Langutelo Ra Bibele

Hi Kwihi Ku Dlaya Vukati Loku Xikwembu Xi Ku Vengaka?

WANSATI un’wana wa Mukreste loyi nuna wakwe a nga tshembeki u tsarile: “Swiphiqo leswi veke kona loko ndzi dlaye vukati a swi tele. Nkarhi wo endla mindzulamiso a wu olovi. A ndzi nga boheki ku lulamisa emianakanyweni ntsena, kambe ni hi tlhelo ra swa timali ni ra moya. A ndzi tivutisa loko Yehovha a ta katekisa xiboho xa mina, hi ku tiva leswaku Matsalwa ma vula leswaku u venga ku dlaya vukati. Leswi a swi endla leswaku ndzi tshama ndzi karhatekile.”

Loko vukati byi hela, swiphiqo a swi heli. Xikan’we-kan’we ku pfuleka nyangwa lowuntshwa wa swiphiqo. Mintlhaveko—ya gome, xivundza ni ku tivona nandzu—yi humelela hi xitshuketa. Mphikamakaneta yo kuma mpfumelelo wo teka vana. N’wana u rilela Manana kumbe Tatana. Swiphiqo swa timali leswi hetaka matimba. Ku ringeta ku langutana ni ku navela vuxaka lebyi pfumeleriwaka hi vukati ntsena.

Kutani ku ni langutelo ra Xikwembu leri hi faneleke ku anakanya ha rona. Bibele yi vula leswaku Xikwembu xi ‘venga ku dlaya vukati.’ (Malakiya 2:16) Xana marito lawa ma vula leswaku Xikwembu xi venga ku dlaya vukati hinkwako? Hikwalaho, xana Mukreste u fanele a titwa a ri ni nandzu loko a lava ku dlaya vukati loko munghana a nga tshembeki? Leswaku hi ta kuma tinhlamulo, a hi voneni swiyimo esikwini ra Malakiya leswi susumeteleke Xikwembu ku vula leswaku xi venga ku dlaya vukati.

“U Nga Thuki U Endla Hi Ku Kanganyisa”

Malakiya u vhumbhe endzhaku ka 443 B.C.E., kwalomu ka lembe xidzana endzhaku ka loko Vayuda va vuyile hi le vuhlongeni le Babilona. Swiyimo leswi nga tsakisiki swi ve kona le Yuda, ngopfu-ngopfu exikarhi ka vaprista. (Malakiya 2:7-9) Mikhuva yo tanihi ku hemba, vuoswi, ku kanganyisa ni ku tshikilela a yi tele exikarhi ka Vaisrayele hinkwavo. (Malakiya 3:5) Swiyimo leswi swi pfuxe ku kanakana lokukulu lerova van’wana va heta hi ku vula va ku: “A ŝi pfuni ntšhumu e ku tirela Šikwembu.”—Malakiya 3:14.

Ku onhaka ka vukhongeri ni mahanyelo esikwini ra Malakiya nakambe ku kombisiwe hi ku nga byi xiximi ngopfu vukati. Vavanuna vo tala va Vaisrayele a a va tshika vavasati va vuntshwa bya vona, kumbexana hikwalaho ka ku lava ku teka vavasati va vahedeni lava ha riki vantshwa. Altari ya Yehovha a yi tele hi mihloti ya vavasati lava tshikiweke lava teke evukwetsimiselweni ku ta rila ni ku kolola emahlweni ka Xikwembu.—Malakiya 2:13-15.

Xana Yehovha Xikwembu u titwe njhani hi ku dlaya vukati loko tano? Hi ku tirhisa Malakiya u tsundzuxile a ku: “Tiv̌oneleni e mimoyeni ya ṅwina; u nga ṭhuki u endla hi ku kanganyisa wansati wa v̌untŝha bya wena. Hikuv̌a nḍi v̌engile ku [dlaya vukati], ku v̌ula Yehova, Šikwembu ša Israel . . . Tiv̌oneleni e mimoyeni ya ṅwina, mi nga endli hi ku kanganyisa.” (Malakiya 2:15, 16) Hi ku ya hi Theological Wordbook of the Old Testament, rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku ‘ku endla hi ku kanganyisa’ ri vula “ku endla hi mano, (ku endla) hi ku nga tshembeki.” Eka Pisalema 59:5, xivumbeko xa rito leri humaka eka riendli leri fanaka xi hundzuluxeriwe va ku “timbabva.”

Hikwalaho ka vutomi byo tano, hi nga ma twisisa ku antswa marito lama nga eka Malakiya 2:16 lama nge: ‘U vengile ku dlaya vukati.’ Yehovha u venga muxaka wa ku dlaya vukati lowu katsaka ku hlongola munghana wa wena wa vukati handle ka xivangelo, leswaku u ta teka un’wana. Hi xikombiso, wanuna la endlaka vuoswi kutani a hlongola nsati wa yena la nga riki na nandzu kambe a nga swi amukeli kumbe ku n’wi sindzisa ku n’wi tshika leswaku a ta teka un’wana hakunene u ta va a kanganyisa nsati wakwe. Mano lawa lama kombisaka ku nga tshembeki eka munghana la nga riki na nandzu i xidyoho lexikulu emahlweni ka Xikwembu. Wanuna la rhandzaka nsati wakwe loko a ha ri lontshwa naswona endzhaku a n’wi hlongola, kumbexana hi ku tsakela ku teka un’wana lontshwa, hakunene i muxengi.a

Kambe, ku vuriwa yini hi munghana la nga riki na nandzu la hlawulaka ku tshika munghana la endleke vuoswi? Xana Xikwembu xa ku venga ku dlaya vukati loko tano?

Xikombiso Xa Xikwembu Hi Xoxe

Xana Xikwembu hakunene xa swi tiva leswaku swi njhani ku langutana ni xiboho xa ku tshika munghana la endleke vuoswi kumbe e-e? Hi mavulavulelo yo fanekisela, Yehovha u tivule la tekaneke ni tiko ra Israyele wa khale hikwalaho ka ntwanano wa yena na rona. (Esaya 54:1, 5, 6; 62:1-6; Yeremiya 31:31, 32) Tanihi nuna, Yehovha a a tshembekile minkarhi hinkwayo, a nga hundzukanga a rhandza matiko laman’wana. (Pisalema 147:19, 20; Amosi 3:1, 2) Kambe ku vuriwa yini hi tiko ra Israyele? Xana ri tikombe ri ri wansati wa muxaka muni?

Hi ku phindha-phindha tiko hinkwaro ri tikombe ri nga hlayisi ntwanano, eku heteleleni ri fikelele xiyimo lexi hlamuseriweke exikhongelweni lexi rhekhodiweke eka Daniyele 9:5, 6 lexi nge: “Hi dyohile, hi endlile le’ŝo homboloka: hi endle hi v̌uphukuphuku ni ku tiarisa, hi hambukile ku leriseni ka wena. Kutani a hi yingisangi v̌aprofeta, malanḍa ya wena, lav̌a nga v̌ulav̌ula hi v̌ito ra wena e ka tihosi ta hina, ni ka tinḍuna ta hina, ni ka v̌atata wa hina, ni ka v̌anhu hikwav̌o v̌a tiko.” Emahlweni ya Yehovha, ku nga tshembeki ko tano a ku fana ni loko wansati a endla vuoswi.—Yeremiya 3:1.

Endzhaku ka malembe xidzana yo tiyisela ni ku lehisa mbilu, xana Yehovha u endle yini? Hi ku teka goza ra matimba ra vuavanyisi, a tshika tinyimba ta le n’walungwini ku sungula ivi ku landzela ta le dzongeni ti ya evuhlongeni, kahle-kahle eku heteleleni Yehovha u tihambanise ni tiko leri. (Yeremiya 3:8; Daniyele 9:11, 12) Kutani hi ku ya hi xikombiso xa yena n’wini, xana Yehovha Xikwembu a nga swi venga njhani loko munghana la nga riki na nandzu a hlawula ku tshika munghana la nga tshembekangiki exibohweni xa vukati?

Vukati i lunghiselelo ro kwetsima emahlweni ka Xikwembu, naswona lava va byi nghenelaka a va fanelanga va xi tekela ehansi xiboho lexi va xi endleke. (Vaheveru 13:4) Kambe loko munghana un’wana wa vukati a nga tshembeki eka xiboho xa vukati hi ku endla ‘vuoswi,’ Xikwembu xi nyika la nga riki na nandzu lunghelo ra ku endla xiboho xo rivalela kumbe a dlaya vukati. (Matewu 19:9) Xexo i xiboho xo nonon’hwa, lexi munghana la nga riki na nandzu a faneleke ku xi endla. Loko la nga riki na nandzu a boha ku herisa vukati, a nga fanelanga a titwa a ri na nandzu loko a lava ku dlaya vukati. Tsundzuka leswaku Yehovha a nga vengi ku dlaya vukati hinkwako, kambe ku dlaya vukati loku katsaka ku hlongola munghana wa vukati loku nga riki ka matsalwa hi ku lava ku teka un’wana.b

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 29]

Historic Costume in Pictures/Dover Publications, Inc., New York