sunguleni a ku hirhiwa khampani yo karhi kutani ku sukela hi 1992 a ku tirhisiwa tilori ta Sosayiti.

Riendzo ro ya eChile ri katsa ku tsemakanya ntshava ya Andes laha yi nga tlakuka 3 100 wa timitara. Muchayeri u fanele a va ni vutshila swinene leswaku a kota ku fambisa lori leyi kokaka golonyi etintshaveni leti funengetiweke hi gamboko, egondzweni leri nga ni magombogombo; kun’wana ri ni magombogombo ya 31 yo chavisa. Kambe riendzo leri ro leha ri hela hi ndlela leyi tsakisaka, hikuva vamakwerhu va le Chile va kuma timagazini ta vona hi nkarhi lowu faneleke.

Ku Gandlisa Hi Mivala Ya Mune Swi Endla Timagazini Ti Koka Mahlo

Loko misava yi ya yi hluvukisa swifaniso, Sosayiti yi sungule ku gandlisa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! hi mivala leyi heleleke. Pakani a ku ri ku kandziyisa timagazini ta hina hi ndlela leyi kokaka mahlo hi tlhela hi londzovota mali hilaha swi nga kotekaka hakona. Sosayiti ya Watch Tower le United States yi rhumele muchini wo gandlisa wa Harris, lowu pfuxetiweke, lowu gandlisaka hi mivala ya mune, erhavini ra Argentina. Muchini lowu a wu fanele ku tlhantlhiwa, wu pakiwa kutani wu rhumeriwa wu suka eWallkill, New York. Loko muchini lowu wa nkoka wu fika le Buenos Aires hi October 10, 1989, a wu fanele wu hlanganisiwa. Vamakwerhu lava nga ni ntokoto vo huma eyindlu-nkulu va te eArgentina leswaku va ta kongomisa ntirho lowu ni ku letela lava nga ta wu tirhisa.

Ku gandlisa hi mivala ya mune swi endle leswaku ku fambisiwa timagazini leti engetelekeke. Hi xikombiso, hi 1991, nkarhi wo ringana lembe hi sungurile ku gandlisa hi mivala ya mune, ku fambisiwa ka timagazini ku tlakuke hi nhlayo ya kwalomu ka miliyoni, yi suka eka 6 284 504 yi ya eka 7 248 955!

Mintsombano Ya Matiko Hinkwawo Yi Nyikela Xikhutazo Xa Vunakulobye

Endzhaku ka ku yirisiwa malembe yo tala, Timbhoni ta le Argentina a ti ri ni torha ro va ni ntsombano wun’wana wa matiko hinkwawo. Eku heteleleni, hi December 1990, va swi kotile ku amukela vapfhumba va kwalomu ka 6 000 le Buenos Aires, vo huma ematikweni mambe yo tlula 20, eka Ntsombano wa Matiko Hinkwawo wa “Ririmi Ro Tenga.” John Barr na Lyman Swingle va Huvo leyi Fumaka a va ri kona naswona va nyikele tinkulumo leti khutazaka. Nongonoko lowu wa mune wa masiku wu khomeriwe exitediyamu xa River Plate ni xa Vélez Sarsfield, ku ri ni vanhu vo tlula 67 000.

Hambileswi va nga ni vun’we evugandzerini, a swi olova ku vona leswaku vapfhumba a va huma eka mindhavuko leyi nga faniki. A wu swi kota ku vona vamakwerhu va xisati va le Spaniya hi swiambalo swa tiko ra ka vona, swa mivalavala, swo saseka, va xisati va le Japani a va ambale ti-kimono ta vona naswona vapfhumba va le Mexico a wu va vona hi tisudu ta ntima ni swihuku swa tiko ra ka vona.

Loko ntsombano wu hela, hinkwavo a va nga ha lavi ku tlhelela emakaya. Mintlawa leyi yo huma ematikweni yo hambana-hambana yi sungule ku yimbelela tinsimu ta Mfumo hi tindzimi ta ka vona, yi tlakusa ni swidukwana. Vatsombani va yimbelele nkarhi wa kwalomu ka awara ku ri kona va sungulaka ku ya emakaya. Muteki wa swifaniso wa phepha-hungu rin’wana u te: “Leswi swo sungula ku humelela la Argentina . . . Swa hlamarisa ku vona mintlhaveko ni rirhandzu ra muxaka lowu!”

Anakanya hi ntsako lowu va le Argentina va faneleke va ve na wona loko va rhambiwe ku ya eka ntsombano wa matiko hinkwawo etikweni rin’wana! A ku ri hi lembe ra 1993. A va ta ya kwihi? ESantiago, le Chile. I vanhu vo tlula gidi lava sukeke eArgentina va ya entsombanweni lowu. Ku hirhiwe mabazi ya 14 kutani ma teka riendzo ra tikhilomitara ta 1 400 ku suka eBuenos Aires ku ya Santiago. Hambi ku ri ndhawu yo saseka leyi vapfhumba va yi voneke loko va tsemakanya Tintshava ta Andes eka riendzo leri ra tiawara ta 26, a yi nga ri nchumu loko yi pimanisiwa ni ntsako wa ku va ni Vakreste-kulobye va kwalomu ka 80 000 vo huma ematikweni ya 24 eka Ntsombano wa Muganga wa masiku ya mune wa “Dyondzo Ya Xikwembu.”

Endzhakunyana, hi 1998, rhavi ra Argentina ri komberiwe leswaku ri rhumela vapfhumba le São Paulo, eBrazil, ni le San Diego, eCalifornia, eka Mintsombano ya Matiko Hinkwawo ya “Ku Hanya Hi Ndlela Ya Xikwembu.” Sara Bujdud, loyi a nga ni nkarhi wo leha a ri phayona ro hlawuleka, u wu tsakele swinene ntsombano wa le San Diego swin’we ni vapfhumba vo tlula 400 vo huma eArgentina. U ri: “Lunghiselelo ra Huvo leyi Fumaka ra leswaku hi tshama emakaya ya vamakwerhu a ri ri kahle swinene. Swi hi endle hi vona leswaku vutomi byi ta va njhani emisaveni leyintshwa loko swiphiqo swa vutiko ni swa ririmi swi ta va swi nga ha ri kona.”

“Ririmi Ra Lava Dyondzisiweke”

Hikwalaho ka leswi vamakwerhu a va chumayela hi ku hiseka, ni hikwalaho ka minongonoko ya swilo swa moya, ku katsa ni mintsombano ya matiko hinkwawo, vanhu vo tala va wu amukerile ntiyiso naswona va nghenele nxaxamelo lowu kulaka wa vahuweleri. Hi 1992 ku fikeleriwe nhlonhlorhi ya 96 780. Nhlayo ya Timbhoni yi phindheke kambirhi ku sukela loko ti tsarisiwe ximfumo hi 1984.

Handle ko kanakana, a ku ri ni xilaveko xa varisi lava engetelekeke va ntlhambi lowu lowu kulaka wa tinyimpfu ta Yehovha. (Esa. 32:1, 2; Yoh. 21:16) Hikwalaho, Yehovha u endle malunghiselelo ya nongonoko wo letela vakulu ni malandza ya vutirheli lama nga tekangiki, leswaku va ta langutela mavandlha—ku nga Xikolo xa Ndzetelo wa Vutirheli. Xikolo lexi xi sungule eUnited States hi 1987 kutani hi November 1992 ku sunguriwe xin’wana xo fana na xona eArgentina. Muako wa khale wa Bethele a ku ri yona ndhawu leyi fanelekaka yo fambisa xikolo lexi.

Swichudeni swa 375, ku katsa ni swa 91 swo huma eka matiko lawa hi akelaneke na wona, swi ri tlangerile swinene lunghelo leri. A swi nga olovi ku kuma tin’hweti timbirhi emintirhweni ya vona ya ku tihanyisa leswaku va ya nghena Xikolo xa Ndzetelo wa Vutirheli. Van’wana va yi tshikile mintirho ya vona, kasi van’wana yi va lahlekerile. Kambe, Yehovha wa va khathalela lava va rhangisaka swilaveko swa Mfumo evuton’wini bya vona. Van’wana va katekisiwe hi mintirho leyi holelaka ku antswa, yi tlhela yi va nyika nkarhi ku tlula leyi a va ri eka yona.—Mat. 6:33.

Hugo Careño a a tirha ebankini loko a rhambiwa ku ta nghena eka tlilasi yo sungula. Muholo a wu nyawula naswona xiyimiso xa kona a xi n’wi pfumelela ku nghenela vuphayona. U khongele swinene eka Yehovha kutani a ya eka mininjhere wakwe kambe a byeriwa leswaku a swi nge koteki leswaku a xwa entirhweni a ya nghena xikolo. Hiloko Hugo a ku: “Swa boha leswaku ndzi famba, kambe ndzi nga tsaka swinene loko wo ndzi hlayisela ntirho wa mina kukondza ndzi heta khoso leyi.”

Endzhaku ka loko vafambisi va khampani va kambisise xikombelo xakwe, va n’wi pfumelerile. Kambe, loko a thwasile, Hugo u hlawuriwe leswaku a va phayona ro hlawuleka, leswi a swi ta lava leswaku a heta 140 wa tiawara hi n’hweti ensin’wini. Hugo u rhange hi ku khongela a nga si byela mininjhere wakwe leswaku u ta tshika ntirho. Xana mininjhere wakwe u angurise ku yini? U te: “Hi ta lahlekeriwa swinene, kambe hi ku navelela mikateko eka ntirho wa wena lowuntshwa.” Hugo, loyi sweswi a nga mulanguteri la famba-fambaka, u te: “Ndzi swi vone ko tala leswaku Yehovha wa hi tiyisa loko hi hlawula ku rhangisa ntirho wakwe evuton’wini bya hina.”

Mathwasana lawa ma aka mavandlha lawa ma averiweke eka wona naswona leswi swi pfumelelana ni marito ya Yesu lama nge: “Vutlhari byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi mintirho ya byona.” (Mat. 11:19) Minhlangano se ya tsakisa sweswi, leswi swi endla leswaku nhlayo ya lava vaka kona yi andza. Hi ku tirhisa ndzetelo lowu va wu kumeke, vamakwerhu va ringeta ku kuma ndlela yo “angula loyi a karhaleke,” loko va ri karhi va risa ntlhambi wa Xikwembu. (Esa. 50:4) Man’wana ya mathwasana lawa sweswi i valanguteri va swifundzha kasi van’wana vo tala va tirhisiwa ku siva mulanguteri wa xifundzha loko a nga ri kona.

Mpfuno Wo “Papalata . . . Ngati”

Loko nhlayo ya vahuweleri yi ri karhi yi andza, ni nhlayo ya Timbhoni leti lavaka mpfuno hi tlhelo ra vutshunguri na yona a yi andza. Leswi a va ringeta ku hanya hi ku pfumelelana ni xileriso xa Bibele xo “papalata . . . ngati,” a swi fanela leswaku ku simekiwa tindlela to va pfuna.—Mint. 15:29.

Madokodela a ma sihalala ku tshika ku pompela munhu ngati loko wona ma anakanya leswaku ya laveka. Ku tlhandlekela kwalaho, vaavanyisi vo tala a va nga hlweli ku nyika mpfumelelo wo sindzisa mpompelo wa ngati eka vavabyi lava nga Timbhoni. Nkarhi wun’wana, muavanyisi u lerise leswaku muvabyi a pomperiwa ngati hambileswi a a ri ni tsalwa ra le nawini leri vulaka leswaku hambi ko ba lexi dumaka a nga swi lavi ku pomperiwa ngati.

Hi February 1991 ku khomiwe seminara ya matiko hinkwawo yo simeka Komiti yo Vulavurisana ni Swibedlhele (Hospital Liaison Committee [HLC]), le Buenos Aires. Vamakwerhu vanharhu va le Brooklyn va Ndzawulo Ya Rungula Ra Swibedlhele hi vona a va letela vamakwerhu va 230 vo huma eArgentina, Bolivia, Chile, Paraguay ni le Uruguay. Lava a va ri eka seminara leyi, va dyondze ndlela yo vona swilaveko swa vavabyi lava nga Timbhoni ni ndlela yo pfuna madokodela hi tindlela to tshungula handle ko tirhisa ngati.

Namuntlha, ku ni ti-HLC ta 17, leti nga ni vakulu va 98, lava tirhaka emadorobeni lamakulu ya le tikweni hinkwaro ra Argentina, va pfuna madokodela hi tindlela to tshungula ni ku seketela Timbhoni ta Yehovha. Ntirho wa vona wu seketeriwa hi madzana-dzana ya vakulu van’wana lava vumbaka Mintlawa yo Endzela Vavabyi, lava endzelaka Timbhoni leti vabyaka leswaku va ti pfuna ni ku ti khutaza. Laha Argentina, sweswi ku ni madokodela ya kwalomu ka 3 600 lama hi ku tirhandzela ma tshungulaka Timbhoni ta Yehovha handle ko tirhisa ngati.

Ntirho Wo Phalala Lowu Susumetiwaka Hi Rirhandzu

Argentina na rona ri hlaseriwa hi timhangu ta ntumbuluko. Xana Timbhoni ta Yehovha ti langutana njhani ni makhombo yo tano? Hi November 23, 1977, ku tsekatseka ka misava ka mpimo wa 7,4 eka mpimo wa Richter, ku onhe swinene evupela-dyambu-xikarhi bya tiko ra Argentina. Hambileswi ntirho wa Timbhoni ta Yehovha a wu yirisiwile hi nkarhi wolowo, vamakwerhu va sungule ntirho wo phalala hi ku hatlisa. Hi ku susumetiwa hi rirhandzu, Timbhoni ta kwalaho ti hoxe xandla hambileswi a swi nga olovi.—1 Tes. 4:9.

Hi siku leri mhangu leyi yi humeleleke ha rona, Timbhoni to huma eka swifundzha leswi nga ekusuhi, xa Mendoza ni xa San Luis, ti tsutsumele endhawini leyi hi muxaka wun’wana ni wun’wana wa movha. Leswi a ku ri ni mincele leyi vangiweke hi ku tsekatseka ka misava, valawuri va pfale mapato yo tala lama nghenaka edorobeni ra Caucete, leri a ri onhakile swinene. Timbhoni ti tirhise tindlela tin’wana, ti tsemakanya hi le madorobeni man’wana, ti yisa swakudya, swiambalo ni mirhi ya xilamulela-mhangu. Loko va tshinela edorobeni, va vone swin’wana leswi a va anakanya leswaku i musi lowu tuvikaka wu huma emisaveni, kambe kahle-kahle a ku ri ritshuri leri vangiwaka hi ku tsekatseka ka misava. Hi ku tsopeta ka tihlo, vanhu va lahlekeriwe hi makaya ya vona ni nhundzu ya vona naswona van’wana va lahlekeriwe hi vutomi bya vona. Hala ni hala a ku twakala swirilo. Le Caucete, tiyindlu to tlula gidi ti mbundzumuke ti hela, ni makaya hinkwawo ya vamakwerhu. Hi ku hatlisa Timbhoni ti ake tiyindlu to khomisa. I vamakwerhu va kwalomu ka dzana lava hoxeke xandla eka mphalalo lowu.

María de Heredia, phayona ra nkarhi hinkwawo ra le Vandlheni ra Caucete, u ri: “N’wana wa muakelani wa mina a ri kusuhi ni ku bebula naswona se a a sunguriwe hi switlhavi. Vamakwerhu va ake tende lerikulu exitandini xa muakelani wa mina leswaku ri va vutumbelo. Eka vusiku byebyo ku ve ni xidzedze lexikulu lexi a xi fambisana ni xihangu. Muakelani wa mina la pfumalaka ni marito yo nkhensa u te: ‘Phela ni wun’we wa kereke ya hina a nga tanga a ta vona leswaku ha ha hanya kumbe hi file. Timbhoni ta Yehovha ti hi pfunile loko hi lava vutumbelo!’”

Hi April 1998, Timbhoni ti tlhele ti endla ntirho wun’wana wo phalala. Mpfula leyi nga xiki yi vange ndhambi leyikulu en’walungwini wa Argentina, ngopfu-ngopfu exifundzheni xa Corrientes, Formosa, Chaco, ni xa Santa Fe. Endzhaku ka tiawara ta 72, doroba ra Goya, le Corrientes a ri kume mpfula ya tisentimitara ta 60. Mati ma nghene etindlwini, ma onha nhundzu ya Timbhoni ta Yehovha ta kwalomu ka tiphesente ta 80, ta le ndhawini leyi. Ndhambi yi kukule swimilana ni swifuwo swin’we ni mabuloho ni mapato lamakulu, ku nga ha vi na ndlela yo nghena edorobeni. Makwerhu Heriberto Dip, mulanguteri wa xifundzha wa ndhawu leyi hlaseriweke, u tirhe ni vakulu va kwalaho, a ava nsimu yi va swiyenge swo tala, kutani va endzela vamakwerhu emakaya ya vona. Van’wana va rhwariwe hi byatso va yisiwa eHolweni ya Mfumo. Hinkwavo va nyikiwe swakudya, swiambalo ni mirhi.

Loko Timbhoni ta Yehovha ta le xifundzheni xa le kusuhi xa Entre Ríos ti twa hi khombo leri weleke vapfumeri-kulobye le Goya, ti teke goza hi ku hatlisa. Hi masiku mambirhi ntsena, mavandlha ya 12 ya le Paraná, exifundzheni xa Entre Ríos, ma hlengelete kwalomu ka tithani ta mune ta swakudya leswi tshamaka nkarhi wo leha ni swiambalo, kutani ma swi nghenisa elorini leyi ma yi lombeke eka Ndzawulo ya Vutleketli.

A swi nga olovi ku fambisa nhundzu leyi. Mabuloho mambirhi a ma khukhuriwile. Loko va fika eka buloho ro sungula leri khukhuriweke, vamakwerhu va pfune vatirhi va ta vutleketli leswaku va veka madzana-dzana ya masaka ya misava. Kutani va chicha nhundzu ya vona, va yi rhwala va pela nambu, va tlhela va yi layicha etilorini leti va yimeleke le gangeni.

Loko va sungula riendzo nakambe, pato ra kona a a ri tele hi mati lama khulukaka lerova a swi tika ku chayela tilori. Loko dyambu ri pela a va fika eka buloho ra vumbirhi, laha mavuthu ma nga pfumela ku tirhisa byatso bya wona ku tleketla nhundzu yi pelela egangeni.

Hiloko ntlawa wa vaphalari wu hetelela wu kuma vamakwerhu va le Goya kutani wu fambisana na vona. Vamakwerhu va le Goya va khumbeke swinene loko va vona rirhandzu ni ku tiyimisela ka vapfumeri-kulobye, kasi vamakwerhu va le Paraná na vona a va khutaziwa hi ku vona ku tiyisela ka vamakwerhu lava hlaseriweke hi ndhambi.

Mavandlha lama hlaseriweke hi ndhambi na wona ma nyikele vumbhoni hi ku hambeta ma kombisa rirhandzu. Eka xiendlakalo xin’wana, nuna wa makwerhu wa xisati, la nga riki mupfumeri, u phofule ku karhateka kakwe hi vusweti lebyi mpfula yi byi tiseke. Makwerhu wa xisati u n’wi tiyisekisile leswaku vandlha ri ta va pfuna. Hi siku leti tlhandlamaka, gome rakwe ri hundzuke ntsako lowukulu loko vakulu va fika ekaya ra vona va va khomele swilo swo tala! Loko mphalalo wa hulumendhe ni wa vanhu van’wana wu fika, Timbhoni se a ti kume mpfuno ku ringana ka mune kumbe ka ntlhanu.

Moya Wa Vuphayona A Wu Helanga

Hambileswi vamakwerhu lava hlaseriweke hi ndhambi a va nga ha ri na swona swilo swa vona leswi vonakaka, a va tiyimiserile ku chumayela rito. Vahuweleri vo tala endhawini leyi hlaseriweke hi ndhambi va engetele ntirho wa vona wo chumayela. Evandlheni rin’wana, vo tala va nghenele vuphayona byo pfuna, hambileswi ndhawu yo ringana tiphesente ta 80 ya nsimu ya vona a yi funengetiwe hi mati!

Mavandlha ma endle malunghiselelo yo ya chumayela nsimu ya mabindzu edorobeni, eswibedlhele, laha ku khandziyiwaka kona mabazi ni le miakweni leyi tlakukeke. Hambileswi mpfula yi nga ya yi halaka, maphayona ma swi kotile ku tirha etindhawini leti ma nga tsakamisiwiki ngopfu hi mpfula. Maphayona lama pfunaka na wona ma dyondze ku tirha ma ri ntlawa, ma seketela malunghiselelo ya ntirho wa nsimu ni ku hiseka. Hikwalaho ka ku vona nkhathalelo wa Yehovha eminkarhini yo tika, vo tala va vona sweswi i maphayona ya nkarhi hinkwawo.

Xiyimo Xa Misava Leyi Xa Hundzuka

Hi ku xiya leswaku “xiyimo xa misava leyi xa hundzuka,” rhavi ra le Argentina ri khutaze valanguteri va swifundzha leswaku va cinca xiyimiso xa vona xa ntirho wa nsimu leswaku va ta kota ku vonana ni vanhu vo tala. (1 Kor. 7:31) Eka tindhawu tin’wana swa tika ku kuma vanhu ekaya ninhlikanhi hikuva vanhu vo tala va tirha siku hinkwaro. Hiloko ku ringanyetiwa leswaku ku nyikeriwa vumbhoni exitarateni kumbe etindhawini ta mabindzu nimixo, kutani ntirho wo chumayela hi yindlu ni yindlu wu endliwa nimadyambu. Ku kandziyisiwa ni ku nyikela vumbhoni hi riqingho ni hi xitshuketa. Vahuweleri va khutaziwa ku xalamukela ku tirhisa nkarhi wihi na wihi lowu va wu kumaka leswaku va vulavula ni vanhu.

Loko makwerhu wa xisati a ri karhi a chumayela hi yindlu ni yindlu, u vone wanuna un’wana a ri karhi a tlanga ni vana va yena ephakeni leyi nga hala ka pato. Hambileswi a va kanakana, yena ni munghana wakwe va ye eka wanuna loyi. Va sungule bulo na yena naswona va hlamarile ku vona ndlela leyinene leyi a anguleke ha yona. Wanuna loyi u va nyike ni adirese yakwe. Makwerhu loyi wa xisati ni nuna wakwe va endzele wanuna loyi kutani va kuma yena ni nsati wakwe va va rindzerile. Endzhaku ka ku burisana minkarhi yo hlayanyana, ku sunguriwe dyondzo ya Bibele. I kanyingi Timbhoni ta Yehovha ti fika ekaya ra vona kambe nsati a a nga ri na mhaka na tona. Ndyangu lowu sweswi wu endla nhluvuko lowunene, wu va kona eminhlanganweni naswona wa hlamula.

Le xifundzheni xa le dzongeni xa Santa Cruz, Claudio Julian Bórquez u tirhisa xikhundla xakwe tanihi muvalangisi leswaku a nyikela vumbhoni hi xitshuketa eka vavalangi lava endzelaka Glaciers National Park. Phaka leyi yi ni tinhulu letikulu swinene ta 13, ta ayisi, ku katsa ni yin’wana leyi nga anama ku ringana tikhilomitara ta ntlhanu, leyi vitaniwaka Perito Moreno, leyi kokaka vavalangi vo huma emisaveni hinkwayo. Loko vavalangi va ha hlamala ku saseka ka nhulu leyi ya ayisi, makwerhu loyi u kuma nkarhi wo vulavula hi Mutumbuluxi kutani a va nyika tibuku hi tindzimi to hambana-hambana. Ina, Timbhoni ta Yehovha ta le Argentina ti tirhisa nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu ti wu kumaka leswaku ti chumayela rito eka “vanhu va mixaka hinkwayo.”—1 Tim. 2:4.

Ku nyikela vumbhoni exitarateni i ndlela yin’wana ya ku fikelela vanhu hi rungula ra Bibele. Victor Buccheer, loyi a swi rhandzaka ngopfu ku nyikela vumbhoni exitarateni, u rhambe muhuweleri la nga vikiki nkarhi hinkwawo leswaku a famba na yena. Muhuweleri loyi a a fanele a va a ri entirhweni hi 8:30 nimixo, kutani va twanane ku sungula ku nyikela vumbhoni exitarateni hi 5:30 nimixo. Ntirho lowu wa nimixo swinene wu pfune muhuweleri loyi ni ndyangu wa yena wa swirho swa kaye leswaku wu kota ku tlhela wu vika ntirho wa nsimu nkarhi hinkwawo. Va swi kotile ku sungula tidyondzo ta Bibele ni ku fambisa timagazini ta 176 hi n’hweti. Leswi swi khutaze van’wana leswaku va nghenela ntirho wo nyikela vumbhoni exitarateni nimixo.

Varhumiwa Lava Nga Ni Nkarhi Wo Leha—Ni Sweswi Va Ha Ri Vatirheli Lava Hisekaka

I vanyingi varhumiwa lava nga tshama va tirha eArgentina, va dyondze ririmi lerintshwa, va tolovela mikhuva leyintshwa, va langutana ni swiphiqo swa rihanyo ni ku tiyiselela swiyimo swo tika hi nkarhi wa ku yirisiwa ka ntirho. Van’wana va boheke ku siya tiko leri hikwalaho ka ku cinciwa ka xiavelo, swiphiqo swa rihanyo kumbe vutihlamuleri bya ndyangu. Gwaenydd Hughes, makwerhu loyi a a ri entlaweni wa vutsevu wa Gilead, endzhaku u tekile kutani a kurisa vana vambirhi va majaha; u ye emahlweni a tirhela Yehovha kukondza a fa. Van’wana vo fana na Ofelia Estrada na Lorene Eisenhower, va fe va ri eswiavelweni swa vona. Kambe, varhumiwa vo tala, lava tiyimiseleke, lava ngheneke eka mintlawa yo sungula ya Gilead, va ha tirha eswiavelweni swa vona.

Helen Nichols na Helen Wilson, va ntlawa wo sungula wa Gilead va averiwe eArgentina hi 1948. Hi 1961 va rhumeriwe exifundzheni xa le n’walungu-vupela-dyambu xa Tucumán. Hi nkarhi wolowo, a ku ri ni vandlha rin’we ntsena leritsongo edorobeni ra San Miguel de Tucumán. Namuntlha, ku ni mavandlha ya 13 ni Tiholo ta Mfumo ta nkombo edorobeni leri naswona ku ni mavandlha man’wana ya ntlhanu endhawini ya le kusuhi. Va tsaka swinene varhumiwa lava va hoxeke xandla eka ku andza loku!

Charles Eisenhower, loyi ri eka ntlawa wo sungula wa Gilead u sungule ntirho wakwe wa vurhumiwa le Cuba, u tirhe kwalaho ku sukela hi 1943 ku ya eka 1948 kutani a vona nhlayo ya vahuweleri loko yi kula yi suka eka 500 yi ya eka 5 000. Hiloko a averiwa le Argentina, laha a tirheke kona tanihi murhumiwa, kutani a va mulanguteri wa xifundzha ivi a va mulanguteri wa muganga ku fikela hi April 1953. Hi nkarhi wolowo u averiwe ku va mulanguteri wa rhavi. U ve ni lunghelo ro vona nhlayo ya vahuweleri eArgentina yi kula yi suka eka 900 yi ya ehenhla ka 120 000. Makwerhu Eisenhower, loyi a nga Muungameri wa Rhavi, u ri: “A wu kona nchumu lowu nga tiselaka majaha ni vanhwana ntsako ku tlula ku tirhisa vutomi bya vona hi xitalo entirhweni wa Yehovha.”

Ntsako Wa Ku Tirhela Yehovha

Timbhoni ta le Argentina leti endleke vutirheli bya nkarhi hinkwawo byi va ntirho-vutomi wa tona, na tona ta tsaka hi ku tirhisa vutomi bya tona leswaku ti tirhela Yehovha. Marcelo u khuvuriwe hi 1942 kutani nsati wa yena María Oliva Popiel yena u khuvuriwe hi 1946. Havambirhi se va ni malembe ya 44 va ri maphayona yo hlawuleka. Va ka Popiel a va nga sunguli ku hlangana ni mhaka ya ku yirisiwa ka ntirho hi 1976, ntirho wa vona wu tshame wu yirisiwa endzhaku ka ku yirisiwa ka ntirho hi 1950. Va pfune lavantshwa leswaku va langutana ni ku yirisiwa ka ntirho loku nga tlhekeka nakambe, kutani va va khutaza leswaku va ya emahlweni ni ntirho wa vona wa nsimu hi ku tshembeka. Marcelo wa tsaka hi malembe lawa a ma heteke a tirhela Yehovha. U ri: “I ntsako eka mina leswi ndzi tirheleke Yehovha hi ku tshembeka. Ha n’wi nkhensa swinene Yehovha hi ku hi nyika lunghelo ra ku n’wi tirhela ni ku hi pfumelela leswaku hi tirhisa malembe ya hina ya vuntshwa hi endla ntirho lowu nga wa nkoka swinene.”

Pietro Brandolini, loyi a khuvuriweke hi 1957 naswona a veke phayona ro hlawuleka malembe ya kwalomu ka 40, na yena u titwa hi ndlela leyi fanaka. Wa tsaka leswi a tirhiseke vutomi byakwe a ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo, hikuva u kume mikateko yo tala ku tlula leyi a nga ha va a a yi languterile. Hi ku tiyiseka u vula leswaku Yehovha u n’wi khathalerile emoyeni ni le nyameni.

Pietro u ni malembe yo tlula 70 hi vukhale naswona minkarhi yin’wana u va ni swiphiqo swa rihanyo. Kambe wa ha ri phayona ro hlawuleka leri hisekaka. Sweswinyana wa ha ku hlangana ni wanuna loyi a nga mudyondzisi exikolweni xa Khatoliki. Hiloko Pietro a n’wi byela hi ta dyondzo ya Bibele, kutani mudyondzisi loyi a yi amukela hi mandla mambirhi. Endzhaku ka dyondzo ya vumune, wanuna loyi u byele Pietro leswaku wa tiyiseka leswaku sweswi u dyondza ntiyiso. Pietro u n’wi byele leswaku loko vafundhisi vo swi tshubula leswaku u karhi u dyondza ni Timbhoni ta Yehovha, u ta lahlekeriwa hi ntirho wakwe. Hambiswiritano, wanuna loyi u vule leswaku a swi na mhaka hikuva u ta wu kuma ntirho kun’wana. Pietro a a tsakile swinene ku twa leswaku mudyondzisi loyi u teka ntiyiso wa Rito ra Xikwembu wu ri wa ntikelo swinene!

Ku Hisekela Mintirho Leyinene

Van’wana vo tala va swi vonile leswaku nkarhi a wa ha ri kona naswona va ‘hisekele mintirho leyinene.’ (Tito 2:14) Sweswi, ku ni vahuweleri vo tlula 120 000 eArgentina, vo tlula 7 000 va lulamise swiyimo swa vona leswaku va nghenela ntirho wa vuphayona bya nkarhi hinkwawo. Hernán Torres i wun’wana wa vona. Leswi a nga ni malembe ya kwalomu ka 70 hi vukhale, a nga bofu naswona a fambaka hi xitulu xa swigono, u fanele a tikarhata swinene leswaku a fikelela tiawara ta maphayona. Masiku man’wana u pfuka nimpundzu swinene kutani a ya eka ndhawu yin’wana leyi nga emutini wa vadyuhari lowu a tshamaka eka wona. Kwalaho u fika a vulavula ni vanhu hi Bibele, a endla maendzo yo vuyela kutani a yisa timagazini eka vaaki lava nga entileni wa yena wa timagazini. Loko maxelo ma ri kahle, u tshama ehandle ka kaya leri, kutani a chumayela lava hundzaka hi ndlela. Hi masiku man’wana, makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati u famba na yena va endla ntirho wa yindlu hi yindlu. Leswi a nga voniki, loyi a fambaka na yena wa n’wi byela leswaku u vulavula ni munhu wa njhani. Loko va kuma munhu wa xinuna enyangweni, munghana wakwe u n’wi khwenuta kan’we ekatleni. Loko ku ri munhu wa xisati u n’wi khwenuta kambirhi. Loko ku ri muntshwa, u n’wi khwenuta kanharhu.

Phayona rin’wana ra nkarhi hinkwawo, Rolando Leiva, u tsemeta vanhu misisi. Endhawini yakwe yo tsemeta misisi u veka tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower. Minkandziyiso leyi ya ha ku humaka ya Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! yi tshama yi ri kona. Makhasimendhe ya yena se ma swi tiva leswaku ma hlaya tibuku ta Watch Tower ntsena loko ma ta laha. Rolando u ri: “Leswi ndzi nga durhiki ku tsemeta misisi, makhasimendhe ya mina ma swi kota ku amukela swipimelo swa mina.” Loko a ri karhi a tsemeta khasimendhe rin’wana, u pfa a hoxa tihlo hi xivoni eka lava rindzeke. “Loko ndzi vona un’wana a khomekile hi ku hlaya magazini, ndzi sungula bulo ndzi ri karhi ndzi tsemeta misisi.” Hi ku endla leswi, Rolando u kume swikhokhelo swa 163 hi lembe rin’wana ra ntirho! Nakambe u sungule tidyondzo ta Bibele ni makhasimendhe yakwe yo tala. Tidyondzo ta nhungu leti sweswi a ti fambisaka u ti kume hi ku nyikela vumbhoni hi xitshuketa endhawini yakwe yo tsemeta misisi.

Lavatsongo na vona va swi hisekela ku chumayela rito. Elber Heguía, makwerhu la nga ni malembe ya 13 hi vukhale se u ni malembe mambirhi a ri phayona le Vandlheni ra Centro eSan Pedro, exifundzheni xa Jujuy. Loko makwerhu wa xisati a n’wi nyike adirese ya wanuna loyi a hlanganeke na yena loko a nyikela vumbhoni exitarateni, Elber u n’wi endzerile naswona u hlamarile ku kuma wanuna la dyondzisaka mintlangu ya ku lwa (martial arts). U vulavule ni mudyondzisi loyi kutani a hlamusela lexi n’wi tiseke eka yena, endzhaku ka sweswo wanuna loyi u amukele kopi ya buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki. Wanuna loyi u yi tsakerile buku leyi, hiloko a kombela tikopi to ti nyika swichudeni swakwe leswi dyondzaka mintlangu ya ku lwa. Leswi swi endle leswaku Elber a fambisa tibuku ta 50, tibroxara ta 40 ni timagazini to hlayanyana. U sungule dyondzo ya Bibele ni mudyondzisi loyi swin’we ni swichudeni swakwe swa 25. Swin’wana swi endla nhluvuko lowunene.

Timbhoni Leti Yaka Ni Leti Humaka eTindhawini Ta Le Kule Swinene eMisaveni

Vahuweleri lava hisekaka va tise mahungu lamanene eArgentina va huma hi le matikweni mambe, naswona vamakwerhu va le Argentina va wu tekelerile moya lowu wa ku tinyiketela. Ndyangu wa Bethele wu kurile wu fika eka vanhu va 286. Vamakwerhu van’wana va xinuna ni va xisati va 300 va nghenele mixaka yin’wana ya ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo.

Van’wana va tiendle va kumeka leswaku va tirha ematikweni lawa ma nga ni xilaveko lexikulu. (Esa. 6:8) Hi xikombiso, hi va-1980, Huvo leyi Fumaka yi hlele leswaku vamakwerhu va 20 vo huma eArgentina va ya va varhumiwa le Paraguay, hambiloko va nga yanga eXikolweni xa Gilead. Sweswinyana, ku ni nhlayo leyikulu ya vamakwerhu va xisati lava nga tekiwangiki, swin’we ni van’wana, lava rhurheleke endhawini leyi leswaku va ya tirha laha ku nga ni xilaveko lexikulu. Hi ku tirhandzela va titolovete ndhawu yo hisa leswaku va ta twarisa mahungu lamanene. Vunyingi bya vamakwerhu va 73 va xinuna ni va xisati va le Argentina lava sweswi va tirhaka le Paraguay va tiyimisele ku dyondza ririmi ra kwalaho ra Xiguarani leswaku va ta fikelela vanhu vo tala.

Hi ku famba ka nkarhi vo tala va ye le Bolivia ni le Chile va ya va maphayona ni valanguteri lava famba-fambaka. Loko ntirho wu pfuleka le Yuropa Vuxa, makwerhu wa le Argentina la vulavulaka Xihungary u tiendle a kumeka naswona sweswi i mulanguteri wa xifundzha le Hungary. Mpatswa lowu tekaneke wu vutisisile hi mhaka yo ya pfuna hi ntirho wo chumayela le Benin, eAfrika, naswona va rhumeriwe kwalaho va ri varhumiwa. Rirhandzu ra vona ri kombisa langutelo leri vanhu va Yehovha hinkwavo lava tshamaka eparadeyisini ya moya, va nga na rona, leyi eka yona mindzilakana ya vutiko yi nga riki kona.

Le Argentina, vahuweleri lava tiyimiseleke va mahungu lamanene ya Mfumo va tiyimiserile ku ‘chumayela rito, va va eka rona hi xihatla’ hi “nguva leyinene” ni hi “nguva ya ku karhateka.” (2 Tim. 4:2) Hikwalaho ka ku tiyisela ka vona, namuntlha vanhu vo tlula 120 000 le Argentina, va dzunisa Yehovha naswona va tiphina hi mikateko ya yena leyikulu.—Swiv. 10:22.

[Grafu/Xifaniso lexi nga eka tluka 186]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

KU ENGETELEKA KA NHLAYO YA TIMBHONI EMALEMBENI LAWA A TI YIRISIWE HA WONA

1950 1960 1970 1980

1 416 7 204 18 763 36 050

[Xifaniso lexi tataka tluka hinkwaro lexi nga eka tluka 148]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 150]

Va pfunile eku vekiweni ka xisekelo xa ku chumayeriwa ka mahungu lamanene eArgentina: (1) George Young, (2) Juan Muñiz, (3) Carlos Ott, (4) Nicolás Argyrós

[Xifaniso lexi nga eka tluka 152]

Armando Menazzi swin’we ni Timbhoni tin’wana leti hisekaka a va tirhisa bazi leyi ku ya chumayela eswifundzheni swa khume

[Xifaniso lexi nga eka tluka 156]

Makwerhu Knorr (exineneni) a ri eka yin’wana ya tinhlengeletano leti khomiweke hi 1953 hi nkarhi wa ku yirisiwa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 161]

Muchini wo sungula wo kandziyisa lowu a wu tirhisa xiputsa xa maphepha lowu tirhisiweke hi Timbhoni ta Yehovha

[Xifaniso lexi nga eka tluka 162]

Nhlengeletano ya Matiko Hinkwawo ya “Ku Hlula Ka Xikwembu” eRío Ceballos, hi 1974

[Xifaniso lexi nga eka tluka 178]

Nhlengeletano leyi khomeriweke enhoveni hi minkarhi yo nonon’hwa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 193]

Holo ya Mfumo leyi akiweke ehenhla ka mati le xihlaleni xa Nambu wa Paraná

[Xifaniso lexi nga eka tluka 194]

Steven na June va ka Lee va endzela xifundzha lexi hlanganisaka matiko xa Makorea

[Xifaniso lexi nga eka tluka 200]

Yin’wana ya Tiholo ta Mfumo ta le dzonga-mpfungwe leti akiweke hi xihatla lexikulu eUshuaia, le Tierra del Fuego

[Swifaniso leswi nga eka tluka 202]

Tiholo ta Nhlengeletano eArgentina: (1) Moreno, (2) Córdoba, (3) Lomas de Zamora, (4) Misiones

[Xifaniso lexi nga eka tluka 204]

Holo ya Ntsombano ya le Cañuelas

[Swifaniso leswi nga eka tluka 208, 209]

Ntsombano wa matiko hinkwawo wa 1990

[Xifaniso lexi nga eka tluka 215]

Tindhambi letikulu eArgentina n’walungu ti siye vanhu vo tala va ri hava ndhawu yo tumbeta nhloko

[Swifaniso leswi nga eka tluka 218]

Varhumiwa vo sungula va ha tirha eArgentina: (1) Filia Spacil (2) Edith Morgan (3) Sophie Soviak (4) Helen Wilson (5) Mary Helmbrecht (6) Charles Eisenhower

[Swifaniso leswi nga eka tluka 223]

(1) Komiti ya Rhavi (ku suka eximatsini ku ya exineneni): M. Puchetti, N. Cavalieri, P. Giusti, T. Kardos, R. Vázquez, C. Eisenhower

Miako ya Rhavi: (2) tihofisi, (3) vugandliselo, (4) Kaya ra Bethele