Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Hlangavetana Njhani Ni Ku Fa Ka Rirhandzu?

“Á NDZI endla ndzi titwa ndzi ri wo hlawuleka. Ndzi ve ni mintlhaveko leyi a ndzi nga si tshama ndzi va na yona. Kambe a vula leswaku u vona onge vunghana bya hina a byi nge humeleli. A ndzi ehleketa leswaku vutomi bya mina byi herile. Ndzi rile vusiku ni nhlikanhi. Ndzi nga dyi, ndzi nga etleli, ndzi lahlekeriwe hi [tikhilogiramu ta 15] hi tin’hwetinyana, naswona ndzi karhatiwe ni hi xifuva. Eka mina vutomi a byi nga vuli nchumu.”—Renee.

Loko u tshame u karhatiwa hi ku fa ka rirhandzu, xirilo lexi u nga ha va u xi toloverile. U swi tiva kahle leswi swi vulaka swona ku rhandza un’wana kambe ntshembo wa wena wu nga hetiseki. Ku titwa u ariwile swa vava, futhi swa xumbadza. Loko u lwela ku herisa xitlhavi lexi, u nga ha tivutisa, ‘Ha yini ndzi nga swi rivali xikan’we—ndzi rivala munhu loyi kutani ndzi ya emahlweni ni vutomi?’ A swi olovisi xisweswo.

Ha Yini Swi Nonon’hwa Swonghasi?

Dyondzo yin’wana yi kombe leswaku xiboho xa ku rhandzana xi nga ha tiya swinene. Naswona xi fanisiwe ni xiboho xa mutswari ni n’wana. Hambi leswi, handle ko kanakana, swi nga ta teka nkarhi wo leha leswaku rirhandzu ri tiyisa xisweswo, mintlhaveko u nga ha yi twa ehandle. U nge yi lumeki u tlhela u yi tima onge i rivoni. Naswona loko u ri eka leswi Bibele yi swi vitanaka ‘matimba ya vuntshwa,’ matimba ya ku navela ka rimbewu ma nga ku hlula. (1 Vakorinto 7:36) Sweswo swi endla leswaku ku lahlekeriwa hi munghana wa mufana kumbe wa nhwanyana swi vava ngopfu.

Mboyamelo wo va ni milorho ya ni nhlikanhi wu nga ha endla swin’wana na wona. Dyondzo yin’wana ya valavisisi yi hlamusela leswaku vana va “khumbiwa ngopfu hi ku lahlekeriwa hikuva loko va va ni vunghana bya ku rhandzana, va tala ku va ni milorho ya swilo swa nkarhi lowu taka loko va ri ni munghana wa vona. Milorho leyi yi nga ha katsa ku ehleketa hi ku tekana, ku kuma vana ni ku tshama swin’we vutomi bya vona hinkwabyo.” Milorho yo tano swi nga ha tika ku yi tshika, hambi loko va ri ni swisekelo switsongo.

Wa Ha Rhandziwa

Xisweswo dyondzo leyi fanaka yi vula leswaku “ku lahlekeriwa hi munghana wa rirhandzu . . . ku nga endla u titwa u hlulekile naswona u nga ri nchumu.” Jeanette u tsundzuka leswi: “U titwa u ri ni gome, onge u sele u ri swaku. A wa ha lavi nchumu. U titwa u lahliwile.” Ku fana na yena, vo tala va khomiwa hi gome, va tivona nandzu, va tivona va nga ri nchumu, va nga swi koti ku endla swilo kahle. Van’wana va tisungile.

Kutani lowu ku nga va nkarhi wo nonon’hwa eka wena. Kambe, tsundzuka xikhutazo xa Yesu xa leswaku u “rhandza munhu-kuloni, kukota loko u tirhandza.” (Marka 12:31) Ku tirhandza ka laveka naswona ku fanerile. Leswi munhu un’wana a nga tsandzeka ku ku komba rirhandzu a swi vuli swona leswaku a wu rhandzeki, xana swi vula swona? U nge ehleketi swona leswaku a ka ha ri na un’wana la nga ta ku vona u tsakisa kumbe u koka mahlo, xana u nga swi ehleketa sweswo? Xana a wu na swona swirho swa ndyangu ni vanghana lava ku rhandzaka?

Lexi nga xa nkoka ngopfu, xana Xikwembu xi ku languta njhani? Leya, wansati loyi a a hanya enkarhini wa Bibele, u fanele a tlhaveke swinene hi ku ariwa. A swi tiva kahle leswaku nuna wakwe, Yakobo, u lo kuciwa leswaku a n’wi teka, ni leswaku a rhandza ngopfu makwavo wakwe Rahele. A swi hlamarisi leswi a nga titwa onge wa “v̌engiwa,” a nga rhandziwi. Kambe, Xikwembu xi kume swilo leswinene eka Leya. Xi n’wi katekise hi vana vo tala, vaprista va Israyele ni tihosi—lava humeseke Mesiya—va hume eka yena, ku nga ri hi Rahele.—Genesa 29:30-35.

Ku hava ku ariwa ka muxaka wo karhi loku ku nga hundzulaka ntiyiso wa mikateko ni rirhandzu ra Xikwembu. Tsundzuka, Muvumbi wa vuako u ku rhandza swinene lerova u pfumelele N’wana wakwe leswaku a xaniseka ni ku fela wena. (Yohane 3:16) Wa rhandziwa naswona u hlawulekile.

Loko Ku Hambana Ku Ri Nkateko Hakunene

U nga ha ehleketa leswaku ku hambana loku i nchumu wun’wana wo biha lowu tshameke wu humelela eka wena, kambe ku nga ha va ku hambane ni sweswo. Hambi leswi swi nonon’hwaka ku swi pfumela, swi nga endleka leswaku ku fa ka rirhandzu ra wena i nkateko. Njhani? Vunghana byo tala bya rirhandzu ra vantshwa a byi na xitshembiso xa ntiyiso xa ku humelela. Vantshwa va karhi va kula ni ku cinca; va taleriwa hi ku navela ku tlanga, ni rirhandzu leri nga riki rona. Hambi swi ri tano, lembe na lembe magidi ya vantshwa ma tekana, kambe va swi vona nkarhi se wu fambile leswaku va endle xihoxo. Muhleri un’wana wa phepha-hungu u vule leswi endzhaku ko dlaya vukati: “A ku ri xihoxo lexikulu ku tekiwa ndza ha ri ntsongo hi ndlela leyi. A ndzi nga swi voni leswaku a hi ri ni mimpimanyeto ni mahanyelo yo hambana.”

Vukati bya vantshwa byi tala ngopfu ku onhaka. Kutani, hi laha u karhatekeke ha kona sweswi, tiva nchumu wun’we—a wu ta karhateka ku tlurisa eka vukati lebyi nga riki na ntsako. Tivutise leswaku xana a wu byi lungherile vukati bya vutomi hinkwabyo, ni vutihlamuleri bya kona hinkwabyo, ku katsa ni ku kurisa vana. Naswona xana loyi a wu n’wi rhandza a lunghekile naswona a wupfile? Tsundzuka, ku tshika ku gangisana a ku vavisi ngopfu ku fana ni ku fa ka vukati.

Ku hambana i nkateko ngopfu-ngopfu loko u endle xihoxo xa ku rhandzana ni loyi a nga yi xiximiki misinya ya milawu ya Xikwembu ni mimpimanyeto ya mahanyelo. (2 Vakorinto 6:14) Shana u tsundzuka makhombo ya mahanyelo ya ku rhandzana ni mufana wa tiko: “A tshamela ku ndzi byela leswaku wa ndzi rhandza. Kambe, á ndzi kombela leswaku hi etlela swin’we. A ndzi ala. A ndzi swi vona leswaku swi hoxile. Endzhaku ka nkarhinyana, u tshike ku ndzi endzela. A ndzi rila vusiku byin’wana ni byin’wana—a swi vava ku lahlekeriwa hi yena!” Hambi swi ri tano, ku hambana hakunene ku ponise Shana ekhombyeni ra moya.

Kutani u nga swi kota ku languta ku hambana tanihi ntokoto wo dyondza. Hi laha Swivuriso 22:3 yi vulaka ha kona, “munhu wa v̌utlhari o v̌ona khombo, kutani a tumbela, kambe v̌ariv̌ali v̌a ya mahlweni v̌a biwa.” Xana ntokoto lowu wu ta ku endla u tlhariha ngopfu, leswaku u papalata swiphiqo enkarhini lowu taka?

Ku Hlangavetana Ni Mintlhaveko

Hambi swi ri tano, hambi loko ku hambana a ku ri nchumu lowunene ku wu endla, sweswo a swi endli leswaku u nga ku twi ku vava. Xana u nga hlangavetana njhani ni mintlhaveko leyi yi nga sukiki? Xo sungula, a swi nge ku pfuni ku endla onge a wu twi nchumu. Hi laha magazini lowu nge ’Teen wu vuleke ha kona ku nga ri khale emhakeni leyi, “mintlhaveko a hi nchumu wa ku wu balekela kumbe ku wu tumbelela. Yi ta hetelela yi ku kumile.”

Swi tolovelekile leswaku wena u titwa u hlundzukile, u karhatiwile swinene hi leswi. Kambe u nga tidyisi mbitsi, u etlela hi xihluku vusiku byin’wana ni byin’wana. Landzela xitsundzuxo xa vutlharhi xa Bibele: “Loko mi tshuka mi hlundzuka, mi nga weli eku dyoheni; dyambu ri nga tshuki ri pela ma ha hlundzukile.” (Vaefesa 4:26) Pfula xifuva xa wena eka munghana kumbe nakuloni la tshembekaka. Swivuriso 15:22 yi ri: “Laha ku ṭunḍušana ku nga hav̌a, makungu ma hangalaka.” Vatswari va wena kumbe vakulu va Vakreste va nga pfuna swinene eka swiyimo leswi. U nga ha kuma leswaku va hlangane ni swilo swo tano leswi vavaka loko va ha ri vatsongo.

Xipfuneto xin’wana xa ku hlangavetana ni mintlhaveko ya wena i ku tshama u khomekile. U nga ha rhandza ku hela matimba, u tshama wexe, u lorha dyambu xi lo hosi, u nga ha byi tsakeli vutomi. Jeanette wa tsundzuka: “U titwa u nga lavi ku endla nchumu. U tshamela ku etlela.” Kambe hi laha Swivuriso 18:1 yi tsundzuxaka ha kona, “munhu l’a tihlawulaka e ka v̌aṅwana o lav̌a ku tiṭakisa ntsena, wa hlunamela hikwaŝo le’ŝi nga ni fanelo.” Kambe ematshan’wini ya sweswo, tshama u khomekile. Tihlanganise ni ntlawa wa lava nga ta ku khutaza endleleni leyinene.

Ndlela leyinene yo titiyisa, i ku nghenela vutirheli bya Vukreste. Muapostola Pawulo u tsarile: “Hikokwalaho, vamakwerhu lava rhandzekaka, tiyani swinene mi nga tsekatsekeni; tiyiselani swinene, mi tirhela Hosi masiku hinkwawo, mi ri karhi mi swi tiva leswaku eHosini mintirho ya n’wina a yi nga weli ehansi.” (1 Vakorinto 15:58) Vutomi bya wena a byi fanelanga byi nga vi na nchumu kumbe byi nga vuli nchumu. Ku avelana mahungu lamanene ni van’wana swi tisa ntsako ni ku eneriseka.—Mintirho 20:35.

Nakambe, tsundzuka leswaku swa ha ta hambeta swi ku karhata. Eka masiku yo biha u nga ha titwa onge a swi nge heli. Kambe ntiyiso hi lowu, u ta antswa. Ku horisa mbanga—timbanga hinkwato—swi teka nkarhi. U nga swi hlwerisi hi ku yingisela vuyimbeleri bya rirhandzu kumbe bya mintlhaveko ni ku ehleketa hi rirhandzu ra wena leri feke. Titshege hi Yehovha leswaku a ku tiyisa. Yena u swi tiva kahle leswi swi ku humelelaka ni ndlela leyi u titwaka ha yona. “Yehova o kusuhi ni la’v̌a nga ni timbilu le’ti ṭhov̌ekeke, wa ponisa v̌a mimoya le’yi khinyekeke.”—Pisalema 34:18.

Minkarhi Yo Tsakisa Leyi Taka

Tanihi muntshwa, nkateko wun’wana wa wena i nkarhi. Ku ni nkarhi wo tala lowu taka wa ku dyondza ni ku va ni ntokoto. Kutani wu tirhise hi vutlharhi; kurisa timfanelo leti nga ta ku pfuna u va munhu lonkulu la tiyeke, la sirhelelekeke. Hi ndlela yoleyo u ta kota ku endla swiboho swa vutlharhi mayelana ni ku gangisana ni vukati enkarhi lowu taka.

Hambi leswi wu nonon’hwaka swinene, nkarhi lowu wu vavaka wu ta hundza, naswona u nga wu tlharihela. Renee, la tshahiweke eku sunguleni, u ri: “Sweswi ndzi kota ku tamela mintlhaveko ya mina hi ndlela leyi antswaka. Ndzi dyondze swo tala. Ndzi dyondze leswaku swilo swi ta famba kahle ntsena loko swi endliwa hi ndlela ya Yehovha.”