Singapore Ndzalama Leyi Nyamisiweke Ya Le Asia

GANTLA! Ku himiwa tinyangwa to tika ta nsimbi ta Khotso ra Vavasati ra Changi le Singapore, ku pfaleriwa noni leyi se yi heleriweke hi matimba ya malembe ya 71 hi vukhale, leyi nga Mukreste. Tanihi un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, u ringete ku hlamusela xiyimo xakwe eka muavanyisi lonkulu a ku: “Mina a ndzi nxungeto eka hulumendhe leyi.”

Gantla! U landzeriwe hi mukhegula wa malembe ya 72 hi vukhale, loyi na yena a nga Mukreste. Xidyoho xakwe a xi ri xihi ke? U kumiwe a ri ni tibuku ta mune ta Bibele ta Sosayiti ya Watch Tower, ku katsa ni kopi yakwe ya Bibele yo Kwetsima hi yoxe.

Kahle-kahle, vaaki va 64 va le Singapore, va malembe yo sukela eka 16 ku ya eka 72, va khomiwile, va voniwa nandzu. Vaaki va 47 va ale ku humesa mali ya ndziho hikwalaho ka ripfalo, kutani va khotsiwe ku ringana vhiki rin’we ku ya eka mavhiki ya mune hi ku siyana ka vona. Xana sweswo swi nga endlekisa ku yini eka tiko-xidoroba leri ku vuriwaka leswaku hi yin’wana ya tindhawu letinene ngopfu to tshama eka tona emisaveni? Xana sweswo swi nga endlekisa ku yini eka tiko-xidoroba leri dumeke emisaveni hinkwayo hi xiyimo xa rona lexinene xa ikhonomi, nhluvuko wa rona lowukulu ni miako ya rona ya manguva lawa, swin’we nileswi ku vuriwaka leswaku ri amukela vukhongeri?

Tiko-xidoroba Ra Manguva Lawa

Hi ta rhanga hi hlamusela matimu ya rona hi ku komisa. Matimu ya manguva lawa ya Singapore ma sungule hi 1819 loko ku fika Sir Thomas Stamford Raffles wa le Britain. Raffles, muyimeri wa East India Company, a a lava ndhawu yo endlela swilo eka yona eVuxeni. Hiloko a anakanya hi Singapore. Kutani yi sungurise sweswo ndhawu ya mabindzu leyi hoxeke xandla eka nhluvuko wa Asia Vuxa ku fikela namuntlha.

Loko ri nga si kuma ntshunxeko, Singapore a ri hlamuseriwa tanihi doroba leri nga khathaleriwiki. Namuntlha, ku hava loyi a nga hlamuselaka Singapore tanihi doroba leri nga khathaleriwiki. Ntiyiso hileswaku ra khathaleriwa. Emalembeni ya 30 lama hundzeke, xiphemu lexikulu xa doroba leri xi akiwe hi vuntshwa, laha xiyimo xa doroba ra khale xi nga cinciwangiki loko swi koteka, hi ku tshika xivumbeko xa miako ya khale kumbe ku hlanganisa miako hinkwayo ya khale ni miako ya manguva lawa. Singapore ri hundzuke ndhawu leyi swikepe swi hlanganaka eka yona eVuxeni, laha hi ntolovelo ku fikaka swikepe swa kwalomu ka 800 hi nkarhi wun’we ehlalukweni. Switirhisiwa swa manguva lawa swa vutshila swi endla leswaku ku tlhandlula ni ku tlhandleka nhundzu eka xikepe lexikulu swi teka tiawara ti nga ri tingani ntsena. Xiyimo xa doroba leri xa swa timali xi endla leswaku ndhawu yo aka yi xaviwa hi mali leyi sukelaka eka R280 200 kumbe ku tlula hi xikwere-mitara.

Vaaki va kwalomu ka 3400 000 i va tinxaka to hambana-hambana ta Machayina, Vamalay, Maindiya, Valungu ni van’wana. Tindzimi tin’wana leti va ti vulavulaka i Ximandarin, Ximalay, Xitamil ni Xinghezi.

Vutleketli lebyi hatlisaka bya le hansi ka misava ni le henhla ka yona lebyi hlanganisaka mpfhuka wa tikhilomitara ta 83 byi endla leswaku Singapore yi va yin’wana ya tindhawu leti nga ni vutleketli bya ximanguva lawa ni lebyi pfunaka swinene emisaveni hinkwayo. Tiphaka ta rihlaza ti kumeka hinkwako-nkwako edorobeni leri, exikarhi ka miako yo saseka yo leha ya manguva lawa. “Xikoka-mahlo” eka muvalangi la endzaka ro sungula endhawini leyi i Hotela ya Raffles leyi pfuxetiweke hi ku helela, leyi sweswi yi tekiwaka yi ri xitsundzuxo xa tiko hikwalaho ka leswi yi akiweke hi 1889. Xa vumbirhi i ndhawu ya tihektara ta 52 ya swimilana ni matsavu, leyi tihektara ta mune ta yona ku nga khwati leri hlayisiweke, laha khale a ku famba-famba tiyingwe.

Ku Tiyisekisiwa Ka Ntshuxeko Wa Vukhongeri

Ku tlhandlekela eka nhluvuko wa rona wa ikhonomi lowu nga pimanisekiki, Singapore ri tshembisa vaaki va rona hinkwavo ntshunxeko wa vukhongeri. Lexi vavisaka hileswaku Singapore a ri xi hetisisanga xitshembiso xa rona. Sweswo swi xiyiwe ngopfu hi vanhu lava hlanganyelaka ni vandlha ra Timbhoni ta Yehovha.

Vumbiwa bya Riphabliki ra Singapore, eka Xiyenge 15(1), byi nyika xitiyisekiso lexikulu xa ntshunxeko wa vukhongeri: “Munhu un’wana ni un’wana u ni mfanelo yo phofula swa vukhongeri bya yena ni ku hanya hi ku landza byona ni ku byi yisa emahlweni.”

Xiyenge 15(3) xa Vumbiwa lebyi xi tiyisekisa xi ku: “Ntlawa wun’wana ni wun’wana wa vukhongeri wu ni mfanelo—

(a) yo fambisa timhaka ta wona ta vukhongeri;

(b) yo simeka ni ku hlayisa minhlangano ya vukhongeri kumbe yo pfuna van’wana; ni

(c) yo kuma ndhawu yi va ya wona, ni ku yi hlayisa, wu yi tirhisa hi ku landza nawu.”

Ku sukela hi 1936, Timbhoni ta Yehovha a ti ri swirho swa vaaki va Singapore. Emalembeni yo tala a ti ri karhi ti khoma minhlangano ya vandlha nkarhi hinkwawo eHolweni ya tona ya Mfumo ya le 8 Exeter Road, ku langutana ni makete leyi tirhaka swinene. Vandlha leri a ri famba kahle, hi nkarhi lowu fanaka ri hoxa xandla hi ndlela yo hlawuleka leswaku vutomi bya vanhu byi va lebyinene.

Ku Yirisiwa Ka Timbhoni Ta Yehovha

Sweswo hinkwaswo swi cince hi January 12, 1972. Ku humesiwe xileriso xo hlongola vanhu ehansi ka Government Banishment Act, ndzima 109, ku lerisiwa murhumiwa la nga Mukreste Norman David Bellotti ni nsati wakwe, Gladys, lava a va ri ni malembe ya 23 va tshama eSingapore, leswaku va suka etikweni rero. Hi ku hatlisa sweswo swi tlhandlamiwe hi xileriso xo sula Vandlha ra Timbhoni ta Yehovha ra le Singapore. Hi tiawara ti nga ri tingani Holo ya Mfumo yi dumeriwe hi maphorisa lama tshoveke rivanti ra le mahlweni ma nghena. Endzhakunyana ka sweswo, tibuku hinkwato ta Sosayiti ya Watch Tower ti yirisiwe ximfumo. Hiloko ku sungula nguva ya ku tshikileriwa ka Timbhoni ta Yehovha.

Endzhaku hulumendhe yi xavise Holo ya Mfumo swi nga ri enawini, hinkwaswo yi swi endla yi nga tivisanga munhu—handle ko va vini va yona va nyikela vumbhoni, kumbe ku tengisiwa, hambi ku ri ku pfumeleriwa ku tihlamulela.

Nkarhi na nkarhi hulumendhe ya Singapore yi vule leswaku lexi endleke leswaku Timbhoni ta Yehovha ti yirisiwa hi ku helela i ku ala ka tona ku nghenela ntirho wa nyimpi. Sweswinyana, hi December 29, 1995, Nkul. K. Kesavapany, muyimeri wa nkarhi hinkwawo wa Singapore eka Nhlangano wa Matiko eGeneva, epapileni leri yaka eka H. E. Ibrahim Fall, Xandla xa Matsalana-nkulu wa Timfanelo ta Vanhu wa Nhlangano wa Matiko eGeneva, u vule leswi landzelaka:

“Leswi endleke leswaku Hulumendhe ya ka hina yi yirisa vandla ra Timbhoni ta Yehovha i ku anakanyela vuhlayiseki bya tiko. Loko vandla leri ri ya emahlweni ri va kona ri ta onha vuhlayiseki bya vanhu ni ntshamiseko wa vona eSingapore. Ku tlhandlekela eku suriweni ka Timbhoni ta Yehovha, swi vonake swi fanerile ku yirisa tibuku ta tona hinkwato leswaku ku tiyisiwa ku yirisiwa ka vandla leri ni leswaku tidyondzo ta rona ti nga hangalasiwi hambi ku ri ku yisiwa emahlweni.”

Malunghana ni mhaka ya leswaku vuhlayiseki bya tiko ra Singapore byi va ekhombyeni, ku fanele ku xiyiwa leswaku nhlayo ya majaha lama alaka ntirho wa nyimpi yi kwalomu ka ntlhanu hi lembe. Singapore ri ni vuthu ra nyimpi ra masocha ya kwalomu ka 300 000. Hulumendhe ya Singapore yi arile ni ku va ni nkanerisano wa leswaku vanhu lava nga riki vangani lava katsekaka va gweveriwa ku endla ntirho wun’wana wo pfuna tiko.

Ntshikilelo Lowu Kongomeke

Endzhaku ka malembe yo hlayanyana ya ku tiyisela hi ku tisindzisa, ku sungule ku honisiwa kun’wana loku kongomeke ka timfanelo ta vanhu hi 1992 loko ku khomiwa vanhu vo hlayanyana—va hehliwa hi ku kumiwa va ri ni tibuku leti yirisiweke hi ku ya hi Undesirable Publications Act. Hi 1994, Sosayiti ya Watch Tower yi rhume W. Glen How, Q.C. wa malembe ya 75 hi vukhale, ku nga gqweta leri nga un’wana wa Timbhoni ta Yehovha evuton’wini bya yena hinkwabyo, leswaku a ya eSingapore. Xikhundlha xa yena tanihi Muyimeri wa Nkosikazi xi endle leswaku a pfumeleriwa ku ya etihubyeni ta le Singapore. Hi ku tshemba xitiyisekiso xa vukhongeri xa Vumbiwa bya tiko, ku endliwe xivilelo eka Huvo-nkulu ya le Singapore, ku katsa ni ku lwisana ni mhaka ya ku khomiwa ka vamakwerhu kun’we ni ku yirisiwa ka ntirho wa vona hi 1972. Hi August 8, 1994, xivilelo lexi xi bakanyiwile hi Muavanyisi-nkulu Yong Pung How, wa Huvo-nkulu ya Singapore. Matshalatshala man’wana yo endla swivilelo ehenhleni ka xiboho lexi a ma humelelanga.

Eku sunguleni ka 1995, swi tikombe onge ku lwisana ka vamakwerhu ni ku khomiwa loku hi ku tirhisa nawu ni Vumbiwa bya Singapore, hi swona swi vangeke ku tekiwa ka magoza lama tiyeke. Hi ku tirhisa rhengu ra vuthu ra nyimpi leri vuriwaka Operation Hope, maphorisa ya le xihundleni lama nga swirho swa Secret Societies Branch ya Ndzawulo yo Kambisisa Vugevenga ma dumele mintlawa yo hlayanyana ya Vakreste lava a va hlangane emakaya ya vona. Maphorisa ya kwalomu ka 70 ni vapfuni va wona ma sungule tsima ro hlasela hi mano, laha eku heleni ka rona ku khomiweke vanhu va 69. Hinkwavo va tleketliwe va yisiwa etindhawini to konanisela vanhu eka tona, van’wana va vutisisiwa vusiku hinkwabyo, kutani hinkwavo va hehliwa hi ku va kona eka minhlangano ya Timbhoni ta Yehovha ni ku kumiwa va ri ni tibuku ta Bibele. Van’wana va pfaleriwile va nga koti ku vulavula na munhu ku ringana 18 wa tiawara, va nga swi koti ni ku bela mindyangu ya vona riqingho.

Vanhu vo huma ematikweni mambe vona va ntshunxiwile. Kambe vanhu va 64 lava nga vaaki va Singapore va tengisiwile ehubyeni eku heleni ka 1995 ni le ku sunguleni ka 1996. Hinkwavo va ri 64 va kumiwe va ri ni nandzu. Makume-mune-nkombo wa vona, lava nga exikarhi ka malembe ya 16 na 72, a va yi hakelanga mali ya ndziho ya magidi ya tirhandi, kutani va yisiwe ekhotsweni nkarhi wo ringana vhiki ku ya eka mune wa mavhiki.

Loko va nga si rhumeriwa eswitokisini swa vona, vavanuna ni vavasati va hluvuriwe va sala ntsena, va sechiwa emahlweni ka vanhu vo hlayanyana. Vavasati van’wana va byeriwe leswaku va tshambuluta mavoko, va ntluntlamisiwa ka ntlhanu ehansi, va pfula milomu kutani va tlakusa ririmi. Wansati un’wana u byeriwe leswaku a pfula emahosi hi ku tirhisa tintiho takwe. Le khotsweni, vavanuna van’wana a va boheka ku nwa mati yo gwedlha thyaka exihambukelweni. Vanhwanyana van’wana a va khomiwa kukota swigevenga leswi nga ni khombo, va pfaleriwa va ri voxe ku kondza va heta xigwevo xa vona hinkwaxo, naswona a va nyikiwa hafu ya swakudya leswi a va fanele va kuma swona. Varindzi van’wana va khotso a va nga pfumeli leswaku Timbhoni ti va ni Tibibele.

Kambe sweswi a hi tweni marito ya van’wana va vavasati lava a va khotsiwile. Leswi va swi vikeke hi voxe a swi ri faneli nikatsongo doroba leri ro xonga ra manguva lawa.

“Xitokisi a xi thyakile. Sambelo ni xihambukelo xa kona a swi nyenyetsa. A swi hlambisa timbilu naswona a swi thyakile. Ehansi ka bence leri a ndzi tshama eka rona a ku ri ni vulembu bya mapume ni thyaka.”

“Ndzi byeriwe leswaku ndzi hluvula ndzi sala ntsena, kutani ndzi nyikiwa swiambalo swa le khotsweni, xitameri xa xisibi (xi ri hava xisibi), ni xichukucho xa meno. Vakhotsiwa lavan’wana va ndzi byele leswaku vakhotsiwa lava pfaleriwaka swa xinkarhana a va nyikiwi swo hlantswa meno hambi ku ri phepha ra le xihambukelweni.”

“A hi ri 20 exitokisini xin’we. Xihambukelo xi lava leswaku munhu a ntluntlama naswona khumbi ra kona a ri ndzi fika hi le xisutini. A ku ri ni xawara yin’we ni sambelo rin’we leri nga ni pompi ya mati. A hi boheka ku hlamba hi ri tsevu hi nkarhi wun’we—hinkwerhu ka hina exitokisini a hi boheka ku hlamba hi heta ku nga si hela ni hafu ya awara ni mixo.”

Hambileswi a va xaniseka ekhotsweni, hinkwavo va swi teke ku ri lunghelo ku tirhela Xikwembu—ku nga khathariseki nkarhi wa kona, ndhawu ni xiyimo. Twana marito lama landzelaka yo huma eka nhwanyana wa kondlo-a-ndzi-dyi:

“Ku sukela siku leri ndzi ngheneke ha rona ekhotsweni, nkarhi hinkwawo a ndzi titsundzuxa hi xikongomelo xa ku va ndzi ri kwalaho. Siku na siku a ndzi khongela Yehovha leswaku a yingisa xikhongelo xa mina ni leswaku a nga ndzi tshiki. Ndza tshemba leswaku u xi hlamurile xikhongelo xa mina, hikuva i moya wakwe wo kwetsima lowu ndzi pfuneke ku tiyisela. Hi kona laha ndzi nga swi vona leswaku a ndzi ri ekusuhi na yena, naswona swi ndzi tiyisile swinene, hi ku tiva leswaku wa hi khathalela. Ndzi swi teka ku ri lunghelo ku langutana ni ndzingo lowu hikwalaho ka vito rakwe.”

Maphepha-hungu ya misava hi ku hatlisa ma twe hi ta xiendlakalo lexi. Minkandziyiso ya le Australia, Canada, Hong Kong, Malaysia, United States, Yuropa ni le tindhawini tin’wana yi hlamusele swiendlakalo swa kona hi ku phindha-phindha. The Toronto Star, ya le Canada, yi katsakanye ndzhukano lowu hi nhloko-mhaka ya yona leyi nge “Kokwana A Khomeriwa Ku Kumiwa A Ri Ni Bibele.” Ina, misava yi ni swiphiqo swo tala leswikulu leswi khumbaka vanhu vo tala swinene, kambe emhakeni leyi, xivutiso lexi vutisiweke hi vanhu lava tsemekeke nhlana hinkwako-hinkwako i xin’we ntsena. “Xana swi tano hakunene eSingapore?”

A swi twisiseki leswaku ha yini vukhongeri lebyi tirhaka erivaleni byi sirheleriwe hi ku helela hi nawu ematikweni yo tlula 200 emisaveni hinkwayo byi fanele byi xanisiwa eSingapore. Nakambe a swi twisiseki nikatsongo loko hi xiya leswaku ku hava vukhongeri byin’wana eSingapore lebyi khomiweke hi ndlela leyi yi nga kombisiki ku anakanyela ni ya tihanyi swonghasi.

Entiyisweni xandla xa ndhuna ya maphorisa lexi rhangeleke ntlawa lowu dumeleke Timbhoni ta Yehovha xi pfumerile emahlweni ka huvo leswaku xona ni vatirhi-kulobye a ku ri ro sungula leswaku va lerisiwa ku ya kavanyeta nhlangano wa vukhongeri. Mintshaho leyi landzelaka yi huma eka tsalwa ra vumbhoni lebyi nyikeriweke:

X: (Eka mbhoni) Hi ku tiva ka wena, xana Secret Societies Branch yi tshama yi kambisisa ni ku tengisa mintlawa yo karhi ya vukhongeri lebyi nga tsarisiwangiki, loko ku nga ri Timbhoni ta Yehovha?

N: A ndzi si tshama ndzi swi twa sweswo.

Ku vutisiwa ku ya emahlweni.

X: (Eka mbhoni) Xana wena u tshama u dumela ntlawa lowutsongo wa vukhongeri hi ndlela leyi, lowu hlanganaka ekaya ro karhi, lowu nga tsarisiwangiki ehansi ka Societies Act?

N: A ndzi si tshama ndzi swi endla.

Xirhambo Xo Teka Goza

Huvo ya Amnesty International ni ya International Bar Association ti rhumele vahlaleri va tona vo hlawuleka ku ya tiyiseka hi ku tshembeka ka ku tengisiwa loku. Muhlaleri wa Amnesty International la nga yiki hi nghohe, Andrew Raffell, loyi a nga gqweta ra le Hong Kong, u vule leswi landzelaka: “Eka xiviko xa mina ndzi tsale leswaku ku tengisiwa loku a ku vonaka ku nga ri enawini.” U ye emahlweni a hlamusela leswaku vatirhela-mfumo lava vitaniweke leswaku va ta va timbhoni a va swi kotanga ku hlamusela huvo leswaku ha yini tibuku ta Timbhoni ta Yehovha ti tekiwe ti ri leti nga fanelangiki. Raffell u longoloxe tin’wana ta tibuku ta Bibele leti yirisiweke, ku katsa ni leyi nge Happiness—How to Find It kun’we ni leyi nge Your Youth—Getting the Best Out Of It. U engetele leswaku a ti fanelanga ti tekiwa ti ri leti nga fanelangiki hi ndlela hambi ku nga va yihi.

Muhlaleri wa International Bar Association, Cecil Rajendra, u vule leswi landzelaka:

“Ku sukela eku sunguleni, ndzi vone leswaku ku tengisiwa loku hinkwako a ko va . . . nkombiso lowu khomisaka tingana lowu byelaka misava leswaku xidemokrati xa ha ri kona eSingapore.

“Vuyelo bya kona ku ve xiboho lexi tiyeke, naswona a swi nga kanakanisi leswaku vamangaleriwa hinkwavo va ta kumiwa va ri ni nandzu lowu va hehliweke ha wona, emahlweni ka ku tengisiwa ni hi nkarhi wa ku tengisiwa ni le makumu ka ku tengisiwa.

“Hambileswi ku tengisiwa loku ku endleriweke ehubyeni-ntsongo, nileswi kahle-kahle swihehlo swa kona a swi nga fambisani kahle ni Societies Act, xiyimo lexi a xi ri kona ehubyeni a xi chavisa ni ku xungeta.

“Leswi a swi vangiwa ngopfu hi leswi a ku ri ni maphorisa yo tlula 10 lama ambaleke yunifomo, ma yime kwalaho (6 ehubyeni, 4 ehandle), kun’we ni vayimeri vo hlayanyana va Special Branch lava ambaleke swiambalo leswi tolovelekeke lava tshameke exivandleni xa le tlhelweni.”

Loko a hlamusela hi ta fambiselo ra ku tengisa hi roxe, Rajendra u ye emahlweni a ku:

“Fambiselo ra ku tengisa ra Muavanyisi la boxiweke hi nkarhi lowu a ndzi hlalele ha wona (ni hi nkarhi hinkwawo wa ku tengisiwa, hilaha swi kombisiwaka hakona hi tsalwa ra kona), ri tikombe ri nga enerisi. . . . Ku lwisana ni milawu hinkwayo ya ku tengisiwa lokunene, Muavanyisi u yime ni mfumo hi ku phindha-phindha, a sivela vayimeri ku kombela timbhoni ti tihlamulela eka xihehlo lexi a ti hehliwa ha xona, hi xikombiso, xihehlo xa leswaku vuhundzuluxeri bya Bibele bya King James, lebyi mfumo a wu vula leswaku i vumbhoni bya leswaku vahehliwa va ni tibuku leti yirisiweke!”

Xivilelo xa matiko hinkwawo hikwalaho ka ku honisiwa ka timfanelo ta vanhu le Singapore i xikulu swinene lerova magazini wa le Belgium lowu nge Human Rights Without Frontiers wu kandziyise xiviko xa matluka ya 18 lexi hinkwaxo ka xona xi hlamuselaka hi ku hlaseriwa ka Timbhoni ta Yehovha hi hulumendhe ya Singapore. Loko a tsala mavonelo ya yena, Willy Fautré, muhleri-nkulu wa magazini wolowo, hi ku kongoma swinene u hlamusele mpimo lowu faneleke wa ntshunxeko wa vanhu eka tiko rihi ni rihi ra politiki a ku:

“Hambileswi ntshunxeko wa vukhongeri wu nga xin’wana xa swikombiso leswinene swa xiyimo lexi tolovelekeke xa ntshunxeko wa vanhu endhawini yo karhi, a hi yingani minhlangano yo lwela timfanelo ta vanhu leyi katsekeke eka endlelo ro herisa moya wa ku ya hi nghohe eka vukhongeri kumbe vupfumeri byo karhi, kumbe ku antswisa milawu leyi nga sirhelelaka ni ku kondletela ntshunxeko wa vukhongeri.”

Magazini wa Human Rights Without Frontiers wu kandziyise nxaxamelo wa swilo leswi wu swi bumabumelaka hi maletere yo dzwihala eka xifunengeto xa le ndzhaku xa xiviko xa wona.

Timbhoni ta Yehovha i vanhu va risima eSingapore. Ti xixima timfanelo ta vaakelani va tona naswona a ti nge va onheli nchumu. Ku nga tshuki ku va ni muaki wa Singapore loyi a vilelaka hi leswaku a nga tshoveriwa yindlu kumbe ku dlayiwa, ku biwa kumbe ku pfinyiwa hi un’wana wa Timbhoni ta Yehovha.

Vutirheli bya vona bya le rivaleni lebyi va byi endlaka hi ku tirhandzela byi tiyisa ni ku antswisa vutomi bya ndyangu ni ku endla leswaku ku va ni vaaki lavanene. Va khoma tidyondzo ta mahala ta Bibele na mani na mani loyi a tsakelaka ku dyondza misinya ya milawu leyi akaka ya Bibele, ni ndlela yo yi tirhisa ha yona evuton’wini bya yena. Minhlangano ya vona yo dyondza Bibele ni ku khongela i xiphemu xa dyondzo ya vona ya Vukreste. Leswi hi swona swi va endleke leswaku va va vaaki lavanene.

Vaaki va Singapore lava xiximaka riphabliki ra vona, lava ri navelelaka vumundzuku lebyinene, va fanele va khutaza hulumendhe leswaku yi tlhela yi anakanyisisa hi xivandla lexi faneleke xa Timbhoni ta Yehovha etikweni ra Singapore. I nkarhi wa leswaku ku herisiwa ku yirisiwa ka tona ni ku tlhela ti nyikiwa mfanelo leyi nyikiwaka muaki un’wana ni un’wana—wu nga ntshunxeko wa vugandzeri.

[Box on page 26]

Misava Ya Swi Vona

1. “Loko maphorisa ya Singapore ma dumela makaya ya ntlhanu siku rin’wana ni vusiku hi February n’wexemu onge hi loko ma ta eku lweni, vavanuna, vavasati ni vana va kondlo-a-ndzi-dyi va 69 va khomiwile va yisiwa entsindza wa maphorisa. Minhlangano ya dyondzo ya bibele a yi nga fanelanga yi herisiwa hi ndlela yoleyo.”−The Ottawa Citizen, Canada, December 28, 1995, tluka A10.

2. “A swi ta tsakisa hakunene eka hinkwavo lava khathalaka hi ntshunxeko wa vukhongeri ni timfanelo ta ripfalo loko Hulumendhe ya Singapore a yo lulamisa xiyimo xa yona malunghana ni swirho swa vanhu lava va nga riki na nandzu ni lava nga riki na khombo, ivi yi va pfumelela ku hanya hi ku landza vupfumeri bya vona ni ku byi yisa emahlweni handle ko chavisiwa kumbe ku siveriwa.”—Profesa Bryan R. Wilson, Yunivhesiti ya Oxford, eNghilandhi.

3. “Eka nxaxamelo wa ku tengisiwa loku pfuxeke nkaneto wa mintlawa ya matiko hinkwawo yo lwela ntshunxeko wa vanhu, tihuvo ta Singapore ti vone Timbhoni ta Yehovha ta 63 nandzu ku sukela hi November n’wexemu.”—Asahi Evening News, Japani, January 19, 1996, tluka 3.

4. “Timbhoni ta Yehovha ti fanele ti pfumeleriwa ku hlangana ni ku hanya hi ku landza vukhongeri bya tona hi ku rhula, ti nga xungetiwi hi leswaku ti ta khomiwa kumbe ku pfaleriwa ekhotsweni. Ntshunxeko xa vukhongeri i mfanelo-nkulu leyi tiyisekisiwaka hi Vumbiwa bya Singapore.”—Amnesty International, November 22, 1995.

5. Chan Siu-ching, mutshama-xitulu wa Justice and Peace Commission wa Hong Kong Catholic Diocese, eka papila leri a ri tsaleleke Lee Kuan Yew, Holobye, eka Hofisi ya Holobye-nkulu, ra June 1, 1995, u te: “Mhaka leyikulu hileswaku hambiloko hulumendhe ya Singapore yi anakanya leswaku lava va alaka ntirho wa vusocha va lwisana ni nawu, naswona va fanele ku gweviwa, kutani loko va ri lava va nga katsekiki eka nandzu lowu, lava vaka kona ntsena enhlanganweni wa vukhongeri leswaku va ta gandzela, a va fanelanga va khumbeka. . . .

“Hikwalaho hi tsala hi kombela Hulumendhe ya ka n’wina:

1. leswaku yi nga yirisi Timbhoni ta Yehovha leswaku ti ta va ni ntshunxeko wa vukhongeri ni wa wa ripfalo;

2. leswaku yi tshika ku gweva swirho swa Timbhoni ta Yehovha leswi vaka kona ntsena eminhlanganweni ya vukhongeri.

3. leswaku yi ntshunxa swirho swa Timbhoni [ta] Yehovha leta ha ku khomiwaka hikwalaho ka ku hlanganyela ntsena emintirhweni ya vukhongeri.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Timbhoni ta Yehovha ti ri ehubyeni endzhaku ko hehliwa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Mbhoni leyi ya malembe ya 71 hi vukhale yi byele muavanyisi yi ku: “Mina a ndzi nxungeto eka hulumendhe leyi.” Hambiswiritano yi pfaleriwile ekhotsweni