Dyondzo 11
Ku Tirhisa Mavulavulelo Lamanene Masiku Hinkwawo
1. I yini lexi nga ta endla leswaku mavulavulelo ya hina ma tsakisa eka Yehova?
1 “Wa nga amukela marito ya nomu wa mina . . . wena Yehova.” (Ps. 19:14) Leswaku leswi swi va tano eka hina, hi fanele ku vulavula hi leswinene naswona hi mukhuva lowu fanelaka nandza wa Xikwembu. Siku rin’wana ni rin’wana hi lava leswaku ku vulavula ka hina ku kombisa leswaku hi malandza yo tshembeka ya Xikwembu, ku nga ri loko hi ri eHolweni ya Mfumo ntsena kumbe loko hi ri evutirhelini bya nsimu. Kutani ririmi leri hi ri tirhisaka emakaya ya hina, entirhweni, exikolweni, ri ta amukeleka evutirhelini bya hina.—2 Vakor. 6:3.
2, 3. Ha yini ndlela ya hina yo vulavula ni ku hlawula marito yi ri ya nkoka?
2 Ndlela ya hina yo vulavula i ya nkoka. Leswi swi katsa ni xikombiso xa xikandza ni mpfumawulo wa hina wa rito. Ku tsaka ka hina tanihi malandza ya Yehova ku fanele ku vonaka eswikandzeni swa hina. Xinghana ni ku n’wayitela lokunene swi koka vanhu. Hambi leswi mintiyiso ya Bibele leyi hi vulavulaka ha yona yi nga ya nkoka, yi tlhela yi tsakisa. Hikwalaho, hiseka! Xikandza “lexi nga fambisaniki ni mintlhaveko” a xi ri faneli rungula ra hina ra ntshembo.
3 Loko u titoloveta mavulavulelo lamanene u ta swi vona leswaku marito ni swiga swi ni “vumunhu.” Swi nga ha bava kumbe ku tsokombela, ku olova kumbe ku nonon’hwa, vunghana kumbe rivengo, ku aka kumbe ku hlanhla. Kutani ke, ku hlawula rito kumbe xiga lexinene i swa nkoka swinene. Leswi swi tano ngopfu-ngopfu loko marito ya ntiyiso, mahungu lamanene ya Mfumo, ma katseka.
4. Hi nga ku anamisa njhani ku tiva ka hina marito?
4 Ku anamisa vutivi bya wena bya marito. Marito lama nga tirhisiwaka ku dzunisa Yehova a ma pfumaleki, hi laha ku langutisanyana xihlamusela-marito xihi na xihi ku nga ta kombisa ha kona. Kambe xivutiso xi ri, Xana u tirhisa vuhlayiselo bya marito lama kumekaka hi ndlela leyinene ku fikela kwihi? Xana loko u hlaya wa ma languta marito lawa u nga ma twisisiki hi ku helela, kumbe ku ma fungha leswaku u ta ma languta loko u heta xihlokwana xexo? Leswi swi ta ku pfuna ku kurisa vutivi bya wena bya marito. Nakambe u ta kuma leswaku ku ni marito yo tala lawa u ma xiyaka kambe u nga ma tirhisi eku vulavuleni ka siku na siku. Endla matshalatshala lamakulu yo ma tirhisa loko swi fanerile. Hakunene swi pfuna wena tanihi mutirheli kumbe xichudeni xa Mukriste ku hambeta u hlakulela vuswikoti byo vulavula kahle.
5, 6. I yini lexi nga ta hi pfuna ku dyondza ku tirhisa marito kahle?
5 Dyondza ku tirhisa rito leri faneleke. Marito mambirhi ma nga ha va ni tinhlamuselo leti yelanaka kambe ti hambana katsongo, leswaku ma tirhisiwa ehansi ka swiyimo leswi hambaneke. Loko wo xiya leswi, u ta papalata ku khunguvanyisa vayingiseri va wena, ivi u antswisa ku twisiseka ka mavulavulelo ya wena. Ku langutisa xihlamusela-marito lexinene swa pfuna. Ehansi ka rito rin’wana ni rin’wana swihlamusela-marito swin’wana swi ri xaxametela vamavizweni (marito lama nga ni nhlamuselo leyi fanaka, kambe wona ma nga fani) ni marito-fularha (marito ya nhlamuselo leyi hambaneke). Xisweswo a wu kumi swiga swo hambana ntsena swa mianakanyo leyi fanaka, kambe ni tinhlamuselo to hambana. Leswi swa pfuna swinene loko u lava rito leri faneleke eka swiyimo leswi faneleke. Nakambe, ku tirhisa rito leri faneleke swi ku sivela ku tirhisa marito yo tala lama nga lavekiki, ni ku ku pfuna ku ba nhloko ya mhaka. Marito yo tala ma tala ku tumbeta mianakanyo. Hikokwalaho, titolovete ku tiphofula hi marito ma nga ri mangani. Loko u swi endla kahle, kutani sungula ku hambanisa swiga swa wena hi marito lama hlamuselaka lama engetelaka ku sasekisa ni ku twala ka mhaka.
6 Loko u kurisa vutivi bya wena bya marito, u nga ehleketi hi marito lamantshwa ntsena, kambe xiya marito lama nga ni swihlawulekisi swo karhi: maendli lama kombaka vurhena; mahlawuri lama kombaka vunandzi; swiga leswi hundzukaka, leswi pfunaka ku papalata ku phirha; swiga leswi kombaka ntsako ni leswi nga ni mfungho wa musa. Loko u hlaya tibuku ta Sosayiti u ta kuma marito ni swiga swo tala leswi u nga hlawulaka eka swona.
7, 8. I makhombo wahi lawa hi fanelaka ku ma lemuka malunghana ni vutivi lebyi anamisiweke bya marito?
7 Kavula, xikongomelo xa vutivi lebyi anameke bya marito a hi ku tivonakarisa. Xikongomelo xa hina i ku vula rungula, ku nga ri ku titlakusa eka vayingiseri va hina. Langutelo ra hina ri fanele ri fana ni leriya ri phofuriweke hi muapostola Pawulo: “Enhlengeletanweni, ndzi nga tsakela ku vula marito ya ntlhanu hi ku tirhisa miehleketo ya mina, leswaku ndzi ta dyondzisa ni lava van’wana, ku tlula ku vulavula marito ya madzana-dzana hi ririmi leri nga tiviwiki.” (1 Vakor. 14:9, 19) Loko mavulavulelo ya munhu ma tika ku ma twisisa ma nga ha fana ni ririmi leri nga tiviwiki. Hi ku fanana, i vutlhari ku papalata ku soha-soha mhaka swi nga fanelanga loko u vulavula ni lava va nga ta ka va nga byi tlangeli vuxokoxoko byebyo. Hambi ku ri ebulwini ra ntolovelo a hi fanelanga ku ringeta ku nyanyula vayingiseri hi mavulavulelo ni marito yo leha yo rharhangana. I swa nkoka swinene leswaku vayingiseri va hina va twisisa leswi hi swi vulaka. Tsundzuka, hi ku ya hi Swivuriso 15:2, “nomu wa lavo tlhariha wu nandzihisa ku tiva.” Ku hlawula marito lamanene, marito lama twisisiwaka hi ku olova, swi pfuna ku endla mavulavulelo ya hina ma phyuphyisa ni ku nyanyula ematshan’wini yo phirha ni ku nga tsakisi.—Vakol. 4:6.
8 Nakambe i swa nkoka ku dyondza ku vula marito hi ndlela leyinene. Ma vitane hi ndlela leyi faneleke. U nga ha languta xihlamusela-marito, ivi u tlhela u xiya ndlela leyi van’wana va vitanaka marito yo karhi ha yona. Leswi swi ta ku pfuna ku papalata ku nga khathali hi ku vitana marito. Makhombo man’wana lama fanelaka ku papalatiwa eku vulavuleni ka siku na siku i ku bihisa marito ni ku minta marito. U nga vulavuli u pfale meno ya wena. Vula marito hi ndlela leyinene. Pfula nomu wa wena u ta vulavula khwatsi.
9-12. I ndlela yihi ya mavulavulelo leyi hi fanelaka ku yi papalata, naswona ha yini?
9 Ririmi leri fanelaka ku papalatiwa. Rito ra Xikwembu ra hi letela leswaku i mavulavulelo ya muxaka muni lama hi faneleke ku ma papalata evuton’wini bya hina bya siku na siku. Hi xikombiso, muapostola Pawulo wa hi laya leswaku hi papalata ‘swilo leswi nga lavekiki,’ tanihi ‘mafenya ya nhlamba.’ (Vaef. 5:3, 4) Hi fanele ku papalata marito ni swiga leswi nga nhlamba ni leswi tlhavaka. Nakambe Pawulo u tsarile a ku: “Eku vulavuleni ka n’wina mi nga tshuki mi tirhisa marito ya tingana, kambe tirhisani ntsena marito lama pfunaka, lama akisaka ni ku hlamula leswi lavekaka, kutani ku vulavula ka n’wina ku ta tisa nkateko eka lava va mi yingisaka.” (Vaef. 4:29) Hikwalaho Vakriste va fanele ku papalata marito ya nhlamba ni ku khahla. Vanhu van’wana va ehleketa leswaku ririmi ro tano ri kandziyisa leswi va swi vulaka. Kambe ku ni marito yo tala lamanene lama nga ni ntikelo. Ku hava xilaveko xo tekelela mavulavulelo yo homboloka ya vanhu vo tano loko hi vulavula na vona. Ririmi ro olova ri nga va leri pfunaka, kambe ri fanele ku tenga ni ku va lerinene.
10 Nakambe lexi fanelaka ku papalatiwa i swiga swo karhi ni tindlela to vulavula leti lwisanaka ni matirhiselo ya ririmi. Mavulavulelo yo tano ma tala ku tirhisiwa hi vahungasi va misava kumbe ku hangalasiwa hi tinsimu ta manguva lawa. Leswi vanhu va tala ku swi tekelela. Kambe a hi swinene leswaku Vakriste va amukela mavulavulelo yo tano. Ku endla tano swi ta hi xaxameta ni misava ni ndlela leyi yi hanyaka ha yona. Vaxavisi va swidzidzirisi ni van’wana lava ndlela ya vutomi bya vona yi nga ya vugevenga kumbe ya vuhomboloki va tala ku va ni marito ya vona yo vulavula, va tirhisa marito hi ndlela leyi nga tolovelekangiki eka muyingiseri la tolovelekeke. Kambe mavulavulelo ya hina a ma fanelanga ma khumbiwa hi minkucetelo yo tano ya misava.—Varhoma 12:2.
11 Vakriste va fanele va va ni vukheta byo papalata ririmi leri nga riki na xichavo. Vanhu van’wana va tirhisa marito “Xikwembu” na “Hosi,” hambi ku ri “Yesu” na “Kriste,” leswaku va kandziyisa eku vulavuleni, kumbe tanihi xisivi xa rito ra nhlamba. Marito man’wana yo tanihi “Yesesi,” “Yerrr,” “tilo ri nga ndzi ba,” i swisasekisi ntsena leswi humaka eka “Xikwembu” na “Yesu,” xisweswo a ma amukeriwi tanihi mahlamari.—Eks. 20:7; Mat. 5:34-37.
12 Leswi vanhu va swi vulaka ni ku swi endla swi nga hi nyangatsa nkarhi wun’wana. Hambi swi ri tano, a swi fanelanga eka Mukriste ku angula hi mavulavulelo yo hlundzuka kumbe ya nhlamba. Muapostola u ri: “Swi cukumeteni hinkwaswo, ku nga ku kariha, ni ku leva, ni tihanyi. Ku lumbeta, ni mavulavulele ya thyaka, swi nga tshuki swi huma emilon’wini ya n’wina.” (Vakol. 3:8) Kutani hambi loko mavulavulelo ya van’wana ma ku nyangatsa, ndlela ya vutlhari i ku lawula moya wa wena.—Swiv. 14:29; Yak. 3:11.
13-16. I yini lexi nga ta hi pfuna ku antswisa ririmi ra hina ni mikhuva ya hina ya mavulavulelo?
13 Ririmi leri faneleke. Vanhu van’wana va nga ha swi lemuka leswaku ririmi ra vona a hi rinene ngopfu. Kumbexana va kulele etikweni rin’wana kumbe a va wu kumanga nkarhi wo dyondza va ya emahlweni exikolweni loko va ha ri vatsongo. A va fanelanga ku hetiwa matimba; ku ri na sweswo, va fanele va endla matshalatshala ya xiviri yo ri antswisa, va endla tano hikwalaho ka mahungu lamanene. Ku ni magoza lama pfunaka, lama nga tekiwaka. Hi xikombiso, ku hlaya hi ndyangu ku nyika minkarhi yo endla mindzulamiso yo tano. Swo tala leswi hi swi tivaka mayelana ni ririmi, hi swi dyondza hi ku twa van’wana loko va vulavula. Hikwalaho yingisela hi vukheta loko vamakwerhu lava vupfeke, lava dyondzekeke kahle va vulavula. Loko u hlaya Bibele ni tibuku ta Sosayiti, khathalela mavumbekele ya xiga ni muxaka wa marito lama tirhisiwaka eswiyin’weni swo hambana-hambana. Vumba mavulavulelo ya wena n’wini ma pfumelelana ni swikombiso leswi leswinene.
14 Lavantshwa va fanele ku tirhisa nkarhi wo dyondza ririmi lerinene ni ku vitana marito kahle loko va ha ri exikolweni. Loko u nga tiyiseki hi xivangelo xa milawu ya karhi ya ririmi, lava vuxokoxoko lebyi engetelekeke eka mudyondzisi wa wena. U ni xivangelo lexinene xo phikelela, hikuva u lava ku va mutirheli la humelelaka wa mahungu lamanene.
15 Lwela ku tirhisa mavulavulelo lamanene siku rin’wana ni rin’wana. Loyi a tinyiketelaka emikhuveni ya mavulavulelo lama thyakeke emabulwini yakwe ya siku na siku a nge swi languteli ku kota ku vulavula kahle hi minkarhi yo hlawuleka. Swi lava ku titoloveta. Kambe loko u tirhisa mavulavulelo lamanene eka swiyimo leswi tolovelekeke evuton’wini, kutani swi ta olova ni ku toloveleka eka wena loko u ri eplatifomo kumbe loko u nyikela vumbhoni hi ntiyiso wa Xikwembu eka van’wana.
16 Ku titoloveta mavulavulelo lamanene siku na siku swi pfuna ku tata miehleketo ni timbilu terhu hi marito lama tsakisaka lawa hi nga kotaka ku phofula ha wona ku tlangela ka hina ka swikongomelo leswikulu swa Yehova hi Mfumo wa yena. Kutani hi ta tokota ntiyiso wa marito ya Yesu eka Luka 6:45 lama nge: “Munhu lonene ú humesa leswinene exumeni lexinene xa mbilu ya yena.”