Nkongomiso Lowu Hetisekeke Wa Mahanyelo
MUFAMBISI wa xikepe u fanele a va ni mimepe ni switirho leswi tshembekaka leswaku xi famba xi nga hambuki. Hi ku fanana, vanhu va lava nkongomiso lowu tiyeke leswaku va endla swiboho swa mahanyelo leswi va langutanaka na swona siku na siku. Nkongomiso wa mahanyelo lowu nga tiyangiki kumbe lowu hundzukaka a wu nge humeleli, naswona nkongomiso lowu tirhaka eka vanhu va mindhavuko yin’wana kumbe vanhu vo karhi ntsena a wu nge humeleli. Nkongomiso lowu hetisekeke wu fanele wu nga hlawuli rixaka ni ndhavuko.
Swa hlamarisa leswi Bibele—buku leyi yi ariweke hi timiliyoni ta vanhu, buku leyi van’wana va yi vitaneke xitori xo tsakisa, buku leyi yi xopeleriweke swinene ku tlula buku yihi na yihi ematin’wini—yi nga yona nkongomiso lowu hetisekeke. Bibele yi vula leswaku hi yona nkongomiso wa mahanyelo wa Muvumbi wa vanhu, “riv̌oningo” leri ri nga voningaka ndlela ya hina “e tindleleni le’to lulama.”—Pisalema 23:3; 119:105.
Xana byi kona vumbhoni byo seketela marito yo tano lama xiyekaka? Xana byi kona vumbhoni bya leswaku ku hanya hi mimpimanyeto ya Bibele swi tlula ku hanya hi milawu leyi vekiweke hi vanhu?
Bibele Ni Mahanyelo Mayelana Ni Rimbewu
Ehleketa hi mhaka ya ku tikhoma ka rimbewu. Bibele yi nyika xileriso xo papalata ku hlangana ka rimbewu emahlweni ka vukati, yi ku: “Balekelani vunghwavava.” (1 Vakorinto 6:18, New International Version; Vaefesa 5:5) Yi laya mimpatswa leyi tekaneke yi ku: “Vukati a byi xiximiwe hi vanhu hinkwavo, naswona sangu ra vukati ri nga nyamisiwi, hikuva Xikwembu xi ta avanyisa timbhisa ni vaoswi.” (Vaheveru 13:4, NW) Bibele yi ya emahlweni yi komba leswaku loyi a tlulaka nawu lowu wa tionha yena naswona u tlula timfanelo ta van’wana.—Swivuriso 6:28-35; 1 Vatesalonika 4:3-6.
Swiphiqo leswi karhataka swa vana lava kumaka makhwiri, khombo ra AIDS, ku oma ka nhlonge, thusula ni vuvabyi byin’wana lebyi tluletiwaka hi rimbewu, ni mpimo lowu tlakukaka wa ku dlaya vukati hinkwaswo i swikombiso swa leswaku xitsundzuxo lexi xa ha ri xa nkoka evuton’wini emalembeni ya va-1990. Munhu loyi a namarhelaka mahanyelo ya Bibele u pona ku pandziwa hi nhloko ni switlhavi swo tala. Xa nkoka ngopfu, u hlayisa ripfalo lerinene. (1 Petro 3:16) “Ndza tixixima ni ku eneriseka leswi ndzi endlaka leswi lulameke emahlweni ka Xikwembu,” ku vula Jonathan wa malembe ya 24 hi vukhale. I wun’wana wa Timbhoni ta Yehovha. “Leswi vantshwa vo tala va faka hikwalaho ka AIDS, ku tshama ndzi tengile emahanyelweni swi nga ponisa vutomi bya mina hi xiviri.”
Mimpatswa leyi chavaka Xikwembu yi kume leswaku ku landzela mahanyelo ya Bibele ku ve ni vuyelo lebyinene evukatini bya vona. Wansati un’wana wa malembe ya 23 hi vukhale u te: “Mina ni nuna wanga a hi nga si hlangana na munhu hi rimbewu loko hi tekana. Ndzi vona onge a hi ri ni nchumu wo hlawuleka lowu hinkwerhu hi wu tivaka, nchumu lowu va nga talangiki vantshwa lava va nga avelanaka wona ni munghana wa vona masiku lawa. Ndza swi tiva leswaku leswi swi tiyise xiboho xa hina xa rirhandzu.”
Bibele Ni Bindzu
Bibele nakambe yi ni nongonoko wa yona wa milawu ya bindzu. Hambi leswi yi pfumelaka leswaku vanhu lava nga tshembekiki va nga vonaka va tsakile, ya ha hi khongotela leswaku hi tshama hi tshembekile. (Pisalema 73:1-28) “Maribye mambiri ya ku pima la’ma hambaneke [lerinene ra ku xava ni leri nga riki rinene, leri nga tshembekiki ra ku xavisa], ni tiefa timbiri le’ti hambaneke i manyala e ka Yehova.” (Swivuriso 20:10) Xisweswo Timbhoni ta Yehovha ti hambana ni marhengu ya bindzu lama kanakanisaka.
I ntiyiso, Mukreste a nga ha va ni swiphiqo hikwalaho ko endla sweswo. Swi nga ha n’wi nonon’hwela ku phikizana ni van’wamabindzu lava nga anakanyiki. Van’wana va nga ha ehleketa leswaku vutshembeki byakwe byi hume endleleni, i vuphukuphuku, kambe u hlayisa ripfalo lerinene—nchumu wa nkoka swinene ku tlula mali. U ni ku rhula ka mianakanyo naswona a nga etlela vurhongo lebyinene ni vusiku. A nga karhatiwi hi ku chava ku khomiwa kumbe ku xupuriwa hikwalaho ko pfumala vutshembeki.—Ringanisa Swivuriso 3:21-26.
Ku tlula kwalaho, Timbhoni to tala ti kume leswaku munhu a nga swi kota ku hanya hi milawu ya mahanyelo, ya Bibele a tlhela a humelela hi tlhelo ra timali. Munhu la tshembekaka hakanyingi u tshembiwa hi vatirhi, vaxavi, vaxavisi va nhundzu ni lava a va kolotaka. Leswi swi nga n’wi pfuna.
Xana I Mawisa?
Hi laha swi kombisiweke ha kona eku sunguleni, mianakanyo ya mawisa yi endle vayivi va va ekule swinene ni ku tshembeka. Kambe, Bibele yi byele vanhu va Xikwembu eminkarhini ya khale: “Loko u vona homu kumbe nyimpfu ya makwenu yi lahleka, u nga yi tshiki kambe yi tlherisele eka yena. Loko n’wini wa yona a nga akanga kusuhi naswona u nga n’wi tivi, nghenisa xifuwo ekaya ka wena, u xi hlayisa ku kondza a ta xi lava, kutani u n’wi tlherisela xona. U ta endlisa sweswo hi mbhongolo kumbe xiambalo kumbe xin’wana ni xin’wana lexi makwenu a xi lahleke, loko u xi kuma.”—Deteronoma 22:1-3, The New English Bible.
Timbhoni ta Yehovha ti ya emahlweni ti landzela nawu lowu ni namuntlha. Mbhoni yin’wana le Brooklyn, New York, yi thumbe nkwama exitarateni wu ri ni R74 000. Wu we eka movha yo rhwala mali wu nga voniwi, loko ku humelele khombo rin’wana. Hambi leswi mali ya kona a ku ri ya maphepha leyi tirhisiweke, ya mpimo lowutsongo—naswona a yi nga ta kumiwa hi ku olova—u yise mali leyi emaphoriseni. Vatirhi-kulobye va n’wi hlekile hikwalaho ka sweswo. Lexi hlamarisaka, maphorisa ma n’wi sandzile hi mhaka ya vutshembeki byakwe. Kambe wanuna loyi wa Mukreste wa hlamusela: “Ndzi ringeta ku namarhela tidyondzo ta Bibele evuton’wini bya mina bya siku na siku.” Bibele yi vula leswi eka Vaheveru 13:18: “Hi khongeleleni, hikuva hi titwa swinene leswaku hi ni ripfalo leri tengeke, hi ri karhi hi navela ku endla leswi lulameke minkarhi hinkwayo.”
Xikombelo Xa Vuako Hinkwabyo!
Bibele nakambe yi nyika swikongomiso leswi twalaka eka timhaka tin’wana ta mahanyelo. Yi khutaza ku va ni musa, vunene, ku lulama, ntiyiso, xichavo, ku xixima, ku va ni vutihlamuleri ni ku ehleketelela van’wana. Ndzayo ya yona ya mahanyelo yi katsakanyiwa hi Nawu-nsinya lowu nge: “Hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina.”—Matewu 7:12.
Hi ku fambisana ni Xihlovo xa swona, swikongomiso swa mahanyelo ya Bibele swi tirha eka tiko kumbe rixaka rihi na rihi. Ebukwini leyi nge Christianity’s Contributions to Civilization, Charles D. Eldridge u ri: “Tibuku leti tsariwaka eka tiko rin’wana hakanyingi a ti tali ngopfu eka matiko man’wanyana; ti fana ni misinya leyi nga swi kotiki ku simuriwa yi ya byariwa kun’wana . . . Bibele yona a yi tano: yi byariwe emisaveni hinkwayo ehansi ka dyambu kambe yi nga lahlekeriwi ngopfu hi matimba ni ku saseka ka yona.”
Kutani, hi laha ku hlawulekeke, Bibele yi tsakeriwa emisaveni hinkwayo, ku tlula ririmi, ndhavuko ni rixaka. Mutsari un’wana wa Bibele u swi veka hi ndlela leyi: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwile hi Xikwembu, naswona ma tirha ku dyondzisa ripfumelo ni ku lulamisa swihoxo, ku ololoxa ndlela ya vutomi bya munhu ni ku n’wi letela eka mahanyelo lamanene.” (2 Timotiya 3:16, Phillips) I ntiyiso, nkarhi wun’wana swa tika ku twisisa Bibele. Eminkarhini ya khale muhlayi un’wana wa Bibele la gingiritekaka u vutisiwile loko a swi twisisa leswi a a swi hlaya. U hlamurile: “Ndzi nga swi kotisa ku yini ku swi twisisa loko ndzi nga ri na loyi a ndzi hlamuselaka xana?”—Mintirho 8:29-35.
Wanuna yoloye u pfuniwile ku twisisa Bibele. Namuntlha, mpfuno wo tano wa kumeka hi ntirho wa dyondzo ya Bibele wa Timbhoni ta Yehovha. Ana se va pfune timiliyoni ta vanhu ematikweni yo tlula 200 leswaku va kuma vutivi bya Rito ra Xikwembu. Naswona va ku rhamba na wena leswaku u tolovelana ku antswa ni Buku yoleyo yo Kwetsima hi ku endzela Holo ya Mfumo leyi nge kusuhi na wena.
Lexi tsakisaka, ku vuriwa leswaku mahanyelo lamanene “ma nga dyondziwa hi ku vona xikombiso lexinene, . . . kumbe hi ‘ku va swin’we’ ni vanhu lavanene.” Lexi i xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku u tolovelana kahle ni lava vaka kona eHolweni ya Mfumo ya ka n’wina. Ku nga ri swona leswaku Timbhoni ta Yehovha hi ntumbuluko ti antswa ku tlula vanhu van’wana, kambe ku humelela ka tona emahanyelweni ku seketela matimba ya Rito ra Xikwembu.—2 Vakorinto 4:7.
Mahanyelo ya misava ma ta hambeta ma onhaka. Bibele yi vhumbhe leswi: “Vanhu lavo biha ni vakanganyisi va ta ya emahlweni va nyanya ku biha.” (2 Timotiya 3:13) Hambi swi ri tano, a wu fanelanga ku kukuriwa hi gandlati leri ri dlayaka. Xikwembu xi lunghiselele xikongomisi lexo tshembeka, xikongomisi lexi nga riki na xihoxo. Xana u ta xi landzela?
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 8]
Bibele yi vula leswaku hi yona xikongomisi xa Muvumbi xa mahanyelo ya vanhu, “riv̌oningo” leri ri nga voningaka ndlela ya hina
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 9]
Milawu ya Bibele ya mahanyelo yi tirha eka tiko ni rixaka rihi na rihi
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 10]
“Hikokwalaho hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina.”—Matewu 7:12
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Mimpatswa leyi chavaka Xikwembu yi kume leswaku ku landzela mahanyelo ya Bibele swi ni vuyelo lebyinene evukatini bya vona