Vun’we Lebyi Hlamarisaka Misava

MISAVA yi hlamarisiwe hi ku wa ka xitshuketa ka Vukhomunisi ni ku andza lokukulu ka madzolonga ya tinxaka ka sweswinyana. Kambe, hi nkarhi lowu fanaka, timiliyoni ta vanhu eYuropa Vuxa ti hlamarisiwe hi mintirho ya vun’we ni leyi tsakisaka ya ntlawa lowu hluleke rivengo ra rixaka ni vutiko—lowu nga Timbhoni ta Yehovha.

Timbhoni ta Yehovha ti swi kotile ku hlayisa vugandzeri lebyi hlanganeke hambi loko nyimpi yi ti rhendzerile. Hi 1991, loko ntshungu wa matiko hinkwawo wa Timbhoni ta 14 684 wu hlanganile eZagreb, eCroatia, phorisa ri te: “Swi nga va swinene loko a ho kota ku vitana vahaxi va mahungu leswaku va ta va ta vona leswi humelelaka laha rivaleni ra mintlango, laha hi vonaka Vaserbia, Vacroat, Vaslovenia, Vamontegrin ni van’wana, va tshamisane hi ku rhula.”

Hi rona lembe rero le Siberia, muhlengeleti wa mahungu u vone Marhaxiya ma vukarha munhu loyi a ha ku khuvuriwaka wa rixaka ra Maburyat. Hi ku tiva leswaku vuxaka bya xiviri a byi nga tolovelekanga exikarhi ka vanhu volavo lava va hambaneke, u vutisile: “Xana mi swi kotise ku yini ku hlula swihinga leswi swa vutiko?”

Hi ximumu lexi hundzeke, Timbhoni ta Yehovha ti khome mintsombano ya 45 eYuropa Vuxa ni le Asia, laha ntsombano wa le Moscow ni wa le Kiev a wu ri wa matiko hinkwawo. Eka mintsombano ya 45 hinkwayo a ku ri ni vanhu lava tlulaka 368 000—ku tlula 112 000 a va ri le khale ka Soviet Union naswona kwalomu ka 11 000 a va ri eka madoroba-nkulu ya khale ka tiko ra Yugoslavia.

Ku nga khathariseki ku lwa loku a ku ri kona emigangeni ya tona, Timbhoni ta kwalomu ka 215 ti swi kotile ku va kona eka ntsombano wa le Belgrade, eSerbia, hi August 19 ku ya ka 22. A ku ri na vanhu va 3 241. Muviki u te: “Mintlawa leyi humaka eSarajevo na yona yi swi kotile ku ya. Va hirhe bazi, naswona vanhu va 56 va tile. Vona a va huma eLukavica, Pale, Ilidža ni le Vogošća. Nakambe ntlhanu va te va huma eBenkovac. Yinhla yin’wana leyi tsakisaka ku yi xiya hi leswaku 23 eka lava 174 lava khuvuriweke eka ntsombano wolowo a va huma eka miganga leyi nga ni nkitsikitsi.”

EMoscow Ni Le Kiev

Hi July 28, 1993 tluka ro sungula ra The New York Times a ri ri na xifaniso lexikulu xa Timbhoni ta Yehovha eMoscow, xi ri na nhlamuselo leyi nge: “Ku ntshunxiwa ka vukhongeri eRussia ku endle leswaku vanhu lava hundzukeke va khitikanela eXitediyamu xa Locomotive xa le Moscow leswaku va ta khuvuriwa hi vunyingi tanihi Timbhoni ta Yehovha.”

Times yi vikile: “Swirho leswi khavaxerisaka mihloti a swi vukarha swirho leswa ha ku khuvuriwaka. Ku hambana ni mukhuva lowu tolovelekeke le Locomotive, ku hava munhu loyi a dzahaka, ku hava munhu loyi a rhukanaka ni munhu loyi a pyopyiweke.” Ku ringana mune wa masiku Timbhoni leti humaka eRussia ni le matikweni man’wana lama tlulaka 30 ti tshame kahle ti tata rivala ra mintlango, laha nhlayo leyikulu ya lava a va ri kona a ku ri 23 743.

Ku tlhele ku va ni ntsombano lowukulu wa matiko hinkwawo wa Timbhoni ta Yehovha eKiev, ntsindza wa Ukraine. Nhlayo leyikulu ya vanhu va 64 714 a va hlengeletane eXitediyamu xa Riphabliki ku nga xin’wana xa switediyamu leswikulu swinene eYuropa Vuxa. Tluka ro sungula ra Evening Kiev ri vikile: “Timbhoni ta Yehovha . . . a to va ni vun’we hikwalaho ka tibeji ta wasi leti tsariweke ‘Dyondzo Ya Xikwembu’ ntsena, kambe ni hikwalaho ka ripfumelo ra xiviri.”

Ndlela Leyi Vun’we Byi Fikeleriwaka Ha Yona

Ndlela leyi vun’we byebyo byi kotekaka ha yona yi kombisiwe kahle hi Mbhoni leyi dyuhaleke ya le Ukraine entsombanweni wa le Kiev. U kombetele ematilweni kutani a ku, “Yehovha.” Kutani, u tshambulute mavoko ya yena a endla xirhendzevutana, kutani a tlakusa rintiho rin’we. Rungula rakwe a ri ri erivaleni: ‘Hinkwerhu hi un’we, hi hlanganile hikwalaho ka dyondzo ya le henhla ya Yehovha Xikwembu.’

Lexi tsakisaka, Encyclopœdia Britannica yi nyike xiviko hi Timbhoni ta Yehovha etikweni ra khale ka Soviet Union, yi kombisa mhaka leyi Timbhoni ti nga ni vun’we ha yona. Yi hlamuserile: “Va ti tiva tidyondzo ta vona [leti sekeriweke eBibeleni], i vahundzuri lava chivirikaka naswona va pfumelanisa vutomi bya vona hinkwabyo ni ripfumelo ra vona ra vukhongeri.” Xisweswo, xiya ndlela leyi a swi fanela ha yona, leswi nhloko-mhaka ya ntsombano wa lembe leri hundzeke wa Timbhoni ta Yehovha, a yi ku “Dyondzo Ya Xikwembu”!

Yesu Kreste, loyi a lweleke dyondzo ya Xikwembu, u kombetele eka nsinya wa nawu wa nkoka lowu vumbaka vun’we loko a khongela mayelana ni valandzeri va yena: “A hi va misava, tanihi leswi na mina ndzi nga riki wa misava.” Ina, xiyimo xa Timbhoni ta Yehovha xa vukala-tlhelo xa ti hlanganisa tanihi laha Yesu a kombeleke ha kona loko a khongela: “Leswaku hinkwavo va va un’we, ku fana ni leswi wena Tatana u nga ka mina, na mina ndzi nga ka wena, leswaku na vona va va eka hina.”—Yohane 17:16-21.

Ntokoto wa mupfhumba loyi a humaka eSpain wu kombisa ndlela leyi ku ka u nga vi xiphemu xa misava ku hlanganisaka vanhu va Xikwembu ha yona. Loko a ri karhi a ya entsombanweni eMoscow, u tshame ekusuhi ni wanuna loyi a humaka eAfghanistan loyi a hlamuseleke leswaku hambi ku ri vanhu va vukhongeri lebyi fanaka a va dlayana enyimpini ya xin’wana-manana etikweni rero. Kutani u vutisile: “Hi wihi ntlawa wa politiki lowu vukhongeri bya wena byi wu seketelaka?” Makwerhu u hlamule a ku “ku hava.” Tanihi leswi Timbhoni ta Yehovha ti nga ni vukala-tlhelo eka tipolitiki, a ti katseki enyimpini ya tinxaka, leyi vangaka ku vengana ka vanhu.

Vapfhumba lava a va huma le khale ka riphabliki ra le Soviet va titokotele hi voxe ndlela leyi nyimpi yi chavisaka ha yona. Xitimela xa vona xi hundze hi le xikarhi ka makulu ya swibalesa swa mavuthu lama lwaka. Mawaku ndlela leyi a va tsake ha yona loko va fika eKiev va hlayisekile ivi va tsakela rirhandzu ni vun’we exikarhi ka mintlawa ya tinxaka leto tala to huma ematikweni yo tala va ri erivaleni ra mintlango!

Vapfhumba vo tala va le Jarimani ni va le Russia va tlangele ngopfu leswi dyondzo ya Xikwembu yi va endleleke swona. Loko va ha ri majaha eka makume ya malembe lama hundzeke a va ringeta ku dlayana eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Kambe hi nkarhi wa ntsombano wa le Kiev, a va hlanganile evugandzerini bya ntiyiso, tanihi laha swi vonakaka ha kona eka tluka 23.

Vahlaleri A Va Hlamarile

Moscow, doroba leri nga ni vaaki va kwalomu ka nkaye wa timiliyoni, enkarhini lowu hundzeke a ri vanga na nkarhi lowunene wa ku tivana ni Timbhoni ta Yehovha. I ntiyiso, vo tala va ti twile ta ku xanisiwa ni ku khotsiwa ka tona ehansi ka Vukhomunisi. Nakambe, hi ximumu xa lembe leri hundzeke, mavandlha ya 18 ma simekiwile eMoscow kasi eKiev, ku simekiwe 13 wa wona leswaku ku amukeriwa vanhu lava engetelekaka lava vaka kona eminhlanganweni ya Timbhoni. Kambe sweswi vanhu va ndhawu yoleyo va vone makume ya magidi ya vapfhumba lava nga ni tibeji etimbaleni ta ntsombano ni le madorobeni ya vona! Vahlaleri vo tala va hlamarile.

Mukamberi-nkulu wa swa ndzilo eMoscow u te: “Ntsombano lowu wa tsakisa swinene. Swa tsakisa ku vona vanhu vo tala va tinxaka to hambana-hambana va vulavula ririmi rin’we. Ndzi hlamarisiwa hi ku basa ni ku hleleka ka vanhu va n’wina. Ndzi tirhe laha rivaleni ra mintlango malembe ya 20 naswona a ndzi si tshama ndzi vona swo fana na leswi.”

Mukongomisi un’wana wa vavalangi u te: “Hi ntolovelo loko ndzi rhangele ntlawa, ku nga twanani ka wona ku sungula ku vonaka hi ku hatlisa loko hi suka exitichini xa swihaha-mpfhuka. Leswi a swi vanga tano hi Timbhoni ta Yehovha.” Muendzi un’wana entsombanweni wa le Kiev u vule hi ku hlamala a ku: “Hakunene mi ni vun’we. Mi hambanile swonghasi ni ndlela leyi swilo swi nga xiswona ehandle ka rirhangu ra rivala leri ra mintlango!”

Loko ntsombano wa le Moscow wu sungula hi Ravumune, July 22, va vone vatirhi vo hlaya lava a va yimile ehenhla ka muako lowu akiwaka lowu nge xivandleni lexi tlakukeke lowu nge kusuhi ni xivandla xa ntsombano va tshika ntirho wa vona nkarhinyana. Handle ko kanakana a va hlamarisiwe hi mpfumawulo lowukulu wa marito ya vanhu lava tlulaka 23 000 lava a va yimbelela risimu. A va ta va va hlamale ngopfu loko a va lo twa leswaku tinsimu leti a ti yimbeleriwa kahle hi tindzimi to hambana-hambana leti tlulaka khumbe-mbirhi. Hambi ku ri Timbhoni leti feke tindleve leti a ti nga swi koti ku “yimbelela” hi marito, ti yimbelele hi mavoko hi ku tirhisa ririmi ra mavoko.

Ndhawu leyi a yi rhandziwa ya ku hlangana eka yona ni madyambu a ku ri rivala ra Red Square, lerikulu ra le Moscow, leri nga le handle ka marhangu ya Kremlin. Madyambu yo hetelela emahlweni ka leswaku ntsombano wu sungula (vanhu va kale va hangalaka loko ku be awara ya khume), madzana-dzana ya Timbhoni leti humaka eka tinxaka ni matiko yo hambana-hambana a ti ri kwalaho ti angarhana hi ntsako. Muviki wa Moscow Times u tikume a yimile a lava ku tiva. U vutisile: “Mi vamani xana?” Loko a byeriwile, u te: “A ndzi si tshama ndzi vona vanhu vo tala vo hambana-hambana va hlanganile, va tsakile hi ndlela leyi laha Red Square. Hi ntolovelo ntlawa lowukulu wo fana ni lowu loko wu ta laha, wu va wu tela ku kombisa ku vilela kumbe ku lwela swo karhi.”

Vaaki va le Moscow ni le Kiev hakunene a va tsakisiwe hi magidi-gidi ya vapfhumba lava nga ni tibeji, va xewetana hi ku tsaka, va vukarhana naswona va ringeta ku vulavurisana. N’wamabindzu loyi a humaka eIran loyi a a endzele eKiev u ye eka Mbhoni leyi humaka eUnited States ivi a ku: “Mi ni nchumu wo karhi lowu tsakisaka. A ndzi mi xiyile masiku ma nga ri mangani lama hundzeke. Ndzi lava tibuku ta n’wina ta Xinghezi leswaku ndzi ta ti hlaya.” U hlamusele leswaku loko a a nga fanelanga ku tlhelela eIran siku leri landzelaka ni mixo, a a ta ta entsombanweni.

Hinkwako eMoscow ni le Kiev—ngopfu-ngopfu eswitarateni, emitsendzeleni ni le switimeleni swa le hansi—vapfhumba va ntsombano a va ya eka vanhu va va nyika swiphephana swa Bibele ni tibroxara. Madyambu man’wana ni man’wana Timbhoni a ti voniwa ti yimile ekusuhi ni Sirha ra Lenin eRed Square ti ri karhi ti vulavurisana khwatsi naswona ti avela vanhu swiphephana. Hi xitalo nyiko a yi amukeriwa hi xihatla, hakanyingi hi ku n’wayitela lokunene. Loko vanhu va nyikiwa swiphephana eswitimeleni swa le hansi, hakanyingi a va sungula ku hlaya hi nkarhi wolowo. A swi tolovelekile ku vona vanhu va ntlhanu kumbe va tsevu etorokisini ra xitimela va hlaya swiphephana swa Bibele.

Endzhaku ko hlaya rungula, vanhu lava fambaka hi xitimela hakanyingi a va nkhensa. Wanuna un’wana la ha tiyeke u hlamusele hi Xinghezi xo tshoveka a ku: “A hi si tshama hi kuma nkarhi wo dyondza hi swilo swo tano. Ha mi khensa swinene.” Eka xiendlakalo xin’wana, jaha rin’wana ni mana wa rona a va tsakisiwe swinene hi rungula lerova va huma exitimeleni xa le hansi loko xi yima laha a ku yimile vapfhumba va ntsombano leswaku va yisa bulo emahlweni.

Kiev a yi tele hi vapfhumba va Timbhoni lava tlulaka 50 000 lava humaka ematikweni lama tlulaka 30, hinkwavo va lava tindhawu to etlela. Vo tala a va tshama etihodela, emakaya ya vanhu ni le swikolweni, kambe kwalomu ka 1 800 a va tshama ebyatsweni bya tsevu. Wansati un’wana loyi a tirhaka ku basisa rin’wana ra mabyatso wolawo u siye xiphephana lexi a xi tsalerile Timbhoni. U te: “Eka mina swi tikomba onge mi huma eka planete yin’wana. Mi sasekile swinene naswona ma twanana lerova mi tisa mikateko. Mi fanele mi ri vana va Xikwembu. Ndzi ehleketa hi leswi minkarhi hinkwayo.”

Vona ndlela leyi swi faneleke ha yona leswi Timbhoni ta Yehovha ti swi koteke ku khoma mintsombano ya tona leyikulu ni leswi vatirhela-mfumo ni vanhu va swi koteke ku vona timfanelo to tano letinene ta Vukreste ni ku tikhoma loku dzunisaka Xikwembu! Vatirhela-mfumo va kwalaho lava tirheke ni Timbhoni a va ri hava xo xi vula handle ko bumabumela ndlela leyi va humelelaka ha yona, vuswikoti bya vona, vunene ni ntirhisano lowunene ni valawuri va rivala ra mintlango ni tindzawulo tin’wana ta doroba rero.

Mutirhela-mfumo un’wana eKiev u te: “Rivala leri ra mintlango a ri si tshama ri basisiwa hi ndlela leyi ku ringana malembe ya 13.” Phorisa rin’wana ra kwalaho hi ku hlamala ri te: “Mi vanhu vo hlamarisa! Onge hi loko u ri emisaveni leyintshwa. Kahle-kahle, a ndzi swi twisisi leswaku ha yini mi xanisiwile.”

Tinhla-nkulu Ta Ntsombano

Eka Timbhoni ta le Moscow ni le Kiev, yinhla-nkulu kumbexana a ku ri ku va kona ka magidi-gidi ya vapfhumba lava humaka ematikweni man’wana yo tala, ku katsa ni swirho swa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha. Ntsako wa ku va swin’we ntsena, ku va ni vun’we evugandzerini ni vanhu vo tala va matiko man’wana yo hambana-hambana, a wu nga hlamuseleki. Loko swivulavuri swo hetelela eMoscow ni le Kiev swi vule leswaku ku nkhensa ka hina hinkwako ku ya eka Yehovha Xikwembu, loyi a endleke leswaku ntsombano lowu wu va kona, vayingiseri va yime hi milenge va sungula ku phokotela mavoko va nga yimi timinete to hlaya ku kondza xivulavuri xi ya emahlweni ni nkulumo ya xona.

Tinhla-nkulu tin’wana ta ntsombano a ku ri tinkulumo leti nyikeriweke siku na siku hi Xinghezi hi swirho swa Huvo leyi Fumaka ni swiviko swo koma leswi nyikeriweke hi vapfhumba lava humaka ematikweni yo hambana-hambana. Swiviko leswi swa Xinghezi a swi hundzuluxeriwa hi nkarhi wun’we hi tindzimi to tala. Hi xikombiso, eKiev, a swi hundzuluxeriwa hi tindzimi ta 16! Xisweswo, loko vapfhumba va tshame eka swiyenge leswi a swi lunghiseriwe ngopfu-ngopfu ntlawa wa ririmi ro karhi, a va swi kota ku yingisela xiphemu xa nongonoko hi ririmi ra ka vona.

Nakambe yinhla-nkulu yin’wana ya ntsombano a ku ri ku humesiwa ka broxara leyintshwa hi Xirhaxiya ni hi Xiukraine leyi nge Xana Xikongomelo Xa Vutomi I Yini? Lexi nga tsakeriwa ngopfu-ngopfu a ku ri ku humesiwa ka Buku Yo Letela Ya Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni hi Xirhaxiya, leyi tirhisiwaka ku hlomisa Timbhoni ta Yehovha ku nyikela mintiyiso ya Bibele hi ndlela leyi humelelaka swinene. Ku tlhele ku humesiwa Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele hi Xirhaxiya, ku nga marungula ya matimu ya Bibele lama komisiweke ni lama landzelelanaka lawa ngopfu-ngopfu ma tsaleriweke vantshwa. Ana se ku kandziyisiwe ku tlula 36 wa timiliyoni wa tikopi ta buku leyi hi tindzimi leti tlulaka 80.

Entiyisweni, nkhuvulo lowukulu wa vadyondzisiwa lavantshwa a ku ri yinhla-nkulu ya ntsombano. Ku xiyiwe leswaku vo tala eka lava khuvuriweke i vantshwa. Enhlengeletanweni ya mahungu eKiev, muyimeri wa phepha-hungu ra Osvita u vutisile: “Leswi swi xiyekeke entsombanweni wa n’wina i nhlayo leyikulu ya vantshwa. Va ni musa, va languteka naswona va ni mahanyelo lamanene. Xana mi swi endlisa ku yini? Xana mi ni milawu yo hlawuleka ya vantshwa? Ndzi tirha ni vantshwa, kutani ndzi ta tsakela ngopfu ku swi tiva.”

Hambi leswi ku tinyiketela eka Xikwembu ku faneleke ku seketeriwa hi vutivi, hayi hi ku nyanyuka, nkhuvulo wa xiviri wa ha ri xiendlakalo lexi nyanyulaka, lexi khumbaka mbilu. EMoscow, ntshungu wu suke wu yima wu phokotela mavoko hi nkarhi lowu vanhu va 1 489 lava yaka enkhuvulweni va sunguleke ku kongoma eswidziveni swinharhu swa nkhuvulo ku kondza loko hinkwavo va khuvuriwile, ku tlula awara hinkwayo.

Le Kiev, laha a ku ri na vanhu lava tlulaka 64 000 a ku veketeriwe swidziva swa tsevu emakun’wini ya tlhelo rin’we ra rivala ra mintlango. Tanihi leswi eka xidziva xin’wana ni xin’wana a ku ri ni vakhuvuri va tsevu kumbe ku tlula, nhlayo ya vanhu lava a va khuvuriwa eka timinete tin’wana ni tin’wana timbirhi a a yi ringana ni vandlha leri tolovelekeke. Hambi swi ri tano, nkhuvulo wu ye emahlweni ku tlula tiawara timbirhi! Enhlengeletanweni ya Matiko hinkwawo leyi a yi ri eNew York hi 1958 ya “Ku Rhandza Ka Xikwembu” ku khuvuriwile vanhu va 7 136. Kambe eKiev, vanhu va 7 402, lava ha ku tinyiketelaka ku va Timbhoni ta Yehovha lava humaka eUkraine ni le matikweni man’wana ya khale ka Soviet Union, va endle leswi swi va rhekhodo leyikulu ya nkhuvulo wa Vakreste. Lava khuvuriweke a ku ri vanhu lava vulavulaka Xirhaxiya lava humaka etindhawini leti Timbhoni ta Yehovha ta ha ku ntshunxiwaka eka tona endzhaku ka ku yirisiwa hi makume yo tala ya malembe!

Yinhla-nkulu ya ntsombano wa le Belgrade a ku ri ku va kona ka vapfhumba lava humaka eka tindhawu leti nga ni nyimpi, leti nga enhlomulweni. Mutirhi wa le ntsombanweni u vikile: “Hi minkarhi yo tala vapfhumba lava va kombise ku nkhensa lokukulu eka lunghelo leri va ri kumeke ro ta entsombanweni. Hambi swi ri tano, hi khutaziwe hi xiviri hina hinkwerhu lava hi swi koteke ku hlangana na vona ivi hi vona rirhandzu ra vona ni ku hisekela ka vona ntiyiso wa Bibele.”

Emintsombanweni yo tala ya “Dyondzo Ya Xikwembu” ku hlayiwe papila leri humaka eSarajevo leri khumbaka mbilu leri tsariweke lembe leri hundzeke hi xixika. Mutsari u te: “Ku titimela ku fika kwalomu ka 5 hi ku ya hi pimelo ra Fahrenheit [-15 hi ku ya hi pimelo ra Celsius]. Ndzi na nsati ni vana vambirhi va vafana naswona hi hava gezi ni tihunyi leti ringaneke . . . Ku twala ku balesela ka swibalesa leswikulu ni swibuluki. Kambe etimbilwini ta hina hi tshame hi rhurile, ni ku tsaka hikwalaho ka ntiyiso ni vuxaka bya hina lebyinene na Yehovha. . . . Hi mi kombela leswaku mi hambeta mi hi khongelela eka Yehovha leswaku a hi pfuna ku ya emahlweni ni ku tiyisela maxangu lawa hinkwawo, hi tiya eripfumelweni. Na hina ha mi khongelela!”

Xana Leswi Swi Khumba Misava Hinkwayo Hi Ndlela Yihi?

Loko Timbhoni ti langutiwa hi ku ya hi ku avana loku nga kona exikarhi ka vukhongeri bya misava, ti hambane hi ku helela na byona. Kambe ti nga khumba misava hi ndlela yihi? Mayelana ni ntsombano wa Timbhoni lowu veke kona emalembeni lama hundzeke, muhleri un’wana wa maphepha-hungu u te: “Ndzi nga vula hi ku tiyiseka leswaku loko misava hinkwayo a yi hanya hi milawu ya [Bibele] ya Timbhoni ta Yehovha a ku ta hela ku halatiwa ka ngati ni rivengo, naswona rirhandzu a ri ta fuma tanihi hosi.”

Kambe, vanhu vo tala a va si tshama va landzela dyondzo ya Xikwembu. Eka lembe xidzana ro sungula, va ale ni ku yingisela N’wana wa Xikwembu, Yesu Kreste. Kutani, xana i ku hundzeleta ku rindzela leswaku siku rin’wana hi ta vona misava leyi nga ni vun’we? Xana sweswo swi nga endlekisa ku yini?

[Bokisi leri nga eka tluka 22]

MINTSOMBANO YA LE YUROPA VUXA NI LE ASIA

Russia (mintsombano yinharhu) 32 582 2 454

Ukraine (mintsombano yimbirhi) 69 333 7 797

Kyrgyzstan (ntsombano wun’we) 5 678 604

Khale ka Yugoslavia

Croatia (ntsombano wun’we) 5 003 157

Macedonia (ntsombano wun’we) 642 27

Serbia (ntsombano wun’we) 3 241 174

Slovenia (ntsombano wun’we) 1 961 69

Hungary (mintsombano ya ntlhanu) 22 191 798

Poland (mintsombano ya 13) 152 371 4 352

Romania (mintsombano ya kaye) 36 615 2 375

Slovakia (mintsombano yimbirhi) 13 215 473

NTSENGO: 368 891 20 367

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ku tlula vanhu va 64 000 a va hlanganile eXitediyamu xa Riphabliki, eKiev

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Vanhu lava a va ri valala hi Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava lava humaka eJarimani ni le Ukraine va hlanganisiwe hi ntiyiso wa Bibele

[Swifaniso leswi nga eka tluka 24, 25]

Ku tlula vagandzeri va 23 000 a va hlanganile eXitediyamu xa Locomotive eMoscow

Vanhu va 7 402 va khuvuriwile eKiev, naswona ku khuvuriwe 1 489 eMoscow

Vapfhumba va le matikweni mambe va tisele vapfumari tithani ta swakudya

Ehenhla ni le xikarhi: Mintlawa ya tinxaka to tala ta vanhu yi hlangane hi vun’we lebyi nga ni ku rhula

Ehansi: Ku nyikela vumbhoni eRed Square

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Vapfhumba va ntsombano a va tsakile loko va kuma buku ya “Timhaka Ta Tibele” ni “Buku Yo Letela Ya Xikolo,” ni broxara leyintshwa hi ririmi ra vona