Langutelo Ra Bibele
Ndlela Yo Hlawula Munhu Loyi U Nga Tekanaka Na Yena
WANSATI LA NGA SI TEKIWAKA U TSHAME A VUTISIWA, “XANA U KALA U EHLEKETA HI KU TEKIWA?” U HLAMULE HI KU HATLISA A KU: “INA, NDZA EHLEKETA HA SWONA.”
NHLAMULO yo koma ya wansati loyi yi vula swo tala malunghana ni ndlela leyi vanhu van’wana va navelaka ha yona ku rhandziwa ni ku kuma munghana. Eka van’wana ku kuma munhu loyi va nga tekanaka na yena i nchumu wa nkoka swinene evuton’wini. Xisweswo, emisaveni hinkwayo, ku sunguriwe tindlela to tala to pfuna vanhu leswaku va kuma munhu loyi va nga tekanaka na yena. Nilokoswiritano, etindhawini to tala ta misava vukati lebyi nga humeleriki byi tele ku tlula lebyi humelelaka.
Ematikweni ya le Vupela-dyambu, swi tolovelekile leswaku vanhu va tihlawulela munhu loyi va nga ta tekana na yena. Kasi, etindhawini tin’wana ta le Asia na Afrika, swa ha tolovelekile leswaku munhu a hlawuleriwa munhu loyi a nga ta tekana na yena. Eka swiyimo leswi haswimbirhi, mikhuva leyi a yi fanelanga yi tekeriwa ehansi. Swiboho swo hlayanyana leswi munhu a swi endlaka evuton’wini swi nga ha n’wi tisela ntsako kumbe gome. Vukati lebyi nga ni rirhandzu byi nga ha vuyerisa swinene ni ku enerisa. Ku vula ntiyiso, vukati lebyi nga ni timholovo byi nga dyisa munhu mbitsi a xeva hi nhlomulo.—Swivuriso 21:19; 26:21.
Ku fana ni vanhu van’wana, Vakreste va ntiyiso na vona va lava leswaku vukati bya vona byi tisa ntsako ni ku eneriseka. Nakambe va lava ku tsakisa Xikwembu ni ku xi xixima. (Vakolosa 3:23) Leswi Xikwembu xi nga Muvumbi ni Musunguri wa vukati, xi swi tiva kahle swilaveko swa hina swa xiviri ni leswi swi hi faneleke. (Genesa 2:22-24; Esaya 48:17-19) Tlhandlakambirhi, eka magidi-gidi ya malembe ku sukela loko munhu a tumbuluxiwile, xi vone vukati byo tala swinene, lebyi humeleleke ni lebyi nga humelelangiki. Xa swi tiva leswi pfunaka ni leswi nga pfuniki. (Pisalema 32:8) Hi ku tirhisa Rito ra xona, ku nga Bibele, xi yi veka erivaleni misinya ya milawu leyi kongomeke, leyi nga pfunaka Mukreste un’wana ni un’wana leswaku a n’wi hlawula hi vutlhari munhu loyi a nga ta tekana na yena. Xana hi yihi yin’wana ya misinya leyi ya milawu?
U Nga Languti Xivumbeko Ntsena
Laha vanhu va ntshunxekeke ku tihlawulela loyi va nga ta tekana na yena, va nga kuma vanghana lava fanelekaka hi ku va tolovela kumbe hi ku va tolovetiwa hi vanghana kumbe hi va ndyangu. Hakanyingi, nchumu wo sungula lowu kokaka munhu leswaku a rhandza un’wana i xivumbeko xa yena. Hambileswi wolowo wu nga nsusumeto wa ntumbuluko ni lowu nga ni matimba, Bibele yi hi khutaza leswaku hi nga kokiwi hi ku languteka ka le handle loko hi ehleketa ku nghenela vukati.
Swivuriso 31:30 yi ri: “Ku saseka ka kanganyisa, v̌umbhuri i v̌usinge! Wansati l’a tšhav̌aka Yehova hi yena l’a nga ta ḍunisiwa.” Muapostola Petro u vulavule hi “swiambalo leswi nga onhakiki swa moya wo rhula ni wo olova, lowu nga ni risima lerikulu emahlweni ka Xikwembu.” (1 Petro 3:4) Ina, timfanelo ta moya ta loyi u languteleke ku tekana na yena—ku tinyiketela ka munhu yoloye eka Xikwembu ni ku rhandza ka yena Xikwembu swin’we ni vumunhu byakwe bya Vukreste—i ta nkoka swinene ku tlula ku saseka ka yena. I swa nkoka ku tinyika nkarhi wa ku hlawula handle ko kanganyisiwa, u hlawula munhu la nga ni tipakani ta moya leti fanaka ni ta wena ni la endlaka matshalatshala ya ku kombisa mihandzu ya moya wa Xikwembu. Leswi swi ta hoxa xandla swinene evukatini lebyi tsakisaka.—Swivuriso 19:2; Vagalatiya 5:22, 23.
‘Nghenela Vukati eHosini Ntsena’
I swa nkoka ngopfu ku va ni tipakani leti fanaka ni ku va evupfumerini byin’we ni munhu loyi u lavaka ku tekana na yena. Vukati a hi matlangwana, byi lava leswaku vatekani va cinca swo tala swinene eka mahanyelo ni langutelo ra vona. Xisweswo, loko ana se mi vona swilo swo tala hi ndlela leyi fanaka ni loyi u languteleke ku tekana na yena, swi ta mi olovela ku cinca.
Leswi swi hi pfuna ku vona xivangelo lexi endleke muapostola Pawulo a khutaza Vakreste leswaku va “nga paniwi ni lava va nga riki vapfumeri.” (2 Vakorinto 6:14) Pawulo a a swi tiva leswaku ku tekana ni munhu la nga riki wa vupfumeri lebyi fanaka ni bya wena ni la nga yi twisisiki ku fana na wena misinya ya milawu ya Bibele swi nga pfuxa mholovo ni ku nga twanani. Xitsundzuxo xa ku ‘nghenela vukati eHosini ntsena’ i xinene. (1 Vakorinto 7:39) Xi kombisa leswi Xikwembu xi lavaka swona. Lava hi vutlhari va xi tirhisaka, va papalata swiphiqo swo tala leswikulu.—Swivuriso 2:1, 9.
Ku Hlawuleriwa Munhu Loyi U Nga Ta Tekana Na Yena
Ku vuriwa yini hi tindhawu leti ka ha riki mukhuva ku hlawuleriwa munhu loyi u nga ta tekana na yena? Hi xikombiso, edzongeni wa Indiya, van’wana va ringanyete leswaku tiphesente ta 80 ta vanhu lava va nghenelaka vukati va hlawuleriwa vanhu lava va nga ta tekana na vona hi vatswari. Leswaku vatswari lava nga Vakreste va wu landzela ndhavuko lowu kumbe e-e, i xiboho xa munhu hi xiyexe. Nilokoswiritano, ku hlawula ko tano ku tirha ku antswa loko mimpimanyeto ya moya yi ri yona yi lawulaka.
Lava va rhandzaka ku hlawuleriwa vanhu lava nga ta tekana na vona va ni ntshembo wa leswaku swiboho swi ta endliwa hi vanhu lava nga ni ntokoto ni lava wupfeke. Nkulu un’wana wa Mukreste laha Afrika u ri: “Vatswari van’wana va vona onge vana va vona a va nge swi koti ku vona loko loyi va lavaka ku tekana na yena a wupfile hi tlhelo ra moya, hikwalaho ka leswi va ha riki vantshwa naswona va nga riki na ntokoto.” Mutirheli la famba-fambaka wa le Indiya u engetela a ku: “Vantshwa a va na ntokoko evuton’wini naswona va nga endla swiboho va susumetiwa hi mintlhaveko.” Tanihi leswi vatswari va byi tivaka ku antswa vumunhu bya vana va vona, va tivona va ri eka xiyimo xo antswa xa ku hlawulela vana va vona hi vutlhari. Nakambe i swinene leswaku va kuma vonelo ra jaha ni ra nhwana hi mhaka leyi.
Kambe, loko vatswari va honisa misinya ya milawu ya Bibele, va nga twa ku vava loko vukati byebyo byi va ni swiphiqo hi ku famba ka nkarhi. Hikwalaho ka leswi ku nga riki na nkarhi lowu ringaneke wa leswaku lava va languteleke ku tekana va tolovelana kahle va nga si tekana, ku nga ha va ni swiphiqo. Kutani loko swiphiqo swi va kona, tatana un’wana wa Mukreste eIndiya u ri, “hakanyingi i vatswari va voniwaka nandzu.”
Vatswari va Vakreste lava hlawulelaka n’wana wa vona munhu loyi a nga ta tekana na yena, va fanele va anakanyisisa na hi lexi xi va susumetaka. Loko va hlawulela n’wana wa vona munhu loyi a nga ta tekana na yena hi ku susumetiwa hi ku lava swilo leswi vonakaka kumbe hi ku navela ku va ni ndhuma, ku va ni swiphiqo. (1 Timotiya 6:9) Hikokwalaho, lava va hlawulelaka n’wana wa vona munhu loyi a nga ta tekana na yena va fanele va tivutisa, ‘Xana munhu loyi ndzi n’wi hlawulaka u ta endla leswaku ku va ni ntsako ni xiyimo lexinene xa moya loko se va tekanile? Kumbe, xana i ku tlakusa xiyimo xa ndyangu kumbe ku kuma rifuwo kumbe ku vuyeriwa hi mali hi ndlela yo karhi?’—Swivuriso 20:21.
Ndzayo ya Bibele yi le rivaleni naswona ya pfuna. Loko munhu a anakanya hi loyi a nga ta tekana na yena, minkarhi hinkwayo u fanele a rhanga a ehleketa hi vumunhu ni vumoya bya munhu yoloye, ku nga khathariseki leswaku wo tihlawulela kumbe vo n’wi hlawulela. Loko sweswo swo endliwa, Musunguri wa lunghiselelo ra vukati, ku nga Yehovha Xikwembu, wa dzunisiwa naswona lava va tekanaka va ta sungula vukati bya vona exisekelweni lexi tiyeke xa moya. (Matewu 7:24, 25) Sweswo swi ta pfuna swinene leswaku ku va ni vukati lebyi tsakisaka ni lebyi vuyerisaka.