Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Swi Papalata Njhani Ku Lawuriwa Hi Munghana Wa Mina?

“Munghana wa mina a endla onge wa ndzi lawula. A nga ndzi nyiki nkarhi wo va ndzexe.”—Hollie.

“KU NI nakulobye l’a tlulaka makwav̌o” ku vula xivuriso xa vutlharhi. (Swivuriso 18:24) Kutani loko u ri ni munghana loyi mi nga ni mintshembo leyi fanaka, la nga ni misavu kumbe loyi a rhandzaka leswi na wena u swi rhandzaka, hi ntolovelo u lava leswaku mi va swin’we. Muntshwa loyi va nge i Caroline u ri: “Vunghana bya mina ni van’wana evandlheni ra Vukreste byi vangiwa hi leswi hi tirhaka swin’we.” Tanihi un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, Caroline a hlawula n’hweti leyi a kunguhateke ku heta kwalomu ka 60 wa tiawara entirhweni wo chumayela. Vanghana vakwe va hlele swiyimiso swa vona leswaku va ta n’wi seketela entirhweni lowu!

Hambileswi ku tshama swin’we swi pfunaka, minkarhi yin’wana ku nga languteka tanihi nchumu lowunene lowu hundzeletiweke. Hollie, la tshahiweke eku sunguleni u vone onge un’wana wa vanghana vakwe a nga n’wi nyiki nkarhi wo va yexe. A ko va yena ntsena la titwaka hi ndlela leyi. Hollie u ri: “Onge swa va humelela ni vana van’wana. Va hanya bya xilondza ni nhongana ku fikela laha va tlulanaka milenge. Ku hela mavhiki yo tala va ha hlundzukelanile.”

Xirhalanganya hi lexi, ku byela munghana leswaku u vona onge a nga ku nyiki nkarhi wa ku va wexe ni leswaku u lava nkarhi wa ku va wexe a swi olovi ku swi vula. Swi nga endleka u chava ku vavisa mintlhaveko ya munghana wa wena. Nakambe u nga ha chava leswaku u ta onha vuxaka bya n’wina. Hambiswiritano, ku nyikana nkarhi tanihi vanghana hakanyingi swa pfuna ematshan’weni yo vavisa.

Hi xikombiso: Eka ntanga wa mani na mani le Sydney, eAustralia, murhi wun’wana lowukulu a wu fanele ku biyeriwa hi tinketani. Ha yini? Hikuva vaendzi va ntsandza-vahlayi a va gandla misava hakatsongo-tsongo lerova timitsu a ti nga ha kumi moya. Loko murhi lowu a wu nga biyeriwangi, a wu ta va wu file. Leswi swi nga ha humelela eka vunghana. Ku namarhelana ku tlula mpimo ku nga onha vuxaka. Hosi Solomon u tsarile a ku: “U nga tolov̌eli ngopfu ndyango wa warikwenu, a nga ti kolwa ha wena, a tlhela a ku v̌enga.”—Swivuriso 25:17.

Xilaveko Xa Ku Va Ni Nkarhi Wa Munhu Hi Xiyexe Ni Ku Va Wexe

Ha yini Solomoni a vule leswi? Nchumu wun’wana hi leswaku hinkwerhu ka hina ha swi lava ku va ni nkarhi wa hina ni ku va hexe. Hambi ku ri Yesu Kreste a swi lava ku endla tano. Hambileswi a ri ni vunghana lebyi tiyeke ni vadyondzisiwa vakwe, nkarhi na nkarhi a famba “a ri yexe a ya khongela.” (Matewu 14:23; Marka 1:35) Isaka la chavaka Xikwembu a wu lava nkarhi wa ku va swakwe. (Genesa 24:63) Na wena hilaha ku fanaka u lava nkarhi wa ku va wexe leswaku u ta kota ku endla swilo swo fana ni ntirho wa xikolo lowu endleriwaka ekaya, swintirhwana swa le kaya ni ku endla dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele. Kutani loko vanghana va wena va kombisa ku nga anakanyeli swilaveko swa wena emhakeni leyi, ku tswukiselana mahlo ku nga ha sungula.

Hikwalaho ke, u nga chavi ku byela munghana wa wena leswaku u lava nkarhi wo karhi lowu u nga ta va u ri wexe. Tanihi leswi rirhandzu ra Vukreste ‘ri nga laviki leswi vuyerisaka rona ntsena’ munghana wa xiviri hakanyingi u ta ringeta ku va la anakanyelaka. (1 Vakorinto 13:4, 5; Swivuriso 17:17) Muntshwa un’wana u tsarile: “Hi nkarhi lowu a ndzi ri kusuhi ni ku tsala swikambelo swa mina swo hetelela, vanghana va mina a va ndzi seketela naswona a va anakanyela. A swi ndzi olovela ku va byela leswaku va famba loko ndzi lava nkarhi wo hlaya. Swa ndzi olovela ku va byela ntiyiso vanghana va mina; va swi tiva leswaku hinkwerhu hi ni vutihlamuleri.”

Kavula, Nawu-nsinya wu lava leswaku u kombisa ku anakanyela ko tano eka vanghana va wena. (Matewu 7:12) Muntshwa la vitaniwaka Tamara wa tsala: “Ku va ndzi ri ni mintirho yo tala hakunene swi ndzi endle ndzi xalamukela xilaveko xa munghana wa mina leswaku a va ni nkarhi wa yena n’wini.” Kutani loko Tamara a ri ni mintirho ekaya, vanghana vakwe a va n’wi khutazi ku yi endla hi ku hatlisa kumbe ku n’wi byela leswaku a yi vekela nkarhi wun’wana lowu a nga ta yi endla ha wona. Ematshan’weni ya sweswo Tamara u ri, “hakanyingi va ndzi pfuna leswaku ndzi endla ntirho wa mina leswaku hi ta kota ku endla swilo swin’wana hi ri swin’we endzhaku ka loko ndzi hetile.” Mayana vanghana vo tano va risima lava nga riki na vutianakanyi—naswona mayana ndlela ya nkoka leyi va tirhisaka nkarhi va ri swin’we ha yona!

“Ndlandlamukani”

Ku ni xivangelo xin’wana lexi kombisaka leswaku i vutlharhi ku va ni vuxaka lebyi ntshunxekeke. Loko nkarhi wa hina hinkwawo ni mintlhaveko ya hina hi swi nyika munghana un’we ntsena, hi nga ha va ni mboyamelo wa ku honisa vuxaka byin’wana bya nkoka—vuxaka bya hina ni vatswari va hina ni vamakwerhu swin’we ni Vakreste van’wana. Nakambe hi sivela ku kula ka hina emintlhavekweni ni le moyeni. Bibele yi ri: “Nsimbi yi lota hi nsimbi. Hi ndlela leyi fanaka munhu u lota xikandza xa un’wana.” (Swivuriso 27:17, NW) Swi le rivaleni leswaku u ngo ‘lotiwanyana’ loko u tshama ni munhu un’we ntsena—ngopfu-ngopfu loko munhu wa kona a ri ntangha ya wena.

Hikwalaho Bibele a yi khutazi leswaku hi va ni nsele, hi sivela kumbe ku bakanyela van’wana etlhelo loko hi hlawula vanghana. Yi hi khutaza leswaku hi ‘ndlandlamuka.’ (2 Vakorinto 6:13) Buku leyi nge Moods and Feelings, yi nyikela xitsundzuxo lexi: “Hambiloko u ri ni vuxaka byo hlawuleka ni un’wana, i swa nkoka ku tinyika nkarhi wa ku vonana ni vanghana va wena van’wana.”

Xitsundzuxo xo tano a hi minkarhi hinkwayo swi olovaka ku xi tirhisa. Muntshwa wa Mukreste la vitaniwaka Michael u ri: “Mina na Troy a hi endla swilo hinkwaswo hi ri swin’we, loko hi ri evandlheni ni loko hi ri ekaya. A hi nga hambaniseki. Kutani muntshwa un’wana la nga Mbhoni u rhurhele evandlheni ra ka hina. Mina na yena a hi lava ku va vaevhangeli va nkarhi hinkwawo, hikwalaho hi sungule ku heta nkarhi swin’we.” Ku ve ni vuyelo byihi? Michael, u ri: “Troy a nga ha lavi ku ndzi vulavurisa, naswona endzhaku ka loko ndzi endle matshalatshala lama nga pfuniki nchumu yo ringeta ku lulamisa swilo, ndzi tshike ku n’wi vulavurisa. Xiyimo lexi xi hete lembe.” U hlamusela vunghana bya vona tanihi bya “mavondzo lama fambisanaka ni ku lava ku lawula un’wana.”

Hambiswiritano, laha ku nga ni vuxaka lebyinene, vanghana a va khomani tanihi loko un’wana a ri xibya xa un’wana. Hikwalaho loko munghana wa wena a nga pfumelelani na wona matshalatshala ya wena ya leswaku u tolovelana ni van’wana, mi fanele ku phofulelana ta le mbilwini. Kumbexana munghana wa wena u lava ntsena u n’wi tiyisekisa leswaku wa byi tlangela vunghana byakwe. N’wi veke erivaleni leswaku ma ha ta hambeta mi endla swilo swin’we.

I ntiyiso, swi nga teka nkarhinyana leswaku munghana wa wena a twisisa xiyimo lexi. Hi xikombiso, Zaneta la nga ni malembe ya 16 hi vukhale, u ve ni mavondzo loko munghana wakwe lonkulu a sungule ku heta nkarhi ni van’wana. Kambe Zaneta u vula leswaku u hlule mintlhaveko ya yena hi ku “pfuniwa hi xikhongelo ni dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele.” Xisweswo u swi kotile ku hlayisa vuxaka lebyi tiyeke ni munghana wakwe. Troy munghana wa Michael na yena u swi kotile ku hlula mavondzo lawa a ri na wona eku sunguleni naswona va tlhele va va vanghana nakambe. Kumbexana ni munghana wa wena u ta endla tano. Entiyisweni, hi ku famba ka nkarhi ku tolovelana ni van’wana swi pfuna un’wana ni un’wana la khumbekaka. Debbie la nga ni malembe ya 17 hi vukhale u vula leswaku loko vanghana vakwe va kuma van’wana vanghana “hakanyingi va hundzuka vanghana vakwe.”

Kambe, ku vuriwa yini loko munghana wa wena a nga pfumelelani na kona ku cinca loku eka vuxaka bya n’wina? Kumbexana u ta va u nga ri na ndlela yin’wana handle ka ku va mi hambana. Hambiswiritano, mi nga si gimeta hi ku anakanya leswaku mati ma halakile, ha yini mi nga kombeli ku twa mavonelo ya vatswari va n’wina emhakeni leyi? Ku tlula kwalaho, vatswari lava chavaka Xikwembu entiyisweni i vanghana va wena lavakulu. Kutani va nga ha va ni switsundzuxo leswi nga ta mi pfuna leswaku mi ponisa vuxaka bya n’wina handle ko va mi honisa xilaveko xa n’wina xo va mi nyikana nkarhi.

Heta Nkarhi Ni Vanghana Lavanene

Xitsundzuxo: Ku tolovelana ni van’wana a swi vuli swona leswaku u fanele u nga tirhisi vukheta loko u hlawula vanghana. Buku leyi vulavulaka hi vunghana yi ri: “Swi tolovelekile ku va u fana ni vanhu lava u hetaka nkarhi wo tala na vona. Minkarhi yin’wana leswi swi nga ha humelela wena u nga swi xiyi. U nga ha sungula ku anakanya ni ku endla swilo ku fana ni tintangha ta wena ku nga khathariseki ndlela leyi wena u tivonaka ha yona. Hi ndlela leyi, tintangha ta wena ta ku lawula.” Bibele yi vule marito lawa fanaka emalembeni ya magidi lama hundzeke: “L’a fambaka ni tintlhari o ta tlhariha, kambe l’a tolov̌elaka ŝihunguki o ta onhaka.”—Swivuriso 13:20.

Loko u ri exikolweni kumbe entirhweni, u nga ha boheka ku heta nkarhi ni vanhu lava nga swi rhandziki ku tirhela Yehovha. Kambe loko u hlawula vanghana lavakulu, tsundzuka ndzayo ya Bibele: “Vanghana lavo biha va onha mukhuva lowunene.”—1 Vakorinto 15:33, Today’s English Version.

Nakambe tsundzuka vunghana bya nkoka lebyi tlulaka vunghana byin’wana ni byin’wana bya vanhu, i vunghana bya hina ni Muvumbi wa hina, Yehovha Xikwembu. Debbie, la tshahiweke eku sunguleni, u ni vanghana vo hlayanyana lavanene. Hambiswiritano xitsundzuxo xa yena hi leswaku u “fanele u tiyiseka leswaku minkarhi hinkwayo Yehovha i wo sungula.” Abrahama wo tshembeka wa minkarhi ya khale u swi endlile leswi, naswona hi ndlela yo hlawuleka Yehovha u n’wi vitane “munghana wa mina.” (Esaya 41:8, NW) Nakambe tsundzuka leswi: Yehovha a nga na wona mavondzo loko u nyika vanghana va wena nkarhi lava na vona va n’wi rhandzaka; entiyisweni hi swona leswi a swi tsakelaka. Mayana Munghana wo tshembeka swonghasi!

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

Vanghana va xiviri va xiya xilaveko xa un’wana xa ku va ni nkarhi wa munhu hi xiyexe