Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Langutana Njhani Ni Mintlhontlho Yo Kurisiwa Hi Vatswari Lava Nga Riki Va Mina?

“Entiyisweni a ndzi tivi nchumu malunghana ni vatswari va mina va xiviri naswona sweswo swa ndzi karhata swinene.”—Barbara, la nga ni malembe ya 16.

“A ndzi na byona vuthala bya leswaku ndzi velekeriwe kwihi kumbe bya leswaku vatswari va mina va xiviri i vamani. Nkarhi wun’wana ndzi anakanya ha swona nivusiku.”—Matt, la nga ni malembe ya 9.

“Loko hi tlulana milenge ni vatswari va mina, ndzi anakanya leswaku kumbexana vatswari va mina va ‘xiviri’ a va ta ndzi twisisa ku antswa. A swi fanelanga leswaku ndzi anakanya hi ndlela leyi naswona a ndzi si tshama ndzi vulavula hi mhaka leyi.”—Quintana, la nga ni malembe ya 16.

HA KUNENE ku va n’wana la hlayisiwaka hi vatswari vo ka va nga ri va wena, swa tika. Vantshwa vo tala va titwa hi ndlela leyi fanaka ni ya vantshwa lava boxiweke laha henhla. Vo tala va tivutisa loko swi fanerile ku kumisisa leswaku vatswari va vona va xiviri i vamani, va tlhela va tivutisa loko vutomi a byi ta tsakisa loko a va tshama na vona. Swiphiqo swa kona a hi leswi ntsena.

Eka xihloko lexi hundzeke eka ntlhandlamano lowu, hi hlamusele hi mianakanyo leyi hoxeke leyi vantshwa lava hlayisiwa hi vatswari lava nga riki va vona va nga vaka na yona.a Ku lwa ni mianakanyo leyi, leyi hetaka matimba hi swona swi nga ta ku endla leswaku u hanya u tsakile hambi loko u wundliwa hi vatswari lava nga riki va wena. Kutani, hi yihi mintlhontlho yin’wana leyi nga vaka kona naswona u nga langutana njhani na yona?

Xana Ndzi Fanele Ndzi Va Teka Tanihi Vatswari Va Mina Va “Xiviri”?

Jake wa malembe ya 13 u vula leswaku a a tshamela ku anakanya hi mana wa yena wa xiviri. Sweswo swi endle leswaku a nga kumani ni vatswari va yena lava n’wi hlayisaka. U ri: “Loko ndzi nyangatsekile, a ndzi tala ku vula leswi, ‘Phela a wu mana wa mina—u nga ka u nga ndzi endli sweswo!’”

Hilaha u swi vonaka hakona, Jake a a langutane ni xivutiso xa nkoka lexi nge: Mana wakwe wa “xiviri” i mani? Loko u ri n’wana loyi a wundliwaka hi vatswari lava nga riki va wena, swi nga ha endleka leswaku u karhatiwa hi mhaka leyi fanaka, ngopfu-ngopfu loko u anakanya leswaku vatswari va wena va xiviri a va ta ku khoma hi ndlela yo antswa ku tlula leyi vatswari lava va ku wundlaka va ku khomaka ha yona. Xana vanhu va nga va vatswari ‘lavanene’ ntsena loko vana va lo velekiwa hi vona?

Mana wa Jake a a nga anakanyi hi ndlela yoleyo. Jake u ri: “Manana u tala ku vula a ku, ‘Ina ndzi mana wa wena wa xiviri. Hambiloko u ri ni mana wa wena loyi a ku velekeke, kambe mina sweswi ndzi mana wa wena wa xiviri.’” Loko vanhu lavakulu va teka n’wana va tshama na yena ekaya ra vona naswona va pfumela leswaku va ta byarha vutihlamuleri byo n’wi nyika byetlelo, swakudya, va n’wi kurisa ni ku khathalela swilaveko swa yena, va va vatswari va yena va “xiviri” hakunene. (1 Timotiya 5:8) Hambi ku ri valawuri va ndhawu ya ka n’wina swi nga ha endleka va va teka va ri vatswari va wena va xiviri. Xana Xikwembu xona xi va languta njhani?

Anakanya hi mhaka leyi tivekaka swinene ematin’wini, ya n’wana loyi a kurisiweke hi mutswari la nga riki wa yena—ku nga Yesu Kreste. Yesu a a nga ri n’wana wa xiviri wa Yosefa, lowa muvatli kambe Yosefa u n’wi hlayise tanihi n’wana wakwe. (Matewu 1:24, 25) Xana loko Yesu a ri karhi a kula, u byi xandzukerile vulawuri bya Yosefa? Ku hambana ni sweswo, Yesu u swi twisisile leswaku a ku ri ku rhandza ka Xikwembu leswaku a yingisa tata wakwe loyi a n’wi hlayisaka. Yesu a a wu toloverile swinene nawu lowu Yehovha a a wu nyike vana va Vaisrayele. Hi wihi nawu wa kona?

Xixima Tata Wa Wena Ni Mana Wa Wena

Matsalwa ya vula leswi eka vantshwa: “Xixima tata wa wena ni mana wa wena.” (Deteronoma 5:16) Rito leri nge “xixima” hakanyingi eBibeleni ri tirhiseriwa ku kombetela eka xichavo ni ku anakanyela van’wana. Vahlayisi va wena va le nawini u nga va kombisa xichavo xexo hi ku tirhisana na vona kahle, u va xixima, u yingisa vonelo ra vona naswona u tiyimisela ku endla leswi va ku kombelaka leswaku u swi endla loko swi koteka.

Kambe, ku vuriwa yini loko minkarhi yin’wana, vatswari va wena lava ku hlayisaka swi vonaka swi tika ku hanyisana na vona? Ina, sweswo swi ta endleka. Vatswari hinkwavo a va hetisekanga, hambi i vatswari lava ku hlayisaka kumbe i vatswari va wena va xiviri. Swihoxo swa vona swi nga endla leswaku swi ku tikela ku va yingisa. Kutani swi nga ku hlamarisi, loko eminkarhini yo fana ni yoleyo u sungula ku ehleketa leswaku a wu n’wana wa vona wa xiviri ni ku ehleketa leswaku a swi bohi ku va yingisa minkarhi yin’wana. Kambe, xana a wu fanelanga u va yingisa hakunene?

Ku anakanya hi xiyimo xa Yesu swi ta ku pfuna. Tsundzuka, a a hetisekile. (Vaheveru 4:15; 1 Petro 2:22) Kambe tata wa yena loyi a n’wi hlayisa a a nga hetisekanga, hambi ku ri mana wakwe la n’wi velekeke. Handle ko kanakana, ku ni minkarhi leyi Yesu a a swi vona leswaku vatswari va yena va hoxile. Xana u byi xandzukerile vunhloko bya Yosefa lebyi nga hetisekangiki kumbe nkongomiso wa Mariya lowu nga ni swihoxo? Doo! Bibele yi hi byela leswaku loko Yesu a ri karhi a kula, “a [a] hambeta a tiveka ehansi” ka vatswari vakwe.—Luka 2:51.

Kutani, loko wena ni vatswari va wena lava ku hlayisaka mi ri ni mavonelo lama hambaneke, u nga ha anakanya leswaku va hoxile. Kambe, u fanele u tsundzuka leswaku na wena a wu hetisekanga. Kutani swi nga ha endleka leswaku hi wena u nga hoxa. Ku nga khathariseki leswaku i mani la hoxeke, xana a hi swinene ku tekelela xikombiso xa Yesu? (1 Petro 2:21) Ku endla tano swi ta ku pfuna leswaku u yingisa. Kambe ku ni xivangelo lexikulu ku tlula lexi, xa leswaku u yingisa vatswari va wena.

Bibele yi ri: “N’wina vana, yingisani vatswari va n’wina eka xin’wana ni xin’wana, hikuva leswi swa tsakisa swinene eHosini.” (Vakolosa 3:20) Ina, ku yingisa ka wena ku tsakisa Tata wa wena wa le tilweni. (Swivuriso 27:11) U lava leswaku u dyondza ku yingisa hikuva u rhandza leswaku na wena u tsaka. Rito ra yena ri khutaza lavantshwa leswaku va yingisa, naswona ri ya emahlweni ri ku, “leswaku swi ku fambela kahle ni leswaku u tshama nkarhi wo leha emisaveni.”—Vaefesa 6:3.

Ku Kurisa Vuxaka Exikarhi Ka Wena Ni Vatswari Va Wena Lava Ku Hlayisaka

Leswaku munhu a va ni vuxaka lebyinene ni vatswari va yena lava n’wi hlayisaka, u fanele a endla leswi engetelekeke ku tlula ku va xixima ni ku va yingisa. Handle ko kanakana, u lava kaya lerinene leri kufumelaka ni leri nga ni rirhandzu. Vatswari va wena lava ku hlayisaka va ni vutihlamuleri bya ku ku endlela swilo sweswo. Kambe na wena u nga hoxa xandla. Hi ndlela yihi?

Xo sungula lava tindlela to tolovela vatswari va wena lava ku hlayisaka. Va vutise hi ndlela leyi va kuleke ha yona, vutomi bya vona ni leswi va swi tsakelaka. Va kombele va ku pfuna hi xiphiqo xo karhi lexi ku tshikilelaka, u hlawula nkarhi lowu va nga khomekangiki ni lowu va nga kotaka ku ku yingisa ha wona. (Swivuriso 20:5) Xa vumbirhi, lava tindlela to hoxa xandla emintirhweni ya le kaya, yo fana ni ku basisa yindlu ni mintirho yin’wana, handle ko komberiwa.

Kambe, ku vuriwa yini hi vatswari va wena va xiviri? Loko u kunguhata ku famba u va lava kumbe loko vona va kunguhata ku famba va ku lava, xana sweswo swi fanele swi xungeta vuxaka bya wena ni vatswari va wena lava ku hlayisaka? Khale, hofisi yo lavela vana vahlayisi, hakanyingi a yi ala ku pfuna vatswari va xiviri leswaku va kuma laha n’wana wa vona a nga kona kumbe ku pfuna n’wana leswaku a kuma vatswari va yena. Namuntlha, milawu ya matiko man’wana a yi tikisi timhaka, naswona vana vo tala lava va hlayisiwaka hi vatswari lava nga riki va vona, va hlanganisiwe ni vatswari va vona va xiviri lava a va nga si tshama va va vona. Ina, swi nga ha endleka leswaku milawu leyi khumbaka ku kurisa n’wana la nga riki wa wena yi yime hi ndlela yin’wana laha u tshamaka kona.

Hambiswiritano, leswaku wa va hlota vatswari va wena va xiviri kumbe a wu va hloti, xexo i xiboho xa munhu hi xiyexe, naswona swi nga ha tika ku xi endla. Vantshwa lava tshamaka ni vatswari lava nga riki va vona va titwa hi tindlela leti hambaneke loko swi ta emhakeni leyi. Van’wana va navela ku kuma vatswari va vona va xiviri; kasi van’wana a va tiyimiselanga ku va vona. Hambiswiritano, tiyiseka leswaku vantshwa vo tala lava tshamaka ni vatswari lava nga riki va vona va tshame va hlanganisiwa ni vatswari va vona va xiviri kambe va nga lahlekeriwi hi vuxaka lebyi tiyeke lebyi va nga na byona ni vatswari lava va va hlayisaka.

Kombela switsundzuxo eka vatswari lava u tshamaka na vona, kumbexana ni le ka vanghana lava vupfuke evandlheni ra Vukreste. (Swivuriso 15:22) Tinyike nkarhi wa ku anakanyisisa u nga si teka goza. Tanihi laha Swivuriso 14:15 yi vulaka ha kona loko yi ku “lowo tlhariha u xiyisisa magoza yakwe.”

Loko u kunguhata ku endla vuxaka ni vatswari va wena va xiviri, tiyisekisa vatswari va wena lava ku wundlaka leswaku u ta ya emahlweni u va rhandza ni ku va xixima. Hi ndlela yoleyo, loko hakatsongo-ntsongo u ri karhi u tolovelana ni vatswari va wena lava ku velekeke, ku nga vona lava ku pfumeleleke leswaku u ya wundliwa hi vanhu van’wana, u ta hlayisa vuxaka lebyi tiyeke ni vatswari va wena lava ku kuriseke ni lava ku leteleke.

Tiyisa Vuxaka Bya Wena Ni Tata Wa Wena Wa Le Tilweni

Vantshwa vo tala lava hlayisiwaka hi vatswari lava nga riki va vona va karhatiwa hi ku chava leswaku va nga tshikiwa. Va chava leswaku va nga ha tshikiwa hi vatswari va vona lava va hlayisaka hilaha va tshikiweke hakona hi vatswari va vona va xiviri. Ku chava ko tano ka twisiseka. Hambiswiritano, anakanya hi marito lawa ya vutlhari: “A ku na ku chava erirhandzwini, rirhandzu leri hetisekeke ri cukumetela ku chava ehandle.” (1 Yohane 4:18) Papalata ku tshama u ri karhi u anakanya hi minchavo ya wena. Ematshan’weni ya sweswo, aka rirhandzu eka van’wana, ku katsa ni hinkwavo lava u tshamaka na vona endlwini. Ku tlula kwalaho, aka rirhandzu ra wena eka Tata wa wena wa le tilweni, Yehovha Xikwembu. Wa tshembeka hakunene, a nga va tshiki vana va yena lava tshembekeke. U ta hunguta ku chava ka wena.—Vafilipiya 4:6, 7.

Catrina, loyi a sunguleke ku tshama ni vatswari lava nga riki va yena, a ha ri xihlangi, u vula leswaku ku hlaya Bibele swi n’wi pfune swinene leswaku a tshinela ekusuhi ni Xikwembu, ni ku hanya vutomi lebyi tsakisaka ni lebyi nga ni xikongomelo. U vula leswaku ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha “i swa nkoka hikuva Tata wa hina wa le tilweni u tiva ndlela leyi hi titwaka ha yona.” Tsalwa leri Catrina a ri rhandzaka ngopfu i Pisalema 27:10, leri nge: “Loko tatana na manana vo ndzi tshika, Yehovha u ta ndzi teka.”

Loko u tsakela ku kuma rungula leri engetelekeke kumbe u lava leswaku un’wana a ku endzela ekaya a ta dyondza na wena Bibele mahala, hi kombela u tsala, u rhumela vito ni adirese leyi kombisaka nomboro ya yindlu ya ka n’wina eka, Timbhoni ta Yehovha, Private Bag X2067, Krugersdorp, 1740, South Africa, kumbe eka adirese leyi faneleke eka leti longoloxiweke eka tluka 5.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 32]

Lava tindlela to aka vuxaka ni vatswari va wena lava ku kurisaka