Malembe Yo Tlula 50 Yo ‘Pelela Ku Ya Pfuna’

HI KU VULA KA EMMANUEL PATERAKIS

Malembe-xidzana ya 19 lama hundzeke, muapostola Pawulo u amukele xirhambo lexi nga tolovelekangiki: “Pelela eMakedoniya, u ta hi pfuna.” Hi ku tirhandzela Pawulo u amukele lunghelo lerintshwa ra “ku ya twarisa Evhangeli.” (Mintirho 16:9, 10) Hambileswi xirhambo lexi ndzi nga xi amukela xi nga riki xa khale ngopfu, kambe i malembe yo tlula 50 ndzi pfumele ku “pelela” emasin’wini lamantshwa hi moya wa Esaya 6:8: “Hi mina loyi, nḍi rume.” Maendzo lawa ya mina yo tala ma endle ndzi thyiwa Perpetual Tourist (Mutsendzeleki), kambe mintirho ya mina a yi nga ri na nchumu lexi fambisanaka ni ku valanga. Ko tala ndzi nkhinsame hi matsolo loko ndzi fika ekamareni ra mina ra le hotela ndzi nkhensa Yehovha hikwalaho ka ndlela leyi a ndzi hlayiseke ha yona.

NDZI velekiwe hi January 16, 1916, le Hierápetra, eCrete, endyangwini lowu a wu khomelele swinene evukhongerini bya Orthodox. Ku sukela ndza ha ri ricece Mama a a famba na mina ni vamakwerhu va xisati ekerekeni hi Sonto. Loko ku ri tatana yena a a rhandza ku titshamela ekaya a hlaya Bibele. A ndzi xixima tatana—wanuna wo tshembeka, lonene—naswona rifu ra yena loko ndzi ri na kaye wa malembe ri ndzi khumbe ngopfu.

Ndza tsundzuka leswaku loko ndzi ri na ntlhanu wa malembe hi vukhale ndzi hlaye tsalwa exikolweni leri a ri ku: “Hinkwaswo leswi swi hi rhendzeleke swi twarisa ku va kona ka Xikwembu.” Ndzi khorwiseke hilaha ku heleleke hi leswi loko ndzi ri karhi ndzi kula. Xisweswo loko ndzi ri na malembe ya 11, ndzi tsale xitsalwana ndzi tirhisa Pisalema 104:24 tanihi xihloko: “Oho Yehova! mitiro ya wena yi tarisile ku yini! U yi endlile hikwayo hi v̌utlhari; misav̌a yi tele rifuwo ra wena.” Ndzi tsakisiwe hi ku hlamarisa ka ntumbuluko, hambi ku ri swilo leswi nga vuriki nchumu swo fana ni timbewu leti nga ni swimpapana leti kotaka ku hahisiwa hi moya leswaku ti suka evuhlayiselweni bya murhi lowu nga mana wa tona. Endzhaku ka vhiki loko ndzi yise xitsalwana xa mina, mudyondzisi wa mina u xi hlayele tlilasi hinkwayo ivi endzhaku a xi hlayela xikolo hinkwaxo. Hi nkarhi wolowo vadyondzisi a va lwisana ni tidyondzo ta Vukhomonisi kutani a va tsakile hi ku twa ku lwela ka mina vukona bya Xikwembu. Loko ku ri mina a ndzi tsakele ku phofula ripfumelo ra mina hi Muvumbi.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Mina

Ndza ha wu tsundzuka kahle nkarhi wo sungula lowu ndzi nga hlangana na Timbhoni ta Yehovha emasungulweni ya va-1930. Emmanuel Lionoudakis a a chumayela emadorobeni ni le swimitanini hinkwaswo swa le Crete. Ndzi amukele swibukwana swo hlayanyana eka yena kambe lexi xi nga ndzi tsakisa a ku ri lexi a xi ri na xihloko lexi nge, Where Are the Dead? Hi ndlela leyi a ndzi chava vafi ha yona a ndzi nga ngheni ekamareni leri tatana a nga lovela eka rona. Loko ndzi ri karhi ndzi hlaya xibukwana lexi hi ku phindha-phindha ivi ndzi vona leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi xiyimo xa vafi, ndzi twe ku chava ka mina ka vukholwa-hava ku nyamalala.

Timbhoni a ti endzela doroba ra ka hina kan’we hi lembe hi nkarhi wa ximumu kutani ti ndzi tela na tibuku leti engetelekeke leswaku ndzi hlaya. Hakantsongo-tsongo ndlela leyi ndzi twisisaka Matsalwa ha yona yi ye yi kula kambe ndzi ye mahlweni ndzi hlanganyela ni Kereke ya Orthodox. Hambiswiritano buku leyi nge, Deliverance, yi ndzi cincile. Yi ku veke erivaleni ku hambana exikarhi ka nhlengeletano ya Yehovha ni ya Sathana. Ku sukela hi nkarhi wolowo ku ya mahlweni, ndzi sungule ku hlaya Bibele nkarhi hinkwawo ni buku yin’wana ni yin’wana ya Sosayiti ya Watch Tower leyi ndzi nga yi kumaka. Tanihi leswi Timbhoni ta Yehovha a ti yirisiwile eGreece, a a ndzi dyondzela exihundleni ni vusiku. Hambiswiritano a ndzi hisekela leswi a ndzi swi dyondza lerova a ndzi tsandzeka ku miyela ndzi nga byeli van’wana hi swona. Ku nga ri khale maphorisa ma sungule ku ndzi rindza, ma hamba ma ndzi endzela nkarhi wun’wana ni wun’wana ni nhlekanhi kumbe nivusiku ma ta hlota tibuku.

Hi 1936, ndzi ye enhlanganweni ro sungula, tikhilomitara ta 120 ku suka eIráklion. A ndzi tsake ngopfu ku hlangana na Timbhoni. Vunyingi bya vona a va ri varimi, va ri vavanuna lava tolovelekeke, kambe va ndzi pfune ndzi khorwiseka leswaku lowu hi wona ntiyiso. Ndzi tinyiketele eka Yehovha ha wona nkarhi wolowo.

Ku khuvuriwa ka mina i xiendlakalo lexi ndzi nga taka ndzi nga xi rivali. Vusiku byin’wana hi 1938, mina na swichudeni swa mina swa Bibele swimbirhi, hi tekiwe hi Makwerhu Lionoudakis emunyameni lowukulu hi ya eribuweni. Endzhaku ka loko a endle xikhongelo, u hi pete ematini.

Ndzi Khomiwa

Handle ko swi hundzeleta khamba ra mina ro sungula ro ya eku chumayeleni a ri ri ra swiendlakalo. Ndzi hlangane ni munghana loyi a ndzi nghena xikolo na yena loyi a nga va muprista, ivi hi va na bulo lerinene swin’we. Kambe endzhaku, u hlamusele leswaku hi ku landza xileriso xa mubixopo, a a fanele a ndzi khomisa. Loko ha ha rindzile ehofisini ya meyara leswaku maphorisa ma fika ma huma eximutanini lexi nga kusuhi, ntshungu wu hlengeletanile ehandle. Hiloko ndzi teka Testamente Leyintshwa ya Xigriki leyi a yi ri etafuleni kutani ndzi sungula ku va nyikela nkulumo leyi titshegeke eka Matewu ndzima 24. Eku sunguleni vanhu a va nga lavi ku yingisela, kambe muprista a nghenelela. A ku: “N’wi tshikeni a vulavula, i Bibele ya hina.” Ndzi kote ku vulavula awara na hafu. Xisweswo siku ra mina ro sungula evutirhelini hi hala tlhelo a wu ri nkarhi wo nyikela nkulumo ya mina yo sungula ya le rivaleni. Tanihi leswi maphorisa a ma nga si fika loko ndzi heta, meyara ni muprista va endle xiboho xa leswaku ntlawa wa vavanuna wu ndzi caca edorobeni. Eka njhiko wo sungula wa patu ndzi sungule ku tsutsuma hilaha ndzi nga swi kotaka hakona leswaku ndzi balekela maribye lawa a va ma hoxetela.

Siku leri tlhandlamaka maphorisa mambirhi ma ri na mubixopo ma te ma ta ndzi khoma entirhweni. Ndzi kote ku va nyikela vumbhoni byo huma eBibeleni loko ndzi ri exitichini xa maphorisa, kambe tanihi leswi tibuku ta mina ta Bibele a ti nga ri na xitempe xa mubixopo lexi a xi laviwa hi nawu, ndzi hehliwe hi nandzu wo hundzula vanhu ni ku hangalasa tibuku leti nga riki enawini. Ndzi ntshunxiwe nandzu wu nga si tengiwa.

Nandzu wa mina wu tengiwe endzhaku ka n’hweti. Loko ndzi tilwela ndzi vule leswaku a ndzi yingisela xileriso xa Kreste xa ku chumayela. (Matewu 28:19, 20) Muavanyisi u hlamule hi ku sapatela a ku: “N’wananga, Yoloye a nga nyika xileriso xolexo u vambiwile. Khombo ra kona a ndzi na mpfumelelo wa ku ku xupula hi ndlela leyi fanaka.” Hambiswiritano gqweta leritsongo leri a ndzi nga ri tivi ri yimile ri ndzi lwela, ri vula leswaku leswi ku andzeke Vukhomonisi ni ripfumelo ra leswaku Xikwembu a xi kona, huvo a yi fanele yi tinyungubyisa hi leswi ka ha riki na majaha lama tiyimiseleke ku lwela Rito ra Xikwembu. Kutani u tile endzhaku a ta ndzi hoyozela hi mbilu hinkwayo hikwalaho ka ku tilwela ka mina loku a ku tsariwe ehansi etifayeleni ta valawuri. U tinyiketele ku ndzi yimela handle ka hakelo hikwalaho ko tsakisiwa hi leswi a ndzi ri ntsongo. Ematshan’weni yo gweviwa tin’hweti tinharhu leti tolovelekeke ta xigwevo, ndzi avanyiseriwe khume ra masiku ntsena ekhotsweni ni ndziho wa 300 wa tidrachma. Ku kanetiwa koloko ku tiyise ku tiyimisela ka mina ku tirhela Yehovha ni ku lwela ntiyiso.

Eka khamba rin’wana loko ndzi khomiwile, muavanyisi u xiye ndlela leyi a ndzi tshaha Bibele hi ku olova ha yona. U kombele mubixopo leswaku a huma ehofisini yakwe, a ku: “U wu endlile ntirho wa wena. Ndzi ta sala ndzi hetisa mhaka ya yena.” Kutani a humesa Bibele yakwe hiloko hi vulavula hi Mfumo wa Xikwembu ndzhenga hinkwawo. Swiendlakalo swo tano swi ndzi khutaze leswaku ndzi ya mahlweni ku nga khathariseki swihinga.

Ndzi Avanyiseriwa Rifu

Hi 1940, ndzi vitaneriwe ntirho wa vusocha ivi ndzi tsala papila leri hlamuselaka leswaku hikwalaho ka yini a ndzi nga ta pfumela ku tsarisiwa. Masiku mambirhi endzhaku, ndzi khomiwile ivi ndzi biwa swinene hi maphorisa. Kutani ndzi yisiwa etimbaleni ta nyimpi eAlbania laha ndzi nga tengisiwa hi varhangeri va nyimpi hikuva a ndzi ala ku lwa. Varhangeri va nyimpi va ndzi byele leswaku a va nga ri na mhaka ni leswaku a ndzi ri na nandzu kumbe a ndzi nga ri na wona, lexi a va khumbeke hi xona a ku ri nsusumeto lowu endlelo ra mina ri nga ha vaka na wona eka masocha laman’wana. Ndzi gweveriwe rifu, kambe lexi nga ndzi endla ndzi ku hefu, hileswaku, hikwalaho ka xihoxo lexi a xi ri kona ephepheni ra nawu, xigwevo lexi xi cinceriwe eka malembe ya khume ya ntirho wo nonon’hwa. Ndzi hete tin’hweti ti nga ri tingani leti landzeleke ndzi ri ekhotsweni ra masocha eGreece ndzi ri ehansi ka swiyimo swo tika swinene, leswi ndza ha xanisekaka hi vuyelo bya swona ni sweswi.

Hambiswiritano, khotso a ri ndzi sivelanga ku chumayela. Nikatsongo! Tanihi leswi vo tala a va hlamala leswaku muaka-tiko u lava yini ekhotsweni ra masocha, a swi olova ku sungula mimbulavurisano. Yin’wana ya mimbulavurisano leyi exivaveni xa khotso yi endle leswaku ndzi sungula dyondzo ya Bibele ni jaha rin’wana leri tiyimiseleke. Ndzi tlhele ndzi hlangana na yena nakambe endzhaku ka 38 wa malembe enhlengeletanweni. U amukele ntiyiso kutani u ve mulanguteri wa vandlha exihlaleni xa Lefkás.

Loko mavuthu ya Hitler ma hlasele Yugoslavia hi 1941, hi rhurhiseriwe ekhotsweni ra le Preveza leri nga edzongeni. Ntlawa lowu a hi fambisana na wona eriendzweni wu hlaseriwe hi lava va hoxaka tibomo va le Jarimani, kutani hina vabohiwa hi tsoniwe swakudya. Ndzi khongele Xikwembu endzhaku ka loko xinkwa lexitsongo lexi a ndzi ri na xona xi herile, ndzi ku: “Loko ku ri ku rhandza ka wena leswaku ndzi dlawa hi ndlala endzhaku ko ndzi ponisa eka xigwevo xa rifu, kutani ke, a ku endliwe ku rhandza ka wena.”

Siku leri landzelaka loko ku vitaniwa mavito ku vona loko hi ri kona hinkwerhu, mutirhela-mfumo u ndzi vitanele etlhelo kutani loko ndzi n’wi byele leswaku ndzi huma kwihi, vatswari va mina i va mani nileswaku hikwalaho ka yini ndzi ri ekhotsweni, u ndzi byele leswaku ndzi n’wi sala endzhaku. U ndzi yise edorobeni laha vatirhela-mfumo va dyelaka kona, a ndzi komba tafula leri a ri ri na xinkwa, chizi ni nyama ya nyimpfu leyi oxiweke kutani a ndzi byela leswaku ndzi tidyela. Kambe ndzi n’wi byele leswaku tanihi leswi vabohiwa lavan’wana va 60 a va nga ri na swakudya, ripfalo ra mina a ri nga ndzi pfumeleli ku dya. Mutirhela-mfumo u hlamule a ku: “A ndzi nge swi koti ku nyika un’wana ni un’wana swakudya! Tata wa wena a a ri na malwandla eka tata wa mina. Ndzi susumetiwa hi vumunhu leswaku ndzi endla leswi eka wena ku nga ri eka lavan’wana.” Ndzi hlamule ndzi ku: “Loko swi ri tano, ndzi to tlhelela ekhotsweni.” U yimilenyana a ri karhi a ehleketa ivi endzhaku a ndzi nyika nkwama lowukulu leswaku ndzi hoxa swakudya swo tala hilaha ndzi nga kotaka ha kona.

Loko ndzi tlhelele ekhotsweni, ndzi fike ndzi veka nkwama ehansi ivi ndzi ku: “Vavanuna, leswi i swa n’wina.” Hi ku kotlana, madyambu ya tolo ka kona ndzi hehliwe hi leswaku ndzi na vutihlamuleri eka xigwevo xa vabohiwa lavan’wana hikuva ndzi ala ku hlanganyela na vona exikhongelweni xa Wanhwana Mariya. Hambiswiritano Mukhomonisi a ndzi yimelela. Kutani sweswi loko a vona swakudya u te eka lavan’wana: “U kwihi ‘Wanhwana Mariya’ wa n’wina? Mi te hi ta fa hikwalaho ka munhu loyi kambe sweswi hi yena a hi tiselaka swakudya.” Kutani a hundzuluka a ku ka mina: “Emmanuel! Hi khongelele.”

Hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo, ku andza ka mavuthu ya Majarimani ku vangele leswaku varindzi va khotso va baleka, va ntshunxa vabohiwa. Ndzi kongome ePatras leswaku ndzi ta hlangana ni Timbhoni tin’wana ndzi nga si ya eAthens eku heleni ka May 1941. Kwalaho hilaha ndzi nga kota ku kuma swiambalo ni tintangu naswona ndzi hlamba ro sungula endzhaku ka lembe. Nkarhi lowu a ha ha ri ehansi ka vulawuri bya vona, Majarimani a ma hamba ma ndzi yimisa loko ndzi ri eku chumayeleni kambe a va ndzi khomanga. Un’wana wa vona u te: “Laha Jarimani, Timbhoni ta Yehovha ha ti balesela. Kambe laha hi navela loko onge valala va hina hinkwavo a va ri Timbhoni!”

Swiendlakalo Swa Le Ndzhaku Ka Nyimpi

Greece onge a ri nga kolwanga hi nyimpi, ku sukela hi 1946 ku ya ka 1949 ri ye mahlweni ri avana hikokwalaho ka nyimpi ya xin’wana-manana leyi nga dlaya vanhu vo tala. Leswaku va tshama va tiyile, vamakwerhu a va lava ku khuthaziwa swinene enkarhini lowu laha ntsena ku hlanganyela mihlangano, a swi ta ku vangela leswaku u khomiwa. Vamakwerhu vo hlayanyana va gweveriwe rifu hikwalaho ka vukala-tlhelo bya vona. Kambe, vanhu vo tala va amukele rungula ra Mfumo naswona a ku khuvuriwa munhu un’we kumbe vambirhi vhiki rin’wana ni rin’wana. Ku sukela hi 1947 ndzi sungule ku tirha etihofisini ta Sosayiti ta le Athens na nhlekani, kutani ndzi endzela mavandlha nivusiku ndzi ri mulanguteri la famba-fambaka.

Hi 1948 ndzi kume lunghelo ro rhamberiwa eka Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower, eUnited States. Kambe a ku ri na xiphiqo. Ndzi tsandzeke ku kuma pasi ro endza hikwalaho ka leswi enkarhini lowu hundzeke ndzi tshameke ndzi khomiwa. Kambe un’wana wa swichudeni swa mina swa Bibele a a ri munghana wa jenerala. Hikwalaho ka xichudeni lexi, ndzi kote ku kuma pasi ra mina ro endza hi mavhiki ma nga ri mangani. Kambe ndzi karhatekile loko emahlweninyana ko va ndzi famba ndzi khomiwile hikwalaho ko fambisa Xihondzo xo Rindza. Phorisa ri ndzi yise eka mukongomisi wa State Security Police ya le Athens. Lexi nga ndzi hlamarisa swinene hileswaku a a ri muakelani wa mina! Phorisa ri hlamusele leswaku hikwalaho ka yini ri ndzi khomile kutani ri n’wi nyiketa timagazini. Muakelani wa mina u humese timagazini ta Xihondzo xo Rindza edesikini rakwe ivi a ku eka mina: “A ndzi na wona nkandziyiso lowa ha ku humesiwaka. Xana ndzi nga teka kopi yin’we?” Leswi swi ndzi wise mbilu swonghasi ku vona nsirhelelo wa Yehovha eka timhaka to tano!

Ntlawa wa vu-16 wa le Gilead hi 1950, a wu ri ntokoto lowu fuwisaka. Endzhaku ka wona, ndzi averiwe eCyprus laha hi ku hatlisa ndzi nga kuma leswaku nkaneto wa vafundhisi a wu bihe ku fana na le Greece. Hakanyingi a hi hlangana ni mintshungu ya vukhongeri leyi nga laviki ku twa nchumu hikwalaho ko hlohloteriwa hi vaprista va Orthodox leswaku yi penga kunene. Hi 1953 vhisa ya mina ya le Cyprus a yi pfuxetiwanga xisweswo ndzi averiwe ku ya eIstanbul, eTurkey. Laha na kona a ndzi tshamanga nkarhi wo leha. Ku nga khathariseki vuyelo lebyinene entirhweni wa ku chumayela, minkwetlembetano ya tipolitiki ya Turkey na Greece yi vangele leswaku ndzi ya eka xiavelo xin’wana—aEgipta.

Loko ndza ha ri ekhotsweni, a ndzi tsundzuka Pisalema 55:6, 7. Davhida kwalaho u vula leswaku a a navela ku balekela emananga. A ndzi nga swi anakanyi leswaku siku rin’wana hi laha mina ndzi nga ta ya kona. Endzhaku ka riendzo leri karharisaka ra masiku yo hlayanyana hi xitimela ni hi xikwekwetsi enambyeni wa Nile hi 1954, ndzi hetelele ndzi fikile laha a ndzi ya kona—eKhartoum, eSudan. Lexi a ndzi lava ku xi endla hi nkarhi wolowo a ku ri ku hlamba exawarini ivi ndzi ya etlela. Kambe a ndzi rivele leswaku a ku ri nhlekanhi. Mati lama hlayisiweke ethangini ehenhla ka yindlu ma ndzi vavulerile, ndzi boheke ku ambala xihuku xo sivela dyambu ku fikela loko nhlonge ya mina yi horile endzhaku ka tin’hweti to hlayanyana.

Hakanyingi a ndzi titwa ndzi ri na xivundza, ndzi ri ndzexe exikarhi ka Sahara, tikhilomitara ta gidi madzana tsevu ku suka evandlheni ra le kusuhi kambe Yehovha u ndzi hlayisile naswona u ndzi nyike matimba yo ya emahlweni. Minkarhi yin’wana xikhutazo a xi huma laha a ndzi nga ku ehleketi nikatsongo. Siku rin’wana ndzi hlangane na mulanguteri wa Muziyamu ya le Khartoum. A a ri munhu la amukelaka mavonelo lamantshwa kutani hi ve ni bulo lerinene. Endzhaku ka loko ndzi n’wi byele leswaku ndzi Mugriki hi ntumbuluko, u ndzi kombele loko ndzi nga famba na yena emuziyamu leswaku ndzi ta hundzuluxela marito lama nga tsariwa eka swikhaviso leswi kumiweke ekerekeni hi lembe-xidzana ra vutsevu. Endzhaku ka ntlhanu wa tiawara ekamareni ra le hansi leri nga riki na moya kahle ndzi kume sosara leyi a yi ri na Tetragrammaton, vito ra Yehovha. Anakanya ntsako wa mina! A swi tolovelekile eYuropa ku kuma vito ra Xikwembu etikerekeni, kambe swi ndzi hlamarise ngopfu ku ri kuma exikarhi ka Sahara!

Endzhaku ka nhlengeletano ya matiko hinkwawo hi 1958, ndzi averiwe ku va mulanguteri wa marhavi, ndzi endzela vamakwerhu ematikweni ya 26 ni tindhawu ta le Middle na le Near East ni le matlhelo ya Meditereniya. Hakanyingi a ndzi nga swi tivi leswaku ndzi nga huma njhani eka swiyimo swo tika kambe Yehovha a hamba a ndzi pfulela ndlela.

Minkarhi hinkwayo ndzi hlamarisiwe hi nkhathalelo lowu nhlengeletano ya Yehovha yi wu kombisaka eka Timbhoni leti nga toxe ematikweni man’wana. Enkarhini wun’wana ndzi hlangane na makwerhu wa Muindiya loyi a a tirha endhawini ya oyili. Kahle-kahle a a ri yena Mbhoni ntsena etikweni rero. Eka khabodo ya yena ya vuhlayiselo-nhundzu a a ri na tibuku to hambana-hambana ta tindzimi ta 18 leti a a ti nyika vatirhi-kulobye. Hambi ku ri kwala, laha vukhongeri hinkwabyo byimbe a byi yirisiwe hilaha ku heleleke, makwerhu a nga rivalanga vutihlamuleri byakwe bya ku chumayela mahungu lamanene ya mfumo. Vatirhi-kulobye a va hlamarisiwe hi ku vona muyimeri wa vukhongeri byakwe a rhumeriwe leswaku a ta n’wi endzela.

Ndzi endzele Spain na Portugal hi lembe ra 1959. Havumbirhi bya wona a ma lawuriwa hi masocha hi nkarhi wolowo, ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu siveriwe hilaha ku heleleke. Ndzi kote ku fambisa minhlangano yo tlula dzana hi n’hweti yin’we, ndzi khutaza vamakwerhu leswaku va nga heli matimba hambiloko va hlangavetana ni maxangu.

Ndzi Nga Ha Ri Swanga

Ndzi tirhele Yehovha evutirhelini bya nkarhi hinkwawo ku tlula malembe ya 20 ndzi nga tekanga, hambiswiritano xikan’we-kan’we ndzi titwe ndzi karhale hi maendzo lama ndzi tshamelaka ku ma endla ndzi nga tshami ndhawu yin’we. Hi wona nkarhi lowu ndzi nga hlangana na Annie Bianucci, phayona ro hlawuleka ra le Tunisia. Hi tekanile hi 1963. Ku rhandza ka yena Yehovha ni ntiyiso, ku tinyiketela kakwe evutirhelini swin’we ni vutshila byakwe byo dyondzisa, xikan’we ni vutivi byakwe bya tindzimi, swi vonake swi ri nkateko hakunene entirhweni wa hina wa vurhumiwa ni wa xifundzha en’walungwini ni le vupela-dyambu bya Afrika na le Italy.

Hi August 1965, mina na nkatanga hi averiwe eDakar, le Senegal laha ndzi nga va na lunghelo ro hlela hofisi ya rhavi ya kwalaho. Senegal a ri tiviwa hikwalaho ka ku pfumelela ka rona vukhongeri, handle ko kanakana a ku ri hikwalaho ka muungameri wa rona Leopold Senghor un’wana wa varhangeri va nga ri vangani va Matiko ya Afrika lama nga tsalela Muungameri Banda wa le Malawi, va yima na Timbhoni ta Yehovha hi nkarhi wa ku xanisiwa ka tihanyi loku nga va kona eMalawi hi va-1970.

Mikateko Leyi Fuweke Ya Yehovha

Loko ndzi suka eGilead hi 1951 ndzi ya eCyprus a ndzi famba na tiputumende ta nkombo. Loko ndzi ya eTurkey a ndzi ri na ntlhanu. Hambiswiritano leswi a ndzi famba-famba ngopfu, a ndzi fanele ku tolovela mpimo lowu ringaniseriweke wa tikhilogiramu ta 20, leswi katsaka tifayela ta mina ni muchini wa mina wo thayipa “lowu rhandzekaka.” Siku rin’wana ndzi byele Makwerhu Knorr, loyi a a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower hi nkarhi wolowo ndzi ku: “Wa ndzi ponisa eku rhandzeni swilo leswi vonakaka. U endla leswaku ndzi kota ku hanya hi tikhilogiramu ta 20 ntsena, naswona ndzi anerisekile.” A ndzi kalanga ndzi titwa ndzi tsoniwile hikwalaho ko pfumala swilo swo tala.

Xiphiqo lexikulu eka mina a ku ri ku nghena ni ku huma ematikweni. Siku rin’wana etikweni leri ntirho wu nga siveriwa, mutirhela-mfumo wa le ndzilakaneni u sungule ku hangunuxela tifayele ta mina. Leswi swi veke Timbhoni ta tiko rero ekhombyeni, hiloko ndzi humesa papila leri humaka eka nkatanga exikhwameni xa baji ra mina ivi ndzi ku eka mutirhela-mfumo wa ndzilakana: “Ndza swi vona leswaku u rhandza ku hlaya mapapila. Xana u nga rhandza ku hlaya ni papila leri nga riki kona etifayeleni leri humaka eka nkatanga?” U khomiwe hi tingana kutani a tshiketa a ndzi tshika ndzi famba.

Hi mpfhuka ka 1982 mina na nkatanga hi tirha tanihi varhumiwa eNice, edzongeni wa Furwa. A ndza ha swi koti ku endla hilaha a ndzi endla hakona hikwalaho ka rihanyo leri nga nyawuriki. Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku ntsako wa hina wu herile. Hi swi vonile leswaku ‘mintirho ya hina a yi welanga ehansi.’ (1 Vakorinto 15:58) Ndzi tsaka ngopfu ku vona vanhu vo tala lava ndzi veke na lunghelo ra ku dyondza na vona malembe lama hundzeke, ku katsa na swirho swa ndyangu wa ka hina swo tlula 40 swi tirhela Yehovha hi ku tshembeka.

A ndzi tisoli nikan’we hikwalaho ka ku titsona loku tisiweke hi vutomi bya mina bya ku ‘pelela ku ya pfuna.’ Kahle-kahle a ku na ku titsona ni kun’we loku nga ringanisiwaka ni leswi Yehovha na N’wana wakwe Kreste Yesu va hi endleleke swona. Loko ndzi languta eka malembe ya 60 lama hundzeke, ndzi nga vula leswaku Yehovha u ndzi katekisile swinene. Tanihi laha Swivuriso 10:22 yi vulaka hakona, “mikateko ya Yehova yi fuwisa munhu.”

Handle ko kanakana, “tintŝalo ta [Yehovha] ti tlula ku hanya.” (Pisalema 63:3) Loko swiphiqo swa vudyuhari swi ri karhi swi andza, ndzi hambeta ndzi vula marito ya mupisalema la huhuteriweke eswikhongelweni swa mina: “Yehova! Nḍi tšhav̌ela ka wena; nḍi nga ṭhuki nḍi v̌a ni tingana, ni siku riṅwe! Hikuv̌a u ṭhembo ra mina, wena Hosi Yehova! Nḍi ku ṭhembile nḍa ha ri v̌untŝheni bya mina. Oho Šikwembu! U nḍi dyonḍisile ku sungula v̌untŝheni bya mina, kutani ku fika ŝeŝi, nḍi ṭhama nḍi v̌ula ŝihlamariso ŝa wena. U nga nḍi ṭhiki, oho Šikwembu! ni le ku dyuhaleni ka mina.”—Pisalema 71:1, 5, 17, 18.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ndzi ri ni nsati wa mina, Annie namuntlha