Ku Khathalela Vatswari Lava Dyuhaleke

“A NDZI tshama ndzi khomekile ni nhlikanhi, nakambe a ndzi fanele ku pfuka ni vusiku, kambe a ndzi vona ku ri lunghelo eka mina.” Leyi i ndlela leyi manana un’wana a swi hlamuselaka ha kona ku hlayisa mana wakwe la dyuhaleke. Eka wansati loyi ni van’wana vo tala, ku khathalela vatswari lava dyuhaleke i ntokoto lowunene.

Nakambe wu ya wu va ntokoto lowu tolovelekeke. Ntlawa lowu andzaka hi xihatla wa vadyuhari eUnited States, va ri i wa lava nga ni malembe ya 75 ku ya ehenhla. Hi 1900, Maamerika lawa a ma ri na malembe ya 75 kumbe ku tlula, a ma ri ehansi ka miliyoni. Hi 1980 vanhu va kwalomu ka timiliyoni ta khume a va ri ehenhla ka malembe ya 75. Vanhu lava kuleke va hanya nkarhi wo leha, naswona kwalomu ka n’we-xa-nharhu xa vona va ni malembe ya 85 kumbe ku tlula naswona va lava mpfuno wa nkarhi na nkarhi.

Hambi leswi ku khathalela munhu la nga kotiki nchumu ku nga vaka ntokoto lowu vuyerisaka, kambe minkarhi yin’wana swa tika. Loko un’wana wa vatswari va wena kumbe havambirhi va dyuhele naswona va lava nkhathalelo wa wena, u nga kuma swiyimo swin’wana swi nonon’hwa. Ku va vona va ri karhi va tsana erihanyweni swa vava hakunene. Loko u kuma mpfuno wutsongo, kumbe u nga wu kumi mpfuno nikatsongo eka swirho swin’wana swa le ndyangwini, kutani u boheka ku fa ni ntirho lowu hinkwawo u ri wexe.

U nga tlhela u tshubula ni leswaku ku nga khathariseki leswaku u nkulu ku fikela kwihi, a wu nge pfuki u titwa u ri nkulu eka vatswari va wena. Va nga tala ku ku khoma tanihi n’wana, na wena u nga ha tikuma u hlamula tanihi n’wana. Ku pfumala nseketelo wo huma eka vanghana swi nga endla ntirho wa wena wo nyikela nkhathalelo wu tika swinene.

Hambi swi ri tano, a swi laveki leswaku ntirho lowu katsekaka eku nyikeleni ka nkhathalelo, wu kavanyeta ku hlayisa vuxaka lebyikulu bya wena ni vatswari va wena. Matsalwa ma va kongomisa kahle loko ma ku, vatswatsi “a va rhange va dyondza timfanelo ta vona ta vukhongeri hi tlhelo ra ndyangu wa ka vona, va endla swin’wana ku nkhensa vatswari va vona, hikuva hi swona leswi amukelekaka emahlweni ka Xikwembu.” Kasi hi tlhelo rin’wana, ‘loyi a hlongolaka mana wa yena, i n’wana la nyumisaka ni ku khomisa tingana.’—1 Timotiya 5:4; Swivuriso 19:26.

Ku chava Xikwembu loku kombisiwaka hi ku nyikela nkhathalelo, ku nga va ntokoto lowu fuwisaka. Kambe, xo sungula, u fanele ku tiva leswaku i yini leswi kahle-kahle vatswari va wena va lavaka leswaku u va pfuna eka swona. Swihloko leswi landzelaka swi nga ku pfuna ku vona swilaveko sweswo ni ku hlangavetana na swona. Hambi leswi swihloko leswi swi langutanaka ni leswi swi nga endliwaka ekaya, ku vuriwa leswaku eka swiyimo swin’wana, hikwalaho ka vuvabyi kumbe ku dyuhala, mutswari a nga ha lava mpfuno wa vutshila, tanihi lowu kumekaka ekaya ra vadyuhari.