Langutela Ra Bibele

“Swibya Leswi Nga Tiyangiki”—Xana I Ndzhukano Eka Vavasati?

“HA YINI VAVASATI VA KARIWA HI KU YA HI RIMBEWU EMATSHAN’WINI YA NTOKOTO WA VONA, VUSWIKOTI NI VUTLHARHI?”—BETTY A.

“VAVASATI VA SOHOLOTIWE MIANAKANYO LESWAKU VA TITEKA ONGE I SWIVUMBIWA LESWI NGA EHANSINYANA.”—LYNN H.

XANA xiga xa Bibele lexi nge “swibya leswi nga tiyangiki” xi tsongahata vavasati? Ndzimana ya Bibele leyi ku vulavuriwaka ha yona i 1 Petro 3:7, leyi nge: “Hi mukhuva wolowo, na n’wina vavanuna, hanyisanani ni vasati va n’wina hi ku twelelana, hikuva va fana ni swibya leswi nga tiyangiki, naswona mi va xixima, hikuva va ta dya ndzhaka ya tintswalo ni vutomi swin’we na n’wina. Va xiximeni leswaku mikhongelo ya n’wina yi ta kala yi nga siveriwi.”

Loko Petro a tsalela Vakreste-kulobye marito lawa, vavasati a va nyikiwa timfanelo ti nga ri tingana, ku nga ri eka vahedeni va khale ntsena kambe ni le xikarhi ka Vayuda lava xandzukeke. Xana Petro ni Vakreste vo sungula a va seketela langutelo leri a ri dumile hi nkarhi wolowo emhakeni ya vavasati?

Xana I Swibya Leswi Nga Tiyangiki?

Xana vahlayi va marito ya Petro va lembe-xidzana ro sungula a va ta xi twisisa hi ndlela yihi xiga lexi nge “swibya leswi nga tiyangiki”? Rito ra Xigriki leri vulaka xibya (skeuʹos) ri tirhisiwe minkarhi yo tala eMatsalweni ya Xigriki naswona ri vula swikhomelo, swivekelo, switirho ni swingolongondzwana swo hambana-hambana. Loko a vitana vavasati “swibya leswi nga tiyangiki,” Petro a a nga tsan’wi vavasati, hikuva xiga a xi kombisa leswaku vavanuna na vona a va ri swibya leswi nga tiyangiki kahle. Tindzimana tin’wana ta Bibele ti tirhisa xivumbeko lexi fanaka loko ti vulavula hi vavasati ni vavanuna, tanihi “timbita ta vumba” (2 Vakorinto 4:7) na “swibya leswi a swi vumberiwile ku tsetseleriwa” (Varhoma 9:23). I ntiyiso, Petro u kombisa vavasati tanihi lava “nga tiyangiki” loko va ringanisiwa ni vavanuna. Kambe Varhoma 5:6 yi tirhisa rito “tsanile” eka vanhu hinkwavo—va xinuna ni va xisati. Hikwalaho, Vakreste vo sungula a va nga ta teka xiga lexi nge “swibya leswi nga tiyangiki” tanihi ndzhukano eka vavasati.

Ku ri na sweswo, marito ya Petro ma fanele ma xiyiwe tanihi lama tlakusaka xikhundla xa vavasati. Enkarhini wa Petro vavasati a va xiximiwa switsongo ngopfu. Hi laha Xikwembu xi swi voneke ha kona khale, hakanyingi vavanuna va fuma vavasati va vona ni ku va ba, va va xanisa hi tlhelo ra rimbewu ni le mintlhavekweni. (Genesa 3:16) Xisweswo, xitsundzuxo xa Petro lexi yaka eka vavanuna va Vakreste, entiyisweni a xi vula leswi: Mi nga ma tirhisi hi ndlela yo biha matimba lawa vanhu va misava va ma nyikeke vavanuna.

A hi kambisiseni swinene rito “tiyangiki.” Petro eka ndzimana leyi, a a vulavula hi swihlawulekisi swa miri ku nga ri swa mintlhaveko. Vavanuna i swibye leswi nga tiyanyana; hi xiringaniso, vavasati i swibye leswi nga tiyangiki. Hi ndlela yihi? Swivumbeko swa vavanuna swa marhambu ni misiha hakanyingi swi hi ndlela leyi endlaka leswaku va va ni matimba lama engetelekeke. Hambi swi ri tano, a ku na lexi kombisaka leswaku Petro a a endla ndzinganiso wa matimba ya ku tikhoma, vumoya, kumbe mianakanyo. Entiyisweni, mayelana ni leswi mintlhaveko ya vona yi endlaka swona eka swiyimo swo karhi, vavasati swi nga antswa va vitaniwa lava hambaneke ni vavanuna, ku nga ri leswaku a va tiyanga kumbe a va na matimba. Bibele yi hlamusela xihlawulekisi xa matimba ya mahanyelo, ku tiyisela, ni vutlharhi bya vavasati lava a va landzela ndlela ya Xikwembu—vo kota Sara, Debora, Ruti, na Estere, loko hi boxa va nga ri vangani. Vavanuna lava titsongahataka a va na xiphiqo ku amukela leswaku vavasati va nga ha va va tlharihe ku tlula vona.

Kambe, van’wana va anakanya leswaku ku va vavasati va vitaniwa lava “nga tiyangiki” swi kombisa leswaku i vanhu lava nga ehansinyana. Kambe xiya xikombiso lexi. Munhu u na swibye swimbirhi leswi a swi tirhisaka. Lexin’wana xi tiyile, lexin’wana a xi fiki ka lexin’wana hi ku tiya. Xana xibye lexin’wana hi ndlela yo karhi xi tekiwa xi nga ri xa nkoka ngopfu hikuva a xi tiyanga ku fana ni lexin’wana? Entiyisweni, lexi nga tiyangiki ngopfu hakanyingi xi khomiwa hi vukheta ni ku xiximiwa ku tlula lexo tiya. Hikwalaho, xana wansati a hi wa nkoka ngopfu hikwalaho ka leswi a nga ni matimba lamatsongo eka ya wanuna? Nikatsongo! Petro u tirhisa xiga “swibya leswi nga tiyangiki,” ku nga ri ku tsongahata vavasati, kambe u khutaza leswaku va xiximiwa.

“‘Hi Mukhuva Wolowo’ . . . Hi Ku Twelelana”

Petro u khutaze vavanuna leswaku ‘hi mukhuva wolowo va hanyisana ni vasati va vona hi ku twelelana.’ “Hi mukhuva wolowo” wa mani? Eka tindzimana leti hundzeke Petro a a vulavula hi nkhathalelo wa rirhandzu wa Kreste eka valandzeri vakwe, naswona u letele vavanuna ku khathalela vavasati va vona “hi mukhuva wolowo.” (1 Petro 2:21-25; 3:7, ringanisa NW.) Minkarhi hinkwayo Kreste a a veka vuhlayiseki ni swilaveko swa vadyondzisiwa vakwe emahlweni ka leswi yena a swi navelaka ni leswi a swi lavaka. A a khumbeka hi vuhlayiseki bya vona bya moya ni bya miri, naswona a a va anakanyela ku tsandzeka ka vona. Vavanuna va fanele va tekelela xikombiso xa Kreste xa rirhandzu, xa ku hanyisana ni vasati va vona “hi mukhuva wolowo.”

Vukati lebyi fambaka kahle a byo tiendlekela. Havambirhi wanuna ni wansati va fanele va tiva ndlela leyi va nga hoxaka xandla ha yona leswaku vukati byi humelela. Hikwalaho, xitsundzuxo xa Petro i xa leswaku vavanuna va hambeta va hanyisana ni vasati va vona “hi ku twelelana.” Vavanuna va fanele va dyondza ndlela leyi Yehovha ni N’wana wakwe, Yesu Kreste, va khomeke vavasati ha yona. Va fanele va tiva ndlela leyi Xikwembu xi lavaka leswaku va khoma vavasati va vona ha yona.

Ku engetela kwalaho, vavanuna va fanele va tiva vavasati va vona kahle—mintlhaveko ya vona, matimba, ku tsandzeka, leswi va swi lavaka, ni leswi va nga swi laviki. Va fanele va tiva ndlela leyi va nga xiximaka vutlharhi, ntokoto ni xindzhuti xa vona. Bibele yi ri: “N’wina vavanuna, rhandzani vasati va n’wina kukota leswi Kriste na yena a nga rhandza [vandlha, NW] kutani ú nyiketile vutomi bya yena hikwalaho ka [r]ona. Hi mukhuva wolowo vavanuna na vona va fanele ku rhandza vasati va vona, hilaha va rhandzaka miri wa vona hakona. Loyi a rhandzaka nsati wa yena, wa tirhandza, hikuva a ku si tshama ku va ni munhu la vengaka nyama ya yena, kambe wa yi fihluta wa yi kufumeta.”—Vaefesa 5:25, 28, 29.

Mi Va Xixima

Loko Petro a vulavula hi vavasati tanihi “swibya leswi nga tiyangiki,” u tlhele a vula leswaku vavanuna va fanele va “va xixima.” Hi Xigriki riviti, ti·meʹ ri ni mongo wa xichavo, xindzhuti, nkoka, risima. Hi marito man’wana, ku xixima a hi xiendlo xa ku tsetselela ntsena kambe i ku xiya leswi swi va fanelaka. Pawulo u letele Vakreste hinkwavo, vavanuna ni vavasati, hi ndlela leyi: “Mi rhandzana tanihi vamakwavo, mi tlula van’wana hi ku kombana xichavo.”—Varhoma 12:10.

Hakunene Yehovha Xikwembu a nga xiyi vavasati tanihi swilo swo khavisa ntsena. EIsrayele, milawu ya Xikwembu a yi tirha hi ndlela leyi fanaka eka vavasati ni vavanuna lava a va ri ni nandzu wa vuoswi, wa ku etlela ni xaka, wa ku etlela ni xiharhi, ni swidyoho swin’wana. (Levhitika 18:6-17, 23, 29; 20:10-12) Vavasati na vona a va katsiwa eka Tisavata, milawu leyi lawulaka Vanaziri, minkhuvo, ni le malunghiselelweni man’wana ya Nawu. (Eksoda 20:10; Tinhlayo 6:2; Deteronoma 12:18; 16:11, 14) Manana, xikan’we na tatana, a va fanele ku xiximiwa ni ku yingisiwa.—Levhitika 19:3; 20:9; Deteronoma 5:16; 27:16; Swivuriso 1:8.

Tindzimana 10 ku ya ka 31 ta Swivuriso ndzima 31 (NW) ti dzunisa “wansati wa migingiriko” hikwalaho ka ku tshembeka, ku gingiriteka, ni vutlharhi byakwe eku khathaleleni ka vutihlamuleri byakwe byo tala. A a xiyiwa swinene eka xiphemu xakwe xa ku fambisa timhaka ta ndyangu, xikan’we ni timhaka tin’wana ta mali. Vona ndlela leyi leswi swi hambaneke swonghasi ha yona ni langutelo ra vavanuna van’wana lava anakanyaka leswaku vavasati vo va swilo swo khavisa ntsena! Endzhakunyana, evandlheni ra Vukreste ro sungula, vavasati va nyikiwe moya lowo kwetsima tanihi timbhoni ta Kreste. (Mintirho 1:14, 15; 2:3, 4; ringanisa Yuwele 2:28, 29.) Xisweswo, vavasati van’wana va hlawuriwe leswaku va va vaavanyisi va vavanuna, vavasati, hambi ku ri tintsumi. (1 Vakorinto 6:2, 3) I ntiyiso, vavasati a va nga fanelanga va dyondzisa enhlengeletanweni ya vandlha; hambi swi ri tano, a ku ri ni swiyimo laha vavasati va Vakreste a va khongela kumbe ku profeta. A va averiwe ku va vadyondzisi va vavasati lavatsongo, vana, ni lava va nga ehandle ka vandlha.—Matewu 24:14; 1 Vakorinto 11:3-6; Tito 2:3-5; ringanisa Pisalema 68:11.

Xikombiso xin’wana lexinene xa leswi Petro a a swi anakanyile loko a vula leswaku va xiximiwa xi kumeka eka 2 Petro 1:17. Kwalaho hi hlaya leswaku Yehovha u xixime Yesu hi ku boxa ku n’wi amukela ka yena emahlweni ka van’wana hi ku vula leswi: “Loyi i N’wananga, loyi ndzi n’wi rhandzaka ni ku n’wi tsakela.” Hi ku fanana, wanuna u fanele ku kombisa leswaku u xixima nsati wakwe hi swiendlo, erivaleni ni le xihundleni.

Vadya-ndzhaka Va Vutomi

Ematin’wini hinkwawo, hakanyingi vavanuna a va languta vavasati tanihi lava nga faneriwiki ngopfu hi ku xiximiwa kumbe ku fundzhiwa—tanihi nandza, kumbe xitirho ntsena xo tsakisa vavanuna. Dyondzo ya Vukreste ya ku fundzha vavasati, ya va tlakusa, leswaku va xiximiwa hi mpimo wa le henhla. Barnes’ Notes on the New Testament yi vula leswaku xikhutazo xa Petro “xi ni ntiyiso wa nkoka swinene mayelana ni va rimbewu ra xisati. Emafambiselweni hinkwawo ya vukhongeri handle ka fambiselo ra Vukreste, vavasati va langutiwe tanihi lava nga ehansi ka vavanuna. Vukreste byi dyondzisa leswaku . . . u ni mfanelo yo va ni mintshembo ni ku amukela switshembiso hinkwaswo leswi vukhongeri byi swi nyikelaka. . . . Ntiyiso lowu wu ri woxe wu fanele wu tlakusa va rimbewu ra xisati hinkwako leswaku va nga tsongahatiwi, ni ku hunguta hafu ya swiphiqo swa vanhu.”

Tanihi leswi Kreste a nga n’wini wa vavanuna ni vavasati, ku ni xivangelo xa nkoka xa leswaku vavanuna va rhandza vasati va vona tanihi nhundzu ya Kreste. Endzhakunyana ko vula leswaku vavasati i “swibya leswi nga tiyangiki,” marito ya Petro ya ya emahlweni: “Hikuva va ta dya ndzhaka ya tintswalo ni vutomi swin’we na n’wina. Va xiximeni leswaku mikhongelo ya n’wina yi ta kala yi nga siveriwi.” (1 Petro 3:7b) Petro u kombise leswaku loko wanuna a khoma nsati wakwe hi tihanyi swi nga onha vuxaka bya wanuna ni Xikwembu, swi sivela swikhongelo swa yena.

Entiyisweni xiga lexi nge “swibya leswi nga tiyangiki” a xi endleriwanga ku rhukana vavasati nikatsongo. Hambi leswi Yehovha a vekeke vavasati tanihi tinhloko ta mindyangu, a nga va pfumeleli vavanuna leswaku va khoma vavasati hi ndlela yo biha. Ematshan’wini ya sweswo, u lerisa leswaku wanuna, hi ku twela wansati, u fanele a n’wi khathalela ni ku n’wi xixima.

Bibele yi lerisa vavanuna hinkwavo lava tekeke ni lava nga tekangiki leswaku va xixima vavasati, va nga va khomi tanihi vanhu lava nga ehansinyana. Vavanuna ni vavasati lava gandzelaka Xikwembu hi ku hiseka ni lava fundzhanaka va ta kuma mikateko leyikulu swinene leyi humaka evokweni ra Xikwembu.—Ringanisa 1 Vakorinto 7:16.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 27]

Miss G. E. K. / Artist: Alice D. Kellogg 1862-1900

Courtesy of Joanne W. Bowie