Langutelo Ra Bibele

Papalata Ku Vavisa Van’wana Hi Ririmi Ra Wena

“Enon’wini wun’we ku huma xidzuniso ni ndzhukano. A swi fanelanga, vamakwerhu, leswaku swilo leswi swi tama swi humelela hi ndlela leyi.”—YAKOBO 3:10.

VUSWIKOTI byo vulavula i mfanelo yo hlawuleka leyi endlaka ku hambana exikarhi ka vanhu ni swiharhi. Khombo ra kona, van’wana va ri tirhisa hi ndlela yo biha lunghelo leri. Ku tseketsela, ndzhukano, nhlambha ni xisandzu swi nga ha vavisa munhu—minkarhi yin’wana swi n’wi vavisa ku tlula niloko a biwe kunene. Bibele yi ri: “U kona la vulavulaka handle ko anakanya ku fana ni ku tlhava ka banga.”—Swivuriso 12:18.

Eka vanhu vo tala, nhlambha ni ndzhukano se swo va tshamela maxelo. Swikolo swi vika leswaku ya engeteleka nhlayo ya vana lava tirhisaka ririmi ro thyaka. Vanhu van’wana va vula leswaku ririmi ro biha ra pfuna loko munhu a ri tirhisela ku hunguta ntshikilelo wa mintlhaveko. Xichudeni lexi dyondzelaka tipolitiki xi tsale xi ku: “Ku tirhisa ririmi ro bola swa pfuna swinene, loko ririmi leri tolovelekeke ri tsandzeka ku hundzisa ndlela leyi hi titwaka ha yona.” Xana Vakreste va fanele va va ni langutelo ro tano hi ririmi ro bola? Xana Xikwembu xi titwisa ku yini ha rona?

Nyenya Mafenya Lama Thyakeke

Ndzhukano a wu sungulanga namuntlha. Xana u ta hlamala ku tiva leswaku vanhu a va rhukana emasikwini ya vaapostola, emalembeni ya kwalomu ka 2 000 lama hundzeke? Hi xikombiso, swi vonaka onge van’wana lava a va ri evandlheni ra Kolosa a va rhukana loko va hlundzukile. Swi nga ha endleka a va rhukana kumbe ku vavisa van’wana hi vomu, kumbexana leswaku va rihisela. Hilaha ku fanaka, namuntlha vanhu vo tala va tirhisa ririmi ro bola loko va karihile. Hikwalaho, papila leri Pawulo a ri tsaleleke Vakolosa ra faneleka esikwini ra hina. Pawulo u tsarile: “Cukumetani hinkwaswo ekule na n’wina, vukarhi, ku hlundzuka, vubihi, mavulavulelo ya nhlambha, ni mavulavulelo lama thyakeke ma suseni emilon’wini ya n’wina.” (Vakolosa 3:8) Swi le rivaleni leswaku Vakreste va khutaziwa ku papalata vukarhi ni ririmi leri thyakeke leri hakanyingi munhu a ri tirhisaka loko a karihile.

Phela, van’wana va tirhisa ririmi ro bola ku nga ri hi xikongomelo xo hlasela kumbe ku vavisa van’wana. Swi nga ha endleka leswaku hakanyingi va tirhisa ririmi ro bola va nga swi xiyi. Xisweswo, se va tolovele ku tirhisa marito lama thyakeke loko va ri karhi va vulavula. Van’wana swa va tikela ku vulavula va nga tirhisi ririmi leri humeke endleleni. Hakanyingi, vanhu va tirhisa ririmi leri thyakeke leswaku va hlekisa van’wana. Xana mafenya yo tano lama thyakeke ma fanele ma tekeriwa hansi, ma amukeriwa onge hiloko ma nga ri nchumu? Xiya yinhla leyi landzelaka.

Mafenya lama thyakeke i mavulavulelo lama tirhiseriwaka ku hlekisa van’wana. Namuntlha, mafenya lama thyakeke ma talele ngopfu eka timhaka ta rimbewu. Naswona vanhu vo tala lava titekaka va xiximeka va ma tsakela mafenya yo tano. (Varhoma 1:28-32) Xisweswo, a swi hlamarisi leswi vaendli va mafenya vo tala lava dumeke va rhandzaka timhaka ta rimbewu leti nga ta ntumbuluko ni leti nga riki ta ntumbuluko. Mafenya lama thyakeke ma tirhisiwa eka tifilimi to tala swin’we ni le ka minongonoko ya thelevhixini ni ya xiya-ni-moya.

Bibele ya vulavula hi mhaka leyi ya mafenya lama thyakeke. Muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va le Efesa a ku: “Vumbhisa ni thyaka ra muxaka wun’wana ni wun’wana kumbe makwanga swi nga vuriwi hambi ku ri ku vuriwa exikarhi ka n’wina, hilaha swi fanelaka hakona vanhu lava kwetsimaka; hambi ku ri ku tikhoma loku nyumisaka kumbe mavulavulelo ya vuphukuphuku kumbe mafenya lama thyakeke, swilo leswi nga faneliki.” (Vaefesa 5:3, 4) Swi le rivaleni leswaku mavulavulelo lama thyakeke ku nga khathariseki leswaku ma tirhisiwa hi xikongomelo xihi a ma amukeleki eka Xikwembu. Ma bihile. Ma pfatlanya.

Mavulavulelo Yo Biha Lama Nga Xi Tsakisiki Xikwembu

Mavulavulelo yo biha a ma hlanganisi ntsena mavulavulelo lama thyakeke. Ku tseketsela, ku sapatela ku monya ni ku kariha swi nga vavisa munhu. I ntiyiso leswaku hinkwerhu ha dyoha hi ririmi ra hina, ngopfu-ngopfu loko hi sapatela van’wana kumbe hi va hleva. (Yakobo 3:2) Nilokoswiritano, Vakreste va ntiyiso a va fanelanga va yi tekela hansi mhaka leyi ya ndzhukano. Bibele yi kombisa kahle leswaku Yehovha Xikwembu wa mavenga mavulavulelo hinkwawo lama thyakeke.

Hi xikombiso, ebukwini ya Bibele ya Tihosi ta Vumbirhi, hi kuma ntlawa wa vafana lava a va tseketsela muprofeta Elixa. Rungula leri ri ri va “sungula ku n’wi sandza” kutani “va hambeta va n’wi byela va ku: ‘Tlhandluka wena mpandlana! Tlhandluka wena mpandlana!’” Yehovha, loyi a swi kotaka ku tiva leswi nga etimbilwini ta vana lava ni ku vona makungu ya vona layo homboloka, a nga ku tekelanga hansi ku sandza ka vona. Rungula leri ri vula leswaku Xikwembu xi dlaye vafana va 42 hikwalaho ka ku rhuketela ka vona.—2 Tihosi 2:23, 24.

Vaisrayele “a va ya emahlweni va monya varhumiwa va Xikwembu xa ntiyiso ni ku ma langutela ehansi marito yakwe ni ku vungunya vaprofeta vakwe, kukondza vukarhi bya Yehovha byi wela vanhu vakwe, ku nga ha vi na ku tshunguriwa.” (2 Tikronika 36:16) Hambileswi kahle-kahle Xikwembu xi hlundzukisiweke hi leswi vanhu va xona va hlanganyeleke evugandzerini bya swifaniso swa hava ni ku nga yingisi ka vona, kambe yinhla hi leyi, Bibele yi boxa mhaka ya ku rhukana vaprofeta va Xikwembu. Leswi swi kombisa kahle leswaku Xikwembu a xi ku amukeli ku rhukana.

Hikwalaho, Bibele yi tsundzuxa Vakreste: “U nga n’wi soli hi matimba wanuna la kuleke.” (1 Timotiya 5:1) Nsinya lowu wa nawu hi nga wu tirhisa eka ndlela leyi hi khomaka van’wana ha yona. Bibele yi hi khutaza leswaku “va nga vulavuli ku biha hambi ku ri hi mani, va nga vi lava lwaka, kambe va anakanyela, va kombisa ku rhula hinkwako eka vanhu hinkwavo.”—Tito 3:2.

Ku Hambeta Hi Xiya Leswi Hi Swi Vulaka

Minkarhi yin’wana, swi nga ha tika ku lwisana ni mboyamelo wa hina wa ku hlasela vanhu van’wana. Loko munhu a hoxeriwa, a nga ha vona swi fanerile ku xupula loyi a n’wi hoxeleke, a tirhisa tihanyi ni marito lama tlhavaka—a n’wi byela hi ku kongoma kumbe a n’wi hleva. Nilokoswiritano, Vakreste va wu bakanya moya wolowo. Swivuriso 10:19 yi ri: “Ku tlula nawu a ku pfumaleki emaritweni yo tala, kambe loyi a tshamaka a kambela milomu yakwe u endla hi vutlhari.”

Tintsumi ta Xikwembu ti veka xikombiso lexinene. Ta swi xiya hinkwaswo leswi hoxeke leswi vanhu va swi endlaka. Hambileswi tintsumi ti nga ni ntamu ni matimba lama tlulaka ya munhu, kambe a ti va hehli vanhu hi ku va tseketsela, “a ti swi endli hikwalaho ka leswi ti nga ni xichavo eka Yehovha.” (2 Petro 2:11) Ku tiva leswaku Xikwembu xa swi xiya hinkwaswo swo biha leswi hi swi endlaka nileswaku xi ni matimba ya ku swi lulamisa, tintsumi ti tshama ti ri karhi ti kambela milomu ya tona. Mikayele, ndhuna ya tintsumi hinkwato, a nga n’wi tseketselanga Diyavulosi.—Yudha 9.

Vakreste va lwela ku tekelela tintsumi. Va landzela xitsundzuxo xa Bibele lexi nge: “Mi nga tlheriseli swo biha hi swo biha hambi eka mani. Endlani swilo leswi nga swinene emahlweni ka vanhu hinkwavo. Loko swi koteka, swi titshege hi n’wina, vanani ni ku rhula ni vanhu hinkwavo. Mi nga tirihiseli, varhandziwa, kambe kendlukelani vukarhi; hikuva ku tsariwile: ‘Ku rihisela i ka mina; hi mina ndzi nga ta tlherisela, ku vula Yehovha.’”—Varhoma 12:17-19.

Phela, hambi ku ri ndlela leyi hi vulavulaka ha yona ni mpfumawulo wa rito ra hina wu nga ha endla leswaku leswi hi swi vulaka swi nga nandzihi. Swi tolovelekile leswaku vavanuna ni vavasati va twisana ku vava loko va ri karhi va holova. Vatswari vo tala va tlakusa marito loko va vulavula ni vana va vona. Hambiswiritano, a ku na xivangelo xa leswaku hi tlakula marito loko hi boxa ndlela leyi titwaka ha yona. Bibele ya khutaza: “Ku leva hinkwako ni ku hlundzuka ni vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha a swi susiwe eka n’wina swin’we ni vubihi hinkwabyo.” (Vaefesa 4:31) Bibele yi tlhela yi vula leswaku “hlonga ra Hosi a ri fanelanga ri lwa, kambe ri fanele ri olova eka hinkwavo.”—2 Timotiya 2:24.

Marito Lama Hanyisaka

Vakreste va fanele va va ni tindlela ta ku lwisana ni mboyamelo lowu wo biha hikwalaho ka leswi marito ya ndzhukano ni lama thyakeke ma andzeke namuntlha. Bibele yi nyikela kungu ra kahle swinene, ku nga ku rhandza vaakelani va hina. (Matewu 7:12; Luka 10:27) Ku karhateka loku faneleke ni rirhandzu ra xiviri hi vaakelani va hina swi ta hi susumetela ku tirhisa marito lama hanyisaka nkarhi hinkwawo. Bibele yi ri: “Rito ro bola ri nga humi enon’wini wa n’wina, kambe a ku hume rito rin’wana ni rin’wana lerinene leri akaka hi ku landza xilaveko xa kona, leswaku ri nghenisa leswi tsakisaka eka lava swi twaka.”—Vaefesa 4:29.

Nakambe, ku dzikisa Rito ra Xikwembu emiehleketweni ya hina swi hi pfuna ku papalata marito lama vavisaka van’wana. Ku hlaya ni ku anakanyisisa hi Matsalwa yo Kwetsima swi nga hi pfuna ku ‘cukumeta thyaka hinkwaro.’ (Yakobo 1:21) Ina, Rito ra Xikwembu ri nga hanyisa miehleketo ya hina.