Vantshwa Va Vutisa . . .

Hikwalaho Ka Yini Tatana A Hi Siyile?

“A ndzi kalanga ndzi swi twisisa kahle leswaku hikwalaho ka yini tatana a hi siyile. Ndzi tive ntsena leswi manana a ndzi byeleke swona.”—James.a

LOKO tatana a longa swa yena a siya ndyangu wakwe, hi ntolovelo ku sala swirilo ni ku hlundzuka. James wa malembe ya 14 hi vukhale, loyi a tshahiweke laha henhla u ri: “A ndzi nga ha tivi leswaku ndzi nga khoma yini ndzi tshika yini loko vatswari va mina va dlaya vukati.” Kutani loko tatana a famba a nga hlamuselanga nchumu naswona a nga ha veki nenge ekaya, vana vakwe va nga ha lwisana ni mintlhaveko ya ku titwa va ri ni nandzu, va lahliwile ni ku hlundzuka, eka malembe yo tala lama ha taka.b

Loko tata wa wena a ku siyile, u nga twa ku vava loko u swi tiva leswaku hikwalaho ka yini. Muntshwa loyi a vitaniwaka Michael u ri: “Tatana u suke a ya tshama ni wansati un’wana. Ndzi n’wi vone a ri na yena siku rin’wana naswona a swi ndzi nyikanga vurhongo. Ndzi vone leswi Tatana a swi endleke ku ri ku hi xenga.” Hambiswiritano, minkarhi yin’wana ku famba ka yena swi nga ha vula ku sala mi dya byi rhelela. Melissa, loyi tata wakwe a nga xindzendzele, u ri: “Loko a a lo tshama na hina, a hi ta khoma xo tika.”

Hambiswiritano, hakanyingi vana vo tala a va xi tivi xivangelo xa ku va tata wa vona a famba a va siya, naswona ku nga vi kona ka yena ku nga va komba xa ncila wa bulubulu. Ina, minkarhi yin’wana swi nga ha endleka a wu swi tiva leswaku vatswari va wena va ni swiphiqo, kambe a wu nga anakanyi leswaku va nga kala va dlaya vukati. Robert wa hlamusela: “Loko Tatana a famba, entiyisweni a ndzi nga swi twisisi leswaku ku humelele yini. Leswi ntsena a ndzi swi tiva hi leswaku swilo a swi yime ximatsi hikuva vatswari va mina a va tshamela ku banana hi rhanga ro hisa.”

Hikwalaho ka yini vatatana van’wana va siya makaya? Loko tata wa wena a fambile, xana u fanele ku titwa u lahliwile? Naswona hikwalaho ka yini swi nga ha endlekaka leswaku vatswari va wena va nga hatliseli ku ku byela swo tala hi ta ku thalana ka vona? Xana a swi fanelenga leswaku va ku hlamusela?

Lexi Endlaka Va Fa Nato

Swivangelo swa ku famba ka tatana a swi tsakisi nikatsongo. Minkarhi yo tala, xivangelo ku va ku ri vuoswi—ku tikhoma loko biha loku a ku tshamela ro pfalapfariwa leswaku ku nga tiviwi hi ndyangu. Loko nsati a ya tshubula mhaka leyi, a nga ha anakanya ku dlaya vukati. A nga ha n’wi kombela a famba ku nga si endliwa ni xikombelo xo dlaya vukati. Eka vana swi nga endleka yi na yi xa mayelana ni leswi humelelaka.

Hambiswiritano, ringeta ku twisisa leswaku hikwalaho ka yini mana wa wena a nga lavi ku ku paluxela hi ku kongoma leswaku ku humelela yini. Xivangelo xin’wana, swi nga ha endleka a vona leswaku ku paluxa ku tikhoma kun’wana ni kun’wana loko biha ka tata wa wena ku ta pfuxa njhekanjhekisano lowu nga ni gome. Nakambe, anakanya ndlela leyi wansati a vavisekaka ha yona loko a kuma leswaku nuna wakwe a nga tshembekanga. (Malakiya 2:13, 14) Kutani loko ku ri leswaku vuoswi hi byona byi vangeleke leswaku vatswari wa wena va hambana, swi nga ku hlamarisi loko mana wa wena a vona swi twisa ku vava ku vulavula ha swona.

Ku vuriwa yini hi tata wa wena? Swi le rivaleni leswaku loko a hluleke ku tshembeka eka mana wa wena, a nge swi koti ku vulavula na wena ha swona. Vavanuna van’wana va titwa va ri ni nandzu lowukulu hi ku tikhoma ka vona loko biha lerova va hluleka ni ku tshama hansi va bula ha swona ni vana va vona! Hambiswiritano, ku nga khathariseki manyala lawa va ma endleke, vatatana vo tala va ya emahlweni va rhandza vana va vona naswona va nga ringeta tindlela ta ku tihlanganisa na vona.

Minkarhi yin’wana tatana u famba hikwalaho ka ku tikhoma loko biha ka nsati wakwe, naswona u ringeta hi tindlela hinkwato leswaku a hlayisa vuxaka ni vana vakwe. Hambiswiritano, eka swiyimo swin’wana, ku hahluka ka ndyangu, a ku vangiwi hikwalaho ka vuoswi, kambe hikwalaho ka malembe lama hetiwaka evukatini mi ri karhi mi hoxana hi marito.c (Swivuriso 18:24) Tanihi leswi swi talaka ku humelela loko va ri voxe endlwini, swi nga ha endleka u nga xi tivi lexi va holovisaka.

Eka Swivuriso 25:9, Bibele yi ri: “Rivalelana ni munhu-kuloni, naswona u nga xi hlavuteli xihundla xa un’wana.” Minkarhi yin’wana timholovo ta le vukatini ti katsa timhaka ta le xihundleni, i ta munhu hi xiyexe. Swi nga ha ku tikela ku swi pfumela, kambe swi antswa ngopfu loko u nga ti twi timhaka to tano. Handle ka sweswo, ku paluxa “xihundla” minkarhi yo tala swi endla leswaku xiyimo xo biha xi nyanya. U nga ha titwa u boheka ku hlawula hove u siya ndluwa—kasi u nyanyisa timhaka endyangwini wa ka n’wina. Kutani, hi ku famba ka nkarhi, u nga ha tikuma u hlayisekile loko vatswari va wena va nga ku byeli hi ta ku holova ka vona.

Hlula Ku Hlundzuka Hi Ku Hlakulela Ku Twisisa

Hambiswiritano, a swi olovi ku balekela ku hlundzuka ni xikhomela loko tatana a famba a mi siya, naswona u nga koti ku hlamula xivutiso lexi nge, Hikwalaho ka yini? Hambiswiritano, eka Swivuriso 19:11, Bibele ya hlamusela: “Kunene ku twisisa ka munhu ku vohlisa [ku nga ri ku herisa] ku hlundzuka kakwe.” Leswaku u kuma ku twisisa, a swi bohi leswaku u va ni vuxokoxoko hinkwabyo bya timhaka.

Hi xikombiso, Bibele yi hi pfuna ku twisisa leswaku vatswari va hina a va hetisekanga. Yi ri: “Hinkwavo va dyohile, naswona va kayivela ku vangama ka Xikwembu.” (Varhoma 3:23) Ku amukela ntiyiso lowu lowu vavisaka swi ta ku pfuna ku va ni langutelo lerinene hi swihoxo swa vatswari va wena. Hi xikombiso, loko tata wa wena a nyamise swihlambanyo swa yena swa vukati, lexi i xihoxo lexikulu—lexi a nga ta tihlamulela emahlweni ka Xikwembu hikwalaho ka xona. (Vaheveru 13:4) Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku u mi lahlile kumbe a nga mi rhandzi.

Mimpatswa leyi tekaneke hinkwayo yi ni “nhlomulo enyameni ya [yona].” (1 Vakorinto 7:28) Hambileswi ku nga hava xivangelo xa ku titsetselela, vavanuna ni vavasati van’wana va tipete ekhombyeni leri hikwalaho ka mintshikilelo ya vutomi ya misava leyi nga ni maxangu. Robert wa hlamusela: “Tata wa hina a a hi navelela leswinene. U hi rhurhise tanihi ndyangu hi ya tshama endhawini leyi a a ehleketa leswaku u ta kuma ntirho wa kahle leswaku hi ta va ni yindlu leyinene ni ndyangu lowu tsakeke.” Kambe ku tiyimisela ka yena lokunene ka leswaku ndyangu wakwe wu hanya vulovolovo a ku tlhaveriwanga hi dyambu. Robert wa hlamusela: “Tatana u sungule ku nga ha tali ku ya eminhlanganweni ya Vukreste. Hiloko a lahlekeriwa hi ntirho. Endzhaku ka nkarhi u sungule ku khoma manana na sesi hi ndlela yo biha.” Ku nga ri kungani swilo swi sungule ku famba ximatsi ku fikela laha vatswari vakwe va dlayaka vukati.

Robert a swi fanele swi n’wi dye ngopfu hikwalaho ka ku hluleka ka tata wakwe. Kambe ku twisisa loku a a ri na kona hi xiyimo xa tata wakwe, ku hungute ku hlundzuka kakwe. Hambileswi ku dlaya vukati ka vatswari vakwe a ku vavisa mbilu, ku dyondzise Robert nchumu wun’wana wa nkoka. Robert u ri: “Loko ndzi ta va ni ndyangu, swilo swa moya swi fanele swi ta ku sungula.”

Michael, loyi a boxiweke eku sunguleni, na yena a a fanele ku hlula switlhavi leswi vavisaka. Wa pfumela: “A ndzi lava ku twisa tatana ku vava hikwalaho ka leswi a hi endleke swona.” Kambe u hlayise vuxaka lebyinene ni tata wakwe. Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, Michael u kote ni ku hlula ku hlundzuka ka yena naswona a ya mahlweni ni vutomi byakwe.

Na wena u nga ha lava ku ringeta ku hlayisa vuxaka lebyinene ni tata wa wena hilaha swiyimo swi nga ku pfumelelaka hakona. Ina, a nga ha va a vavise wena ni mana wa wena. Kambe swi nga ha endleka u nga ri na vuxokoxoko hinkwabyo. Naswona hambiloko u swi tiva leswaku u ni nandzu eka leswi a swi endleke, kambe wa ha ri tata wa wena. U ni mfanelo ya ku n’wi komba xichavo hi mpimo wo karhi. (Vaefesa 6:1-3) Papalata “ku hlundzuka ni vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha” loko u tirhisana na yena. (Vaefesa 4:31) Loko swi koteka, u nga tingheni timhaka ta le xihundleni ta ku holova ka vatswari va wena. Hi ku tiyisekisa vatswari va wena leswaku u va rhandza havumbirhi bya vona, u nga tsakela vuxaka lebyinene na vona.

A Hi Xihoxo Xa Wena

Ku siyiwa hi tatana ekaya ku nga va swilo swin’wana leswi vavisaka ni leswi u nga si tshamaka u swi tokota evuton’wini. Kambe hambiloko u nga swi kumanga swivangelo swa ku va a fambile, a wu na xivangelo xa ku titwa u ri ni xihoxo. Ina, u nga ha titwa u lahliwile. Kambe a swi talanga leswaku mindyangu yi hahluka hikwalaho ka vana. Vatswari va wena va hlambanyile emahlweni ka Xikwembu leswaku va ta tshama swin’we. I vutihlamuleri bya vona—a hi bya wena—ku hanya hi ku pfumelelana na byona.—Eklesiasta 5:4-6.

Hambiswiritano, loko u titwa u pfilunganyekile, u tivona nandzu, hikwalaho ka yini u nga byeli vatswari va wena? Swi nga ha endleka va ntshunxeka kutani va ku nyika xitiyisekiso xo karhi lexi lavekaka. James, loyi a tshahiweke eku sunguleni, wa pfumela: “A ndzi tshamela ku tivona nandzu, ku fikela loko ndzi tshame hansi ni vatswari va mina hi bula hi mhaka leyi.” Nancy la ha riki muntshwa na yena u titwe a ri ni nandzu loko vatswari vakwe va dlaye vukati. Endzhaku ka ku vulavurisana ko hlayanyana ni mana wakwe, Nancy u gimete hi ku: “Vana a va fanelanga va tisola hikwalaho ka leswi vatswari va vona va swi endleke.” Ina, ku swi tshikela vatswari va wena leswaku va ‘rhwala ndzhwalo wa vutihlamuleri bya vona’ swi sivela ku titwa u ri ni ndzhwalo wo tika emintlhavekweni. (Vagalatiya 6:5) Kambe, xana sweswi u ta langutana njhani ni ku hanya ekaya leri nga riki na tatana? Xihloko xa nkarhi lowu taka eka ntlhandlamano lowu xi ta nyika tinhlamulo.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

U nga tivoni nandzu hikwalaho ka swiphiqo swa vukati swa vatswari va wena