Nkhuvo Wa Sapporo Wa Gamboko Ni Ayisi

Hi muyimeri wa Xalamuka! le Japani

TIN’HWETI to leha ta xixika, Sapporo, doroba ra le Japani leri kumekaka en’walungwini, ri funengetiwa hi gamboko. Ku ringana tin’hweti ta ntlhanu ku ya eka ta tsevu ta lembe, a ku nga ri na nchumu lexi vaaki a va ta tihungasa ha xona, ku kondza loko huvo ya valawuri va doroba va kanela hi xiyimo lexi naswona va ehleketa rhengu leri: nkhuvo wa gamboko lowu kombisaka xifaniso lexikulu xa gamboko.

Hi 1950, swichudeni swa xikolo xa le henhla swi pfuniwile ku aka swifaniso swa ntsevu, leswi a swi sukela eka timitara tinharhu ku ya eka mune hi ku leha. Kwalomu ka 50 000 wa vanhu va tile va ta vona xifaniso xa “Venus de Milo” lexi endliweke hi ayisi ni gamboko ni swifaniso swin’wana. Yuki Matsuri, kumbe Nkhuvo wa Gamboko, wu sungule kahle.

Hi ku famba ka malembe, nkhuvo wu kurile wu tlhela wu duma. Lembe rin’wana ni rin’wana sweswi, vaendzi va kwalomu ka timiliyoni timbirhi, ku katsa ni vo tala lava humaka ematikweni ya le handle, va hlamarisiwa hi madzanadzana ya swifaniso swa ayisi ni gamboko. Xiendlakalo lexi hlawulekeke xa masiku ya nkombo lexi nga riki xa vukhongeri xi ve lexikulu ngopfu ku tlula swin’wana eJapani hinkwaro.

Ku Famba-famba Hi Nkarhi Wa Nkhuvo

Eka tindhawu tinharhu ta nkhuvo, Phaka ya Ōdori hi yona leyikulu. Khale ka ndhawu leyi a ku lahliwa gamboko eka yona yi hlanganisa 11 wa switarata exivindzini xa Sapporo. Laha ni le Makomanai, ekusuhi ni kwalaho, u nga vona swifaniso leswikulu leswi hlawulekeke. Vana va hlamarisiwa hi vatlangi lavakulu ku tlula mpimo lava nga le minkombisweni leyi va yi rhandzaka ya thelevhixini ni le ka tibuku ta swifaniso. Ku na Ultraman la hlamarisaka wa manguva lawa, loyi vafana vo tala va rhandzaka ku n’wi tekelela. Kambe ekusuhi ku na Chibi Maruko-chan ni vanghana vakwe, ku nga vana lava kombisiwaka eka nongonoko wa swivanhwana lowu rhandziwaka ngopfu eka thelevhixini.

Lavakulu na vona va hlamarile. Yindlu ya Opera ya le Paris, leyi endliweke hi ndlela yo hlawuleka, leyi nga ni makhumbi lama kwevetliweke hi ndlela yo saseka ni swifaniso swa swiyimbeleri elwangwini, swi koka mahlo. Ku na muako wa khale ka Yindlu ya Tihosana ya le Jarimani, lowu akiweke hi gamboko wu va ni tiphuphu leti xongisiweke hi minkovotlo. Khokholo lerikulu ra Maarabu, leri kombisaka Aladdin a tamele ‘rivoni ra masalamusi’ swa olova ku ri vona.

Swivatliwa leswi nga le Citizens Square leswi swo tala swa swona swi nga ni rungula ro hlawuleka swi vonaka swi ri switsongo loko swi ringanisiwa ni leswin’wana leswikulu ngopfu. Xivatliwa xa Brandenburg Gate i xitsundzuxo xa ku hlanganisiwa ka Jarimani ka sweswinyana. Swifaniso swin’wana swi kombisa ku khathaleriwa ka misava, vuxaka bya swivumbiwa ni ndyangu wa swona.

Emakumu ka Phaka ya Ōdori hi kuma International Square laha mintlawa leyi humaka ematikweni yo tala yi phikizanaka kona. Vavatli van’wana i vatshila lava hi ntolovelo va tirhaka hi ribye ra mavulu, mixaka yin’wana ya maribye ni swivatliwa swin’wana. Un’wana ni un’wana u nyikiwa gamboko ya timitara tinharhu leyi tiyeke ivi a nyikiwa masiku manharhu leswaku a va a hetile a ta nghenela mphikizano.

Xana swifaniso leswikulu swi endliwa hi ndlela yihi, naswona vavatli va swi kotisa ku yini ku swi endla hi maendlelo yonghasi ya vurhonwana?

Ndlela Leyi Swifaniso Swa Gamboko Swi Endliwaka Ha Yona

Ku aka xifaniso xo kula swonghasi a hi matlangwana. Eka mpfampfarhuto wun’we, ku aka ka xiviri ku nga ha teka kwalomu ka n’hweti, naswona ku lava masiku yo tlula 1 500 loko ku tirha munhu un’we. Xifaniso xin’wana lexikulu a xi fana ni Xitichi xa Flinders Street xa le Melbourne, eAustralia. Mimpimo ya xona a yi ri 35 wa timitara hi ku leha, 35 wa timitara hi ku anama na 15 wa timitara hi ku tlakukaka. Tilori leti rhwalaka ndzhwalo wa ntlhanu wa tithani, ti vuyelele ka 1 400 leswaku ti tleketla 7 000 wa tithani ta gamboko. A swi hlamarisi leswi ku sukela hi 1955 ntirho lowukulu wa ku endla swifaniso leswikulu wu endliweke hi mavuthu ya vuhlayiseki, lawa endzhaku ma hlanganeke ni vadyondzi va le ka ndzawulo ya ndzilo. A hi voneni leswaku va swi kotisa ku yini ku aka swifaniso leswikulu swonghasi hi vutlharhi.

Xo sungula, va fanele ku hlawula lexi va lavaka ku xi endla. Kutani va lava rungula ni swifaniso. Ivi va endla swifaniso swa leswi va lavaka ku swi endla, va tirhisa vumba, swikhuvutiwa kumbe swilo swin’wana, swi ya hi rungula leri va ri kumeke. Kutani, kwalomu ka n’hweti emahlweni ka nkhuvo, va hlengeleta gamboko leyi baseke ivi yi rhwariwa yi yisiwa eka ndhawu yo akela eka yona. Kwalaho ya chichiwa, yi cheriwa eka xivumbelo xo leha xa mapulanga, ivi yi gandliwa, yi cheriwa ni mati leswaku yi khomana yi tiya. Endzhaku ka sweswo va susa mapulanga, va yimisa xikefula, ivi va sungula ku kovotla hi nkhinkhi.

Hakanyingi va tirha ni vusiku loko ku ri ni xirhami lexi nga ni gwitsi, vavatli lava nga ni vutshila va tirhisa swihloka ni mafoxolo loko va ha sungula ntirho ni swikhwayo swa maxongiselo ya kona.

Vanhu ni mintlawa leyitsongo va nga ha wu nghenela ntlango lowu. Kwalomu ka n’we-xa-nharhu xa madzana ya lava kombeleke ku nghenela mphikizano va nyikiwa swiletelo hi ntlawa lowu hlawulekeke wa vatshila. Mukomberi un’wana ni un’wana u nyikiwa ribye ra gamboko ra mivamba ya timitara timbirhi, ivi a nyikiwa ntlhanu wa masiku ku heta xifaniso xakwe.

Leswi Tsakisaka Ngopfu

Swifaniso swa ayisi leswi vatliweke na swona swi engetela nsaseko wun’wana wa mivala yo vavamela enkhubyeni. Hi xitalo leswi swi endliwa hi swirho swa Nhlangano wa Vakovotli va Ayisi. Hi ntolovelo lava kombisaka tinyiko ta vona eswivandleni swa mintlango i vasweki va le tihodela leti dumeke. Va swi rhandza ku ya eka Sapporo, naswona vuyelo byi va lebyi tsakisaka.

Ku yimbelela ni minkombiso, na swona swi endla ku tsakisa ka nkhuvo ku va ku kulu. Ku na mimphikizano, tibende leti chachulaka, ncino, ntshwiririko wa le gambokweni lowu fambisanaka ni ku thamuka ni swin’wana swo tala. Vana va tlhela va tsakisiwa hi ku tshwiririka entshwiririkweni lowu wu endleriweke ku va tsakisa naswona wu endliwe eswifanisweni.

Nkarhi wa ni vusiku hi wona nkarhi lowunene wa ku vona nkhuvo. Magidi-gidi ya timboninyana to basa leti hayekiweke eka marhavi lama hwahlekeke ya misinya etiphakini, kun’we ni timboni to tala ta mivalavala leti kombisaka ku vangama ka swifaniso, swi endla ku vonakala ni muvala wo xonga etikweni leri sasekeke hi xixika. Loko se u vone nkhuvo lowu, u ta tsakisiwa hi miehleketo ya ku tumbuluxa leyi vanhu va nyikiweke yona hi Xikwembu, ni swilo leswi nga endliwaka hi mavoko ya vutshila.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 14]

Swifaniso leswikulu ku fana ni leswi swi nga laha hansi swi nga ha va mpimo wa 35 wa timitara hi ku anama na 15 wa timitara hi ku leha, leswi lavaka kwalomu ka 7 000 wa tithani ta gamboko ku swi endla