Vantshwa Va Vutisa . . .

Ha Yini Ndzi Kurisiwa Hi Vatswari Van’wana?

“Swi fana ni ku va munhu la lamaleke. I vuvabyi bya mbilu lebyi nga tshungulekiki.”—Robert.

LEYI i ndlela leyi wanuna un’wana loyi loko a ha ri ntsongo, a tekiweke a ya kurisiwa hi vanhu van’wana, a hlamuseleke vutomi byakwe ha yona. Loko a ya emahlweni u ri: “Kahle-kahle, siku ni siku, mbilu ya wena yi navela ku kuma tinhlamulo ta swivutiso swo tanihi leswi, Va ka hina i vamani? Va tshama kwihi? Ha yini va ndzi cukumetile?”

Chantial, loyi tata wakwe a kurisiweke hi vanhu vambe, u vula leswaku a nga va tivi vakokwa wakwe va xiviri. U ri: “Ndzi titwa ndzi dyoheriwile hikuva a ndzi swi koti ku endzela vatatana lavatsongo ni lavakulu swin’we ni vana va vona.” A hi hinkwavo lava titwaka hi ndlela leyi. Kambe van’wana va titwa tano. Ha yini?

Mhaka Leyi Hlundzukisaka

Loko n’wana a twa leswaku a nge swi koti ku tiva maxaka ya yena ya xiviri, swi nga n’wi dunga nhloko. Catrina, loyi a sunguleke ku kurisiwa hi vanhu vambe a ha ri ntsongo swinene, u ri: “A ndzi tala ku kariha hikuva a ndzi nga swi tivi leswaku ha yini mana wa mina a ndzi cukumetile. A ndzi anakanya leswaku manana u ndzi cukumete hi mhaka ya leswi a ndzi nga sasekanga, xisweswo a a nga ndzi rhandzi. Loko a a lo ndzi lehisela mbilu, a ndzi ta va ndzi n’wi endle a tinyungubyisa ha mina. Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ndzi anakanya hi manana, a ndzi hlundzuka swinene.”

Leswi swi endle leswaku Catrina a nga kumani ni vatswari vakwe lava n’wi wundlaka. U ri: “A ndzi vona onge vatswari lava va ndzi wundlaka hi vona va ndzi hambaniseke ni mana wa mina. Hi yona mhaka leyi a ndzi va hlundzukela.” Ina, munhu a nga ha hlundzukisiwa hi mhaka ya leswi vatswari vakwe va xiviri va n’wi tshikeke a ya wundliwa hi vanhu van’wana.

Ku hlundzuka loku ku nga va ni khombo. Hilaha swi vonakaka hakona emhakeni ya Catrina, minkarhi yin’wana u nga ha hlundzuka hi ndlela leyi nga fanelangiki kumbe u hlundzukela vanhu lava nga riki na nandzu. Bibele ya tsundzuxa: “Tshika ku hlundzuka, siya vukarhi.” (Pisalema 37:8) Swi nga kotekisa ku yini leswi? Rito ra Xikwembu ri tlhela ri ku: “Ku twisisa ka munhu ku vohlisa ku hlundzuka kakwe.” (Swivuriso 19:11) Ku twisisa xiyimo xa wena swi nga hunguta ku hlundzuka ka wena. Njhani?

Ku Lulamisa Mavonelo Lama Hoxeke

Ku twisisa swi nga ku pfuna leswaku u kambisisa swilo leswi ku endlaka u hlundzuka. Hi xikombiso, a hi nge u wundliwa hi vanhu van’wana, xana u tibyela leswaku vatswari va wena va xiviri va fanele va ku nyikete eka vanhu van’wana hikwalaho ka leswi ku nga ni swilo swo karhi eka wena leswi va nga swi rhandziki? Leyi i ndlela leyi Catrina a a titwa ha yona. Kambe, xana sweswo swi va swi ri tano minkarhi hinkwayo? Swi nga ha endleka swi nga koteki ku tiva leswi endleke vatswari va wena va ku tshika u wundliwa hi vanhu van’wana, kambe i swinene ku papalata mavonelo lama hoxeke. Tivutise, i yini lexi hi ntolovelo xi endlaka vatwari va tshika vana va vona leswaku va ya wundliwa hi vanhu van’wana? Hakanyingi, va va va vona ku nga ri na ndlela yin’wana.

Anakanya hi mhaka ya Muxe. Rungula ra Bibele leri nga eka Eksoda ndzima 2, ri hi byela leswaku loko Faro wa le Egipta a lerisa leswaku ku dlayiwa vana va xinuna va Vaisrayele, Yokebedi u tumbete Muxe n’wana wakwe ku ringana tin’hweti tinharhu. Eku heteleleni a a nga ha swi koti ku n’wi tumbeta, kambe a a nga ta swi tiyiselela ku vona n’wana wakwe a dlayiwa. Kutani, “loko a vona leswaku a nga ha swi koti ku n’wi tumbeta, hiloko a teka bokisi ro endliwa hi papirasi a ri tota hi nhlaka ni ntita, kutani a veka n’wana loyi endzeni ka rona, a ri veka exikarhi ka tinhlanga eribuweni ra nambu wa Nayili.”—Eksoda 2:3.

Handle ko kanakana, a swi nga olovi leswaku a tshika n’wana wakwe hi mukhuva lowu. Kambe, a a ta endla yini? Ku rhandza ka yena n’wana wakwe ku n’wi susumetele ku endla leswi a voneke swi ri swona swi antswaka. Lexi tsakisaka, n’wana wakwe wa nhwanyana u yimile a rindza kukondza a vona leswaku makwavo u tekiwe hi vanhu lava nga ta n’wi hlayisa. Swi nga ha endleka i mana wakwe la karhatekeke, la nga n’wi kombela leswaku a ya tshama ekusuhi, a ta vona leswi nga ta humelela.

I ntiyiso leswaku timhaka ta ku tshikiwa ka vana va ya wundliwa hi vanhu van’wana ti va ti nga vangiwanga hi timhaka ta xihatla ku fana ni leyi, kambe swivangelo hakanyingi swa yelana. Robert u ri: “Mana wa mina a a nga tekiwanga loko ndzi velekiwa. A swi ta wu tikela ndyangu wa ka vamanana ku ndzi kurisa hikuva ana se a ku ri ni vana van’wana endyangwini. Swi nga ha endleka manana u vone leswaku ndzi ta kula ku antswa loko ndzo wundliwa hi vanhu van’wana.”

Ina, ku ni swivangelo swo tala leswi endlaka vana va pfumeleriwa ku ya wundliwa hi mindyangu yin’wana. Kambe, hilaha swikombiso leswi swi kombisaka hakona, a hi swona leswaku manana u va a venga n’wana wakwe kumbe a vona swo karhi swo biha eka yena. Hakanyingi, manana u va a tiyiseka leswaku n’wana u ta vuyeriwa loko o khathaleriwa hi ndyangu wun’wana.

Nkoka Wa Ku Titwa U Rhandziwa

Ku twisisa xiyimo swi nga ha ku pfuna nakambe loko u anakanya hi leswi swi endleke leswaku u wundliwa hi vanhu vambe. Tlhela u anakanya hi mhaka ya Muxe. Hi ku famba ka nkarhi, “n’wana wa xisati wa Faro u n’wi tekile a n’wi kurisa a va n’wana wakwe.” (Mintirho 7:21) I yini lexi susumeteleke n’wana wa Faro, leswaku a sirhelela n’wana loyi a a swi tiva kahle leswaku hi wun’wana wa Vaheveru lava faneleke va dlayiwa? Bibele yi ri: “Mufana loyi a a rila. Hiloko a n’wi twela vusiwana.” (Eksoda 2:6) Ina, Muxe a nga tshikiwanga a ya wundliwa hi vanhu vambe hinkwalaho ka leswi a nga laviwiki, kambe a ku ri hikwalaho ka leswi a rhandziwaka.

Vana vo tala lava wundliwaka hi vanhu vambe va kume leswaku vatswari va vona va xiviri a va nga lo va cukumeta kunene—hambileswi sweswo swi humelelaka ko tala masiku lawa—kambe va va va lo va yisa eka vandla ro karhi ro langutela vana, leri ku nga rona ri nga ta va kumela vatswari lava nga ta va khathalela hi mfanelo. Naswona va kale va kuma ku khathaleriwa hikwalaho ka leswi munhu wo karhi a va rhandzeke lerova a tiyimisela ni ku va khathalela. Xana leswi ku nga ha va ku ri swona leswi endleke u tikuma u ri eka xiyimo lexi u nga eka xona? Loko wo anakanyisisa hi rirhandzu leri u ri kumeke ni ku ri tlangela, swi nga ku pfuna leswaku u hunguta ku vava loku u ku twaka.

Ku tlula kwalaho, u nga ha tlhela u rhandziwa hi vanhu van’wana handle ka lava va ku wundlaka. Loko u ri xirho xa vandlha ra Vukreste, u nga tsakela ku va ni vamanana, vatatana, vasesi xikan’we na vabava vo tala lava ku rhandzaka. (Marka 10:29, 30) Vakulu lava nga Vakreste va nga “va ndhawu ya ku tifihla emhehweni ni vutumbelo exidzedzeni, ku fana ni swinambyana swa mati etikweni leri nga riki na mati, ku fana ni ndzhuti wa ribye lerikulu etikweni leri omeke.” (Esaya 32:2) U nga kanakani ku kombela mpfuno eka Vakreste-kulobye lava wupfeke. Va tivise leswi u swi ehleketaka ni leswi nga embilwini ya wena.

Robert u vona swi ri swa nkoka ku tiakela vuxaka lebyikulu evandlheni ra Vukreste. U ri: “Mianakanyo ya ku titwa ndzi nga ri nchumu ya ha ndzi fikela. Kambe rirhandzu ra ndyangu wa mina wa moya ri endla leswaku ku karhateka loku ndzi vaka na kona ku hunguteka swinene.”

U Nga Humelela

Kutani, bakanya mianakanyo leyi hoxeke ni leyi nga akiki. Leswi swi katsa ni ku bakanya ku anakanya leswaku swi nga ha endleka swilo swi nga ku fambeli kahle evuton’wini hi mhaka ya leswi u nga wundliwiki hi vatswari va wena. Mianakanyo yo tano leyi nga akiki, yi nga ku heta matimba swinene! (Swivuriso 24:10) Naswona, a yi sekeriwanga emhakeni leyi nga ntiyiso.

Tsundzuka, Muxe u wu tirhise kahle nkarhi lowu a wu kumeke. Bibele yi ri: “Hikwalaho Muxe u leteriwe hi vutlhari hinkwabyo bya Vaegipta. Entiyisweni, a a ri ni matimba emaritweni yakwe ni le swiendlweni swakwe.” (Mintirho 7:22) Xa nkoka swinene, Muxe u amukele dyondzo ya swilo swa moya—ku fikela laha Yehovha, Tata wakwe wa le tilweni, a veke wa xiviri eka yena. (Vaheveru 11:27) Xana swilo swi n’wi fambele kahle?

Phela, hi ku famba ka nkarhi, Muxe u ve murhangeri wa tiko lerikulu leri kumbexana a ri ri ni vanhu va timiliyoni tinharhu kumbe ku tlula. U ve muprofeta, muavanyisi, murhangeri wa vuthu, n’wamatimu, muhlanganisi wa ntwanano wa Nawu a tlhela a va mutsari wa tibuku to sungula ta ntlhanu ta Bibele. Tlhandlakambirhi, ku vuriwa leswaku hi yena a tsaleke buku ya Yobo ni ya Pisalema ya vu-90. Ina, Muxe u humelerile evuton’wini. Vana vo tala lava wundliwaka hi vanhu van’wana na vona va humelela, na wena u nga humelela.

Robert u kurise vana vambirhi hi ndlela leyinene naswona sweswi i nkulu evandlheni ra Vukreste. Loko a anakanya hi malembe yakwe loko a ha ri n’wana la wundliwaka hi vanhu van’wana, u ri: “Ndzi dyondze ku papalata ku tshamela ku anakanya hi swilo leswi ndzi nga taka ndzi nga swi koti ku swi lulamisa kambe ndzi titolovete ku tlangela mikateko leyi ndzi yi kumaka.”

Loko sweswi u tshama ni vatswari lava nga riki va wena, minkarhi yin’wana u nga ha fikeriwa hi mianakanyo leyi nga akiki. Kambe ringeta ku yi siva hi mianakanyo leyinene. Vafilipiya 4:8, 9 ya tshembisa leswaku “Xikwembu xa ku rhula xi ta va na [wena]” loko u ‘hambeta u anakanya’ hi swilo leswi tsakisaka Xikwembu. Kambe, hi wahi magoza man’wana lama pfunaka lawa u nga ma tekaka leswaku u humelela kambe u ri karhi u tshama ni ndyangu lowu nga riki wa ka n’wina? Xihloko lexi landzelaka enxaxamelweni lowu xi ta tlhuvutsa xivutiso lexi.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 32]

Ku wundliwa ka wena hi vatswari lava nga riki va wena i xikombiso xa leswaku ku ni loyi a ku rhandzeke lerova a tiyimisela ku tshama na wena, a ku khathalela