Ku Va Ni Langutelo Lerinene Ku Nga Khathariseki Vugono
HI KU VULA KA KONSTANTIN MOROZOV
Loko ndzi velekiwa hi July 20, 1936, marhambu lawa a ma tiyile emirini wa mina a ku ri xipalapala ni longo ntsena. Kongotlo wa mina hinkwawo a wu endliwe hi nxorhonxorho lowu a wu olova ku tlula ni wa ndleve ya munhu lonkulu. A ndzi ri ni ntiko wa kwalomu ka hafu ya khilogiramu. Swikombiso swa leswaku ndza hanya a ku ri mbilu leyi belaka ehansi, ku hefemulela ehansi ni ku tshukatshukanyana.
ANDZI ri wa vunkombo endyangwini wa vana va kaye lowu a wu tshama eximutanini lexi vitaniwaka Sara, eUl’yanovsk Oblast, exivindzini xa Rhaxiya. Loko ndzi ri ni mavhiki manharhu ntsena, vatswari va mina va ndzi yise ekerekeni leswaku ndzi ya khuvuriwa. Muprista u ndzi fafazele hi mati hi ku hatlisa kutani a byela vatswari va mina leswaku va ndzi yisa ekaya hi ku tsopeta ka tihlo, tanihi leswi a vuleke leswaku ndzi ta fa hi tiawara ti nga ri tingani.
Hi January 1937, vatswari va mina va ndzi yise edorobeni ra Kazan’, ntsindza wa Rhaxiya ku nga riphabliki ra Tatarstan, va ya ndzi komba vativi van’wana. Enkarhini lowu, a ndzi swi kota ku vula ndzi ku “Mama,” “Papa,” ni ku vula ndzi ku “Babushka” (Kokwana), naswona a ndzi tiva mavito ya vamakwerhu. Endzhaku ka loko madokodela ma ndzi kamberile, ma byele vatswari va mina leswaku lembe a ri nge heli ndza ha hanya. Va bumabumele leswaku ndzi dlayiwa, ndzi nghenisiwa ebodlheleni leswaku ndzi ta va nkombiso lowu nga ta tirhisiwa hi swichudeni swa vudokodela. Mawaku ndlela leyi ndzi nkhensaka vatswari va mina hikuva va gime ehansi hi nenge, va ku doo!
Ku Xaniseka eVutsongwanini
Lexi ndzi xi tsundzukaka, hileswaku a ndzi tshama ndzi ri ni switlhavi emirini. Kambe, hambileswi a ndza ha ri n’wana, a ndzi ringeta ku va ni langutelo lerinene hi vutomi, ndzi ringeta ku hamba ndzi hleka naswona ndzi tsakela vutomi. Hi rona langutelo leri ndzi ri hlayiseke. Kongotlo wa mina wu ye wu tiya hakatsongo-tsongo, naswona a ndzi swi kota ku tshama ni ku kasanyana. A ndzi kulanga ku fana ni vana lava tolovelekeke naswona a ndzi weriwe hi khombo lerikulu. Kambe a ndzi ri xichudeni lexi nga ni vuswikoti, naswona loko ndzi ri ni malembe ya ntlhanu, a ndzi swi kota ku hlaya ni ku tsala.
Hi May 1941, manana u tlhele a ndzi yisa ekerekeni ra vumbirhi. A ku ri ni vanhu vo hlayanyana kwalaho, naswona hinkwavo a va nkhinsame ehansi va khongela. Wansati un’wana loyi a a tirha kwalaho u tile eka Manana a ta n’wi vutisa leswaku ha yini a nga nkhisamanga. Loko Manana a n’wi komba mina, u yile a ya vulavula na muprista. Loko a vuya, mutirhi loyi u hi humesele ehandle kutani a ringanyeta leswaku Manana a ndzi siya ehandle ka nyangwa, a nghena a ri swakwe. U vule leswaku hikwalaho ka swidyoho swa vatswari va mina, ndzi nyikiwe vona hi “loyi a nga basangiki.” Manana u tlhelele ekaya a ri karhi a rila. Ndzi ehlekete hi mhaka leyi nkarhi wo leha. A ndzi tivutisa ndzi ku, ‘I mani loyi “a nga basangiki”?’
Hi 1948, loko ndzi ri ni malembe ya 12, Manana u ndzi yise eximutanini xa Merenki eRiphabliki ra Chuvash, lexi nga kwalomu ka 80 wa tikhilomitara ku suka ekaya. Kwalaho a ku ri ni swihlovo swa mirhi, Manana a a tshemba leswaku ndzi nga ha tshunguriwa hi mati wolawo. Swin’wana leswi vaprista va swi vuleke malunghana ni ndlela leyi ndzi nga tshungulekaka ha yona, a ku ri leswaku ndzi titsona swakudya masiku manharhu. Naswona a ndzi fanele ndzi amukela Xitlhavelo ekerekeni. Hambileswi a ndzi nga yi tshembi ngopfu kereke, ndzi pfumele leswi va swi vuleke. Riendzo ra kona a ri ndzi leherile naswona ri ndzi tikela, kambe ndzi tiyiserile, ndzi ringeta ku tihungasa hi ku saseka ka ndhawu.
Vanhu a va lo mphaa, ekerekeni. Loko Manana a ha ndzi tlakurile a tsemakanya exikarhi ka ntshungu, mukhegula un’wana u ndzi nyike xiwitsi. Ndzi xi tekile ndzi xi hoxa exikhwameni. Loko nkarhi wa mina wu fika wa leswaku ndzi amukela Xitlhavelo, mukhegula luya u huwelerile a ku: “Tatana, u nga n’wi nyiki Xitlhavelo! Wa ha ku dya xiwitsi!” Ndzi hlamuserile leswaku xiwitsi xexo xi le xikhwameni xanga, kambe muprista u huwelele a ku: “Xinyamahokwe ndzina! Xana na wena u lava ku hemba? N’wi humeseni ekerekeni!” Kambe, esikwini leri landzeleke muprista un’wana u ndzi nyike Xitlhavelo kutani a ndzi hlambisa hi mati ya “mihlolo.” Kambe, a ku ri hava muhlolo. A ndza ha ri xigono.
Leswi Vutlhari Byi Swi Endleke
Hambileswi a ndzi lamarile swinene, loko ndza ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi ndzi hlongorise dyondzo ni vutivi. Hi 1956, ndzi joyine Komsomol (Ntlawa wa Vantshwa wa Vukhomunisi) naswona hi ku famba ka nkarhi, ndzi dyondzise vantshwa matimu ya Komsomol. A ndzi ri xirho xa Khomixini ya Xikaya ni Ndhavuko ekaya ra vanhu lava lamaleke, naswona ndzi tlhele ndzi tirha kwalaho tanihi mukongomisi wa xiya-ni-moya ni muhaxi.
Ku tlula kwalaho, a ndzi khathalela layiburari leyi kokiwaka ya tibuku leti rhekhodiweke ta mabofu, naswona ndzi hlawuriwe ku va xirho xa Khomixini ya Vuavanyisi ya ku Lwa ni ku Tirhisiwa ka Xihoko hi Ndlela yo Biha. Ndzi tlhele ndzi hlanganyela emphikizanweni wa swilombe, ndzi yimbelela ni ku tlanga swichaya-chayana swo hlayanyana.
Ekaya Ra Swigono
Hi 1957 loko ndzi va ni malembe ya 21, vulema bya mina byi ndzi sindzise ku ya tshama ekaya leri hlayisaka swigono. Kambe a ndzi nga si hela ntamu. Hi October 1963, ndzi sukile ndzi kongoma eProsthetic Science Research Institute ya le Moscow. Kwalaho ndzi endliwe vuhandzuri minkarhi leyi ringanaka 18 leswaku ku ololoxiwa milenge ya mina.
Ku rhange ku ololoxiwa milenge ya mina. Kutani endzhaku ka masiku ya nhungu, ndzi endliwa vuhandzuri. Endzhaku ka sweswo, milenge ya mina yi semendheriwile leswaku yi ololoxiwa ku fikela loko ku endliwa vuhandzuri byin’wana. Muongori a a rila loko a vona ndlela leyi a ndzi twa ku vava ha yona.
Etin’hwetini ta mune leti landzeleke, ndzi dyondze ku famba hi tinhonga. Hi ku tirhisa tinhonga leti, ndza swi kota ku titlakusa kukondza ndzi fika eka mpimo wa 110 wa tisentimitara. Ndzi tika kwalomu ka 25 wa tikhilogiramu. Loko se ndzi swi kota ku famba hi tinhonga, ndzi tlhelele ekaya ra swigono hi 1964. Khombo ra kona, marhambu ya mina lama nga tiyangiki a ma nga swi koti ku tamela ntiko wa miri wa mina, kutani ku nga ri kungani ndzi boheke ku tlhela ndzi kasa kumbe ndzi famba hi xitulu xa swigono. Ku fikela sweswi ndzi famba-famba hi xitulu xa swigono.
A ndza ha tlhelelanga ekerekeni. Mhaka ya leswaku ndzi velekiwe hi “loyi a nga basangiki” yi ye emahlweni yi karhata moya-xiviri wa mina. Ndzi n’wi rhandza swinene tata wa mina ni mana wa mina, naswona a swi tika leswaku ndzi pfumela leswaku vona ni Xikwembu, hi vona va endleke leswaku ndzi va exiyin’weni lexi ndzi nga eka xona. Ndzi ringetile ku va ni xivindzi. A ndzi lava ku endlela van’wana leswinene, kambe xa nkoka ngopfu, a ndzi lava ku kombisa leswaku na mina ndzi ni vuswikoti byo endla tano.
Ku Hanya Ndzi Ntshunxekile
Hi 1970 ndzi teke Lidia, loyi a a ome swirho katsongo ku sukela evutsongwanini. Hi kume xiyindlwana, lexi hi tshameke eka xona ku ringana malembe ya 15. Hi nkarhi wolowo a hi tirha havumbirhi bya hina leswaku hi tihanyisa. Ndzi dyondze ku lunghisa tiwachi ni switirhisiwa swin’wana leswitsongo.
Swa nkarhinyana ndzi tirhise mbyana leyi leteriweke leswaku yi endla mintirho yin’wana ya nkoka. Entiyisweni, mina ni muleteri wa timbyana hi endle matomu yo hlawuleka. A ndzi ri ni timbyana timbirhi—yin’wana ku ri Vulkan, yin’wanyana ku ri Palma. Palma a a ri munghana la tshembekaka hi malembe yo tala. Loko hi ri exitolo a a ndzi tlakulela swakudya leswi ndzi swi lavaka. Nchumu lowu a a nga wu rhandzi a ku ri ku fola layini loko hi hakela. A a khoma xipachi xa mina hi meno ya yena, naswona a a ri ni xikhweketo lexitsongo xa bege ya mina enhan’wini ya yena.
Hi 1973 manana u sungule ku vabya ngopfu. Tanihi leswi a hi tshama hi ri kona ekaya, mina ni lowa nghamu hi endle xiboho xa ku n’wi teka hi tshama na yena. Hi nkarhi wolowo, tatana swin’we ni vamakwerhu lava ntlhanu a va file, naswona vamakwerhu lavan’wana vanharhu a va tshama etindhawini tin’wana ta le Rhaxiya. Loko Manana a tshama na hina, a ndzi ringeta ku n’wi endlela hinkwaswo leswi ndzi nga swi kotaka. U hetelele a lova a ri ni malembe ya 85.
Hi 1978 ndzi endle xiboho xa ku tiendlela movha. Endzhaku ka ku ringetela ko hlayanyana, ndzi hetelele ndzi swi kotile ku endla leyi faneleke. Mulawuri wa swo Famba wa Kwalaho u pfumerile leswaku ndzi wu chayela hi xikongomelo xo wu kambela ni ku wu tsarisa tanihi movha wa mina. Ndzi wu thye vito ra Osa (N’wambvenga). Mina ni lowa nghamu hi endle xigolonyana xa yona lexi a xi ta kota ku rhwala ndzhwalo wa 300 wa tikhilogiramu. Hina hi ri vambirhi a hi swi kota ku jika-jika hi wona ni ku rhwala swilo swa hina. Movha lowu wu hi tirherile ku fikela hi 1985.
Hi nkarhi lowu ndzi fe tihlo lera ximatsi, naswona tihlo lera xinene a ri nga ha voni kahle. Kutani Lidia u sungule ku khomiwa hi vuvabyi bya mbilu. Hi May 1985, hikwalaho ka vuvabyi bya hina, hi boheke ku rhurhela ekaya ra swigono edorobeni ra Dimitrovgrad.
Lexi Endlaka Ndzi Tsaka Sweswi
Hi ximun’wana xa 1990, Timbhoni ta Yehovha ti endzele kaya ra hina ra lava lamaleke. Ndzi kume leswaku swa tsakisa leswi va swi dyondzisaka. Va ndzi kombe mhaka yin’wana eka Evhangeli ya Yohane leyi vulavulaka hi munhu la velekiweke a fe mahlo. Yesu u vule leswi malunghana na yena: “Munhu loyi a nga dyohanga hambi ku ri vatswari vakwe.” (Yohane 9:1-3) Va ndzi hlamusele leswaku hi kume ndzhaka ya xidyoho ni vuvabyi eka kokwa wa hina Adamu.—Varhoma 5:12.
Kambe, lexi ndzi tsakiseke ngopfu a ku ri mhaka ya leswaku Xikwembu xi ta tshungula hinkwavo lava nga ta hanya ehansi ka ku fuma ka Mfumo wa N’wana wa xona, Yesu Kreste, loko Paradeyisi yi tlheriseriwa emisaveni. (Pisalema 37:11, 29; Luka 23:43; Nhlavutelo 21:3, 4) Mihloti ya ntsako yi xiririke exikandzeni xa mina, kutani ndzi hlevetela ndzi ku: “Ndzi wu kumile ntiyiso, ntiyiso, ntiyiso!” Ndzi dyondze Bibele ni Timbhoni ta Yehovha ku ringana lembe, naswona hi 1991, ndzi khuvuriwile tanihi xikombiso xa ku tinyiketela ka mina eka Yehovha Xikwembu.
Hambileswi a ndzi swi navela swonghasi ku tirhela Yehovha ni ku chumayela hi swikongomelo swakwe leswinene, ndzi hlangavetane ni swihinga swo hlayanyana. Eku sunguleni, a ku nga ri na xilaveko lexikulu xa leswaku ndzi rhendzeleka, kambe sweswi ndzi fanele ndzi suka ndzi yima ndzi ya byela van’wana hi ripfumelo ra mina. Nsimu ya mina yo sungula leyi a ndzi fanele ndzi chumayela eka yona a ku ri kaya ra hina ra lava lamaleke, laha a ku tshama vanhu lava tlulaka 300. Leswaku ndzi kota ku hlangana ni vanhu vo tala hilaha swi nga kotekaka hakona, ndzi kombele ku averiwa ku ya tirha endlwini leyi tirhanaka ni timhaka ta vanhu.
Mpundzu wun’wana ni wun’wana a ndzi tshama laha ndzi tirhelaka kona kutani ndzi endla swiavelo swa mina. Loko ndzi thewukerile, ndzi endle vanghana vo hlayanyana lava ndzi veke ni mabulo yo tsakisa na vona hi tinhloko-mhaka ta Bibele. Vo hlayanyana va teke tibuku ni timagazini leti va pfuneke ku twisisa Bibele. Vaendzi va toloverile leswaku ndzi va hlayela eBibeleni kumbe etibukwini leti seketeriweke eBibeleni. Hi nkarhi wa swakudya swa ni nhlikanhi, vanhu va va va te mphaa, ekamareni leri mina ni nsati wa mina hi tshamaka eka rona lerova ku pfumala ni vuphelo bya marhi.
Vamakwerhu lava nga Vakreste va le vandlheni ra Timbhoni ta Yehovha va ndzi pfune ngopfu entirhweni wo chumayela. Va ndzi tisela tibuku ta Bibele naswona va heta nkarhi va dzumba na mina ni nsati wa mina. Va tlhela va ndzi pfuna leswaku ndzi ya eminhlanganweni ya vandlha eHolweni ya Mfumo. Mbhoni yin’wana yi xave xithuthuthu lexi nga ni ndhawu yo khandziyisa munhu, leswaku yi ta ndzi khandziyisa. Van’wana lava nga ni mimovha, va ta va ta ndzi teka hi nkarhi wa tin’hweti ta vuxika.
Hi ku pfuniwa hi rirhandzu ro tano, ndzi swi kotile ku ya emintsombanweni yo tala kumbe etindhawini leti dyondzisaka ta Timbhoni ta Yehovha. Wo sungula a wu ri ntsombano lowukulu eMoscow hi July 1993, laha ku veke ni vanhu lava ringanaka 23 743, va huma ematikweni lama tlulaka 30. Leswaku ndzi va kona entsombanweni wolowo, swi lave leswaku ndzi famba mpfhuka lowu ringanaka 1 000 wa tikhilomitara. Ku sukela enkarhini wolowo, a ndzi si tshama ndzi lahlekeriwa hi ntsombano wa vanhu va Yehovha.
Valawuri va kaya ra hina ra lava lamaleke va ndzi xixima ngopfu, sweswo ndzi swi nkhensa ngopfu. Nsati wa mina Lidia, loyi hi hanyeke hi ku rhula ku ringana malembe ya 30, wa ndzi seketela ni ku ndzi pfuna, hambileswi hi nga riki na ripfumelo leri fanaka. Kambe xa nkoka ngopfu, Yehovha u ndzi seketela hi voko ra matimba naswona u ndzi chululela mikateko leyikulu. Ku nga ri khale, hi September 1, 1997, ndzi hlawuriwe ku va phayona, hilaha vatirheli va nkarhi hinkwawo lava nga Timbhoni ta Yehovha va vitaniwaka hakona.
Ku ve ni swiendlakalo swo hlayanyana evuton’wini bya mina laha mbilu ya mina a yi ta va yi yimile naswona a ndzi ta va ndzi file. Mawaku ndlela leyi ndzi tsakaka ha yona hi ku va swi nga vangi tano ni leswi se ndzi tivaka ni ku rhandza Xihlovo xa vutomi, ku nga Yehovha Xikwembu! Ndzi lava ku ya emahlweni ndzi n’wi tirhela swin’we ni vamakwerhu va moya emisaveni hinkwayo ntsena loko ndza ha tsakula.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]
Ndzi ri ni nsati wa mina, Lidia
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Ndzi dyondzisa xichudeni ekaya ra hina ra lava lamaleke