Ndlela Leyi Torha Ra Mina Ra Moya Ri Timuriweke Ha Yona
HI KU VULA KA LUCIA MOUSSANETT
NDHAWU leyi yi le tintshaveni eyinhleni ya le n’walungu vupela-dyambu bya Italiya, kusuhi ni Swiss Alps naswona yi kusuhi ni Mont Blanc leyi dumeke ya le Furwa, endhawini leyi vuriwaka Valle d’Aosta. Ndzi velekiwe kwalaho hi 1941 eximutanini lexitsongo xa Challant St. Anselme.
Lonkulu a ku ri mina; naswona a ndzi landzeriwa hi mune wa vafana. Manana a ri munhu wa migingiriko naswona a ri Mukhatoliki la tinyiketeleke. Na Tatana a a huma endyangwini lowu rhandzaka vukhongeri. Vasesi va yena va mbirhi a ku ri tinani. Vatswari va mina va titsone swo tala hikwalaho ka mina, ku katsa ni ku endla matshalatshala leswaku ndzi kota ku dyondzeka. A ku nga ri na swikolo endhawini ya ka hina, kutani loko ndzi ri ni malembe ya 11, vatswari va mina va ndzi rhumele exikolweni lexi ku dyondziwaka ku tshamiwa eka xona lexi ku dyondzisaka tinani.
Kwalaho ndzi dyondze Xilatini ni Xifurwa, xikan’we ni tidyondzo tin’wana. Kutani loko ndzi va ni malembe ya 15, ndzi sungule ku anakanyisisa swinene hi ndlela leyi ndzi nga tirhelaka Xikwembu ha yona. Ndzi ehlekete leswaku ku va nani ku nga va ndlela leyinene. Hambiswiritano vatswari va mina a swi va tsakisanga, tanihi leswi Mana wa mina a a ta sala a hlayisa vamakwerhu a ri yexe. Vatswari va mina a va ri ni ntshembo wa leswaku dyondzo ya mina yi ta ndzi pfuna leswaku ndzi kuma ntirho lowunene naswona ndzi kota ku wundla ndyangu wa ka hina.
Hambileswi n’wangulo wa vatswari va mina wu ndzi karhateke emoyeni, a ndzi lava ku va ni xikongomelo xa xiviri evuton’wini naswona a ndzi vona onge Xikwembu xi fanele xi va xo rhanga eka xin’wana ni xin’wana. Kutani hi 1961, ndzi ve nani ya Rhoma Khatoliki.
Vutomi Bya Mina Tanihi Nani
Etin’hwetini to sungula, ndzi dyondze mimpimanyeto ni milawu ya kereke ni ku endla mintirho ya mavoko endhawini leyi ya tinani. Hi August 1961, ndzi sungule ku dyondzisiwa mintirho ya tinani kutani ndzi sungule ku ambala swiambalo swa tona. Ndzi tlhele ndzi tithya vito lerintshwa ra Ines, ku nga vito ra mana wa mina. Loko se ri amukeriwile ndzi sungule ku tiviwa tanihi Sister Ines.
Hambileswi a ku ri ni tinani to tala letintshwa leti tirhaka endlwini leyi ya tinani, na mina a ndzi dyondzekile lerova a ndzi ta dyondzisa dyondzo ya masungulo. Endzhaku ka malembe mambirhi, hi August 1963, ndzi endle xiboho xo va nani ehansi ka nawu wa Sisters of San Giuseppe eAosta, le Italiya. Hi ku famba ka nkarhi huvo ya xikolo xa tinani yi ndzi pfune ku yisa dyondzo emahlweni hi ku ndzi rhumela eUniversity of Maria Santissima Assunta le Rhoma.
Loko ndzi tlhelela eAosta hi 1967 endzhaku ko heta tidyondzo ta mina le Rhoma, ndzi sungule ku dyondzisa exikolweni xa le henhla. Hi 1976 ndzi nyikiwe xikhundlha xo va mukongomisi wa xikolo. A ndzi hlawuriwe ku va mukongomisi wa xikolo naswona ndzi ve xirho xa huvo ya xikolo xa Valle d’Aosta, hambileswi a ndzi pfa ndzi dyondzisa tidyondzo to karhi.
Ku navela ka mina lokukulu a ku ri ku pfuna swisiwana. A ndzi va twela vusiwana vanhu lava xanisekaka. Kutani ndzi lunghiselele matsima yo hambana-hambana emugangeni, ku katsa ni rin’wana ro pfuna vanhu lava vabyelaka ku fa lava nga riki na mindyangu. Ndzi tlhele ndzi sungula tsima ro dyondzisa vana va valuveri. Ku tlula kwalaho, ndzi kume leswaku ntirho ni tindlu ta kona a swi nyawuli, kutani ndzi sungule ku pfuna lava a va lava mpfuno wa vutshunguri. A ndzi ringeta ku hanya hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya kereke.
Hi nkarhi wolowo, a ndzi pfumelelana ni dyondzo ya Khatoliki, ku katsa ni tidyondzo ta kereke ta Vunharhu-un’we, ku nga fi ka moya-xiviri ni vonelo ra Khatoliki malunghana ni vumundzuku bya munhu lebyi nga riki na makumu. Hi nkarhi wolowo, dyondzo ya Khatoliki a yi pfumelelana ni vonelo ra ku hlanganisa leswi u swi pfumelaka, swin’we ni ku amukela tidyondzo ta tikereke tin’wana.
Timhaka Leti A Ti Sungula Ku Ndzi Karhata
Swiendlo swin’wana eKerekeni ya Khatoliki a swi ndzi karhata. Hi xikombiso, emahlweni ko va vatswari ni vana va khuvuriwa, a va fanele ku dyondza ntlhandlamano lowu wo tiboha. Hambiswiritano, vo tala va vatswari ni vana va vona a va nga hlanganyeli etidyondzweni leti naswona van’wana a va nga tikarhati va dyondza. Tlhandlakambirhi, lava a va nga pfumeleriwi ku khuvuriwa ni ku tiboha eka kereke yo karhi a va ya ekerekeni yin’wana va ya khuvuriwa kona ni ku endla xiboho. Sweswo eka mina a ku ri vukanganyisi.
Minkarhi yin’wana a ndzi tivutisa ndzi tlhela ndzi vutisa tinani kulobye ndzi ku: “Xana a hi nga fanelanga ku chumayela eVhangeli ematshan’weni yo tinyiketela emintirhweni leyi yo hambana-hambana hinkwayo?” “Hi chumayela hi ku endla mintirho leyinene,” leyi i nhlamulo leyi ndzi nyikiweke yona.
Ku tlula kwalaho, a swi ndzi tikela ku kholwa leswaku ndzi fanele ku ya eka muprista ndzi ya kombela ndzivalelo wa swidyoho swa mina. A ndzi vona onge ndzi fanele ndzi swi kota ku vulavula ni Xikwembu hi timhaka to tano ta xihundla. Ku engetela kwalaho, mhaka yo nhlokohata ni ku phindha-phindha swikhongelo a yi ndzi tikela ku yi amukela. Nakambe a ndzi nga tshembi leswaku mupapa a nga endli xihoxo. Hi ku famba ka nkarhi, ndzi tibyele leswaku ndzi ta tivela ni ripfumelo ra mina ndzexe etimhakeni toleto kutani ndzi ya emahlweni ndzi ri mukhongeri.
Ku Navela Ku Va Ni Vutivi Hi Bibele
A ndzi ri munhu la xiximaka Bibele naswona ndzi rhandza ku yi tiva. Nkarhi na nkarhi loko ndzi lava ku endla xiboho kumbe ndzi lava nseketelo wa Xikwembu ndzi hlaya Bibele. Hambileswi a hi nga yi hlayi le ndhawini ya tinani, mina a ndzi yi hlaya ndzi ri ndzexe. Rungula leri nga le ka Esaya 43:10-12, laha Yehovha Xikwembu a nge, “Mi timbhoni ta mina,” a ri ndzi tsakisa nkarhi hinkwawo. Hambiswiritano, hi nkarhi wolowo a ndzi nga swi tivi hi ku helela leswaku marito lawa ma vula yini.
Loko ndzi ri eyunivhesiti eRhoma hi va 1960, ndzi dyondze dyondzo ya ntivo-vukwembu ku ringana malembe ya mune leyi a ndzi hakeleriwa yona hi Vatican. Kambe eka tibuku leti a ti tirhisiwa Bibele a yi nga ri kona. Endzhaku ko tlhelela eAosta ndzi ye eka tinhlengeletano to tala ku katsa ni leti seketeriwaka hi vukhongeri byo hambana-hambana ni le ka leti nga riki ta Khatoliki. Sweswo swi ndzi endle ndzi va ni ndlala yo lava ku tiva tidyondzo ta Bibele. A ku ri ni ku nga twisisani exikarhi ka mintlawa leyi vulaka leswaku yi dyondzisa hi buku leyi fanaka!
Ku Dyondza Swo Tala Hi Bibele
Hi 1982, un’wana wa Timbhoni ta Yehovha u fike laha a ndzi tirhela kona ku pfuna tiko kutani a sungula ku bula na mina hi Bibele. Hambileswi a ndzi khomekile, kambe mhaka ya ku dyondza Bibele a yi ndzi tsakisa. Kutani ndzi te, “Ndzi kombela u ndzi endzela laha ndzi dyondzisaka kona kutani loko ndzi ri ni nkarhi hi ta vulavula.”
Hambileswi nsati loyi a teke, kambe a ndzi nga ri na “nkarhi” eka xiyimiso xa mina xa ntirho. Kutani manana u tshubule leswaku u ni vuvabyi bya khensa, kutani hi ku famba ka nkarhi ndzi teke masiku yo wisa leswaku ndzi ya n’wi pfuna. Endzhaku ka rifu ra yena hi April 1983, ndzi tlhelele entirhweni, kambe hi nkarhi wolowo Timbhoni se a ti ndzi lahlekerile. Hambiswiritano, endzhakunyana ka sweswo Mbhoni yin’wana leyi nga le malembeni ya va 20 yi ndzi endzerile yi ta vulavula na mina hi Bibele. Hi nkarhi lowu a ndzi endzeleke ha wona a ndzi ri karhi ndzi hlaya buku ya Nhlavutelo ya Bibele. Kutani hiloko ndzi n’wi vutisa ndzi ku: “Xana lava va 144 000 lava ku vulavuriwaka ha vona eka Nhlavutelo ndzima 14 i va mani?”
Ndzi dyondzisiwe leswaku vanhu hinkwavo lavanene va ta ya etilweni kutani a ndzi swi twisisi leswaku swi ta njhani leswaku loko va fika ematilweni lava va 144 000 va hambanisiwa ni van’wana. A a ndzi ti vutisa leswaku, ‘Xana lava va 144 000 i va mani? Xana ntirho wa vona i yini?’ A ndzi tshamela ku tivutisa swivutiso leswi. Mbhoni yi hambete yi ringeta ku ndzi kuma, kambe a ndzi tshama ndzi ri endleleni lerova yi tsandzeka ku ndzi kuma.
Hi ku famba ka nkarhi, Mbhoni yi nyike Marco adirese ya mina, ku nga nkulu wa vandlha ra ka vona. Eku heteleleni, hi February 1985, u ndzi kumile. Hi vulavule xinkarhana hikuva a ndzi khomekile, kambe hi veke siku. Endzhakunyana yena ni nsati wa yena Lina, a va ndzi endzela nkarhi ni nkarhi, va ndzi pfuna ku twisisa Bibele. Hi nkarhinyana se a ndzi swi vona leswaku tidyondzo ta xisekelo ta Khatoliki to fana ni Vunharhu-un’we, ku nga fi ka moya-xiviri ni tihele a ti nga sekeriwanga eBibeleni.
Ku Hlanganyela Ni Timbhoni
Loko ndzi ye eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha eHolweni ya tona ya Mfumo, swi ve erivaleni leswaku swilo a swi hambanile ni le Kerekeni ya Khatoliki. Un’wana ni un’wana a a yimbelela ematshan’weni ya leswaku ku yimbelela khwayere ntsena. Kutani va hoxa xandla eminhlanganweni. Ndzi tlhele ndzi sungula ku xiya leswaku nhlengeletano hinkwayo a yi vumbiwa hi “vamakwerhu va xinuna” ni “vamakwerhu va xisati.” Hinkwavo va khathalelana swi suka embilwini. Swilo leswi swi ndzi tsakisile.
Hi nkarhi wolowo, a ndzi ya eminhlanganweni ndzi ambale swiambalo swa tinani. Van’wana a wu va vona leswaku swa va hlamarisa ku vona nani eHolweni ya Mfumo. Ndzi titwe ndzi tsakile ni ku eneriseka hi leswi a ndzi rhendzeriwe hi ndyangu lowukulu lowu nga ni rirhandzu. Nakambe loko ndzi ri karhi ndzi dyondza, ndzi sungule ku vona leswaku misinya ya milawu leyi vutomi bya mina byi sekeriweke eka yona a yi nga pfumelelani ni Rito ra Xikwembu. Hi xikombiso, Bibele a yi vuli nchumu hi leswaku malandza ya Xikwembu ma fanele ma ambala swiambalo swo karhi. Ntlawa wa vafundhisi va Kereke a va hambanile ni leswi Bibele yi swi dyondzisaka malunghana ni vakulu lava titsongahateke lava rhangelaka vandlha.
Ndzi titwe onge nkarhi lowu hinkwawo a ndzi yime ehenhla ka ndzhope, laha ndzi nga ha mbombomelaka nkarhi wun’wana ni wun’wana. A ndzi nga tshembi leswaku emalembeni hinkwawo ya 24, a ndzi amukele tidyondzo leti hoxeke. Kambe, ndzi swi kotile ku vona ntiyiso wa Bibele. A swi ndzi chavisa loko ndzi ehleketa leswaku emalembeni ya mina ya 44, a ndzi boheka ku sungula vutomi byintshwa nakambe. Kambe xana ndzi nga hambeta njhani ndzi famba matihlo ya mina ma pfariwile kasi se ndzi swi vonile leswi Bibele yi swi dyondzisaka?
Ku Endla Xiboho Xa Nkoka
A ndzi swi tiva leswaku loko ndzi tshika ku va nani sweswo a swi vula ku lahlekeriwa hi swilo leswi vonakalaka. Hambiswiritano ndzi tsundzuke marito ya Davhida lama nge munhu lowo lulama ‘a nga si tshama a tshikiwa kumbe vana va yena va famba va lava xinkwa.’ (Pisalema 37:25) A ndzi swi tiva leswaku a ndzi ta lahlekeriwa hi swilo leswi vonakaka leswi nga xisirhelelo, kambe ndzi veke ntshembo wa mina eka Xikwembu naswona ndzi te: ‘Xana ndzi nga chava yini?’
Ndyangu wa ka hina a wu ehleketa leswaku ndza penga. Hambileswi sweswo swi ndzi karhateke, ndzi tsundzuke marito ya Yesu la nge: ‘Lava va rhandzaka tatana kumbe manana ku tlula mina a va ndzi faneli.’ (Matewu 10:37) Hi nkarhi lowu fanaka, swiendlo swa twela vusiwana swa Timbhoni swi ndzi khutazile ni ku ndzi nyika matimba. Loko ndzi ri karhi ndzi famba exitarateni ndzi ambale tinguvu ta mina ta tinani, a va ta va ta ndzi xeweta. Leswi swi ndzi endle ndzi titwa ndzi ri exikarhi ka vamakwerhu ni ku va xiphemu xa ndyangu wa vona.
Eku heteleleni ndzi ye eka Manana Nkulu wa tinani ndzi ya n’wi hlamusela leswaku hikwalaho ka yini ndzi endle xiboho xo fularhela yindlu ya tinani. Hambileswi ndzi kombeleke ku n’wi komba eBibeleni leswaku hikwalaho ka yini ndzi endle xiboho lexi, a nga ndzi yingisanga, hi loko a ku: “Loko ndzi lava ku twisisa xo karhi eBibeleni ndzi nga vitana mutivi wa Bibele!”
Kereke ya Khatoliki a yi tsemeke nhlana hi xiboho lexi ndzi xi endleke. Va ndzi hehle hi ku va ni mahanyelo yo biha ni leswaku ndza penga. Kambe, lava a va ndzi tiva, a va swi tiva leswaku swihehlo sweswo a ku ri mavun’wa. Vanhu lava a ndzi tirha na vona swi va khumbe hi tindlela to hambana. Van’wana va langute leswi a ndzi swi endla ku ri ku kombisa xivindzi. Van’wana a va karhatekile, va ehleketa leswaku a ndzi teka ndlela leyi hoxeke. Van’wana va kale va ndzi twela ni vusiwana.
Hi July 4, 1985, ndzi yi fularhelile Kereke ya Khatoliki. Hi ku tiva ndlela leyi van’wana va khomiweke ha yona loko va fularhele Kereke ya Katholiki, Timbhoni ti karhatekile hi vuhlayiseki bya mina hi loko ti ndzi fihla kwalomu ka n’hweti hinkwayo. A va ta va ta ndzi teka, hi nkarhi wo ya eminhlanganweni kutani va ndzi tlherisela laha a ndzi tshama kona. A ndzi nga famba-fambi ku fikela loko ndzi vona vukarhi bya vanhu byi vohlile. Kutani hi August 1, 1985, ndzi sungule ku hlanganyela evutirhelini ni Timbhoni ta Yehovha.
Loko ndzi ri eNtsombanweni wa Muganga wa Timbhoni ta Yehovha hi August wa lembe rero vahaxi va mahungu va twe leswaku ndzi fularhele kereke kutani va haxa mhaka ya kona. Loko eku heteleleni ndzi khuvuriwile hi December 14, 1985, thelevhixini ya kwalaho ni va phepha-hungu va teke leswi ndzi swi endleke ku ri nchumu wo biha lerova va tlhela va endla xiviko lexi nakambe, va lava ku tiyisekisa leswaku un’wana ni un’wana wa xi kuma xiviko lexi.
Loko ndzi fularhela yindlu ya tinani, a ndzi nga ri na nchumu hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka. A ndzi nga ri na ntirho, kaya hambi mudende wunene. Kutani kwalomu ka lembe, a ndzi tirha ku khathalela wansati un’wana la omeke rihlanguti. Hi July 1986, ndzi sungule ku va phayona, tanihi mutirheli wa nkarhi hinkwawo hilaha Timbhoni ta Yehovha ti tivekaka hakona. Ndzi rhurhele evandlheni leri ntsongo leri a ra ha ku simekiwa. Endhawini yoleyo a ndzi dyondzisa vanhu ririmi, ni ku va dyondzisa swin’wana, ndzi tirhisa vutivi lebyi ndzi byi kumeke loko ndza ha dyondza. Leswi swi endle leswaku xiyimiso xa mina xi pfumelelana ni swiyimo.
Ku Tirha eNsin’wini Yimbe
Leswi sweswi se a ndzi dyondze ntiyiso wa Bibele, a ndzi lava ku burisana ni vanhu vo tala hilaha ndzi nga kotaka hakona. Tanihi leswi a ndzi vulavula Xifurwa, ndzi ehlekete hi ku tirha ematikweni ya le Afrika laha ku vulavuriwaka Xifurwa. Kambe hi 1992, Timbhoni ta Yehovha ti amukeriwe ximfumo etikweni ra le kusuhi ra Albania. Eku heleni ka lembe rero, ntlawanyana wa maphayona wu rhumeriwe kwalaho wu huma eItaliya. Exikarhi ka vona a ku ri na Mario na Cristina Fazio lava humaka evandlheni ra ka hina. Va ndzi rhambile leswaku ndzi va endzela ni ku anakanyisisa hi ku ya tirha eAlbania. Kutani endzhaku ko anakanyisisa kahle ni hi ku khongela ha swona, emalembeni ya mina ya 52 ndzi siye maxaka ndzi ya endhawini leyi ndzi nga yi tiviki hi ku helela.
A ku ri hi March 1993. Loko ndzi fika, hi ku hatlisa ndzi swi xiyile leswaku hambileswi a ku nga ri ekule ni tiko ra ka hina, kambe a ndzi ri endhawini leyi hambaneke hi ku helela. Vanhu va kona va famba hi milenge kun’wana ni kun’wana laha va yaka kona naswona va vulavula Xialbania ku nga ririmi leri ndzi nga ri twiki ni switsongo. Tiko a ri ri enguveni yo cinca mafumelo. Hambiswiritano, vanhu a va ri ni torha ra ntiyiso wa Bibele, naswona a va swi rhandza ku hlaya ni ku dyondza. Vanhu lava a ndzi dyondza na vona Bibele a va endla nhluvuko hi xihatla naswona leswi swi ndzi tsakisile swinene, swi ndzi pfunile leswaku ndzi tolovela ndhawu leyi leyintshwa.
Loko ndzi fika edoroba-nkulu ra Tiranë hi 1993, a ku ri ni vandlha rin’we eAlbania naswona ku ri ni Timbhoni leti tlulakanyana 100 leti hangalakeke ni tiko hinkwaro. Hi n’hweti yoleyo, eka siku ra nhlengeletano yo hlawuleka leyi a ku ri ro sungula yi khomeriwa eTiranë, ku ve ni vanhu va 585 naswona 42 wa vona va khuvuriwile. Hambileswi a ndzi nga twi nchumu, a swi khumba mbilu ku vona Timbhoni ti yimbelela ni ku ti vona ti rhiye ndleve. Hi April ku ve ni Xitsundzuxo xa rifu ra Yesu Kreste naswona a ku ri ni vanhu va 1 318! Ku sukela kwalaho, ku andza ka ntirho wa Vakreste le Albania ku hambete ku ya emahlweni.
A ndzi rhandza ku languta ndhawu ya Tiranë ndzi yime hi le fasitereni ra yindlu leyi a yi ri eka xithezi xa vumune ndzi tivutisa leswaku, ‘Xana hi rini laha hi nga ta kota ku fikelela vanhu lava hinkwavo?’ Yehovha Xikwembu hi yena a khathalelaka sweswo. Sweswi ku ni mavandlha ya Timbhoni ta Yehovha ya 23 le Tiranë. Etikweni hinkwaro ku ni mavandlha ya 68 ni mintlawa ya 22, ni Timbhoni ta 2 846. Ku andza loku hinkwako ku endleke hi malembe ma nga ri mangani! Sweswi eXitsundzuxweni xa 2002 a hi ri 12 795!
Emalembeni lawa ya khume ndzi ri eAlbania ndzi ve ni lunghelo ro pfuna vanhu va 40 leswaku va kala va tinyiketela. Vo tala va vona na vona va tirha tanihi maphayona ni le vutirhelini byin’wana bya nkarhi hinkwawo. Emalembeni lama hundzeke, mintlawa ya tsevu ya maphayona lama vulavulaka Xintariyana yi averiwe ku ta pfuneta hi ntirho wo chumayela eAlbania. Ntlawa ha wun’we a wu kuma vuleteri bya ririmi ku ringana tin’hweti tinharhu, naswona ndzi kume xirhambo xo dyondzisa mintlawa ya mune yo hetelela.
Loko vanghana va twa ro sungula hi xiboho xa mina xo fularhela kereke, a va karihe bya ngwenya. Hambiswiritano, emalembeni lawa hinkwawo lama hundzeke, langutelo ra vona ri cincile, loko va ri karhi va vona leswaku a ndzi karhati munhu naswona ndzi ni ku rhula. Lexi tsakisaka, ndyangu wa ka hina, ku katsa na hahani la nga ni malembe ya 93 loyi ni sweswi a ha riki nani, va ndzi seketela ku tlula eku sunguleni.
Ku sukela ndzi tive Yehovha, u ndzi khathalerile ehansi ka swiyimo swo hambana-hambana! U ndzi kongomise enhlengeletanweni yakwe. Loko ndzi languta endzhaku, ndzi tsundzuka ku navela ka mina ko pfuna swisiwana, lava pfumalaka ntirho xikan’we ni ku navela ku tirhela Xikwembu vutomi bya mina hinkwabyo. Hikwalaho, ndzi nkhensa Yehovha hikuva u enerise torha ra mina ra swa moya.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Ndyangu wa va Albania lava ndzi dyondzeke Bibele na vona. Khume-n’we va khuvuriwile
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Vavasati vo tala lava ndzi dyondzeke na vona Bibele eAlbania sweswi va le vutirhelini bya nkarhi hinkwawo