Ripfumelo Ra Ringiwa ePoland

HI KU VULA KA JAN FERENC

A NDZA ha ri xifanyetana loko ku lwiwa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Ndzi n’wi tsundzuka kahle malume wa mina loyi a a ri Mbhoni ya Yehovha. A a tala ku endzela ekaya a fika a hi hlayela Bibele. Vatswari va mina a va nga swi tsakeli, kambe buti Józef, sesi Janina swin’we na mina, a hi swi tsakela hakunene. Hi ku hatlisa un’wana ni un’wana wa hina u kombise ku tinyiketela kakwe eka Yehovha hi ku khuvuriwa. Ndzi khuvuriwe ndzi ri ni malembe ya 14 hi vukhale.

Vatswari va hina va sungule ku yingisela loko va lemuka ndlela leyi dyondzo ya Bibele a yi antswisa vutomi bya hina ha yona. Loko tatana a lemuka leswaku Bibele ya byi sola vugandzeri bya swikwembu swa hava, u te: “Loko swi ri ntiyiso leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka, vaprista va hi pfalele emunyameni. N’wananga, susa swifaniso hinkwaswo leswi nga ekhumbini u swi cukumeta!” Endzhaku ka malembe mambirhi, vatswari va mina va khuvuriwile. Va tirhele Yehovha hi ku tshembeka kukondza va fa.

Makhombo Lawa Hi Langutaneke Na Wona

Timbhoni ta Yehovha ti langutane ni minkarhi yo nonon’hwa endzhaku ka ku hela ka nyimpi. Hi xikombiso, Hofisi ya Vuhlayiseki yi hlasele hofisi ya hina ya le Lodz, naswona lava a va tirha kwalaho va khomiwile. Le vuxeni bya Poland, vaxenga-tiko va Mavuthu ya Tiko lama Hlomeke, ehansi ka nkucetelo wa vafundhisi va Khatoliki, va hlasele Timbhoni ta Yehovha hi ndlela ya tihanyi.a

Naswona hi nkarhi lowu, valawuri va Makhomunisi va sule mpfumelelo lowu a va hi nyike wona enkarhini lowu hundzeke wa ku khoma tinhlengeletano ta hina, naswona va ringete ku kavanyeta tinhlengeletano leti ana se a ti sungurile. Kambe, nkaneto lowu kulaka wu engetele ku tiyimisela ka hina ku ya emahlweni hi chumayela hi Mfumo wa Xikwembu. Hi 1949 hi vike Timbhoni leti tlulaka 14 000 ePoland.

Endzhaku ka nkarhinyana, ndzi ve phayona, mutirhi wa nkarhi hinkwawo la nga Mbhoni ya Yehovha. Xiavelo xa mina xo sungula a xi ri kwalomu ka tikhilomitara ta 500 ku suka ekaya. Kambe, hi ku famba ka nkarhi, ndzi hlawuriwe ku va mulanguteri la famba-fambaka endhawini leyi nga evuxeni bya Lublin, ekusuhi ni laha vatswari va mina a va tshama kona.

Ku Khomiwa Ni Ku Xanisiwa

Hi June 1950, ndzi khomiwile kutani ndzi hehliwa hi valawuri va Makhomunisi leswaku ndzi nhlori ya le United States. Ndzi hoxiwe eseleni leyi tsakamaka. Nivusiku a ndzi humesiwa leswaku ndzi ya konanisiwa hi mutirhela-mfumo la konanisaka vanhu. U ndzi byele a ku: “Vandla ra vukhongeri leri u nga xirho xa rona i mpambukwa naswona i nala wa Mfumo wa hina. Vakongomisi va n’wina va tirhela valala va hina va le Amerika. Hi nga ku tiyisekisa ha swona! Vamakwenu ana se va pfumerile leswaku va fambe tiko hinkwaro leswaku va kuma rungula malunghana ni masocha ni tifektri.”

Hakunene, swihehlo leswi a swi ri mavunwa ya rihlaza. Nilokoswiritano, mutirhela-mfumo yoloye u ndzi kombele leswaku ndzi sayina xitatimendhe lexi vulaka leswaku ndzi fularhela leswi yena a a swi vula “nhlengeletano ya ka n’wina leyi nyenyetsaka.” U ringete hi ku phindha-phindha leswaku ndzi sayina. U tlhele a ringeta ku ndzi tsarisa mavito ni tiadirese ta Timbhoni hinkwato leti ndzi ti tivaka ni tindhawu leti tibuku ta hina a ti aviwa eka tona. Matshalatshala ya lo fana ni kwala.

Endzhaku ka sweswo, vatirhela-mfumo volavo va ndzi rimbe hi nhonga ndzi kondza ndzi titivala. Kutani va ndzi chela hi mati leswaku ndzi sisimuka, loko ndzi sisimukile va tlhele va sungula ehansi va ndzi konanisa. Evusikwini lebyi tlhandlameke, ndzi biwe hi ndlela ya tihanyi eswirhendzeni. Ndzi huwelele ndzi kombela Xikwembu leswaku xi ndzi nyika matimba ya ku tiyisela. Ndzi kholwa leswaku xi ndzi nyikile. Ndzi konanisiwe hi ndlela yoleyo nkarhi ni nkarhi kwalomu ka lembe hinkwaro.

Ndzi humesiwe ekhotsweni hi April 1951, kambe Timbhoni to tala a ta ha pfaleriwile. Ndzi ye eka Mbhoni leyi nga ni vutihlamuleri ndzi ya kombela xiavelo lexintshwa. U ndzi vutise a ku: “Xana a wu chavi ku tlhela u khomiwa?” Ndzi hlamule ndzi ku: “Sweswi ndzi tiyimisele ku tlula hambi ku ri rini ku tirha laha xilaveko xi nga xikulu kona.” Ndzi sungule ntirho wa mina tanihi mulanguteri la famba-fambaka, kutani hi ku famba ka nkarhi ndzi rhambiwe ku ya hlela ku kandziyisiwa ni ku hangalasiwa ka tibuku ta hina ePoland.

Enkarhini wolowo, a hi tirhisa michini leyitsongo ya xikhale ni switenisele leswi totiwaka inki ku kopulula Xihondzo xo Rindza. Tibuku leti a hi ti kandziyisa a ti nga ri ta xiyimo xa le hansi, naswona a hi boheka ku hakela mali yo tala yo xava phepha leri hi nkarhi wolowo a ri kayivela. Ntirho wo kopa a wu fanele wu endliwa etindhawini to hambana-hambana, ku fana ni le switlatini, emakamareni ya le hansi ni le makamareni ya le henhla. Lava va kumiweke, a va khomiwa.

Ndzi tsundzuka xihlovo xin’wana lexi omeke lexi hi xi tirhiseke. Ekhumbini ra xona, leri nga leha 11 wa timitara ehansi ka misava, a ku ri ni mbhovo leyi yaka exiyindlwanini lexi a hi kopululela timagazini eka xona. A hi ehliseriwa kona hi ntambhu. Siku rin’wana, loko va ri karhi va ndzi ehlisela exihlobyeni ndzi ri exibyeni lexikulu xa ntsandza, loko hi xitshuketa ntambhu ya kona yi ku tlupu! Ndzi wele etshakwini ra xihlovo kutani ndzi tshoveka nenge. Loko ndzi huma exibedlhele, ndzi tlhelele emuchinini wo kopulula timagazini.

Hi nkarhi lowu ndzi hlangane na Danuta, mutirheli la gingiritekaka la nga phayona. Hi tekanile hi 1956, naswona hi tirhe swin’we ensin’wini ya le Poland-xikarhi ku ringana malembe ya mune. Hi 1960 se a hi ri ni vana vambirhi, naswona hi endle xiboho xa leswaku Danuta a tshika vutirheli bya nkarhi hinkwawo leswaku a ta va khathalela. Ku nga ri kungani, ndzi tlhele ndzi khomiwa, naswona enkarhini lowu ndzi nghenisiwe ekhotsweni leri nga ni makondlo yo tala. Endzhaku ka tin’hweti ta nkombo, ndzi gweviwe ku tshama ekhotsweni malembe mambirhi.

Ku Nghena Ni Ku Huma eKhotsweni

A ku ri ni vabohiwa lava tlulaka 300 ekhotsweni ra Bydgoszcz, kutani ndzi khongele eka Yehovha leswaku ndzi swi kota ku hlanganyela rungula ra Mfumo ni vanhu va timbilu letinene. Ndzi vulavule ni murhangeri wa khotso, ndzi ringanyeta leswaku ndzi nga tirha ku tsemeta misisi. Lexi ndzi hlamariseke, u pfumerile. Hi ku hatlisa ndzi sungule ku tsemeta malepfu ya vabohiwa, ndzi va tsemeta misisi, ndzi nyikela vumbhoni eka lava a va byi amukela.

Mubohiwa loyi a ndzi tirha na yena ku tsemeta misisi u hatle a ri amukela rungula ra hina. U sungule ku byela van’wana hi swilo leswi a a swi dyondza eBibeleni. Hi ku hatlisa murhangeri wa khotso u hi lerise ku tshika ku hangalasa leswi a swi vuleke “rungula leri onhaka.” Mutirhi-kulorhi a nga tlhentlhanga. U hlamuserile: “A ndzi yiva, kambe sweswi a ndza ha yivi. A ndzi godzomberiwe hi nikhothini, kambe se ndzi tshike ku yi dzaha. Ndzi kume xikongomelo evuton’wini bya mina, naswona ndzi lava ku va Mbhoni ya Yehovha.”

Loko ndzi ntshunxiwa ekhotsweni, ndzi rhumeriwe ePoznan ku ya ungamela “bekari,” hilaha a hi vitana vugandliselo bya hina hakona. Eku heleni ka va-1950, vugandliselo bya hina a byi antswa ngopfu. Hi dyondze ni ndlela yo hungula mpimo wa maphepha hi ku tirhisa muchini wolowo—xexo ku ve xiendlakalo lexi nga rivalekiki eka thekinoloji ya hina—ni ku tirhisa michini ya Rotaprint. Hi 1960 hi tlhele hi sungula ku kandziyisa ni ku endla tibuku.

Endzhakunyana ka sweswo, muakelani wa hina u hi xengile, kutani ndzi tlhele ndzi khomiwa. Endzhaku ka loko ndzi ntshunxiwile hi 1962, ndzi kume xiavelo xa ku ya tirha eSzczecin swin’we ni van’wana vo hlayanyana. Kambe loko hi nga si suka, hi kume leswi a hi kholwa leswaku i nkongomiso lowu humaka eka vamakwerhu lava tshembekaka va Vakreste leswaku hi cinca hi ya eKielce. Kambe, kwalaho hi fike hi khomiwa, kutani ndzi gweviwa nakambe ku tshama ekhotsweni lembe ni hafu. Hi xengiwe hi vakanganyisi lava a hi ri na vona. Hi ku famba ka nkarhi, va kumiwile kutani va hlongoriwa entlaweni wa hina.

Loko eku heteleleni ndzi humile ekhotsweni, ndzi hlawuriwe ku ungamela vugandliselo bya hina ePoland hinkwaro. Hi 1974, endzhaku ka malembe ya khume ya ku balekela ku khomiwa, ndzi sariwe endzhaku kutani ndzi ya khomiwa eOpole. Endzhakunyana ka sweswo ndzi rhumeriwe ekhotsweni ra le Zabrze. Murhangeri wa khotso u te: “Mintirho ya wena ya vubixopo yi peleriwe hi dyambu. Loko wo ya emahlweni u hangalasa propaganda ya wena, u ta ya pfaleriwa u ri swaku.”

Ku Chumayela eKhotsweni

Ina, ntirho wa mina tanihi mutirheli a wu nga si hela. Entiyisweni, ndzi sungule dyondzo ya Bibele swin’we ni vabohiwa-kulorhi vambirhi. Eku heteleleni, va endle nhluvuko kutani ndzi va khuvule exibyeni lexikulu xa ku hlambela kwale khotsweni.

Vabohiwa van’wana va angule kahle eku chumayeleni ka hina, naswona hi April 1977, hi hlangane swin’we leswaku hi tlangela Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste. (Luka 22:19) Endzhaku ka tin’hweti timbirhi hi June 1977, ndzi ntshunxiwile, a ndzi tlhelanga ndzi khomiwa.

Hi nkarhi wolowo valawuri a va wu amukela hi mandla mambirhi ntirho wa hina. A swi kanakanisi leswaku ku endza ka swirho swa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha ku pfune ngopfu. Hi 1977, vanharhu eka swona va vulavule ni valanguteri, maphayona ni Timbhoni leti nga ni nkarhi wo leha, emadorobeni yo hambana-hambana. Haxawa wa kona, swimbirhi swa swona swi endle riendzo ra vunghana eHofisi ya Timhaka ta Vukhongeri. Kambe, ku yirisiwa ka ntirho wa hina ku hele hi 1989. Sweswinyana, ku ni Timbhoni ta kwalomu ka 124 000 leti gingiritekaka ePoland.

Hikwalaho ka rihanyo leri tsaneke, Danuta a nga swi koti ku famba na mina emalembeni ya sweswinyana, kambe wa ndzi khutaza, naswona u lava leswaku ndzi ya emahlweni ndzi endzela mavandlha. A ndzi nge n’wi rivali hi matimba lama a ndzi nyikeke wona emalembeni yo tala ya ku khotsiwa ka mina.

Xiboho lexi ndzi xi endleke emalembeni ya 50 lama hundzeke xa ku tirhela Yehovha Xikwembu, kunene a xi lulamile. Ndzi kume ntsako lowukulu wa ku n’wi tirhela hi mbilu ya mina hinkwayo. Mina ni nghamu hi tokote ntiyiso wa marito lama tsariweke eka Esaya 40:29: “Loyi a karhaleke [Yehovha] u n’wi nyika matimba; kasi loyi a nga riki na wona matimba lamakulu u n’wi engetelela matimba.”

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 29]

A hi tirhisa muchini wo kopulula kutani hi ku famba ka nkarhi hi tirhisa muchini wa Rotaprint ku kandziyisa minkandziyiso ya hina

[Swifaniso leswi nga eka tluka 30]

Nkatanga Danuta, na mina