Ku N’wayitela—Swi Nga Ku Pfuna!
HI MUYIMERI WA XALAMUKA! EJAPANI
LOKO ku n’wayitela ku ri ka xiviri, ku endla leswaku vanhu va ku tshemba. Ku herisa xihlawuhlawu lexi akeleke malembe yo tala. Ku olovisa timbilu ta vanhu lava nga ku tshembiki. Ku endla vanhu vo tala va ku hefu, ku tlhela ku va tisela ntsako. Ka vulavula, ku ri, “Ndza swi twisisa. U nga vileli.” Ku hundzisa marito yo khongotela lama nge, “Ndzi tshemba leswaku hi ta va vanghana.” I yini nchumu lowu wu nga ni matimba swonghasi? I ku n’wayitela. Ku nga ha va ku n’wayitela ka WENA.
Ku n’wayitela i yini? Hi ntolovelo, swihlamusela-marito swi hlamusela ku n’wayitela tanihi ‘ku tshavatela ka milomu ni swihlaya, leswi kombisaka ku tsaka, ku amukela nchumu wo karhi kumbe ku nyanyuka.’ Loku hi kona ku n’wayitela lokunene. Ku n’wayitela i ndlela yo kombisa mintlhaveko ya wena kumbe ku angula eka mintlhaveko ya van’wana handle ko khohlola rito. Ina, ku n’wayitela ku nga ha kombisa ku hlekula kumbe ku nyenya, kambe koloko a hi kona ku n’wayitela loku hi vulavulaka ha kona laha.
Xana ku n’wayitela i ka nkoka? Xana wa ha tsundzuka loko ku n’wayitela ka munhu wo karhi ku ku endla u ku hefu, kumbe ku ku endla u titwa u ntshunxekile? Kumbe, loko ku pfumaleka ka ku n’wayitela ku ku khomise rhumbu kumbe ku ku endla u titwa u nga amukelekanga? Ina, ku n’wayitela ku tisa ku cinca ko karhi. Ku khumba loyi a n’wayitelaka ni loyi a n’wayiteleriwaka. Yobo, munhu wa le Bibeleni u vule marito lawa malunghana ni valala vakwe: “A ndzi va n’wayitelela—va nga kholwi—naswona a va nga ku susi ku vonakala ka xikandza xa mina.” (Yobo 29:24) Swi nga ha endleka leswaku “ku vonakala” ka xikandza xa Yobo a ku kombetela eka ntshembo kumbe ku tsaka.
Ni namuntlha ka ha ri ni mimbuyelo leyinene ya ku n’wayitela. Ku n’wayitela ka xinghana ku nga ha pfuna ku antswisa xiyimo. Ku nga ha fana ni nyangwa wo baleka ha wona loko ku ri ni ndzilo. Loko hi titwa hi nga ntshunxekanga kumbe hi hele matimba, ku n’wayitela ku nga ha hi pfuna leswaku hi lulamisa xiyimo kutani hi langutana ni ku hela matimba koloko. Hi xikombiso, Tomoko a a tala ku vona vanhu va n’wi honolele mahlo. A a ehleketa leswaku va n’wi nyenyemuka, hi leswi a va susa mahlo ya vona eka yena loko va vona leswaku wa va lemuka. Tomoko a a titwa a ri ni xivundza naswona a nga tsakanga. Siku rin’wana munghana wakwe u ringanyete leswaku a n’wayitela eka vanhu loko a hlangana na vona hi mahlo va lo n’wi nhwii! Tomoko u swi ringetile mavhiki mambirhi, naswona u hlamarile loko hinkwavo va n’wi n’wayitelela! A nga ha tlhelanga a titwa a nga ntshunxekanga. U ri: “Vutomi se a byi tsakisa hakunene.” Ina, ku n’wayitela ku endla leswaku hi hlayisa langutelo lerinene hi van’wana naswona ka hi pfuna leswaku hi va ni xinghana.
Ndlela Leyinene Leyi Ku Khumbaka Ha Yona Wena Ni Van’wana
Ku n’wayitela ku nga ha khumba munhu hi tlhelo ra mintlhaveko. Ku pfuna munhu leswaku a va ni langutelo lerinene. Ka n’wi pfuna munhu hi tlhelo ra rihanyo. Ku ni xiga lexi nge, “Ku hleka i murhi lowunene.” Entiyisweni, vativi va swa vutshunguri va vula leswaku langutelo ra mianakanyo ra ri khumba rihanyo ra munhu. Vukambisisi byo tala byi kombisa leswaku ntshikilelo lowu tshamaka nkarhi wo leha, mintlhaveko leyi nga riki yinene ni swin’wana swo kota sweswo swi tsanisa fambiselo ra hina ra nsawutiso. Hi tlhelo rin’wana, ku n’wayitela ku hi endla hi tsaka, naswona ku hleka ku pfuna fambiselo ra hina ra nsawutiso.
Ku n’wayitela ku va khumba ngopfu van’wana. Ehleketa u ri karhi u nyikiwa ndzayo kumbe xitsundzuxo. U lava leswaku munhu yoloye a ku nyikaka xitsundzuxo a languteka njhani exikandzeni? Loko a nga n’wayiteli, swi nga ha vula leswaku u hlundzukile, u nyangatsekile, u ku vengile. Hi hala tlhelo, xana ku n’wayitela ka xinghana ka munhu loyi a ku nyikaka xitsundzuxo a ku nge ku endli u titwa u ntshunxekile xisweswo u xi amukela kahle xitsundzuxo xakwe? Kunene, ku n’wayitela ka pfuna eku hunguteni ku nga twisisani eswiyin’weni swo nonon’hwa.
Ku Ehleketa Hi Swilo Leswinene Ku Endla Leswaku Swi Olova Ku N’wayitela
Ina, vo tala va hina a hi fani ni vatlangi va tifilimi lava nga n’wayitelaka nkarhi wun’wana ni wun’wana loko va byeriwa ku endla tano; naswona a hi swi lavi ku fana na vona. Hi lava ku n’wayitela hi ndlela ya ntumbuluko ni ya ntiyiso. Muleteri wa le xikolweni xo dyondzisa ku vulavula ni vanhu u te: ‘I swa nkoka ku n’wayitela swi huma embilwini, loko swi nga ri tano, ku n’wayitela ka wena ku nga ha vonaka ku nga ri ka xiviri.’ Xana hi nga swi kotisa ku yini ku n’wayitela swi huma embilwini? Bibele yi nga hi pfuna emhakeni leyi. Eka Matewu 12:34, 35 yi hi byela leswi malunghana ni marito ya hina: “Nomu wu vulavula leswi mbilu yi taleke swona. Munhu lonene u humesa swilo leswinene exumeni xakwe lexinene, kasi munhu wo homboloka u humesa swilo swo homboloka exumeni xakwe lexi hombolokeke.”
Tsundzuka, ku n’wayitela i ndlela yo boxa mintlhaveko ya hina handle ko humesa rito. Loko hi tsundzuka leswaku hi vulavula “leswi mbilu yi taleke swona” ni leswaku “swilo leswinene” swi huma ‘exumeni lexinene,’ swi va erivaleni leswaku xilotlelo xa ku n’wayitela ka ntiyiso xi le miehleketweni ni le mintlhavekweni ya hina. Ina, handle ko kanakana leswi nga etimbilwini ta hina swi ta vonaka, hi ku famba ka nkarhi, ku nga ri ntsena hi marito ni swiendlo swa hina, kambe ni le xikandzeni xa hina. Hikwalaho, hi fanele hi ya emahlweni hi lwela ku ehleketa swilo leswinene. Ndlela leyi hi langutekaka ha yona exikandzeni yi fambisana ngopfu ni leswi hi swi ehleketaka hi vanhu van’wana. Hikwalaho, a hi yiseni nyingiso eka timfanelo letinene ta swirho swa ndyangu, vaakelani va hina ni vanghana va hina lavakulu. Hi ta kuma swi olova swinene ku va n’wayitelela. Ku ta va ku ri ku n’wayitela ka ntiyiso, hikuva ku ta va ku fambisana ni mbilu leyi teleke vunene, tintswalo ni musa. Matihlo ya hina ma ta vangama, naswona van’wana va ta swi tiva leswaku i ku n’wayitela ka ntiyiso.
Kambe, swi fanele swi xiyiwa leswaku vanhu van’wana swi ta va tikela ku n’wayitela ku tlula van’wana hikwalaho ka ndhavuko lowu va kuleleke eka wona kumbe ndhawu leyi va humaka eka yona. Hambiloko va rhandza vaakelani va vona, kambe a va swi tolovelanga ku va n’wayitelela. Hi xikombiso, hi ntolovelo ku languteriwe leswaku vavanuna va Majapani va rhomba va ku whii, minkarhi hinkwayo. Hikwalaho, vo tala a va swi tolovelanga ku n’wayitelela munhu wumbe. Swi nga ha va tano ni hi mindhavuko yin’wana. Kumbexana vanhu van’wana va nga ha va va tswariwe va ri ni tingana kutani va kuma swi va tikela ku n’wayitelela vanhu van’wana. Xisweswo a hi fanelanga hi avanyisa vanhu hi ku ya hi ndlela leyi va n’wayitelaka ha yona. Vanhu a va fani, ni timfanelo ni tindlela ta vona to vulavurisana ni van’wana a ti fani.
Nilokoswiritano, loko u kuma swi ku tikela ku n’wayitelela vanhu van’wana, ha yini u nga ringeti? Bibele ya tsundzuxa: “Hi nga tshiki ku endla leswi nga swinene . . . A hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene.” (Vagalatiya 6:9, 10) Ndlela yin’wana yo endla “leswi nga swinene” eka van’wana i ku va n’wayitelela—naswona u nga swi kota ku endla tano! Hikwalaho, rhanga u xeweta vanhu van’wana kutani u va khutaza u ri karhi u n’wayitela. Va ta swi tsakela ngopfu. Naswona u ta kuma swi olova ku n’wayitela loko u swi endla mukhuva.
[Bokisi leri nga eka tluka 30]
Rito Ra Xitsundzuxo
Swi twisa ku vava ku tiva leswaku a hi ku n’wayitela hinkwako loku nga ka ntiyiso. Vakanganyisi, vaxavisi lavo homboloka ni van’wana va nga ha ku n’wayitelela hi ndlela ya xinghana lexikulu. Va swi tiva leswaku ku n’wayitela ku nga ha endla munhu a tirivala. Vanhu lava nga ni mahanyelo yo biha ni mikhuva leyi nga tengangiki va nga ha ku xava hi ku n’wayitela. Kambe, ku n’wayitela ka vona a hi ka xiviri; i ka vukanganyisi. (Eklesiasta 7:6) Kutani, hambiloko hi nga ta ka hi nga va anakanyeli ngopfu vanhu van’wana, kambe hi fanele hi lemuka leswaku hi hanya “emasikwini yo hetelela,” lawa ma tikaka ku langutana na wona, hi fanele hi ‘va ni vuxiyaxiya kukota tinyoka naswona hi kala nandzu kukota matuva,’ hilaha Yesu hi byakwe a bumabumeleke hakona.—2 Timotiya 3:1; Matewu 10:16.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Vana wo rhanga ku xeweta van’wana hi ku n’wayitela