Lexi Endleke Va Nga Chavi Ku Vula

LOKO ku tlheleriwa endzhaku, ku nga vuriwa leswaku nkwetlembetano exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha ni Vunazi, kumbe Vusoxalisi bya Tiko, a wu ri erivaleni. Ha yini? Hikwalaho ka swileriso swa Vunazi leswi nga hundzukiki leswi a swi lwisana ni tidyondzo tinharhu ta xisekelo ta Timbhoni leti sekeriweke eBibeleni. Ku nga leti: (1) Yehovha Xikwembu i Mufumi La Tlakukeke. (2) Vakreste va ntiyiso i vakala-tlhelo etimhakeni ta tipolitiki. (3) Xikwembu xi ta pfuxa lava va tshembekeke eka xona ku kondza va fa.

Tidyondzo leti ti sekeriweke eBibeleni ti endle leswaku Timbhoni ta Yehovha ti yima ti tiyile eka swileriso swa Vunazi swa ku nga chavi Xikwembu. Xisweswo, hi xivindzi va boxe tshumba ivi va paluxa ku biha ka Vunazi hi laha a byi ri ha kona.

Timbhoni ta Yehovha ti arile ku dzunisa Hitler. Ti ale hikwalaho ka leswi ti pfumelaka leswaku ti ta ponisiwa hi Xikwembu naswona ti nyiketele vutomi bya tona eka xona ntsena. Ha Yehovha, Bibele yi ri: “U tlakukile henhla ka misav̌a hikwayo.”—Pisalema 83:18.

Entiyisweni, “Heil Hitler” a swi vula leswaku ku ponisiwa ku ta tisiwa hi Hitler. Kutani Timbhoni a ti nga ta swi kota ku tshembeka eka Xikwembu ivi ti tlhela ti dzunisa munhu un’wana. Va nyiketele vutomi bya vona, naswona va tshembekile ni ku tiboha, emahlweni ka Xikwembu.

Timbhoni ta Yehovha a ti ri ni swikombiso leswi xiyekaka swo ala ku yingisa swileriso swa Hitler leswi hoxeke. Hi xikombiso, loko vaapostola va Yesu va lembe-xidzana ro sungula va lerisiwe ku tshika ku twarisa mahungu lamanene ha Kreste, va arile. Va te: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu ku tlula vanhu.” Bibele yi vula leswaku hikwalaho ka xiyimo xa vona xo tiyimisela, valawuri “va [va ba] hi minkhavi, va va lerisa leswaku va nga tshuki va dyondzisa hi vito ra Yesu.” Kambe, vaapostola va ale ku yingisa xileriso xexo xo delela Xikwembu. “A va nga rhuteli ku dyondzisa ni ku twarisa Evhangeli.”—Mintirho 5:29, 40-42.

Vakreste vo tala vo sungula va file hikwalaho ko va va yingise Xikwembu ematshan’weni ya vanhu. Vo tala va lovile etindhawini ta mintlangu ta le Rhoma, entiyisweni a ku ri hikwalaho ko ala ku dzunisa Khezari hi ku endla xikombiso xo n’wi gandzela. Kambe eka vanhu vo tano, ku tshembeka eka Xikwembu ku fikela eku feni a swi va endlela vito lerinene ni ku kombisa ku hlula, ku fana ni socha ra vurhena leri lavaka ku fela tiko ra rikwavo.

Hikwalaho ka leswi Timbhoni ta Yehovha ti seketelaka hulumendhe yin’we ntsena, ku nga Mfumo wa Xikwembu, van’wana va ti langute ti ri vapfukeri. Kambe ntiyiso wona wu kona. Va tekelela vaapostola va Yesu, “a hi va misava.” (Yohane 17:16) Hi tlhelo ra tipolitiki a va yimi na munhu. Hikwalaho ka leswi va tshembekaka eka Xikwembu, va yingisa milawu ya tihulumendhe ta vanhu ta laha va nga kona. Hakunene, va veka xikombiso hi ku “tivek[a] ehansi ka tihosi.” (Varhoma 13:1) A va si tshama va seketela ku pfukeriwa ka hulumendhe yihi na yihi ya vanhu!

Hambi swi ri tano, ku ni ndzilakana lowu nga fanelangiki ku tsemakanyiwa eka swiyimo swihi na swihi. I ndzelakana lowu nga exikarhi ka xichavo lexi Timbhoni ta Yehovha ti xi kombaka munhu ni xichavo lexi ti xi kombaka Xikwembu. Va nyika Khezari, kumbe valawuri va hulumendhe, leswi nga swa Khezari, kambe va nyika Xikwembu leswi nga swa xona. (Matewu 22:21) Loko munhu wihi na wihi a ringeta ku va tekela leswi nga swa Xikwembu, u ta tsandzeka.

Ku vuriwa yini loko Mbhoni yi xungetiwa hi rifu? Timbhoni ta Yehovha ti byi tshemba hi laha ku heleleke vuswikoti bya Xikwembu byo va vuyetela evuton’wini. (Mintirho 24:15) Kutani Timbhoni ti ni langutelo leri fanaka ni ra Vaheveru vanharhu lavatsongo va le Babilona wa khale. Loko va xungetiwe hi rifu ekheleni ra ndzilo, va byele Hosi Nebukadnetsara va ku: “Loko ŝi nga endleka leŝaku Šikwembu ša hina leši hi ši tirelaka, ši hi ponisa, . . . tiv̌a, wena hosi, leŝaku hi nga ka hi nga tireli ŝikwembu ŝa wena, hi nga ka hi nga nkhinsami e mahlweni ka šifaniso ša nsuku leši u ši yimiseke.”—Daniyele 3:17, 18.

Xisweswo, hi laha swi kombisiweke ha kona eku sunguleni, loko Hitler a sungula ku khandziya exikhundleni xakwe xa le henhla a ri xikwembu lexi nga lo tiveka, a swo boha ku va ni nyimpi ya mavonelo. Banga leri hlomuriweke ra Mfumo wa Vunharhu ri tikume ri jamelane ni ntlawanyana wutsongo wa Timbhoni ta Yehovha lowu hlambanyeke leswaku wu ta tshembeka eka Xikwembu xa ntiyiso, Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, Yehovha. Hambi swi ri tano, nyimpi ya kona yi nga si sungula, ana se vuyelo a byi kunguhatiwile.

[Bokisi leri nga eka tluka 19]

Ku Tshembeka Ku Fikela Eku Feni

WOLFGANG KUSSEROW a a ri un’wana wa lava dlayiweke hikwalaho ko tshama va tshembekile eka Xikwembu va tlhela va ala ku seketela Vunazi. Emahlweninyana ko pulukanyisiwa hi March 28, 1942, u tsalele vatswari vakwe ni vamakwavo a ku: “Sweswi, mina n’wana wa n’wina wa vunharhu ni makwenu, ndzi fanele ku mi siya mundzuku ni mixo. Mi nga khomiwi hi gome, hikuva wa ta nkarhi lowu hi nga ta tlhela hi va swin’we nakambe. . . . Kunene ntsako wa hina wu ta va wukulu, loko hi tlhela hi hlangana! . . . Sweswi hi hambanisiwile, naswona un’wana ni un’wana wa hina u fanele ku langutana ni ndzingo; kutani hi ta hakeriwa.”

Emahlweni ka ku dlayiwa kakwe hi January 8, 1941, Johannes Harms u tsalele tata wakwe epapileni ro hetelela a ku: “Xigwevo xa mina xa rifu ana se xi tivisiwile, naswona ndzi tshama ndzi bohiwile vusiku ni nhlikanhi—mikhwati (leyi nga ephepheni) i ya tinsimbhi ta le mavokweni . . . Tata wa mina la rhandzekaka, ndza ku kombela hi mbilu hinkwayo, tshama u tshembekile, hi laha na mina ndzi ringeteke ku tshama ndzi tshembekile, kutani hi ta vonana nakambe. Ndzi ta ku anakanya ku fika emakumu.”