A Hi Yi Seketelanga Nyimpi Ya Hitler
HI KU VULA KA FRANZ WOHLFAHRT
TATA wa mina Gregor Wohlfahrt, u tirhe evuthwini ra le Austria hi nkarhi wa Nyimpi yo Sungula ya Misava (1914 ku ya eka 1918) naswona a va lwa na Italy. Havumbirhi, Vaaustria ni Mantariyana ya madzana ya magidi va dlayiwile. Ku chavisa ka leswi humeleleke ku cince langutelo ra Tatana hi ku helela hi tlhelo ra vukhongeri ni nyimpi.
Tatana u vone vaprista va le Austria va katekisa masocha, naswona u twe leswaku vaprista va Mantariyana na vona a va endla leswi fanaka. Kutani u vutise a ku: “Ha yini masocha ya Khatoliki ma lerisiwa ku ya dlaya Makhatoliki man’wana? Xana Vakreste van’wana va fanele va lwa ni van’wana?” Vaprista a va nga ri na tona tinhlamulo leti enerisaka.
Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Tatana
Endzhaku ka nyimpi Tatana u catile ivi a ya tshama etintshaveni ta le Austria ekusuhi na mindzilakano ya Italy na Yugoslav. Ndzi velekiwe kwalaho hi 1920, ndzi ri mativula eka vana va tsevu. Loko ndzi ri na malembe ya tsevu, hi rhurhe ku ringana tikhilomitara to hlayanyana hi ya evuxeni bya xidorobana xa St. Martin ekusuhi na xidorobana lexi endzeriwaka ngopfu xa Pörtschach.
Loko ha ha tshama kwalaho, vatirheli va Timbhoni ta Yehovha (lava hi nkarhi wolowo a va vitaniwa Swichudeni swa Bibele) va endzele vatswari va mina. Hi 1929 va siye xibukwana lexi nge Prosperity Sure, lexi hlamuleke swivutiso swo tala swa Tatana. Xi kombise hi Bibele leswaku misava a yi lawuriwa hi mufumi la nga vonakiki la vitaniwaka Diyavulosi na Sathana. (Yohane 12:31; 2 Vakorinto 4:4; Nhlavutelo 12:9) Nkucetelo wakwe eka vukhongeri, tipolitiki ni le mabindzwini ya misava, hi wona xivangelo xa makhombo lawa Tatana a ma voneke eNyimpini yo Sungula ya Misava. Eku heteleleni, Tatana u kume tinhlamulo leti a ti lava.
Vutirheli Bya Ku Hiseka
Tatana u ode tibuku eWatch Tower Bible and Tract Society ivi a sungula ku ti hangalasa emaxakeni ya yena, endzhaku ka sweswo a ti hangalasa hi yindlu na yindlu. Hans Stossier, jaha ra malembe ya 20 leri nga muakelani wakwe, hi ku hatlisa ri n’wi joyinile evutirhelini bya yindlu na yindlu. Endzhakunyana, ntlhanu wa maxaka ya hina na wona ma ve Timbhoni—Franz makwavo wa Tatana, nsati wakwe Anna, endzhaku n’wana wa vona Anton, hahani Maria ni nuna wakwe Hermann.
Leswi swi tise ntlhontlho lowukulu exidorobanini xa hina xa St. Martin. Exikolweni xichudeni xin’wana xi vutise mudyondzisi un’wana wa Mukhatoliki xi ku, “Muprista Loigge, xana i mani Yehovha, xikwembu lexintshwa lexi Wohlfahrt a xi gandzelaka?”
Muprista u hlamule a ku: “E-e, vana, lexi a hi xikwembu lexintshwa. Yehovha i Tata wa Yesu Kreste. Loko va hangalasa rungula leri hikwalaho ko susumetiwa hi ku rhandza Xikwembu xexo, swi kahle ngopfu.”
Ndzi tsundzuka tatana, ko tala a a huma ekaya hi awara ya 1:00 ni mixo, a rhwale tibuku ta Bibele ni sangweji. Endzhaku ka tiawara ta tsevu kumbe ta nkombo, a a va a fikile emakun’wini ya nsimu yakwe yo chumayela eka yona ekusuhi na ndzilakana wa Italy. A ndzi famba na yena emaendzweni yo koma.
Ku nga khathariseki vutirheli byakwe bya le rivaleni, Tatana a nga swi honisanga swilaveko swa ndyangu wakwe swa moya. Loko ndzi ri na malembe ya kwalomu ka khume, u sungule dyondzo ya vhiki na vhiki ya Bibele na hina hi vutsevu bya hina, a tirhisa buku leyi nge The Harp of God. Minkarhi yin’wana yindlu ya ka hina a yi tala hi vaakelani lava tsakelaka ni maxaka. Hi ku hatlisa ku ve ni vandla ra vahuweleri va Mfumo va 26 exidorobanini xa ka hina.
Hitler A Sungula Ku Fuma
Hitler u sungule ku fuma eJarimani hi 1933, naswona ku xanisiwa ka Timbhoni ta Yehovha ku engetelekile hi ku hatlisa endzhakunyana ka sweswo. Hi 1937, Tatana u ye entsombanweni ePrague, le Czechoslovakia. Lava a va ri entsombanweni va tsundzuxiwile hi miringo leyi a yi ta, kutani loko Tatana a vuya u hi kombele hinkwerhu ka hina leswaku hi lunghekela nxaniso.
Hi nkarhi lowu fanaka, loko ndzi ri na 16 wa malembe, ndzi sungule ku dyondza ku penda. A ndzi tshama na mapendana la nga ni ntokoto naswona ndzi ye exikolweni lexi a xi dyondzisa ntirho. Muprista la kuleke la balekeke eJarimani, a balekela mfumo wa Manazi a fambisa dyondzo ya vukhongeri exikolweni. Loko swichudeni swi n’wi xeweta swi ku “Heil Hitler!” a a tikomba a nga swi tsakeli ivi a vutisa a ku: “Xana ku humelele yini hi ripfumelo ra hina?”
Ndzi tirhise nkarhi wolowo ivi ndzi vutisa leswaku ha yini Makhatoliki ma tirhisa swithopo swo tanihi “Muchaviseki” na “Tatana wo Kwetsima,” kasi Yesu u vule leswaku valandzeri vakwe hinkwavo i vamakwavo. (Matewu 23:8-10) Muprista u pfumerile leswaku ku endla tano a swi hoxile ni leswaku na yena a ri ekhombyeni hikwalaho ko ala ku korhamisa nhloko emahlweni ka bixopo a ntswontswa xandla xakwe. Kutani ndzi vutise ndzi ku: “Ku vuriwa yini hi ku dlaya Makhatoliki-kuloni, loku katekisiwaka hi Kereke?”
Muprista u te: “Lowu i nandzu lowukulu! A swi fanelanga swi humelela nakambe. Hi Vakreste naswona Kereke a yi fanelanga yi nghenelela enyimpini.”
Hi March 12, 1938, mavuthu ya Hitler ma nghene hi nkani eAustria ivi hi ku hatlisa ma ri endla xiphemu xa Jarimani. Hi ku hatlisa tikereke ti n’wi seketerile. Kahle-kahle, ku nga si hela vhiki, vabixopo hinkwavo va le Austria hi vutsevu bya vona ku katsa na khadinali Theodore Innitzer, va sayine “xihlambanyo xin’we” lexi eka xona va vuleke leswaku eka minhlawulo leyi taka, “swa boha naswona i ntirho wa mani na mani loyi a nga Mujarimani, leswaku hina Vabixopo hi hlawula Mfumo wa le Jarimani.” Ku ve ni nhlengeletano leyikulu eVienna laha Khadinali Innitzer a ri exikarhi ka lavo sungula ku xeweta Hitler hi saluti ya Vunazi. Khadinali u lerise tikereke hinkwato ta le Austria leswaku ti dzima mujeko wa swastika, ti ba tinsimbi ta tona ivi ti khongelela mufumi wa Vunazi.
Hi xitshuketa xiyimo xa tipolitiki xi cincile eAustria. Masocha ya le xihundleni ya manazi lawa a ma ambale yunifomo ya xitshopana leyi a yi ri ni xigandlu xa swastika ma lo humelele, ku fana na tinyoxi. Muprista la vuleke leswaku Kereke a yi fanelanga yi nghenela nyimpi hi wun’wana wa vaprista va nga ri vangani lava aleke ku vula leswaku, “Heil Hitler!” Vhiki leri tlhandlamaka muprista lontshwa u n’wi tekele xikhundla. Leswi muprista lontshwa a swi endleke ro sungula loko a nghena etlilasini a ku ri ku ba hansi hi xirhendze, a tlakula voko rakwe a saluta, ivi a ku: “Heil Hitler!”
Ntshikilelo Lowu A Ndzi Fanele Ndzi Langutana Na Wona
Un’wana ni un’wana a a langutane ni ntshikilelo wa Vunazi. Loko ndzi xeweta ndzi ku “Guten Tag” (A vuxeni) ematshan’weni ya ku vula leswaku “Heil Hitler,” vanhu a va hlundzuka. Ndzi potiwe minkarhi ya kwalomu ka 12 eka Magestapo. Masocha yo tala ya manazi ma tshame ma chavisa mapendana lonkulu loyi a ndzi tshama na yena leswaku loko ndzi nga saluti ni ku joyina vandla ra Vantshwa va Hitler, ndzi ta rhumeriwa ekampeni ya nxaniso. Mapendana, loyi a a ri museketeri wa Manazi, u va kombele leswaku va ndzi lehisela mbilu tanihi leswi a tiyiseka leswaku eku heteleleni ndzi ta cinca. U vule leswaku a nga lavi leswaku ndzi n’wi lahlekela hikuva a ndzi ri mutirhi lonene.
Hikwalaho ka ku hlula ka Manazi, ku ve ni ku macha lokukulu loku yeke emahlweni ku fikela ni vusiku, naswona vanhu va ri karhi va huwelela marito ya ku tidzunisa hi ku tsaka. Siku rin’wana ni rin’wana swiya-ni-moya a swi ri karhi swi haxa tinkulumo ta Hitler, Goebbels ni van’wana. Ku titsongahata ka Kereke ya Khatoliki eka Hitler ku ye ku dzima timitsu, vaprista va ri karhi va khongelela Hitler ni ku n’wi katekisa.
Tatana u ndzi tsundzuxe hi xilaveko xa ku yima ndzi tiyile ni ku nyiketela vutomi bya mina eka Yehovha ni ku khuvuriwa. U tlhele a ndzi byela hi Maria Stossier, makwavo wa xisati lontsongo wa muakelani wa hina Hans, loyi a yimeleke ntiyiso wa Bibele. Mina na Maria hi twanane leswaku hi ta cata, naswona Tatana u ndzi khongotele leswaku ndzi va xikhutazo eka vumoya bya yena. Mina na Maria hi khuvuriwe hi August 1939 hi buti wa yena Hans.
Xikombiso Lexinene Xa Tatana Xa Vutshembeki
Siku leri landzelaka Tatana u rhambiwe ku ya tirha evusocheni. Hambi leswi rihanyo rakwe leri nga nyawuriki, leri vangeriweke hi Nyimpi yo Sungula ya Misava a ri ta va ri endle leswaku a nga yi a ya tirha kona, kambe Tatana u byele vanhu lava a va n’wi vutisa leswaku tanihi Mukreste a nge he tlheli a nghenela nyimpi ku fana ni laha a endleke ha kona loko a ha ri Mukhatoliki. Hikwalaho ka ku angula kakwe u khomiwile leswaku a ya tengisiwa.
Endzhaku ka vhiki rin’we loko Jarimani ri hlasela Poland, leswi sunguleke Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, u yisiwe eVienna. Loko a ha khotsiwile kwalaho, ndhuna ya muganga wa ka hina yi tsale papila yi vula leswaku Tatana hi yena a endleke leswaku Timbhoni tin’wana ti ala ku seketela Hitler ni leswaku Tatana u fanele a dlayiwa. Hikokwalaho, Tatana u rhumeriwe eBerlin laha endzhakunyana a nga avanyiseriwa rifu. Naswona a a tshama a bohiwe hi tipecani nhlikanhi ni vusiku ekhotsweni ra le Moabit.
Hi nkarhi wolowo ndzi tsalele Tatana papila leri a ri yimela ndyangu hinkwawo, leswaku hi tiyimisele ku landzela xikombiso xa yena lexinene xa ku tshembeka. Hi ntolovelo Tatana a nga ri munhu la lawuriwaka hi mintlhaveko, kambe hi yi vonile ndlela leyi a titweke ha yona loko hi amukela papila rakwe ro hetelela leri a a ri tshoneriwe hi mihloti. A a tsakile hi leswi a hi twisisa xiyimo xa yena. U hi rhumelele marito ya xikhutazo, a boxa un’wana ni un’wana wa hina hi vito naswona a hi khongotela leswaku hi tshama hi tshembekile. Ntshembo wakwe wa ku pfuxiwa ka vafi a wu tiyile.
Handle ka Tatana, kwalomu ka makume-mbirhi mune wa Timbhoni tin’wana a ti pfaleriwile ekhotsweni ra le Moabit. Vatirhela-mfumo va Hitler lava nga le swiyin’weni swa le henhla va ringete ku va sindzisa leswaku va lan’wa ripfumelo ra vona kambe va tsandzeka. Hi December 1939, Timbhoni ta 25 ti dlayiwile. Loko Manana a twa hi ta ku dlawa ka Tatana, u phofule ndlela leyi a a nkhensa Yehovha tanihi hi leswi A nyikeke Tatana matimba ya ku tshama a tshembekile ku fikela eku feni.
Ku Ringiwa Ka Mina Ku Sungula
Endzhakunyana ka mavhiki ma nga ri mangani, ndzi vitaniwile leswaku ndzi ya tirha, kambe ndzi swi vone hi xihatla leswaku ntirho wa kona a ku ri ku dyondzela nyimpi. Ndzi hlamusele leswaku a ndzi nge tirhi evusocheni kambe ndzi ta endla ntirho wun’wana. Hambi swi ri tano, loko ndzi ala ku yimbelela tinsimu ta Vunazi ta nyimpi, vakongomisi va pfimbe chelele.
Mixo lowu landzelaka ndzi humelele ndzi ambale tinguvu ta mina ematshan’weni ya yunifomo ya vusocha leyi hi nyikiweke yona. Ndhuna ya kona yi vule leswaku a ku na lexi yi nga xi endlaka handle ka ku ndzi hoxa ekhotsweni ra munyama. Kwalaho a ndzi hanya hi xinkwa na mati. Endzhakunyana ndzi byeriwe leswaku ku ta va na nkhuvo wa ku losa mujeko, na swona ndzi byeriwe leswaku loko ndzo ala ku hlanganyela ndzi ta baleseriwa.
Endhawini ya ku titoloveta eka yona a ku ri na 300 wa vanhu lava ha ku joyinaka ku katsa ni tindhuna ta nyimpi. Ndzi lerisiwe ku famba etlhelo ka tindhuna ta nyimpi ni mujeko wa swastika, ni ku losa Hitler. Hi ku tiyisiwa emoyeni hi mhaka ya Bibele ya Vaheveru vanharhu, ndzi te, “Guten Tag” (A vuxeni), loko ndzi ri karhi ndzi hundza. (Daniyele 3:1-30) Ndzi lerisiwe ku tlhela ndzi macha ndzi hundza. Sweswi a ndzi vulanga nchumu, ndzi lo n’wayitela ntsena.
Loko vakongomisi va mune va ndzi yisa ekhotsweni ra le munyameni, va vule leswaku a va khome hi rhumbu hikuva a va langutele leswaku ndzi ta baleseriwa. Va vutisile: “Xana swi tisa ku yini, leswaku wena u n’wayitela kasi hina a hi khomiwe hi rhumbu?” Va vule leswaku a va ta tsaka loko a va ri ni xivindzi xo fana ni xa mina.
Endzhakunyana ka masiku ma nga ri mangani, Dok. Almendinger, ndhuna leyikulu leyi humaka eyindlu-nkulu ya Hitler eBerlin, u fikile ekampeni. Ndzi byeriwe ku ya humelela emahlweni ka yena. U vule leswaku milawu se ya tika swinene. U te: “A wu ku voni ku nonon’hwa loku u langutaneke na kona.”
Ndzi hlamule ndzi ku: “Ee, ndza ku vona. Tatana wa mina u dlayeriwe mhaka leyi fanaka mavhiki ma nga ri mangani lama hundzeke.” U hlamale ngopfu ivi a miyela.
Endzhakunyana ku fike mukongomisi un’wana lonkulu la humaka eBerlin, naswona u endle matshalatshala lama engetelekeke ku cinca miehleketo ya mina. Endzhaku ka loko a twe xivangelo xo va ndzi nga ta tlula nawu wa Xikwembu, u khome voko ra mina, naswona mihloti yi ri karhi yi xiririka exikandzeni xakwe, a ku: “Ndzi lava ku ponisa vutomi bya wena!” Tindhuna hinkwato leti voneke leswi humelelaka a ti khumbekile swinene. Ndzi tlheriseriwe kwale khotsweni ra munyama laha ndzi heteke 33 wa masiku.
Ku Tengisiwa Ni Ku Pfaleriwa eKhotsweni
Hi April 1940, ndzi cinceriwe ekhotsweni ra le Fürstenfeld. Endzhakunyana ka masiku ma nga ri mangani, Maria loyi ndzi tshembisaneke na yena ni makwerhu wa mina Gregor, va ndzi endzerile. Gregor a ri ntsongo eka mina hi lembe na hafu, naswona u yimele ntiyiso wa Bible handle ko tsekatseka exikolweni. Ndzi tsundzuka loko a khutaza vamakerhu wa hina lavantshwa leswaku va lunghekela nxaniso, a vula leswaku ko va na ndlela yin’we ntsena, ku tirhela Yehovha! Awara ya risima leyi hi yi heteke hi khutazana, a ku ri nkarhi wo hetelela lowu ndzi n’wi voneke ha wona a hanya. Endzhakunyana, eGraz, ndzi gweviwe ntlhanu wa malembe, ndzi tirha bya mbhongolo.
Eku heleni ka 1940, ndzi rhumeriwe hi xitimela ku ya ekampeni ya ntirho eCzechoslovakia, kambe ndzi pfaleriwile eVienna ivi ndzi hoxiwa ekhotsweni kwalaho. Swiyimo swa kona a swi bihile. A ndzi dlayanga hi ndlala ntsena, kambe exikarhi ka vusiku a ndzi lumiwa ni hi tinsikiti letikulu leti a ti endla leswaku nyama ya mina yi huma ngati ni ku twala onge ya tshwa. Hi xivangelo lexi a ndzi nga xi tivi hi nkarhi wolowo, ndzi tlheriseriwe eGraz.
Vanhu a va tsakela ku ndzi vona hikuva Magestapo a ma hlamusela Timbhoni ta Yehovha tanihi lava navelaka ku avanyiseriwa rifu, va ta hatla va kuma hakelo ya vona etilweni. Hikwalaho ka sweswo, ku ringana masiku mambirhi ndzi kume nkarhi lowunene wa ku vulavula, emahlweni ka profesa ni swichudeni swa nhungu leswi humaka eYunivhesiti ya Graz, ndzi hlamusela leswaku i vanhu va 144 000 ntsena lava nga ta tlhandlukiseriwa etilweni ku ya fuma na Kreste. (Nhlavutelo 14:1-3) Ndzi te, ntshembo wa mina i wa ku hanya hi laha ku nga heriki eswiyin’weni swa paradeyisi emisaveni.—Pisalema 37:29; Nhlavutelo 21:3, 4.
Endzhaku ka masiku mambirhi ya nkonaniso, profesa u te: “Ndza tshemba leswaku u ni ntshembo wo hanya laha misaveni. A wu naveli ku fa u ya etilweni.” U kombise leswaku a nga ku tsakeli ku xanisiwa ka Timbhoni ta Yehovha naswona u ndzi navelele mikateko.
Eku sunguleni ka 1941, ndzi tikume ndzi khandziye xitimela lexi yaka ekampeni ya ntirho wa vuhlonga le Rollwald, eJarimani.
Vutomi Byo Tika eKampeni
Rollwald a yi kumeka exikarhi ka Frankfurt na Darmstadt naswona a ku ri na kwalomu ka 5 000 wa vabohiwa. Siku rin’wana ni rin’wana a ri sungula hi 5:00 ni mixo hi ku vitaneriwa, loku a ku teka kwalomu ka tiawara timbirhi tanihi leswi vatirhela-mfumo a va fanela ku lulamisa maphepha ya vona. A ku laveka leswaku hi nga tshukatshuki loko hi yimile, naswona vabohiwa vo tala a va biwa ngopfu hikwalaho ka ku nga yimi va miyela va ku ntsee!
Swo fihlula a ku ri xinkwa lexi endliweke hi filawa, mungu ni matapula lawa hakanyingi a ma borile. Kutani hi ya hi ya tirha enhlangasini, hi cela makhele yo koka mati ku lunghiselela vurimi. Endzhaku ka ku tirha enhlangasini siku hinkwaro hi nga ambalanga tintangu leti faneleke, milenge ya hina a yi kukumuka onge i swiponci. Loko minkondzo ya mina yi sungula ku huma leswi a swi vonaka onge i khensa, a ndzi vona onge yi ta lava ku tsemiwa.
Hi nkarhi wa ndzhenga laha a hi tirhela kona a hi nyikiwa swilo leswi a swo va murhu hi vito. A swi cheriwa thenipi kumbe khavichi, nkarhi wun’wana swi pfanganisiwa ni swikhumba swa swiharhi leswi feke. Milomu ni minkolo ya hina a swi fehla naswona vo tala va hina va hume matshumba lamakulu. Ni madyambu a hi kuma “murhu” wo tala. Vabohiwa vo tala va lahlekeriwe hi meno, kambe a ndzi byeriwile nkoka wo hlayisa meno ma ri eka xiyimo lexinene. A ndzi cakunya xipetlu xa rihunyi ra muphayini kumbe rhavi ra xintomana, xisweswo ya mina a ma humanga.
Ku Tshama Ndzi Tiyile eMoyeni
Eka matshalatshala ya vona yo dlaya ripfumelo ra mina, varindzi va endle leswaku ndzi nga vonani ni Timbhoni tin’wana. Tanihi leswi a ndzi ri hava buku ya Bibele, a ndzi titsundzuxa matsalwa lawa a ndzi ma nhlokohatile, tanihi Swivuriso 3:5, 6, leyi hi khongotelaka leswaku hi ‘tshemba Yehovha hi timbilu ta hina hinkwato,’ na 1 Vakorinto 10:13, leyi hi tshembisaka leswaku Yehovha a nge ‘pfumeli leswaku hi hlangana ni ndzingo lowu nga hi hlulaka.’ Hi ku pfuxeta matsalwa yo fana ni wolawo emiehleketweni ya mina ni ku titshega hi Yehovha hi xikhongelo, ndzi kume matimba.
Minkarhi yin’wana a ndzi kota ku vona Mbhoni yin’wana leyi rhurhisiweke ekampeni yin’wana. Loko hi nga wu kumi nkarhi wa ku vulavula, a hi khutazana ku yima hi tiyile hi ku kumeta hi nhloko kumbe hi ku tlakusa xibakela. A ndzi hamba ndzi amukela mapapila lama humaka eka Maria na Manana. Eka rin’wana ra wona, ndzi twe hi ta rifu ra makwerhu la rhandzekaka Gregor, naswona eka rin’wana, kwale ku heleni ka nyimpi, ndzi tivisiwe hi ku dlawa ka Hans Stossier, buti wa Maria.
Endzhakunyana, mubohiwa un’wana loyi a tiva Gregor loko va ha ri swin’we ekhotsweni ra le Moabit eBerlin u tisiwe ekampeni ya hina. U ndzi byele leswi humeleleke hi vuxokoxoko. Gregor a a gweveriwe ntambhu, kambe hikwalaho ko ringeta ku endla leswaku a tshova vutshembeki byakwe, nkarhi lowu hi ntolovelo wu vekiweke emahlweni ka loko munhu a dlayiwa wu engeteriwe hi mune wa tin’hweti. Enkarhini wolowo hinkwawo, u tshikileriwe hi tindlela to hambana-hambana leswaku a landzula—a bohiwe nhloko ni milenge hi pencani yo tika, naswona a nga tali ku nyikiwa swakudya. Kambe, a nga tsekatsekanga. U tshembeke ku fikela emakumu—hi March 14, 1942. Hambi leswi mahungu lawa a ma ndzi twisa ku vava, kambe ma ndzi tiyisile leswaku ndzi tshama ndzi tshembekile eka Yehovha, ku nga khathariseki xin’wana na xin’wana lexi a xi ta ta.
Hi ku famba ka nkarhi ndzi tlhele ndzi twa leswaku tindzisana ta mina ta vafana Kristian na Willibald na leti ta vanhwanyana Ida na Anni a ti yisiwe emutini wa tinghwendza ni tinghwendzakati lowu tirhisiwaka tanihi ndzawulo ya nxupulo le Landau, eJarimani. Vafana lava va biwe ngopfu hikuva a va ala ku losa Hitler.
Minkarhi Yo Nyikela Vumbhoni
Vo tala va lava a va ri ekhotsweni leri a ndzi tshama eka rona a va ri vabohiwa va tipolitiki ni swigevenga. Hakanyingi a ndzi tirhisa minkarhi ya ni madyambu, ndzi nyikela vumbhoni eka vona. Un’wana wa vona a ku ri muprista wa Khatoliki la huma eKapfenberg, vito ra yena a ri Johann List. A khomeriwe leswi a byeleke vandlha rakwe hi swilo leswi a swi tweke eka Vuhaxi bya le Britain.
Johann a swi n’wi tikela swinene hi leswi a nga yi tolovelanga mintirho yo tika. A ri wanuna lonene, naswona a ndzi n’wi pfuna leswaku a heta ntirho lowu a averiweke wona hi nkarhi, leswaku a nga biwi. U vule leswaku u twa ku vava hi leswi a khomeriweke timhaka ta politiki ku nga ri hikwalaho ko yimela minsinya ya milawu ya Vukreste. “Hakunene u xaniseka hikwalaho ka leswi u nga Mukreste,” ku vule yena. Loko a ntshunxiwa endzhakunyana ka lembe, u tshembise leswaku u ta endzela manana wa mina ni nhwana loyi a ndzi tshembisane na yena naswona u hlayise xitshembiso xakwe.
Vutomi Bya Mina Byi Antswa
Eku heleni ka 1943, hi kume ndhuna leyintshwa ya kampa leyi a yi vitaniwa Karl Stumpf, wanuna wo leha, wa misisi yo basa, loyi a sunguleke ku antswisa swiyimo ekampeni ya hina. A ku ri nkarhi wa leswaku muako wa yona wu pendiwa, naswona loko a twe leswaku a ndzi dyondzele ku penda, u ndzi nyike ntirho wolowo. A ku ri ro sungula ndzi tshikisiwa ku tirha enhlangasini.
Nsati wa mukongomisi loyi a a nga swi twisisi leswaku ha yini ndzi khomiwile, hambi leswi nuna wa yena a n’wi hlamuseleke leswaku a ndzi khomeriwe ripfumelo ra mina tanihi hi un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. U ndzi twele vusiwana hikuva a ndzi ondzile ivi a ndzi wundla. U tlhele a ndzi lunghiselela mintirho yo tala leswaku ndzi ta akeka kahle emirini.
Loko vabohiwa lava a va ri ekampeni na mina va vitaniwa ku ya lwa emahlweni ka nyimpi hi 1943, vuxaka bya mina lebyinene na Ndhuna Stumpf byi ndzi ponisile. Ndzi n’wi hlamusele leswaku swi nga antswa ndzi fa ematshan’weni ya ku va ni nandzu wa ngati hi ku hlanganyela enyimpini. Hambi leswi xiyimo xa mina xa vukala-tlhelo xi n’wi hoxeke exiyin’weni xo nonon’hwa, kambe u swi kotile ku sula vito ra mina enxaxametweni wa lava a va vitaniwa.
Masiku Yo Hetelela Ya Nyimpi
Hi January na February 1945, swihahampfhuka leswi a swi hahela ehansi swa le Amerika swi hi khutazile hi ku hoxa swiphephana leswi a swi vula leswaku nyimpi a yi ri kusuhi ni ku hela. Ndhuna Stumpf, loyi a poniseke vutomi bya mina, u ndzi nyike swiambalo swa le kaya naswona a tirhisa yindlu yakwe tanihi ndhawu ya vutumbelo. Loko ndzi suka ekampeni, ndzi vone mpfilumpfilu lowukulu. Hi xikombiso, vana lava a va ri enyimpini a va xiririka mihloti eswikandzeni swa vona naswona a va baleka va chava Maamerika. Hi ku chava ku balekela etihofisini ta vatirhela-mfumo va Manazi lava a va ta hlamala leswaku ha yini ndzi nga khomanga xibamu, ndzi ehlekete ku tlhelela ekampeni.
Hi ku hatlisa kampa ya hina a yi rhendzeriwe hi masocha ya le Amerika. Hi March 24, 1945, kampa ya hina yi tinyikerile, yi tlakusa mijeko yo basa. A ndzi hlamale swinene ku xiya leswaku a ku ri na Timbhoni tin’wana eswiphen’wini swin’wana swa kampa ya hina leti Ndhuna Stumpf a ti sirhelerile leswaku ti nga dlayiwi! Mawaku ndlela leyi hi tsakeke ha yona loko hi hlangana! Loko Ndhuna Stumpf a khomiwa, vo tala va hina hi ye eka vatirhela-mfumo va le Amerika ivi hi n’wi yimela hi hexe na hi ku nyikela vumbhoni hi mapapila. Leswi swi endle leswaku a ntshunxiwa endzhaku ka masiku manharhu.
Lexi ndzi hlamariseke, a ndzi ri wo sungula ku ntshunxiwa eka vabohiwa va kwalomu ka 5 000 lava ntshunxiweke mahala. Endzhaku ka malembe ya ntlhanu ndzi ri ekhotsweni, ndzi twe onge a ndzo lorha. Hi mihloti ya ntsako, ndzi nkhense Yehovha hi xikhongelo hi ku va a ndzi hlayise ndzi hanya. Jarimani a ri tinyikelanga ku kondza ku fika hi May 7, 1945, endzhaku ka mavhiki ya kwalomu ka tsevu.
Eku ntshunxiweni ka mina, hi ku hatlisa ndzi tihlanganise ni Timbhoni tin’wana endhawini yoleyo. Ku hleriwe ntlawa wa dyondzo ya Bibele, naswona emavhikini lama landzeleke, ndzi hete tiawara to tala ndzi nyikela vumbhoni evanhwini va ndhawu yoleyo leyi rhendzeleke kampa. Hi nkarhi lowu fanaka, ndzi kume ntirho tanihi mapendana.
Ku Tlhelela Ekaya
Hi July, ndzi kote ku xava xithuthuthu, ivi ndzi sungula rendzo ra mina ro leha ro tlhelela ekaya. Rendzo leri ri teke masiku yo hlayanyana tanihi leswi mabuloho yo tala a ma onhiwile emapatwini. Eku heteleleni loko ndzi fika ekaya eSt. Martin, ndzi fambe hi pato ivi ndzi vona Maria a ri karhi a tshovela koroni. Loko a ndzi vona, u te hi ku tsutsuma. A hi tsakile swinene ku tlhela hi hlangana. Manana u cukumete sikela rakwe ehansi ivi na yena a ta a tsutsuma. Sweswi, endzhaku ka malembe ya 49, Manana u ni malembe ya 96 naswona u fe-mahlo. Miehleketo ya yena ya ha xalamukile, naswona wa ha ri Mbhoni ya Yehovha leyi tshembekaka.
Mina na Maria hi tekane hi October 1945, naswona ku sukela emalembeni wolawo, hi tsakele ku tirhela Yehovha swin’we. Hi katekisiwe hi vana va vanhwanyana vanharhu, mufana ni vatukulu va tsevu, hinkwavo ka vona va tirhela Yehovha hi ku chivirika. Emalembeni lama hundzeke ndzi enerisekile hi ku pfuna vanhu vo tala leswaku va yimela ntiyiso wa Bibele.
Xivindzi Xo Tiyisela
Minkarhi yo tala ndzi vutisiwile leswaku swi tise ku yini leswaku ndzi kota ku yimela ntiyiso tanihi muntshwa, handle ko chava. Tiyiseka—Yehovha Xikwembu u nyika munhu matimba yo tiyisela loko a tiyimisele ku tshama a tshembekile. Munhu u dyondza hi xihatla ku titshega hi yena hi laha ku heleleke hi xikhongelo. Naswona hi ku tiva leswaku van’wana, ku katsa na tatana ni makwerhu, va tiyisele hi ku tshembeka ku fikela eku feni, swi ndzi pfunile leswaku na mina ndzi tshembeka.
A hi le Yuropa ntsena laha vanhu va Yehovha va nga hlanganyelangiki enyimpini. Ndzi tsundzuka leswaku hi nkarhi wa mitengo le Nuremberg hi 1946, un’wana wa vatirhi lava tlakukeke va Hitler u vutisiwile hi ku xanisiwa ka Timbhoni ta Yehovha etikampeni ta nxaniso. U humese xiphephana xin’wana lexi a a xi tseme eka phepha-hungu exikhwameni xa yena lexi a xi vika leswaku magidi ya Timbhoni ta Yehovha eUnited States a ma ri emakhotsweni ya le Amerika hikwalaho ka vukala-tlhelo bya tona exikarhi ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava.
Hakunene, Vakreste va ntiyiso va landzelela xikombiso xa Yesu Kreste hi xivindzi, loyi a tshembekeke eka Xikwembu ku fikela enkarhini wo hetelela wa vutomi byakwe. Ku fikela sweswi ndza ha swi tsundzuka swirho swa 14 swa vandlha ra hina leritsongo eSt. Martin leswi hi va-1930 ni hi va-1940, hikwalaho ko rhandza ka swona Xikwembu ni vanhu-kulobye, swi aleke ku seketela nyimpi ya Hitler naswona swi dlayiweke. Mawaku ntsako lowu nga ta va kona loko va pfuxiwa leswaku va ta tsakela vutomi hi laha ku nga heriki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu!
Loko u ri ni swivutiso swo karhi swa Bibele endzhaku ko hlaya magazini lowu, hi kombela u titwa u tshunxekile ku vutisa Timbhoni ta Yehovha eHolweni ya Mfumo leyi nga ekusuhi na wena, kumbe u tsalela vakandziyisi va magazini lowu. (Vona tluka 5.)
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Tatana
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Hi 1939, mina na Maria hi tshembisane ku tekana
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Ndyangu wa ka hina. Ku sukela eximatsini ku ya exineneni: Gregor (la dlayiweke), Anni, Franz, Willibald, Ida, Gregor (tatana, la dlayiweke), Barbara (manana), na Kristian
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Ndzi ri na Maria namuntlha