Vatirhi Va Ku Tirhandzela Va Tirha

HI Ravuntlhanu wun’wana ni wun’wana nindzhenga, Sirley wa le Brazil, mudyondzisi la nga emalembeni-xikarhi u hundzula kamara rakwe ro wisela eka rona ri va xikolo. Kwalomu ka awara ya mbirhi, ku fika Amélia, un’wana wa swichudeni. A nga xwi etidyondzweni leti naswona se u hlaya ku antswa ku tlula vana vo tala lava nga exikolweni xa le henhla. Amélia u ni malembe ya 82 hi vukhale.

Amélia u landzela xikombiso xa vaaki lava kuleke lava tlulaka 60 lava se va tivaka ku hlaya ni ku tsala lava thwaseke etlilasini ya Sirley ya mahala, leyi a yi fambisaka edorobeni ra ka vona. Sweswinyana, ntirho wa ku tirhandzela wa Sirley wu hlamuseriwe hi vuenti eka phepha-hungu ra le Brazil leri vuriwaka Jornal do Sudoeste. Endzhaku ka loko ri vule leswaku u “pfune vanhu vo tala endhawini yoleyo,” xihloko xa phepha-hungu leri xi vule leswaku ndlela ya Sirley yo dyondzisa vanhu lavakulu ya tirha swinene lerova “endzhaku ko dyondzisa vanhu tiawara ta 120, vanhu va kona va va se va tiva ku tsala mapapila, ku hlaya maphepha-hungu naswona va swi kota ku hlayela swilo leswi va lavaka ku swi hlayela swa siku ni siku.” Xihloko lexi xi engetela hi ku vula leswaku xipele lexi Sirley a xi tirhisaka i xibukwana lexi nge Ku Dyondza Ku Hlaya Ni Ku Tsala, lexi tsariweke hi Timbhoni ta Yehovha.a

Ku Suka Eka Vutomi Bya Tingana Ku Ya Eka Vutomi Byo Xiximeka

Dona Luzia la nga ni malembe ya 68, un’wana wa swichudeni swa Sirley, u vula leswaku loko a nga si dyondza ku hlaya ni ku tsala, a a chava ku vulavula ni vanhu van’wana. A swi n’wi tikela hambi ku ri ku ya xava swilo. U vula a ri karhi a hleka, a ku: “Sweswi ndzi tsalela maxaka ya mina lama tshamaka etindhawini tin’wana, naswona ndza swi kota ku vona ndlela leyi mali ya mina yi tirhaka ha yona. A nga ha ri kona la ndzi kanganyisaka hi cinci ya mina.” Maria, loyi na yena a nga ni malembe ya 68 hi vukhale, u tsundzuka ndlela leyi a a nyuma ha yona ku sayina cheke yakwe ya mudende hi ku gandlisa xintihwana lexa khudzu. U ri: “A ndzi tivona ndzi ri xiphunta.” Kambe hi ku pfuniwa hi titlilasi ta ku dyondza ku hlaya ni ku tsala, sweswi Maria wa swi tiva ku sayina vito ra yena.

Ku bumabumeriwa hi swichudeni swin’we ni hi vanhu lava thwaseke swi endle leswaku xikolo xa Sirley xa mahala xi duma ngopfu lerova ku ya ku pfumala ni vuphelo bya marhi ekamareni rakwe. Ku nga ri khale tlilasi yakwe yi ta ya ekamareni leyikulunyana.

Nongonoko Lowu Kumeke Sagwadi

Sirley i Mbhoni ya Yehovha. Handle ko kanakana u tolovelane ni ntirho wo dyondzisa Bibele lowu Timbhoni ta Yehovha ti wu endlaka hi ku tirhandzela. Kambe, a ko va Sirley ntsena la humeleleke. Titlilasi ta ku dyondza ku hlaya ni ku tsala leti khomeriweke eTiholweni ta Mfumo to tala eBrazil hinkwaro ana se ti pfune vanhu lava tlulaka 22 000 etikweni rero leswaku va dyondza ku hlaya ni ku tsala.

Minongonoko leyi fanaka ya Timbhoni ta Yehovha yi humelele hi ndlela leyi fanaka ematikweni man’wana ya misava. Hi xikombiso, etikweni ra le Afrika ra Burundi, Ndzawulo ya Tiko ya Vanhu Lava Dyondzaka ku Hlaya Ni ku Tsala (ndzawulo ya Ntirho wa Dyondzo) yi tsakisiwe swinene hi mimbuyelo leyi veke kona eka nongonoko wa Timbhoni wa ku dyondza ku hlaya ni ku tsala lerova yi nyike vadyondzisi va kona va mune masagwadi hikwalaho ka “ntirho wo tika wo dyondzisa vanhu ku hlaya.” Vatirhela-mfumo va hulumendhe va tsakile swinene hi leswi vanhu va 75 wa tiphesente lava dyondzeke ku hlaya ni ku tsala ku nga vavasati lava kuleke—ku nga vona va talaka ku balekela minongonoko leyi.

EMozambhiki, swichudeni leswi ringanaka 4 000 swi tsarisile etlilasini ya ku dyondza ku hlaya ni ku tsala ya Timbhoni, naswona swichudeni leswi tlulaka 5 000 swi dyondze ku hlaya ni ku tsala emalembeni ya mune lama hundzeke. Un’wana la tshameke a va xichudeni u tsarile: “Ndzi lava ku tata marito yo nkhensa. Hikwalaho ka xikolo lexi, ndza swi kota ku hlaya ni ku tsala.”

Mphalalo Lowu “Pfunaka Ku Ri Ni Ku Va Mukhuva Ntsena”

Ntirho wo phalala i ndlela yin’wana ya ntirho wa ku tirhandzela lowu endliwaka hi Timbhoni ta Yehovha. Ku nga ri khale, yindlu ya vuhlayiselo bya nhundzu leyi nga le kusuhi ni le Paris, eFurwa, a yi ri nkava wa migingiriko. Vatirhi va ku tirhandzela va kwalomu ka 400 va hete mahelo-vhiki ya vona va ri karhi va paka swakudya, swiambalo ni mirhi emabokisini. Loko mahelo-vhiki wolawo ma hela, mabokisi lamakulu lama ringanaka ni kamara ra yindlu lama a ma lo mphaa, hi swilo swa mphalalo leswi durhaka kwalomu ka R8 wa miliyoni a swi lunghekele ku rhumeriwa. Endzhakunyana ka kwalaho, nhundzu leyi yi fikile etindhawini leti hlaseriweke hi nyimpi eAfrika Xikarhi, laha vatirhi va ku tirhandzela va kwalaho lava nga Timbhoni va aveleke vanhu swilo leswi hi ku hatlisa. Naswona swilo swo tala a swi hlengiwe hi Timbhoni.

Phepha-hungu rin’wana ra le Congo (Kinshasa) ri bumabumele ntirho wa ku khathalela vanhu wa Timbhoni ta Yehovha tanihi ntirho lowu “pfunaka ku ri ni ku va mukhuva ntsena.” Vatirhela-mfumo va Khomixinara leyi Tlakukeke ya Nhlangano wa Matiko ya Vahlapfa ([United Nations High Commissioner for Refugees] UNHCR) na vona va vurile leswaku va yi seketela. Mutirhela-mfumo un’wana wa xisati wa UNHCR eRiphabliki ya Congo a a tsakisiwe swinene hi ku hleleka ka mphakelo wa Timbhoni lerova a pfuna vatirhi va ku tirhandzela hi movha wakwe leswaku va wu tirhisa. Ni vanhu va kwalaho a va tsakile. Loko vahlaleri va vona ndlela leyi mphakelo wu aviweke hi ku hatlisa ha yona, wu ya eka vanhu lava pfumalaka, van’wana va vutise hi ku hlamala va ku: “Xana mi hlerise ku yini leswaku mi fikelela vanhu hinkwavo?”

Mphakelo lowu endliweke hi Timbhoni ta Yehovha ni minongonoko ya vona ya ku dyondza ku hlaya ni ku tsala ko va swikombiso swimbirhi ntsena swa mintirho leyi Timbhoni a ti ri karhi ti yi endla emisaveni hinkwayo hi malembe-xidzana. Kambe, Timbhoni ti karhi ta gingiriteka entirhweni wun’wana wa ku tirhandzela—vutirheli lebyi vuyerisaka hilaha ku nga heriki. Xihloko lexi landzelaka xi ta bula hi ntirho lowu.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 16, 17]

Vanhu Lava Nga Ni Moya Wa Ku Endla Ntirho Wa Ku Tirhandzela

Hambileswi Julie a tshamelaka ku rhendzeleka ni misava hikwalaho ka ntirho wakwe, wa swi kota ku tinyika nkarhi wa ku endla ntirho wa ku tirhandzela—u tinyika nkarhi wa ku pfuna etindhawini to hambana-hambana. Sweswinyana, loko a ri eAmerika Dzonga, u hete ndzhenga wun’wana a ri karhi a pfuna endhawini ya vanhu lava feriweke le Santiago, eChile. U vula leswaku ku famba ku n’wi nyika “nkarhi lowukulu” wa ku endla ntirho wa ku tirhandzela.

Ku fana na Julie, vanhu vo tala va endla ntirho wa ku tirhandzela—kambe a wu talanga nkarhi lowu va wu tirhiselaka ku endla tano. Sara Meléndez, muungameri wa ntlawa wa vulavisisi lowu hlayisaka tirhekhodo ta nhlayo ya vatirhi va ku tirhandzela, u ri: “Se i mukhuva lowuntshwa. Vanhu va wu endla ntirho wa ku tirhandzela, kambe va tala ku tirha swa xinkarhana ntsena.” Hikwalaho ka sweswo, vahleri va langutane ni xiphiqo lexi va xi vitanaka “ku kayivela ka vatirhi,” naswona swa va tikela ku kuma vanhu vo tala.

“Ntirho Wa Ku Tirhandzela Lowu Pfumelelanaka Ni Swiyimo”

Vahleri van’wana va vona leswaku mukhuva lowuntshwa—wa ku tirha tiawara leti nga nyawuliki—wu vangiwa hi ku cinca ka langutelo ra vatirhi va ku tirhandzela. Susan Ellis, mutsundzuxi wa mintlawa ya vatirhi va ku tirhandzela u ri: “‘Moya luwa wa leswaku ndzi ta tirha laha ntsena loko ndza ha laveka’ se wu nyamalarile. Vanhu a va ha tibohi.” Eileen Daspin, mutsari wa maphepha-hungu u pfumelelana ni marito lawa. Endzhaku ko burisana ni vakongomisi vo hlayanyana va mintlawa ya vatirhi va ku tirhandzela malunghana ni ku kayivela ka vatirhi, u hete hi leswaku “vanhu va chava ku tiboha loko swi ta emhakeni ya ntirho wa ku tirhandzela.”

Kambe, Kathleen Behrens, mukongomisi wa New York Cares, loyi a boxiweke eku sunguleni ka ntlhandlamano lowu, u vona onge vanhu lava endlaka ntirho lowu swa xinkarhana, a va chavi ku tiboha, kambe a va na nkarhi. Vanhu lava tirhaka tiawara ta 50 kumbe ku tlula hi vhiki, hala tlhelo va khathalela vana kumbe vatswari lava dyuhaleke, a va nge swi koti ku endla ntirho wa ku tirhandzela nkarhi ni nkarhi. U ri: “Kambe, leswi vanhu lava va khomekeke ngopfu va endlaka ntirho wo pfuna van’wana wu va xiphemu xa vutomi bya vona, swi kombisa leswaku va tibohile swinene.”

Loko a vulavula hi vatirhi volavo va ku tirhandzela lava nga riki na nkarhi, Behrens u ri, ntlhantlho wa kona i ku endla “ntirho wa ku tirhandzela lowu pfumelelanaka ni swiyimo.” Tinhlengeletano to tala ta vatirhi va ku tirhandzela sweswi ti ni mintirho yin’wana leyi lavaka ku endliwa hi siku rin’we ntsena. “Leswi swi endla leswaku vanhu va endla ntirho wa ku tirhandzela hi ndlela leyi pfunaka ni ku pfumelelana ni swiyimo eka leswi va swi endlaka nkarhi ni nkarhi.”

Nakambe, vanhu vo tala va endla ntirho wa ku tirhandzela hi tikhompyuta ta vona ekaya, va nghenisa rungula leri ku nga endliwaka vulavisisi ha rona eka tikhompyuta. The Wall Street Journal yi ri: “Ku endla ntirho wa ku tirhandzela eka khompyuta, kumbexana i ndlela leyi nga tolovelekangiki nikatsongo, kambe van’wana va vula leswaku hi yona leyi nga ta humelela, eka leswi swi vuriwaka ‘ntirho wa ku tirhandzela lowu pfumelelanaka ni swiyimo.’”

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 18]

Ku Ya Phalala eKobe!

Loko ku tsekatseka ka misava ku hlasele doroba leri nga ni hlaluko leri tshamaka ri khomekile ra Kobe eJapan, hi January 1995, ku onhe ngopfu. Leswi ku khumbekeke vanhu lava tlulaka 5 000, ku ve ku tsekatseka ka misava loku nga ni khombo ngopfu loku tshameke ku hlasela Japani ku sukela hi 1923. Timbhoni ta Yehovha ta le Japani ni le matikweni man’wana ya misava ti sungule ku phalala vahlaseriwa. Loko ku simekiwe nkwama wa mphalalo, ku hlengeletiwe mali leyi tlulaka nhungu wa timiliyoni ta tirhandi hi masiku manharhu. Swilo swa mphalalo swa mixaka-xaka swi fike hi vunyingi eKobe.

Nkulu un’wana la nga Mukreste loyi a a katseka entirhweni lowu wa mphalalo u kume leswaku Holo ya Mfumo ya ka vona a yi ri ni swilo swa mphalalo ku tlula leswi va swi lavaka. Xana a ku ta endliwa yini hi swilo leswi a va nga ta swi tirhisa? U ringanyete leswaku ku nyikeriwa swin’wana exibedlhele xa le kusuhi. Timbhoni ti tate xibebe kutani ti tsemakanya endhawini yoleyo leyi onhakeke. Riendzo ra kona ri hete tiawara to tala ematshan’weni ya timinete ti nga ri tingani eswiyin’weni swa ntolovelo. Loko ti fika exibedlhele, ti nyike mukongomisi wa xibedlhele xexo mphakelo lowu—ku katsa ni tinguvu, matrasi, swiambalo, mihandzu leya ha ku khiwaka ni mirhi. Hi ku tsaka, dokodela loyi u vule leswaku xibedlhele xi ta swi tsakela ku amukela hambi ku ri yini leswi Timbhoni ti nga va nyikaka xona. Va tsakele ngopfu mihandzu, hikuva a ku nga ri na mihandzu leyi ringaneke ya vavabyi hinkwavo.

Loko Timbhoni ti ti karhi ti chicha mphakelo lowu, dokodela loyi u yime a ku ntsee—hambileswi a a langutane ni ntirho wa xihatla. Kutani hi ku titsongahata u korhamise nhloko a ti nkhensa. Loko ti suka, u sale a yime kwalaho ku kombisa ndlela leyi a a tlangela ha yona. Nkulu loyi u vule leswaku hi ku famba ka nkarhi, xibedlhele xexo xi tirhisane kahle ni vavabyi lava nga Timbhoni ta Yehovha.

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 19]

Ntirho Wa Ku Tirhandzela—Wa Pfuna

Loko ntlawa wa vatirhi va ku tirhandzela va le Kabezi, eximutanini xa le Burundi, va lava ku aka Holo ya Mfumo ya Timbhoni ta Yehovha, mukongomisi wa kwalaho u endle xikombelo lexi nga tolovelekangiki. U kombele Timbhoni leswaku ti lulamisa gondzo leri hundzaka ekusuhi ni ndhawu leyi ku nga ta akiwa eka yona. Timbhoni ti pfumerile hi ntsako leswaku ti nga ri lunghisa gondzo leri onhakeke, ti endla ntirho hinkwawo hi mavoko. Vatirhi va ku tirhandzela va wu endle kahle swinene ntirho lowu lerova vatirhela-mfumo va kwalaho va wu nkhense ngopfu ntirho lowu lowukulu ni moya wa ku tinyiketela lowu va wu kombiseke. Endzhaku ka sweswo, vatirhi volavo va ku tirhandzela va sungule ku aka Holo ya vona ya Mfumo, leyi kombisiweke laha henhla. Sweswi va ni muako wo saseka lowu nga ta pfuna ku yisa emahlweni dyondzo ya Bibele emalembeni lama taka. Kunene, ntirho wa ku tirhandzela lowu endliwaka hi tindlela to tala, wu nga vuyerisa swinene.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 16, 17]

Sirley wa eneriseka hi ku dyondzisa van’wana ku hlaya

[Xihlovo Xa Kona]

Nelson P. Duarte-Jornal do Sudoeste