Hi Kume Nchumu Wo Antswa

HI KU VULA KA FRANCIS DEL ROSARIO DE PÁEZ

Hi 1988 mina na vabuti swin’we ni mintlawa yin’wana ya vuyimbeleri, a hi yimbelela emahlweni ka vahlaleri le Madison Square Garden eDoroba-nkulu ra New York. Vanhu va wu amukele hi mandla mambirhi ntlawa wa hina lowu a wu cina hi ndlela leyi a ndzi lava ha yona. Loko ha ha ri vatsongo, Tatana u hi vekele masungulo lamanene.

TANIHI leswi a a ri xiyimbeleri, tatana u swi lemukile leswaku vabuti va nkombo va ni nyiko yo yimbelela. Kutani u xavise yindlu ya ka hina a xava swichayachayana ni swin’wana leswi a swi ta va pfuna leswaku va sungula ntlawa wa vuyimbeleri. Hi nkarhi wolowo a ndza ha ri ntsongo, tanihi leswi a ndza ha ku velekiwa eka malembenyana lama hundzeke hi 1966. Hi nkarhi wolowo, ndyangu wa ka hina a wu tshama edorobeni ra Higüey eRiphabliki ra Dominika.

Vabuti va sungule ku yimbelela hi 1978 eholweni ya le dorobeni ya Higüey. Endzhaku, va rhurhele edoroba-nkulu ra Santo Domingo. Va sungule ku tlanga ni ku cina hi macinelo lamantshwa lama vuriwaka merengue, leswi endleke leswaku va duma ngopfu.a Ntlawa wolowo wu sungule ku tiviwa hi vito ra Los Hermanos Rosario (Vamakwavo va ka Rosario).

Tanihi leswi a ndzi navela ku va mucini la dumeke, a ndzi lava ku joyina vabuti wa mina. Siku rin’wana loko hi ri exinkhubyanini buti wa mina Pepe, loyi a a ri murhangeri wa ntlawa, u ndzi kombele leswaku ndzi ya cina, a ku: “Francis hi un’wana wa tintsongwana ta mina ta xisati, hi yena lontsongo eka hinkwavo naswona a nga cini i tanani mi ta vona.” Ndlela leyi a ndzi cina ha yona yi tsakise lava a va ri kwalaho. Ndzi tirhise lunghelo leri ndzi ri kumeke ku byela Pepe leswaku ndzi lava ku cina emahlweni ka ntlawa lowu. Kutani, loko ndzi ri ni malembe ya 16 ndzi sungule ku cina ni ntlawa wa Vamakwavo va ka Rosario nkarhi ni nkarhi.

Swi Ndzi Fambela Kahle

Eku sunguleni a ku ri ni mintlawa ya merengue leyi a yi yimbelela ni vavasati kambe a ku nga si tshama ku va ni wansati la cinaka emahlweni ka vavanuna exikarhi ka xiteji. A ndzi wa hlela kahle macinelo ya mina, ndzi ta ni macinelo lamantshwa lawa a ma fambisana ni ncino wa hina wa merengue. Loko ncino wa mina se wu tiveka, a wu vitaniwa macinelo ya Francis Rosario.

Eka ncino wa hina wa merengue a hi ri ni risimu leri vitaniwaka “Cumandé,” laha marito man’wana ya rona a ma ku: “Y ahora todo el mundo como Francis Rosario” (Sweswi un’wana ni un’wana a a cine ku fana na Francis Rosario). Hi nkarhi wolowo vanhu a va tekelela ndlela ya mina yo cina. Nkarhi wun’wana a va tshama ehansi va ndzi hlalela va nga cini. Eku heteleleni, ndlela leyi a yi tirhisiwa ku navetisa ntlawa wa hina a ku ri xifaniso xa mina. Hinkwavo a va swi tiva leswaku ku ta va ni khonsati ya ntlawa wa Vamakwavo va ka Rosario.

Loko ndzi sungule ku cina na vabuti, vayimbeleri van’wana va hi joyinile ku katsa ni majaha man’wana manharhu ya ka Páez. Un’wana wa vona, loyi a a tlanga nanga loyi a vuriwaka Roberto, endzhaku u ve nuna wa mina. Majaha ya ka Páez ma hoxe xandla eka ku humelela ka ntlawa lowu. Vamakwavo va ka Rosario va sungule ku kuma swirhambo swo tala swa ku tlanga eka thelevhixini eSanto Domingo, ku katsa ni ku endla tikhonsati ematikweni man’wana.

Hi 1988 hi teke riendzo hi ya yimbelela United States ni le Canada. Kun’wana laha a hi yimbelela kona ku boxiwile eku sunguleni, hi le Madison Square Garden. Mintlawa yo tala ya vacini va merengue lava dumeke a yi ri kona naswona ntlawa wa hina hi wona wu amukeriweke hi mandla mambirhi. Endzhaku ka sweswo, lava hlelaka khonsati nkarhi hinkwawo a va hi veka eku heteleleni ka nongonoko. Vanhu va sungule ku rhandza ncino wa mina swinene naswona ntlawa wa Vamakwavo va ka Rosario a wu ya wu duma swinene. Tirhekhodo ta hina na tona a ti xaviwa hi ndlela yo hlamarisa.

A hi famba swinene, hi endzela matiko yo fana na Colombia, Ecuador, Panama, Puerto Rico, Curaçao, Spaniya, Jarimani ni man’wana. Ku nga ri kungani hi ve ntlawa wa vuyimbeleri lowu rhandzekaka swinene eLatin Amerika. Ku cina, xiteji, swiambalo ni switolwa swi ve nchumu wa nkoka swinene evuton’wini bya mina.

Loko ndzi nga si tekiwa, a ndzi tala ku vula leswaku loko wanuna a ndzi rhandza kambe a nga swi rhandzi ku cina, ndzi ta tshika yena ku sungula ndzi nga si tshika ku cina. Hambiswiritano, langutelo ra mina malunghana ni swilo leswi ndzi swi rhangisaka evuton’wini a ri ri ekusuhi ni ku cinca.

Ku Xiya Nkoka Wa Swilo Swa Moya

Ndzi sungule ku cinca loko hi ri eSwihlaleni swa Canary hi 1991. Mina na Roberto a ha ha ku tekana. Buti wa yena Freddy, loyi na yena a a ri entlaweni wa ku yimbelela, a a sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha naswona nkarhi ni nkarhi a a tshama a ri ni tibuku ta tona.

Siku rin’wana ndzi vone buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni ekamareni ra Freddy naswona ndzi sungule ku yi hlaya. Ndzi tsakisiwe hi ndzima leyi nge “Tihele—Hakunene Ti Kona Xana?” Yi ndzi nyanyurile hikuva Manana a a vula leswaku munhu loyi a endleke leswo biha u ta hisiwa etiheleni. Kutani a ndzi chava ku ya kwalaho.

Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, loko ha ha ri eSwihlaleni swa Canary, ndzi humeriwe hi khwiri. Loko va ndzi yisa exibedlhele, ndzi byele Roberto leswaku a kombela Freddy a ndzi lomba buku leyi ndzi yi voneke ekamareni rakwe. A ndzi lava ku yi hlaya loko ndzi ri karhi ndzi hlakarhela. A ndzi nga hambani na yona buku yoleyo. Xin’wana lexi ndzi xi dyondzeke hileswaku Bibele a yi dyondzisi leswaku ku ni tihele leti hisaka nileswaku Xikwembu a xi si tshama xi ehleketa hi ku xanisa vanhu. (Yeremiya 7:31) Swi ndzi tsakisile ku tiva leswaku Bibele yi dyondzisa leswaku vafi a va tivi nchumu nikatsongo.—Eklesiasta 9:5, 10.

Loko hi tlhelela eRiphabliki ra Dominika, Freddy u kombele un’wana wa Timbhoni ta Yehovha leswaku a hi endzela. U hi byele hi ntshembo wa le Bibeleni wa ku hanya hilaha ku nga heriki eparadeyisini emisaveni, leswi endleke leswaku nuna wa mina na yena a tsakela. (Pisalema 37:29; Luka 23:43) Hi kombele ku fambiseriwa dyondzo ya Bibele.

Langutelo Ra Mina Ri Cinca

Loko ndzi ya ndzi va ni vutivi byo tala bya Bibele, langutelo ra mina hi ntirho lowu a ndzi wu rhandza swinene ri sungule ku cinca. Misinya ya milawu ya Bibele yi sungule ku cinca ndlela leyi a ndzi anakanya ha yona. (Varhoma 12:2) A ndzi tivutisa: ‘Ha yini ndzi fanele ndzi cina hi ndlela leyi vanhu hinkwavo va ndzi langutile? Leswi a hi swona leswi ndzi swi lavaka.’ Ndzi khongele eka Xikwembu ndzi ku, “Ndzi kombela u ndzi humesa eka xiyimo lexi.” Ndzi vulavule ni nuna wa mina hi ndlela leyi a ndzi titwa ha yona, na yena a a titwa hi ndlela leyi fanaka. U te: “U nga heli mbilu Murhandziwa. Wena hambana ni ntlawa lowu ku sungula, kutani mina ndzi ta ku landzela.”

Ndzi tlhele ndzi tika naswona leswi sweswo a swi endla leswaku ndzi nga ha tirhisi nkarhi wo tala ndzi cina, a ndzi ntshunxekile ku ya eminhlanganweni ya Vukreste eHolweni ya Mfumo nkarhi ni nkarhi. Sweswo swi ndzi tiyisile, ku katsa na Roberto loyi na yena a a ya eminhlanganweni, swi endle leswaku hi swi xiya leswaku i swa nkoka swinene ku hlangana ni vanhu va Yehovha. Hi swi vonile leswaku loko hi ta hambeta hi endla nhluvuko malunghana ni ntiyiso lowu nga eBibeleni, hi fanele hi kuma swiletelo ni swikhutazo leswi hi swi kumaka eminhlanganweni ya Vukreste. (Vaheveru 10:24, 25) Hambiloko hi tirha ehandle ka Riphabliki ra Dominika, mina na Roberto hi lave Holo ya Mfumo kutani hi ya eminhlanganweni.

Endzhaku ka loko ndzi kume n’wana, ndzi tlhelele entirhweni kambe mbilu ya mina a yi nga ha ri eka wona. A swi tikomba leswaku a ndza ha wu rhandzi ntirho lowu kutani vatsari va maphepha-hungu va sungule ku ndzi sandza. A ndzi tshamela ku vutisiwa leswaku, “Ha yini u nga ha cini hi ndlela leyi a wu cina ha yona eku sunguleni?” Ndzi hambete ndzi khongela eka Yehovha leswaku a ndzi komba ndlela yo huma eka xiyimo lexi leswaku ndzi nga tlulani milenge ni vabuti. A ndzi ri un’wana wa vini va ntlawa lowu kutani a ndzi nga swi lavi ku tlulana milenge na vona.

Loko ndzi tlhela ndzi tika, ndzi byele Rafa, loyi a a fambisa ntlawa wolowo endzhaku ka ku fa ka buti Pepe, leswaku ndzi lava ku heta nkarhi wo tala ni vana va mina naswona a ndzi nge he swi koti ku vuyela entirhweni. U vule leswaku ndzi endla leswi ndzi vonaka swi antswa. Ku hava ni un’we wa vabuti loyi a a ndzi kaneta loko ndzi dyondza Bibele. Ndza tsaka swinene hikwalaho ka sweswo.

Vutomi Lebyintshwa Byo Tirhela Yehovha

Hi 1993, endzhaku ka malembe ya khume ndzi ri eka ntlawa lowu, ndzi tshike ntirho wo cina kutani ndzi tinyiketela eka Yehovha hi mbilu hinkwayo. Ndzi ve muhuweleri wa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu naswona endzhaku ka loko Roberto a siye ntlawa lowu, hi khuvuriwile hi 1994. (Matewu 24:14) Freddy na Julio, ku nga vamakwavo wa Roberto va ve Timbhoni ku katsa na Manuel Pérez, xirho xin’wana xa ntlawa. Ku fikela sweswi hinkwavo va ha tirhela Yehovha hi ku tshembeka.

Vanhu vo tala a va swi twisisanga leswaku ha yini ndzi tshike ntirho wa vuhungasi tanihi leswi a ndzi wu tsakela swinene. Van’wana, ku fana ni muhaxi wa le ka thelevhixini la dumeke wa le ndhawini ya ka hina, a va ehleketa leswaku ndzi to tshika swa xinkarhana. Muhaxi loyi u te: “Ku fana ni vayimbeleri lavan’wana hinkwavo, u ta hlakarhela kutani a tlhelela entlaweni lowu.” Kambe sweswo a swi humelelanga. A ndzi tiyimisele ku tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayo hilaha ndzi nga kotaka hakona.

Sweswi hi ni vana vanharhu: Katty, Roberto na Obed. Hi ringeta ku va dyondzisa leswaku swilo swa nkoka swinene evuton’wini i swa moya ku nga ri swilo leswi vonakaka. Hi le xiyin’weni lexinene xo va lemukisa hi nkucetelo wo biha wa misava ni ku va nyika nkongomiso lowunene evuton’wini. Dyondzo ya hina ya ndyangu ya Bibele ya vhiki ni vhiki ya hi vuyerisa swinene, yi hi pfuna ku tshama hi ri ni vun’we emisaveni leyi mindyangu yi yaka yi avana swinene.

Hi ringete ku dyondzisa vana va hina ku teka Yehovha tanihi munhu wa xiviri loyi va nga n’wi tshembaka. (Swivuriso 3:5, 6; Vaheveru 11:27) Hi tlhele hi va kombisa nkoka wa ku va kona ni ku hlamula eminhlanganweni ya Vukreste. Ku vona vana va hina va kula hi ndlela leyi fambisanaka ni ntiyiso lowu nga eBibeleni i nyiko leyikulu swinene. Sweswi se ndzi ni malembe mambirhi ndzi ri phayona ra nkarhinyana, ku nga rito leri Timbhoni ta Yehovha ti ri tirhisaka ku vitana lava hetaka tiawara ta 50 kumbe ku tlula hi n’hweti va vulavula ni van’wana hi ripfumelo ra vona leri sekeriweke eBibeleni. Naswona nuna wa mina se u ni malembe a ri nkulu evandlheni ra Vukreste.

Ni namuntlha ndza ha teka merengue tanihi ncino lowu xiximekaka. Kambe khombo ra kona, ncino wa merengue lowu dumeke namuntlha wu hambane ngopfu ni lowa khale. Khale, a wu ri ncino lowunene. Namuntlha leswaku hi kuma vuyimbeleri lebyi amukelekaka bya merengue, hi boheka ku va ni vuxiyaxiya.

Ndlela Leyi Swi Pfunaka Ha Yona Ku Tirhela Yehovha

Misava yi tamele swilo swo tala, kambe munhu u fanele a tivonela. Leswi swi tano ni hi vuyimbeleri, lebyi nga ha vonakaka byi tsakisa naswona byi nga ri na khombo loko u nga byi kambisisanga. Kambe, a swi tano. Vo tala lava yimbelelaka va tirhisa swidzidzirisi naswona va tikhome ku biha. Ku cina ekhonsatini swi endla leswaku munhu a va exikarhi ka vanhu lava ehleketaka hi ku titsakisa hi nkarhi wolowo ntsena naswona va nga khathaliki hi nchumu.—1 Vakorinto 15:33.

Hi swi xiyile leswaku nchumu wa nkoka lowu munhu a nga wu endlaka i ku tirhela Yehovha. Ndzi tsundzuka siku rin’wana loko ndzi tlhelela ehotela endzhaku ko cina a ndzi titwa ndzi nga enerisekanga nikatsongo. Sweswi ndza swi xiya leswaku a swi vangiwa hileswi a hi nga enerisi xilaveko xa hina xa nkoka, xilaveko xa moya.—Matewu 5:3.

Nchumu wa nkoka evuton’wini bya hina sweswi i ku tsakisa Muvumbi wa hina, ngopfu-ngopfu hi ku chumayela ni ku dyondzisa mahungu lamanene ya Mfumo wakwe. (Matewu 24:14; Mintirho 20:35) Ku endla tano swi endla leswaku ndyangu wa hina wu tsaka wu tlhela wu eneriseka. Ha tsaka hi ku va exikarhi ka vanhu va Xikwembu ni ku va ni vanghana va ntiyiso—vamakwerhu va xinuna ni va xisati eripfumelweni—lava na vona va nga na ntshembo wo hlamarisa wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu.—Marka 10:29, 30; 2 Petro 3:13; Nhlavutelo 21:3, 4.

Eka ntirho wa hina wa vuyimbeleri a hi kuma mali yo tala. Kambe hi ku tiva Xikwembu xa hina, Yehovha, hi kume rifuwo ra moya leri tlulaka rifuwo hinkwaro. Nakambe ha tsaka ku tirhela Xikwembu lexi nga ni xikongomelo, Xikwembu lexi tsakeke lexi hi rhambaka leswaku hi xi tshemba! (Pisalema 37:3) Ha khorwiseka swinene leswaku hi kume nchumu wo antswa swinene ku tlula ku va ni ndhuma ni rifuwo naswona hi khongela eka Yehovha leswaku a hi pfuna swin’we ni ndyangu wa hina hi endla ku rhandza ka yena hilaha ku nga heriki.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Ndzi ri ni swirho swin’wana swa ntlawa loko ndza ha ku sungula ku cina

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Hi ri karhi hi cina eDoroba-nkulu ra New York hi va-1990

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Emahlweni ka Holo ya Mfumo

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Xifaniso lexitsongo: Hi nkarhi wa dyondzo ya ndyangu ya Bibele