Vantshwa Va Vutisa . . .

Ha Yini Ndzi Fanele Ndzi Yingisa Vatswari Va Mina?

STAN a a kurisiwe hi vatswari lava chavaka Xikwembu. Kambe loko a ri na malembe ya 16 hi vukhale, u xandzukile. Stan wa hlamusela: “A ndzi lava ku hlangana ni vanhu, naswona va ndzi amukela. A ndzi lava ku va ni swilo hinkwaswo leswi vanhu lavan’wana va nga na swona.” Ndlela leyi Stan a a ta fikelela tipakani leti ha yona a ku ri ku va muxavisi wa swidzidzirisi. Swi le rivaleni leswaku a a boheka ku hemba mayelana ni laha a famba-fambelaka kona ni laha mali hinkwayo leyi a a vuya na yona ekaya a yi kumaka kona. “Ripfalo ra mina a ri file,” ku tsundzuka Stan.

John u khuvuriwile tanihi Mukreste a ri na 11 wa malembe hi vukhale. Wa pfumela, “kambe kahle-kahle ntiyiso a wu nga ri kona embilwini ya mina. Ndzi khuvuriwile hikuva va ndyangu wa ka hina a va langutele leswaku ndzi swi endla. Loko ndzi fika exikolweni xa le henhla, ndzi sungule ku ka ndzi nga ha lawuleki. Vuyimbeleri bya rhok na byona byi ndzi onhile. Ndzi sungule ku tluta emagandlatini ya lwandle ivi ndzi heta nkarhi wo tala eribuweni ni vantshwa lava a va nga kongomisiwi ha yona mimpimanyeto ya Bibele. Swidzidzirisi a swi lo vuya kwalaho.” Hi ku hatlisa se a a rhurile ekaya ra vatswari vakwe, naswona a tihanyela hi ndlela leyi lwisanaka ni xin’wana ni xin’wana lexi a dyondzisiweke xona.

Lexi Endlaka Va Xandzuka

I ntumbuluko leswaku vantshwa va ringeta ku vona leswi va nga swi kotaka ku swi endla ni ku ringeta ku kuma ntshunxeko wo karhi. Kambe hanyelo ra ku xandzuka, ku tlula mindzilakana, ni ku tionha i nchumu wun’wana hi laha ku heleleke. Xana i yini lexi ri vangaka? Swivangelo swi tele naswona swa hambana. John wa hlamusela, “loko wa ha ri ntsongo, u lava ntsako. U lava ku tiphina.” Hambi swi ri tano, hikwalaho ka leswi va nga riki na ntokoto evuton’wini, vantshwa a hi kanyingi va endla swiboho swa vutlharhi. (Vaheveru 5:14) Xisweswo, vatswari lava anakanyaka kahle va vekela vana va vona swipimelo leswi twisisekaka—minsivelo leyi vantshwa van’wana va yi vengaka hi laha ku heleleke.

Lexi vavisaka, vantshwa van’wana va lwisane ni ndzetelo lowu va wu kumeke eka vatswari lava chavaka Xikwembu. (Vaefesa 6:1-4) Yesu u vule leswaku Vukreste byi ta va ndlela ya vutomi leyo “khuma” naswona yi “larile.” (Matewu 7:13, 14) Kutani vantshwa va Vakreste hakanyingi a va nge swi endli swilo leswi vadyondzi-kulobye va swi endlaka. Vo tala va swi amukela swipimelo, hi ku xiya leswaku milawu ya Xikwembu a yi nonon’hwi. (1 Yohane 5:3) Hakunene, milawu leyi yi sirheleta vantshwa eka swiphiqo swo tanihi ku va na khwiri ehandle ka vukati, ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha, ni mavabyi lama tluletiwaka hi rimbewu. (1 Vakorinto 6:9, 10) Kambe vantshwa van’wana va ala ku vona swilo leswi hi ndlela yoleyo; va anakanya leswaku milawu ya Bibele yi tikisa vutomi bya vona.

Ku xandzuka ku nga ha va kukulu swinene loko muntshwa a vona onge vatswari vakwe va tiyisa voko ngopfu loko ku tiwa etimhakeni to tanihi ku tshinya, ku tihungasa ni ku titsakisa. Nhwanyana un’wana lontsongo u ririle, a ku: “Ndzi anakanya leswaku vatswari va mina va tiyisa voko ngopfu eka hina.” I ntiyiso, swi nga ha khomisa tingana loko u nga pfumeleriwi ku endla swilo leswi vatswari van’wana va Vakreste va swi pfumelelaka. (Vakolosa 3:21) Vantshwa van’wana va kombisa ku hlundzuka ka vona hi ku nga yingisi.

Hi hala tlhelo, vantshwa van’wana va huma endleleni hikwalaho ka leswi vatswari va vona va nga xiximiki ni wun’we wa misinya ya milawu ya Xikwembu. “Papa a a ku ri xindzendzele,” ku tsundzuka John. “Yena na Mama a va holova ngopfu hikwalaho ka vudakwa byakwe. Hi rhurhe ko talanyana leswaku hi va ekule na yena.” Swindzendzele ni van’wana lava tirhisaka swilo swin’wana hi ndlela yo biha entiyisweni a va nge swi koti ku khathalela swilaveko swa vana va vona hi laha ku faneleke. Emakaya yo tano, muntshwa a nga dya nhlamba a xeva hi ku poyileka.

Entiyisweni, vantshwa van’wana va xandzuka hikuva vatswari va vona va va cukumeta kumbe ku va honisa. Ku xandzuka swi nga ha tirhiseriwa ku koka nyingiso wa vatswari va vona—kumbe ku va vavisa. Nhwanyana lontsongo la vitaniwaka Taylor loyi a humaka endyangwini wa swigwili u ri: “Loko ndzi tsundzuka kahle, vatswari va mina a va tshama va nga ri kona. Phela, a ndzi ri n’wana ndzi ri ndzexe, naswona tanihi leswi hakanyingi vatswari va mina a va nga vi kona, a va ndzi siyela mali yo tala.” Hikwalaho ko pfumala nkongomiso, Taylor u sungule ku ya etindhawini to tihungasa ni vusiku ni ku dakwa. Vatswari vakwe va kale va swi vona loko a khomeriwe ku chayela a dakwile leswaku a a ri ni xiphiqo.

Ku engetela kwalaho, ku ni mhaka leyi kombisiweke hi muapostola Pawulo loko a vutise ntlawa wa Vakreste a ku: “A mi ri karhi mi tsutsuma swinene! I mani la nga mi sivela ku yingisa ntiyiso?” (Vagalatiya 5:7) Hakanyingi xiphiqo i vanghana lavo biha. (1 Vakorinto 15:33) “Ndzi sungule ku tolovelana ni vanhu vo homboloka,” ku vula n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi la vitaniwaka Elizabeth. Wa pfumela leswaku hikwalaho ka ntshikilelo wa tintangha, u “sungule ku dzaha ni ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha.” Wa engetela: “Vumbhisa a ku ri vuswa bya siku na siku.”

Lexi Endlaka Ku Xandzuka Ku Va Vuhunguki

Kumbexana na wena u tikuma u ri exiyin’weni lexi khomisaka gome—kumbe hambi lexi tshikilelaka. U nga ha vonaka u ringeka ku delela vatswari va wena, u endla leswi u lavaka ku endla swona. Kambe hi laha wanuna wo lulama Yobo a tsundzuxiweke ha kona, “v̌ukari byi nga ṭhuki byi ku yisa e šisolweni. . . . Tilangutele, u tšhav̌a ku tinyiketa le’ŝo biha.”—Yobo 36:18-21.

Mahanyelo ya lunya ni yo hundzeleta swilo ma nga ha vangela vatswari va wena ku teka goza, kambe goza ra kona a hi kanyingi ri vaka leri tsakisaka. Loko ku ri ni lexi va nga xi endlaka, kumbexana ku ngo ho va ku ku engetelela swipimelo. Ku tlula kwalaho, mahanyelo lama vavisaka ma ta dyisa vatswari va wena mbitsi swinene. (Swivuriso 10:1) Xana sweswo i ku kombisa rirhandzu? Xana hakunene swi ta antswisa xiyimo xa wena? Ndlela ya vutlharhi i ku vulavula na vona hi timhaka leti, loko u titwa u ri na swivangelo leswi twalaka swo vilela.a Va nga ha swi tsakela ku endla mindzulamiso eka ndlela leyi va ku khomaka ha yona.

Mhaka yin’wana leyi u nga ha yi kambisisaka i vuyelo lebyi swiendlo swa wena swi nga byi tisaka eka Xikwembu. U nga ha vutisa, ‘Eka Xikwembu?’ Ina, hikuva ku xandzukela vatswari va wena swi fana ni ku xandzukela Xikwembu hi xoxe, tanihi leswi ku nga xona xi ku lerisaka ku xixima vatswari va wena. (Vaefesa 6:2) Xana ku nga yingisi ko tano ku endla Xikwembu xi titwisa ku yini? Mayelana ni rixaka ra Israyele, Bibele yi ri: “Ha kanyingi v̌a ši ḍumaḍumela mananga.” Vuyelo byi ve byihi? “[Va] ši karihisa [Xikwembu]!” (Pisalema 78:40) Entiyisweni, u nga ha hlundzukela vatswari va wena, u vona onge va tiyisa voko ku tlurisa mpimo. Kambe xana wa swi lava ku karihisa mbilu ya Yehovha Xikwembu—la ku rhandzaka ni loyi a lavaka leswaku u hanya hi laha ku nga heriki?—Yohane 17:3; 1 Timotiya 2:4.

Vuyelo Byo Vava Bya “Ntshunxeko”

Kutani ke, swa twala leswaku hi fanele ku yingisa Tata wa hina wa le tilweni. U nga kanganyisiwi hi switshembiso swa “ntshunxeko.” (Ringanisa 2 Petro 2:19.) Swi nga ha vonaka onge vantshwa van’wana va humelela va ri karhi va tikhoma hi ndlela yo biha. Kambe mupisalema u tsundzuxile: “U nga ṭhuki u karihela la’v̌o homboloka, u nga ṭhuki u nav̌ela la’v̌a endlaka le’ŝo biha. Hikuv̌a v̌a ta ṭemiwa ŝeŝi kukotisa byanyi, v̌a ta v̌una kukotisa rihlaza.” (Pisalema 37:1, 2) Vantshwa lava va xandzukaka hakanyingi va kuma vuyelo lebyi vavisaka hikwalaho ka leswi vitaniwaka ntshunxeko. Bibele eka Vagalatiya 6:7 yi ri: “Mi nga tshuki mi tixisa: Xikwembu a xi vungunyiwi; xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, ú ta tshovela xona.”

Anakanya hi Stan, la boxiweke eku sunguleni. Hi laha a a navela ha kona, u dumile eka vanghana vakwe lavo huma endleleni. Wa tsundzuka, “a ndzi titwa ndzi amukelekile.” Hambi swi ri tano, hi ku hatlisanyana swilo swi sungule ku dzunga. U ri: “Ndzi duvuriwile, ndzi khomiwa, kutani sweswi ndzi ya ekhotsweni. Lexi ndzi tivutisaka xona hi lexi, ‘Xana a swi boha leswaku swilo swi va hi ndlela leyi?’”

Ku vuriwa yini hi ku lava “ntshunxeko” ka John? Endzhaku ka loko a khomeriwe ku va ni swidzidzirisi, u hlongoriwile evandlheni ra Vukreste. Ku suka kwalaho u lo ya a mbombomela swinene emahanyelweni lama humeke endleleni. “A ndzi yiva timovha leswaku ndzi kuma mali,” ku pfumela John. “A ndzi nga lawuleki.” John u kume mali yo tala hi swiendlo swakwe swa vugevenga. Kambe wa tsundzuka: “A ndzi yi mbumburhela hinkwayo. Mpimo wa swidzidzirisi leswi a hi swi tirhisa a wu tsema nhlana.” Naswona loko John a nga ri ku lweni, eku yiveni, kumbe eku dakweni, a a ri eku tsutsumeni ka maphorisa. “Ndzi khomiwe kwalomu ka minkarhi ya 50. Hakanyingi a va nga ri na vumbhoni byo tiya byo ndzi hehla, kambe eka khamba rin’wana ndzi hete lembe hinkwaro ekhotsweni.” Ina, ematshan’wini yo va munhu la tshunxekeke, John u tikume a ri exibodlweni xa “swihundla-swa-ku-enta-swa-Sathana.”—Nhlavutelo 2:24.

Ku nga ha vuriwa leswi fanaka hi Elizabeth. Ku pholongana kakwe ni vanghana va misava swi hetelele swi n’wi yise ekhotsweni. Wa pfumela: “Ndzi kale ndzi tika—kambe hikwalaho ka ku tirhisa ka mina swidzidzirisi khwiri ri onhakile. Swidzidzirisi a swi ri vutomi bya mina—a ndzi tshama ndzi pyopyiwile. Eku heteleleni ndzi hlongoriwile laha a ndzi tshama kona. A ndzi nga ta tlhelela ekaya, naswona a ndzi ri ni tingana ku kombela mpfuno eka Yehovha.”

Ku ni swikombiso swo tala leswi nga nyikeriwaka swa vantshwa lava lahleke misinya ya milawu ya ku chava Xikwembu kambe va hetelela va weriwe hi khombo. Bibele ya tsundzuxa: “Ndlela leyi u anakanyaka leswaku yi lulamile yi nga ku yisa eku feni.” (Swivuriso 14:12, Today’s English Version) Kutani ke, nchumu wa vutlharhi lowu u nga wu endlaka i ku ringeta ku twanana ni vatswari va wena, mi burisana—ematshan’wini yo va xandzukela—hi minsivelo yihi na yihi leyi u vonaka onge a yi twali.

Kutani ke, ku vuriwa yini hi vantshwa lava rungula leri ri va fikeleke se swilo swi onhakile, vantshwa lava ana se va tikumeke va nghene hi nhloko eku tikhomeni loko biha? Xana yi kona ndlela yo lunghisa timhaka ni vatswari va vona—ni Xikwembu? Xihloko xa hina enkandziyisweni lowu landzelaka xi ta kambisisa swivutiso leswi.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ku xandzukela vatswari va wena swi nga ha ku tisela “ntshunxeko,” kambe xana u byi kambisisile vuyelo bya kona?