Siku Ra Mucato Ra Tsakisa Kambe Ri Koxa Swo Tala

BIBELE yi kombisa leswaku i Yehovha Xikwembu—la tivaka vanhu ku tlula hambi ku ri mani—loyi a catiseke vanhu vo sungula. U simeke vukati tanihi xisekelo xa masungulo ya vutomi bya vanhu. (Genesa 2:18-24) Naswona eRitweni ra Xikwembu leri huhuteriweke, ku nga Bibele, hi kuma misinya yo hambana-hambana ya milawu leyi nga hi kongomisaka loko hi lunghiselela mucato.

Hi xikombiso, Yesu u vule leswaku Vakreste va fanele va ‘tlherisela swilo swa Khezari eka Khezari.’ (Matewu 22:21) Xisweswo, va fanele va hanya hi nawu wa tiko. Vukati lebyi fambisanaka ni swilaveko swa nawu, byi sirhelela vatekani hi tindlela to tala, byi hlamusela vutihlamuleri lebyi va nga na byona eka vana (ku katsa ku va hlayisa ni dyondzo) ni timfanelo ta ndzhaka. Nakambe ku ni milawu leyi sirhelelaka swirho swa ndyangu leswaku swi nga khomiwi hi ndlela yo biha.a

Malunghiselelo

Loko se ku endliwe xiboho xa leswaku mpatswa wu ta tekana, xana hi swihi leswi faneleke swi tekeriwa enhlokweni leswaku vukati bya wona byi ta pfumelelana ni milawu ya Bibele ni misinya ya milawu swin’we ni nawu wa tiko? Swin’wana swa swona i siku ni muxaka wa nkhuvo wa vukati lowu va wu navelaka.

Emhakeni leyi, buku yin’wana yi ri: “Swi nga ha endleka leswaku leswi mpatswa wu swi ehleketaka swi nga fani hi ku helela ni leswi vatswari va swi ehleketaka, naswona swi nga ha endla leswaku wu kanakana ku hlawula leswi kahle-kahle wu swi lavaka ni ku landzela mikhuva ya ndyangu.” Xana ku nga endliwa yini? “A swi olovi ku fikelela xiboho emhakeni leyi, xisweswo mi fanele mi yingiselana hi vurhon’wana, mi bula hi mhaka leyi, kutani mi pfumelelana hi yinhla yin’we. Lowu i nkarhi wo tika, naswona loko mi tirhisa vutlhari mi tlhela mi twisisana, swilo swi nga famba hi ku olova.”—The Complete Wedding Organiser and Record.

Hambileswi vatswari lava nga ni rirhandzu va nga ha pfunaka swinene leswaku siku rero ri famba kahle, va fanele ku tivonela leswaku va nga sindzisi leswaku ku endliwa leswi naveriwaka hi vona. Kasi hi hala tlhelo, hambiloko ku ri vatekani lava endlaka swiboho swo hetelela, kambe va fanele ku yingisa switsundzuxo leswi pfunaka. Loko mpatswa wu endla xiboho malunghana ni swiringanyeto leswi wu faneleke wu swi amukela, wu ta va wu endla kahle loko wo tsundzuka xitsundzuxo xa Bibele lexi nge: “Swilo hinkwaswo swa pfumeleriwa; kambe a hi swilo hinkwaswo leswi pfunaka. Swilo hinkwaswo swa pfumeleriwa; kambe a hi swilo hinkwaswo leswi akaka. Un’wana ni un’wana a a hambete a lava leswaku ku pfuneka un’wana, hayi yena n’wini.”—1 Vakorinto 10:23, 24.

Ku lunghiselela mucato swi katsa swilo swo hambana-hambana, swi katsa ni ku rhumela swirhambo eka vanhu lava nga ta va kona enkhubyeni. Ebukwini yakwe leyi nge Marriage for Moderns, H. Bowman u ri: “Loko malunghiselelo ma endliwa hi ku hleleka, swi ta olova leswaku mi va ni vurhon’wana naswona mi kunguhata kahle, naswona swi hunguta ku karhala ni ntshikilelo.” Wa tsundzuxa: “Hambiloko swilo swi famba kahle, ku nga ha va ni swin’wana leswi ku endlaka u karhala, naswona swi nga va kahle ku endla leswi u swi kotaka leswaku u swi hunguta.”

U ta boheka ku endla mintirho yo tala kasi hi hala tlhelo u fanele u khathalela vaendzi. Xana vanghana ni va ndyangu va nga pfuna? Xana swin’wana leswi swi nga va boheki vatekani leswaku va swi endla hi voxe, va nga kombela vanhu van’wana lava nga ni vutihlamuleri leswaku va va endlela swona?

Swixava-xavani

I swinene leswaku mi nga tirhisi mali yo tala ku tlula mpimo. A swi kombisi rirhandzu ni ku ehleketelela loko munhu a langutela leswaku mpatswa kumbe vatswari va wona va tihoxa eswikweletini hikwalaho ka mucato lowu durhaka ku tlula mali leyi va nga na yona. Vanhu vo tala lava nga swi kotaka ku endla mucato lowukulu, va hlawula ku endla mucato lowutsongo. Mimpatswa yin’wana yi vone swi pfuna ku xaxameta swilo leswi wu swi lavaka swin’we ni ku ringanyeta leswaku swi ta durha mali muni. Nakambe swa pfuna ku tsala masiku lawa swilo sweswo hinkwaswo swi faneleke ku va swi hleriwe swi helela ha wona. Hakanyingi loko munhu a ringeta ku titsundzuxa masiku handle ka ku ma tsala hansi, swi tala ku n’wi tshikilela.

Xana mucato wu ta koxa mali muni? Timali ta kona ti hambanile hi ku ya hi tindhawu, kambe kun’wana ni kun’wana laha u tshamaka kona, ku nga va vutlhari loko wo tivutisa u ku: ‘Xana hi nga swi kota ku fikelela swilo hinkwaswo leswi hi swi kunguhateke? Xana hakunene i swa nkoka?’ Tina, la nga nhlomi u te: “Swilo swin’wana leswi a swi vonaka swi ri swa ‘nkoka’ loko wa ha kunguhata swi hetelela swi nga pfuni nchumu.” Xiya xitsundzuxo xa Yesu: “I mani eka n’wina loyi loko a lava ku aka xihondzo a nga rhangiki a tshama ehansi a hlayela ntsengo, a vona loko wu ringene ku xi heta?” (Luka 14:28) Loko u nga ta swi kota ku fikelela swilo hinkwaswo leswi u swi lavaka, hunguta swin’wana. Niloko u ta swi kota ku fikelela swo tala, u nga ha lava ku endla mucato lowutsongo.

Le Italiya, nkombiso lowu endliweke wa ku navetisa swilo leswi tirhisiwaka emucatweni ni swilo swa micato leswi u nga swi kumaka loko u cata wu kombisa ndzinganyeto wa mali leyi muteki wa le Italiya a nga ha yi tirhisaka eka mucato wa yena. Ku tisasekisa ni ku lunghisa misisi, R4 000; ku qacha movha wa manyunyu, R2 700; vhidiyo ya siku rero, R5 500; Albamu ya mucato (hi nga katsi na swinepe), swi vitana R1 150 ku ya eka R4 550; swiluva, R5 500; swakudya, R400 ku ya eka R800 munhu ha un’we; rhoko ra mucato, ri le henhla ka R11 000. Swa twala leswaku munhu a nga navela ku endla nchumu wo hlawuleka loko u anakanyisisa hi nkoka wa nkhuvo lowu. Kambe ku fanele ku ringaniseriwa eka xin’wana ni xin’wana lexi endliwaka.

Hambileswi van’wana va tirhisaka mali yo tala, van’wana va eneriseka hi ku tirhisa mali yitsongo—kumbe, ku hava lexi va nga xi endlaka. Mutekiwa un’wana u te: “Havambirhi ka hina a hi ri maphayona [vavuri va evhangheli va nkarhi hinkwawo], a hi pfumala na peni, kambe sweswo a swi nga ri swa nkoka. N’wingi wa mina u xave malapi yo rhunga rhoko ra mucato leri rhungiweke hi munghana wa mina leswaku yi va nyiko ya mucato. Makhadi ya swirhambo ma tsariwe hi nuna wa mina hi voko, naswona munghana wa hina la nga Mukreste u hi lombe movha. Enkhubyeni, hi xave swilo leswi nga swa xisekelo, naswona un’wana u hi nyike wayini. A swi nga ri swa manyunyu, kambe a swi enerile.” Hi ku ya hi muteki un’wana, loko ndyangu ni vanghana va pfuneta, “a ku tirhisiwi mali yo tala ngopfu emucatweni.”

Ku nga khathariseki leswaku mpatswa wa Vakreste wu yime njhani hi tlhelo ra timali, kambe wu fanele wu papalata ku hundzeleta, ku tekelela mikhuva ya misava kumbe ku tidya. (1 Yohane 2:15-17) Vona ku vavisa ka swona loko xiendlakalo lexi tsakisaka xo kota mucato xi endla leswaku munhu a tlula misinya ya milawu ya Matsalwa, leyi yi hi tsundzuxaka mayelana ni ku dya ku tlula mpimo, ku nwa ngopfu, kumbe xin’wana ni xin’wana lexi nga sivelaka munhu leswaku a tekiwa a “pfumala xisandzu”!—Swivuriso 23:20, 21; 1 Timotiya 3:2.

Papalata ntlhamu wa ku ringeta ku va ni mucato lowukulu kumbe wo antswa ku tlula ya van’wana. Anakanya hi tinguvu ta mucato leti a ti ri ta manyunyu ngopfu leti a ti ambariwe hi vatekiwa vambirhi etikweni rin’wana—nguvu yin’wana a yi lehe 13 wa timitara naswona a yi tika 220 wa tikhilogiramu; leyin’wana a yi lehe 300 wa timitara, ku laveka tinxangwana ta 100 leswaku ti ta yi tlakula. Xana ku ta va ku ri ku pfumelelana ni xitsundzuxo xa Bibele mayelana ni ku ringanisela loko hi landzelela swilo swo tano?—Vafilipiya 4:5.

Xana Ndhavuko Wu Fanele Ku Landzeriwa?

Mindhavuko ya micato yi hambanile hi ku ya hi matiko, xisweswo swi endla leswaku swi nga koteki ku yi hlamusela hinkwayo ka yona. Loko mpatswa wu anakanya ku landzela ndhavuko wo karhi, wu ta va wu endla kahle loko wu tivutisa leswi: ‘Xana wu sekeriwe kwihi? Xana wu fambisana ni vukholwa-hava bya leswaku u ta kuma mikateko kumbe u ta kuma vana—wo fana ni ku chela vatekani hi mpunga? Xana wu fambisana ni vukhongeri bya mavunwa kumbe mikhuva yin’wana leyi soriwaka hi Bibele? Xana wa hundzeleta kumbe a wu rhandziwi? Xana wu nga khomisa van’wana tingana kumbe ku va khunguvanyisa? Xana wu nga tlakusa swivutiso mayelana ni xikongomelo xa mpatswa lowu? Xana wu bihile?’ Loko ku ri ni swin’wana leswi mi swi kanakanaka eka leswi boxiweke laha, swi nga antswa mi wu papalata ndhavuko wolowo naswona, loko swi fanela, mi tivisa vaendzi ka ha ri emahlweni hi xiboho lexi mi xi endleke.

Ntsako Ni Ntlhaveko

Hi siku ra mucato, van’wana va nga ha tsaka ngopfu, van’wana va nga ha rila. Mutekiwa un’wana u ri: “A ku tsakiwe ngopfu, a swi vonaka onge ho lorha.” Kambe muteki u ri: “A ku ri siku ro tika ngopfu kambe hi hala tlhelo a ri ri rinene ngopfu evuton’wini bya mina. Vatswari va nsati wa mina a va rila hikuva a ndzi teka mativula ya vona, nsati wa mina a a xiririka mihloti hi ku vona vatswari vakwe va rila, naswona eku heteleleni, na mina ndzi rilile hikuva a ndzi nga ha swi koti ku tikhoma.”

Swiendlo swo fana ni leswi a swi fanelanga swi mi karhata—swi vangiwa hi ntshikilelo. Nakambe a mi fanelanga mi hlamala loko mindyangu ya vanhu lava tekanaka, hambi ku ri vona vatekani, va nga twanani minkarhi yin’wana. The Complete Wedding Organiser and Record yi ri: “Phela, kumbexana vo sungula ku hlela nkhuvo lowukulu va ri swin’we, naswona ntsako wa vona wu nga ha khumba vuxaka bya vona hi ndlela yo karhi. A swi pfuni nchumu ku pfilunganyeka hikwalaho ka leswi swilo swi nga fambiki hilaha a swi kunguhatiwe hakona; ku lava xitsundzuxo ni nseketelo hi nkarhi wo fana ni lowu, swi nga pfuna swinene.”

Muteki un’wana u ri: “A ndzi ta va ndzi tsake ngopfu loko a ndzi kume mutsundzuxi loyi a ndzi ta vulavula na yena naswona ndzi n’wi phofulela swa le mbilwini ya mina, kambe minkarhi hinkwayo ndza tisola hileswi a ndzi nga ri na yena.” I mani wo antswa la nga pfunaka emhakeni yoleyo loko ku nga ri munghana la wupfeke kumbe xaka kumbe munhu un’wana la nga ni ntokoto evandlheni ra Vukreste?

Loko vatswari va vona n’wana wa vona a huma ekaya, va nga ha pfilunganyeka, va va ni ntsako, va tinyungubyisa, kambe tolo a nga ha vuyi, va to sala va pfilunganyekile ntsena. Hambiswiritano, va fanele va pfumela hi timbilu ta vona hinkwato leswaku n’wana wa vona a “siya tata wakwe ni mana wakwe” naswona a namarhela munghana wakwe kutani “vava nyama yin’we” hilaha Muvumbi a a swi lavisa xiswona. (Genesa 2:24) Loko manana un’wana a hlamusela leswi a titwiseke xiswona loko mativula yakwe a teka, u ri: “A ndzi rila, kambe hambileswi a ndzi vavisekile, a ndzi tsakile hileswi a ndzi kume n’wingi la rhandzekaka hakunene.”

Leswaku xiendlakalo lexi xi tsakisa naswona xi aka, vatswari—ku fana ni mutekiwa ni muteki—va fanele va kombisa timfanelo ta Vukreste to fana ni ntirhisano, ku rhula, ku pfumala vutianakanyi ni ku amukela mavonelo yo hambana-hambana.—1 Vakorinto 13:4-8; Vagalatiya 5:22-24; Vafilipiya 2:2-4.

Vatekiwa van’wana va chava leswaku swin’wana a swi nge fambi kahle hi siku ra vona ra mucato—va anakanya leswaku movha wu ta ponca mavhilwa kutani va ta hlwela ku fika enkhubyeni, va ehleketa leswaku maxelo a ma nge vi kahle, kumbe rhoko ra mucato ri ta handzuka ku sele tiawara ti nga ri tingani leswaku va cata. Minkarhi yin’wana na xin’we xa sweswo a xi nge humeleli. Kambe, vana ni langutelo ra xiviri. A hi xilo xin’wana ni xin’wana xi nga ta famba kahle. Swihoxo swi fanele ku amukeriwa. (Eklesiasta 9:11) Ringeta leswaku u nga lahlekeriwi hi ntsako wa wena loko swilo swi famba ximatsi, naswona vana ni ntshembo wa leswaku swi ta lulama. Loko swo tshuka swi nga fambanga kahle, tsundzuka leswaku emalembeni lama taka, swi ta tlhela swi ku hlekisa loko u chumbutela van’wana. U nga pfumeleli swilo leswi nga pfuniki nchumu swi endla leswaku u nga wu tsakeli mucato.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 25]

“Swilo swin’wana leswi vonakaka swi ri swa ‘nkoka’ loko wa ha kunguhata swi hetelela swi nga pfuni nchumu.”—TINA, MUTEKIWA

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 25]

XIKOMBISO XA NONGONOKO WA LESWI SWI FANELEKE KU LUNGHISELERIWAb

Tin’hweti ta tsevu kumbe ku tlula

❑ Bulani hi leswi mi swi kunguhataka ni nuna wa wena loyi u nga ta tekana na yena kumbe nsati wa wena, vingi ni vatswari

❑ Bulani hi mucato lowu mi wu navelaka

❑ Bulani leswaku mi lava ku tirhisa mali muni

❑ Kambisisani swilaveko swa le nawini

❑ Bukani ndhawu yo endlela nkhuvo

Tin’hweti ta mune

❑ Hlawulani swiambalo swa mucato (eka leswi nga eka wodropo), leswi mi lavaka ku swi xava, kumbe leswi mi lavaka ku swi rhunga

❑ Odani swiluva

❑ Hlawulani swirhambo kutani mi swi oda

Tin’hweti timbirhi

❑ Rhumelani swirhambo

❑ Xavani swingwavila swa mucato

❑ Kumani maphepha lama faneleke

N’hweti yin’we

❑ Ringetani swiambalo swa mucato

❑ Tiyisekani hi tioda ni malunghiselelo lama endliweke

❑ Tsalani mapapila yo khensa tinyiko tin’wana ni tin’wana leti se mi ti kumeke

Mavhiki mambirhi

❑ Tekani swilo swa n’wina mi swi yisa endhawini leyintshwa

Vhiki rin’we

❑ Tiyisekani leswaku hinkwavo lava nga ta pfuna va swi tiva leswi languteriweke eka vona

❑ Hlelani leswaku swilo leswi hirhiweke kumbe leswi lombiweke swi ta tlherisiwa njhani

❑ Leswi nga lavaka van’wana va pfuna, va nyikeni va pfuna

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

“Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka”