Ripfumelo Leri Hanyaka Hambiloko Ku Ri Ni Khombo
EMALEMBENI ya kwalomu ka 60 lama hundzeke, Mina Esch u kume poskarata leyi humaka eka Peter nuna wakwe. Rungula leri a ri tsariwe eka yona hi voko a ri komile naswona ri nga twisiseki kahle. Nilokoswiritano, a a tsakile naswona u titwe a phyuphyile loko a amukele poskarata leyi. Nuna wa Mina a a ri mubohiwa enkampeni ya nxaniso ya le Buchenwald, a yisiwe kona hi hulumendhe ya Manazi hikwalaho ka leswi a a ri Mbhoni ya Yehovha. Hala ndzhaku ka poskarata leyi a ku ri ni marito lawa ma tlhavaka: “Mubohiwa wa ha sihalala tanihi Xichudeni xa Bibele [Timbhoni ta Yehovha a ti tiviwa hi vito rero enkarhini wolowo] . . . Hikwalaho ka xivangelo lexi ntsena, u tekeriwe lunghelo ra ku tsalelana ni vanhu.” Rungula leri a ri byela Mina leswaku Peter wa ha yime a tiyile eripfumelweni rakwe.
Poskarata leyi sweswi yi handzukaka hi ku olova naswona yi cinceke ni muvala, yi lombiwe Muziyamu wa Ndzhaka ya Vayuda—I Xitsundzuxo lexi Hanyaka xa ku Dlayiwa ka Vayuda va le Yuropa, yi kumeka eBattery Park, le Dorobeni ra le New York. Poskarata leyi, swin’we ni xifaniso xa Peter Esch, yi chumbuta swo karhi hi khombo lerikulu leri vanhu va langutaneke na rona—Ku Dlayiwa ka Vayuda va le Yuropa—laha ku feke Vayuda va timiliyoni ta tsevu. Emuziyamu lowu, ku ni swifaniso swa nkoka leswi tlulaka 2 000 ni swifaniso swa matimu ni swa ndhavuko leswi tlulaka 800 leswi kombisaka maxangu lawa Vayuda va langutaneke na wona ku sukela hi 1880 ku fikela namuntlha, ku katsa ni ku Dlayiwa ka Vayuda va le Yuropa. Ha yini swi fanerile leswaku ku kombisiwa papila ra Peter Esch eMuziyamu ya Ndhavuko wa Vayuda?
N’wamatimu Dok. Jud Newborn wa hlamusela: “Xikongomelo xa muziyamu leyi i ku yimela matimu ya Vayuda. Timbhoni ta Yehovha a ti xanisiwa hi leswi ti nga Timbhoni. Timbhoni a ti xanisiwa ntsena hikwalaho ka ripfumelo ra tona ra vukhongeri ni hikwalaho ka leswi a ti nga xi seketeli xihlawuhlawu, a ti nga n’wi seketeli munhu wo homboloka, la tshikilelaka misava. Naswona a ti nga voni swi fanerile ku hlanganyela enyimpini yakwe. . . . A swi va tikela Vayuda ku tikhoma hi ndlela leyinene ni ku hlayisa ripfumelo ra vona hikwalaho ka nkaneto lowukulu lowu a va langutane na wona. Muziyamu leyi yi ndhundhuzela nyimpi yoleyo ya moya. Hikwalaho ka sweswo, vumbiwa lebyi byi tlangela ni ku xixima ripfumelo ra Timbhoni ta Yehovha hi nguva ya Manazi.”
Ekaya ka rona ka xinkarhana le Muziyamu ya Ndhavuko wa Vayuda, papila leri ri kombisa nyimpi ya munhu un’we, loyi ku tshembeka kakwe eka Yehovha ku ringiweke. Peter Esch u ponile eku xanisiweni loku enkampeni ya Manazi, ripfumelo rakwe ri tshame ri tiyile.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Muziyamu ya Ndhavuko wa Vayuda, eDorobeni ra New York
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Esch, la nga Mbhoni ya Yehovha, a a ri ekhotsweni emalembeni ya 1938 ku ya eka 1945 hikwalaho ko ala ku lan’wa ripfumelo rakwe