Young People Ask . . .

Xana Ndzi Fanele Ku Endla Yini Loko Nakulorhi A Nghena Endzilweni?

Sherrie wa malembe ya 14 hi vukhale u ri: “Munghana wa mina lonkulu u tlhentlhile a nga ha vi Mukreste. Swi ndzi twisa ku vava. Ndzi ringete ku n’wi khutaza hi tindlela hinkwato!”a

XANA ku ni munhu loyi u n’wi rhandzaka swinene loyi a ngheneke endzilweni kumbe la sunguleke mahanyelo lama nga riki manene? “A hi twanana swinene na Chris,” ku vula Johnny. “A hi ri vanghana lavakulu. Siku rin’wana u baleke ekaya. Leswi swi ndzi hlamarisile, naswona ndzi titwe ndzi ri ni vutihlamuleri byo famba ndzi n’wi lava. Ndzi chayele vusiku hinkwabyo ndzi ri eku n’wi laveni.”

Bibele yi tsundzuxile leswaku emasikwini ya makumu, ku ta va ni mintshikilelo leyikulu ehenhla ka vanhu, lavatsongo ni lavakulu. (2 Timotiya 3:1-5) Hikwalaho a swi fanelanga swi hi hlamarisa loko hi ku famba ka nkarhi Mukreste lontshwa a rhetemuka. Kambe loko swi humelela eka munhu loyi u n’wi khathalelaka, u nga ha titwa hi tindlela to hambana-hambana, u va ni gome, ntwela-vusiwana ku fikela laha u karihaka. U lava ku pfuna munghana wa wena. Kambe xana u nga swi endlisa ku yini?

‘Ndzi Nga N’wi Ponisa’

Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana la vuyiselaka endleleni mudyohi loyi a a lahlekile, ú ta ponisa moya wa munhu loyi eku feni, kutani ú ta funengeta swidyoho leswo tala.” (Yakobo 5:20) Kambe xana leswi swi vula leswaku ku endla tano i ndzhwalo wa wena? A swi vuli swona. Vatswari va munghana yoloye wa wena hi vona va nga ni vutihlamuleri lebyikulu ha yena. (Vaefesa 6:4) Eka Vagalatiya 6:1, Bibele yi tlhela yi vula leswi: “Vamakwerhu, naloko un’wana a kumiwa a ri karhi a endla xihoxo, n’wina lava mi nga va Moya, n’wi vuyiseni hi moya wa musa.” Valanguteri va vandlha hi vona ngopfu-ngopfu va fanelekaka emhakeni leyi. Xisweswo exiyin’weni lexi hi vona va nga kotaka ku n’wi pfuna ku antswa ku tlula wena.

A hi vulavuleni ntiyiso, tanihi munhu lontshwa, a wu na ntokoto lowukulu hi vutomi. (Ringanisa Vaheveru 5:14.) Kutani hi ku titsongahata pfumela laha u tsandzekaka kona emhakeni leyi naswona u papalata ku endla swilo leswi nga ku tsandzaka. (Swivuriso 11:2) Anakanya hi muntshwa la vitaniwaka Rebekah. U ringete ku pfuna munghana wakwe wa xinuna, loyi a nga xaka rakwe, loyi a a tirhisa swidzidzirisi. Wa hlamusela: “Lexi nga ndzi tikisela swilo hi leswaku a a byela mina ta le mbilwini ku nga ri vatswari va yena. Ndzi ringete ku n’wi pfuna, kambe a swi tika swinene. Swi ndzi pfunile loko eku heteleleni ndzi xiye leswaku a ndzi nga ta endla nchumu . . . a ndzi nga ta va muponisi wakwe.” Kutani Rebekah u n’wi khutaze leswaku a ya kombela mpfuno eka vanhu lavakulu lava fanelekaka.

Matthew lontsongo na yena a a ri exiyin’weni xo tano, kambe u pfumele laha a tsandzekaka kona to ho suka. Loko a vula ta munghana la karhatekeke u ri: “A hamba a ta eka mina ni swiphiqo swakwe, kambe a ndzi n’wi byela leswaku a ya eka vatswari vakwe. A ndzi swi tiva kahle leswaku a ndzi nge rhwali swiphiqo swakwe.”

Ndlela Leyi U Nga Pfunaka Ha Yona

Leswi a swi vuli swona leswaku a wu nge endli nchumu ku pfuna. Swo tala swi titshege hi swiyimo. Kumbexana munghana wa wena u lava ku ku phofulela wena ta le mbilwini. Hi ntumbuluko, u ta lava ku n’wi pfuna ni ku n’wi yingisela. (Swivuriso 18:24; 21:13) Kumbexana swi nga ha endleka leswaku a sungule ku hanya vutomi lebyi nga riki byinene. Swi nga va kahle ku rhanga wena u n’wi byela leswaku hambi leswi u n’wi rhandzaka, leswi a swi endlaka a wu nge swi pfumeleli.

Xiyimo xin’wana xi nga ha katsa munghana la pfumelaka leswaku kunene u dyohile. A nga ha ringeta ku ku hlambanyisa ni leswaku u rhunga nomu. Kambe Bibele yi ri: “U nga tinghenisi eswidyohweni swa un’wana munhu. Tihlayise, u tshama u tengile.” (1 Timotiya 5:22) Loko munghana wa wena a a vabya swinene naswona a lava mpfuno hi tlhelo ra mirhi, xana a wu nga ta sindzisa ku n’wi yisa eka dokodela? Hi ku fanana, loko a endle xidyoho lexikulu, u lava mpfuno wa moya. Ku tshama hi timhaka swi to n’wi dlaya emoyeni—naswona swi ta khumba vandlha hi ndlela leyi nga tsakisiki. Hikwalaho u ni vutihlamuleri byo vona leswaku vakulu va le vandlheni va byeriwa.—Ringanisa Levhitika 5:1.

Caroline lontsongo u teke goza ra xivindzi mayelana ni munghana wakwe la hambukeke endleleni loyi a a kanganyisa vatswari vakwe. U ri: “Ndzi n’wi nyike mavhiki mambirhi leswaku a ya eka vakulu. Loko a nga yi, ndzi n’wi byele leswaku mina ndzi ta ya eka vona. Leswi a swi nga ndzi oloveli ku swi endla.” Johnny, la boxiweke eku sunguleni, u endle hi ndlela yoleyo ya matimba. Malunghana ni munghana wakwe, Johnny wa tsundzuka: “Ndzi hlamale ngopfu loko ndzi kuma leswaku a a tshama ni nhwanyana. A ku ri ni vafana van’wana kwalaho lava a va ri eku nweni ni le ku dzaheni.” Johnny u vitanele munghana wakwe ehandle ivi a n’wi khutaza hi matimba leswaku a ya kombela mpfuno eka vakulu evandlheni.

Munghana wa wena a nga ha ma tlangela matshalatshala ya wena kumbe a nga ma tlangeli. Bibele yi hi byela leswaku loko vamakwavo va endla swidyoho, Yosefa loyi a ri jaha “a hlev̌ela tata wa v̌ona e ntwalo lo’wo biha wa v̌ona.” Kunene leswi a swi n’wi vangelanga ku rhandziwa hi vamakwavo. Entiyisweni, “v̌a ṅwi v̌enga.”—Genesa 37:2-4.

Xana U Nga Endla Onge A Ku Na Nchumu?

Hambi swi ri tano u ta va u tlanga hi matshalatshala ya wena yo pfuna loko u hambeta u hanyisana ni munghana wa wena onge hi loko ku nga humelelanga nchumu. Eka 1 Vakorinto 15:33 muapostola Pawulo u tsundzuxe Vakreste emhakeni yo hlanganyela ni vadyohi. Vunghana lebyikulu ni vanhu vo tano na wena byi ta ku mbombometa!

Leswi, Mollie lontsongo u swi dyondze hi ndlela yo vava loko munghana wakwe Sally a sungule ku humesana ni vafana exihundleni. A hi mhaka ntsena ya leswaku Sally a ha ri ntsongo leswaku a nga tekiwa kambe a humesana ni vafana lava a va nga ri Vakreste. Mollie u honise xiyimo ivi a hambeta a hlanganyela ni munghana wakwe. Vuyelo byi ve byihi? Mollie u ri: “Eku heteleleni, Sally u ndzi patse ni mufana wa misava, ivi hi humesana.” Nkateko wa kona, Mollie u kume mpfuno eka vakulu va le vandlheni timhaka ti nga si biha ngopfu.

Lynn hi ku fanana u honise swilo hi ndlela leyi nga ni khombo leswaku a kota ku hlayisa vunghana byakwe ni nhwanyana la vitaniwaka Beth. Lynn wa tsundzuka: “A ndzi anakanya leswaku ndzi nga n’wi ponisa, kambe a swi tirhanga. Ndzi ye na yena etindhawini ta mincino. A ndzi swi tiva leswaku swi hoxile, kambe a ndzi nga swi lavi ku n’wi twisa ku vava. Swiphiqo swakwe swi sungule ku ndzi tikela swinene. Ndzi rhunge nomu hi mhaka leyi, ndzi anakanya leswaku xiphiqo lexi xi ta suka, kambe xi ye xi kula.” Mhangu hi yona yi nga pfuxa Lynn evurhongweni. Munghana wakwe Beth u dlayiwe hi jaha leri a a tihumesa na rona.

Ku namarhela munghana swi nga ha twala swi ri kahle ngopfu. Kambe loko munghana wa wena a a ri eku nweleni hi xiviri eximbyarhumbyarini xa matimba, xana a wu ta tlulela endzeni wena n’wini? Loko a wo endlisa sweswo lexi a xi ta humelela hi leswaku havumbirhi bya n’wina a mi ta fa. Nchumu lowu twalaka ku antswa a ku ta va ku n’wi hoxela nchumu wo ponisa vutomi. Hi ku fanana, u fanele ku n’wi pfuna u ri ekule.—Yuda 22, 23.

Ku yimela ekule i swa nkoka loko munghana wa wena a hlongoriwa evandlheni. Xileriso xa Bibele xi ri, “mi nga tolovelani” ni munhu yoloye. (1 Vakorinto 5:11) Hambi loko wa ha n’wi rhandza munhu yoloye, u nga n’wi pfuna ku antswa, ku nga ri hi ku n’wi landzelela evudyohweni kambe hi ku va u tshembeka eka Yehovha. (Pisalema 18:25) Xiyimo xa wena xi nga va goza lerinene leri n’wi susumetelaka ku tlhela a kambisisa swiendlo swakwe. Lexi nga xa nkoka ngopfu, vutshembeki bya wena byi ta tsakisa Yehovha.—Swivuriso 27:11.

Ku Rhwala Ku Tlurisa

Hambi swi ri tano, minkarhi yo tala matshalatshala lamanene lawa munhu a ma endlaka a ya humeleli. Rebekah u tsundzuka leswi hi munghana wakwe: “Ndzi ringete ku n’wi pfuna hi matimba. Ndzi kale ndzi n’wi tsalela ni papila, kambe a nga kalanga a ri hlamula.” Caroline u kume leswaku endzhaku ka tin’hwetinyana a ri eku ringeteni ku pfuna munghana wakwe loyi a a tlanga hi ndzilo, yena “u sungule ku titwa a tshikilelekile.”

I swa nkoka ku tsundzuka leswaku “un’wana ni un’wana wa hina ú ta tihlamulela hi yexe emahlweni ka Xikwembu.” (Varhoma 14:12) Naswona hambi loko swi fanerile ku pfuna un’wana ku rhwala mindzhwalo yakwe, kumbe swiphiqo swa yena n’wini, hi ku n’wi pfuna hi ndlela leyi twisisekaka, a wu nge rhwali “mpingu” wa munhu un’wana—hi leswaku, vutihlamuleri byakwe eka Xikwembu. Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana ú ta rhwala mpingu wa yena.” (Vagalatiya 6:5) A wu na vutihlamuleri bya leswi munghana wa wena a swi hlawulaka.

Ku nga khathariseki sweswo, ku vona munghana wa wena a hlakata vutomi byakwe swa vavisa. Jaha leri vitaniwaka Mike mayelana ni ku lahlekeriwa hi munghana ri ri: “Swi ndzi twise ku vava swinene. A ndzi ri kusuhi swinene na Mark ni vatswari vakwe. A ndzi tshikilelekile hi ndlela yo karhi.”

I swa ntumbuluko ku rila hikwalaho ka ku lahlekeriwa ko tano. Hambi swi ri tano, ku vulavula ni un’wana loyi u n’wi tshembaka hi ndlela leyi u titwaka ha yona swi nga ku pfuna. (Swivuriso 12:25) Rebekah u ri: “Hi ku pfuniwa hi vatswari va mina, ndzi kote ku swi rivala.” Nakambe u nga ha chululela Yehovha Xikwembu ndlela leyi u titwaka ha yona hi xikhongelo. (Pisalema 62:8) Caroline u katsakanya mhaka leyi kahle hi ku vula leswi: “Ku khongela eka Yehovha ni ku chumayela van’wana swi ndzi pfune swinene. Nakambe ndzi tshinelele van’wana swinene evandlheni, ngopfu-ngopfu vavasati lava kuleke. Eku heteleleni ndzi xiye leswaku vanhu va ni vutihlamuleri bya swiendlo swa vona vini ni leswaku a ndzi fanele ku ya emahlweni ni vutomi bya mina.” Hi ku endla sweswo hinkwaswo, kunene u ta tipfuna wena n’wini hakunene. Naswona swi nga ha endleka u pfuna ni munghana wa wena la hambukeke.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 1]

Khutaza munghana wa wena leswaku a lava mpfuno