Ku Hlangavetana Ni Ntlhontlho Wa Ku Va Manana

Leswi vana va nga xitukulwana xa nkarhi lowu taka, kutani, vamana wa vona lava va kurisaka va fanele va xiximiwa hakunene, va fundzhiwa ni ku seketeriwa. Hambileswi misava ya manguva lawa yi vulaka rungula leri hoxeke hi ku va manana, Bibele ya tiyisekisa leswaku vana i nkateko lowu humaka eka Xikwembu naswona va nga ha va xihlovo xa ntsako eka vatswari. (Pisalema 127:3-5) Kambe, Matsalwa a ma tumbeti mintlhontlho ya ku va manana. Bibele yi boxa mintlhontlho yo tala leyi manana a langutanaka na yona.

Swiboho leswi vatswari va swi endlaka malunghana ni ntirho wa vona wa vutswari ni ku va vamanana wu ni nkucetelo lowukulu ni lowu nga heriki evuton’wini ni le ka vumunhu bya vana. Swiboho leswi swi nga ha ma cinca ngopfu mahanyelo ya mutswari, xisweswo va fanele va tirhisa vukheta. Swi katsa swivutiso swo kota leswi nge: Xana manana u fanele a ya entirhweni? Loko nhlamulo ku ri, ina, u fanele a tirha tiawara tingani? I mani loyi a nga ta khathalela vana loko manana a ri entirhweni? Xo hetelela, vatswari a va endle leswi va ehleketaka leswaku swi fanerile eka vana va vona ni leswi swi nga swinene emahlweni ka Xikwembu.

Kambe, vamanana a va fanelanga va titwa va ri swavo emhakeni leyi ya ku endla swiboho. Va nga kuma nchavelelo lowukulu eka marito lama kumekaka eka Esaya 40:11, leyi kombisaka leswaku Xikwembu xa swi xiya swilaveko swa vamanana lava nga ni vana lavatsongo, lava a nga ta va “byisa hi nkhathalelo.” Xikwembu xi kombisa nkhathalelo wolowo wa xiviri hi ku nyikela minkongomiso yo hlaya eBibeleni, leyi nga endlaka leswaku vamanana va swi tsakela naswona va humelela eku kuriseni ka vana va vona.

❖ Anakanyela: Vakreste va fanele va tiviwa hi ku anakanyela ka vona. (Vafilipiya 4:5) Janet Penley, loyi a nga mutsari tlhelo manana, u dyondze nkoka wa ku tirhisa nsinya lowu wa nawu. U ri: “Ndzi sungule ku va manana ndzi nyanyukile swinene. A ndzi ta va manana lonene ngopfu. Ndzi hlaye tibuku hinkwato ni ku yingisela vativi hinkwavo. Kambe, ematshan’weni ya ku titwa ndzi lunghekile naswona ndzi faneleka, ndzi hetelele ndzi titwa ndzi nga faneleki naswona ndzi ri ni gome.” U xiye leswaku ku “hundzulukela eka leswi van’wana va swi languteleke kutani u ringeta ku tirhisa swiringanyeto leswi vonakaka swi ri ‘swinene’ swi tsanisa moya ni ku ku endla u tivona nandzu.”

❖ Olovisa: Magazini wa Newsweek wu tsarile: “Mindyangu a yi swi lavi ku tshama yi khomeke hi ndlela leyi, hikuva swi yi tekela nkarhi lowu yi faneleke yi wu heta yi ri ni vana va yona swin’we ni ntsako wa vutomi bya ndyangu.” Hi yona mhaka leyi vamanana vo tala va navelaka ku hanya vutomi byo olova. Xana u nga swi fikelela njhani leswi? Xo sungula, kuma swilo swa risima, kutani u rhangisa “swilo swa nkoka swinene,” ku katsa ni nkarhi ni ku khathalela loku vana va wena va ku lavaka. (Vafilipiya 1:10, 11) Xa vumbirhi, kambisisa vutomi bya wena n’wini. U nga ha boheka ku bakanya mintirho ni swilo swin’wana leswi nga riki swa nkoka.

I yini lexi nga xa nkoka ngopfu evuton’wini bya wena? Xana i ku va ni swilo hinkwaswo hi nkarhi wun’we kumbe, xana tipakani tin’wana ti nga tlhentlhisiwa loko wa ha khomekile eka tin’wana? Carolyn, manana la nga riki ni swo tala swa le mandleni, u hlamusela ndlela leyi a swi kotaka ha yona ku langutana ni xiyimo lexi: “A ndzi karhateki hi swilo swo tala naswona a ndzi tshameli ku xava.” Gloria, manana la nga ni vana vanharhu, u ri: “A hi nga ri na yona mali ya ku xava swiambalo swa mavito, kambe vana a ndzi va rhungela swiambalo, naswona a ndzi va byela leswaku swiambalo leswi swi hlawulekile, hikuva a nga kona un’wana loyi a nga na swona.”

Rito ra Xikwembu ri vula leswaku munhu loyi a “rindzaka ku twisisa u ta kuma leswinene.” (Swivuriso 19:8) Ku laveka ku twisisa leswaku ku bakanyiwa vutihungasi byin’wana, swilo swin’wana ni mikhuva yin’wana leyi tshikilelaka vamanana ni vana. Judith, manana wa le Afrika Dzonga, u ri: “Hi tshama hi ri karhi hi navetiwa swilo leswintshwa, thekinoloji yo antswa ni swilo swin’wana swo tala!” Hi leyi ndlela leyi Angela, manana wa vana va mune wa le Jarimani a langutanaka ni ntlhontlho wolowo ha yona: “U fanele u tiva swilo leswi nga swa risima ni swa nkoka eka wena, u tlhela u pfuna vana va wena va endla leswi fanaka.”

❖ Endla ku cinca loku kotekaka: Bibele yi ri: “Tirhisa mianakanyo leyi hlutekeke ni ku avanyisa lokunene.” (Swivuriso 3:21, Contemporary English Version) Loko sweswi u tirha, xana ndyangu wa wena wu nga swi kota ku hanya hi mali leyi nuna wa wena a yi holaka? Lexi nga ku pfunaka ku hlamula xivutiso lexi, hlayela mali leyi mi yi tirhisaka ekaya endzhaku ka loko mi hakele swibalo, ku katsa ni ya ku khathalela vana, mali ya swa ku famba, swiambalo, leyi mi yi tirhisaka ku xava swakudya ehandle ni swin’wana. Nakambe, muholo wa nuna wa wena wu nga ha hakerisiwa mali yo tala ya xibalo loko ku kumeka leswaku loko mi hlanganisile miholo, mali ya n’wina yi tele. U nga ha hlamala ku kuma leswaku a mi sali ni mali yo nyawula.

Van’wana va tirha tiawara letitsongo kumbe ku tirha ekusuhi ni le kaya, leswi nga ha vulaka leswaku va hola mali leyitsongo kambe va va ni nkarhi wo tala ni vana. Loko u endla xiboho xa ku tshika ntirho naswona ntirho wa wena a wu ri wa nkoka eka wena lerova a wu titwa u ri munhu kumbe u fikelele swo karhi hi ku va u tirha, ehleketa leswaku i yini lexi u nga xi endlaka ku fikelela tipakani teto ta nkoka kambe u ri ekaya.

❖ Kuma mpfuno: Hi ku phindha-phindha Rito ra Xikwembu ri kombisa leswaku “xirilo xa vona xo kombela ku pfuniwa” xi nga hlamuriwa. (Eksoda 2:23, 24; Pisalema 34:15) Xikombelo xa manana xo lava ku pfuniwa xi fanele xi endla leswaku nuna wakwe a n’wi pfuna. Loko a khomisana na wena, u nga ha swi kota ku simeka tirhelo ro karhi leri endlaka leswaku mi pfunana hi mintirho ya le kaya, leswaku u ta va ni nkarhi wa ku fikelela tipakani leti u tivekeleke tona—ku fana ni ku va ni nkarhi u ri ni vana va wena. Loko swi koteka, manana u fanele a endla leswaku vanhu van’wana va n’wi seketela, ku katsa ni vandyangu, vanghana lava a va tshembaka, lava va rhandzaka leswi a swi rhandzaka naswona va nga ni tipakani leti fanaka.

Vamanana vo tala va kuma nseketelo lowukulu eka Vakreste lava nga vapfumeri-kulobye evandlheni ra ka vona. María, manana la nga ni vana vanharhu, u swi lemukile leswaku “ku va ekusuhi ni vandlha” hi yin’wana ya tindlela leti “Xikwembu xi hi kombisaka rirhandzu ni ntwela-vusiwana ha yona naswona swi hi kombisa leswaku xa hi khathalela.”

❖ Wisa: Hambi ku ri Yesu, munhu la hetisekeke naswona a a ri ni matimba lamakulu, u rhambe vadyondzisiwa vakwe leswaku va ‘famba va ri swavo enhoveni, va ya wisanyana.’ (Marka 6:30-32) Leswi nga pfunaka manana leswaku a humelela i vuswikoti byo tshama a ri ni langutelo lerinene hambiloko a langutane ni swiyimo swo tika. I ntiyiso leswaku vana va ku lava, kambe va lava leswaku u tsaka naswona u eneriseka. U fanele u wisa kahle.

Angela la boxiweke eku sunguleni, a a ri ni makungu ya ku wisa: “A ndzi tivekela nkarhi wa ku wisa nimpundzu. A ndzi heta hafu ya awara ndzi ri ndzexe. Naswona mina ni nuna wa mina a hi va ni madyambu man’we kumbe mambirhi hi vhiki, laha a hi kombela vana va hina leswaku va endla swo karhi va nga bi huwa endlwini. Xisweswo a hi heta awara hi ri vambirhi.”

❖ Rhangisa swilo swa moya: Ku kumeke leswaku mintlhontlho ya ku va manana yi nyanyisiwe hi ku lahlekeriwa hi xikongomelo ni ku tsandzeka ku rhangisa swilo swo karhi evuton’wini. Mindyangu ya Vakreste ya tsaka loko yi tirha swin’we eku rhangiseni ka ku rhandza ka Xikwembu evuton’wini bya yona. Muapostola Pawulo u tsarile: “Ku tinyiketela loku nga ni vukwembu ku pfuna eka hinkwaswo, hileswi ku nga ni xitshembiso xa vutomi bya sweswi ni lebyi nga ta ta.” (1 Timotiya 4:8) Ndyangu lowu hanyaka hi ku tinyiketela eka Xikwembu naswona wu landzelaka nkongomiso wa Xikwembu lowu kumekaka eBibeleni wu ta tsaka. Hambiloko ku ri xirho xin’we xa ndyangu lexi tirhisaka misinya ya milawu ya Bibele, swilo swa antswa ku tlula loko a nga ri kona ni wun’we la yi tirhisaka.

Adele, manana la nga Mukreste la tirhaka, u vone mpfuno wa ku rhangisa swilo swa moya. U ri: “Hi ni nkongomiso ni rungula ro tala leri kumekaka eminkandziyisweni leyi sekeriweke eBibeleni, leyi hi byelaka leswi vana va hina va langutaneke na swona ni ndlela leyi hi nga va pfunaka ha yona. Ku vona vana va wena va tirhisa tidyondzo ta moya leti u va dyondzisaka tona swi endla leswaku u nga tisoli hi matshalatshala lama u ma endleke. Loko u vona va endla nhluvuko eka ndlela leyi va tikhomaka ha yona ni ndlela leyi va ehleketaka ha yona, wa swi lemuka leswaku va swi tirhisa leswi u va dyondzisaka swona nileswaku matshalatshala ya wena a ma helelanga emoyeni.”a

Ina, vamanana va nga swi kota ku kurisa vana va vona hilaha ku humelelaka. Xikwembu xi nyikela nchavelelo wa leswaku matshalatshala ya xiviri ni ku tikarhata ka vamanana lava xi tshembaka a ma nge heleli empfhukeni. Vamanana lava hlakulelaka vuxaka lebyikulu na xona va nga kuma nchavelelo exitshembisweni xakwe xa ku ‘n’wi nyika matimba la karhaleke.’—Esaya 40:29.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 10]

Nkucetelo Wa Manana

Tanihi manana, u nga ha tivutisa leswaku u ni nkucetelo wo tanihi kwihi eka vutomi bya n’wana wa wena. Minkarhi yin’wana, nkucetelo wa tintangha, vadyondzisi, vuhungasi, mintlango ya vhidiyo ni vuyimbeleri wu nga ha tlula nkucetelo wa wena.

Ehleketa hi xikombiso xa Yokobedi, mana wa Muxe. A a hanya enkarhini wo nonon’hwa ngopfu naswona a a nga ri na rito ngopfu eka n’wana wakwe. Kambe, u tirhise nkarhi lowu a a ri na wona leswaku a va ni nkucetelo eka ndlela leyi a a kula ha yona. Xo sungula, u kombise ripfumelo lerikulu hi ku ala leswaku Muxe a dlayiwa. Xikwembu a xi hakelanga ripfumelo rakwe ntsena hi ku sirhelela vutomi bya n’wana kambe hi ku hlela swiyimo leswaku Yokobedi a va mulanguteri tlhelo mana wa n’wana loyi.—Eksoda 1:15, 16; 2:1-10.

Swi le rivaleni leswaku Yokobedi u ve ni nkucetelo eka vumunhu bya n’wana wakwe. Leswi loko Muxe se a kurile a tekiwa a ri Muheveru naswona a ri nandza wa Xikwembu xa vona hambileswi a a ri wa le vuhosini bya le Egipta swi tiyisekisa nkucetelo lowu vatswari vakwe a va ri na wona eka yena loko a ha kula.—Vaheveru 11:24-26.

Wena manana, swi nga ha endleka u ri ni nkucetelo lowukulu ku tlula lowu Yokobedi a a ri na wona eka n’wana wakwe. Xana u tirhisa malembe ma nga ri mangani ya vana va wena loko va ha ri vatsongo leswaku u va nyika nkongomiso lowu nga riki na makumu, wa ku chava Xikwembu? Kumbe, xana u pfumela xiyimo lexi nga kona sweswi leswaku xi fuma ndlela leyi n’wana wa wena a nga ta kula ha yona?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Katsa van’wana entirhweni wa le kaya, tinyike nkarhi wa ku wisa, naswona u rhangisa swilo swa moya