Ndzima 32

Ndzi Nga Endla Yini Leswaku Ndzi Tihungasa?

Fungha loko swiga leswi swi ri ntiyiso kumbe mavunwa.

Hi ku ya hi Bibele . . .

Swi bihile ku tlanga mintlangu hinkwayo.

□ I ntiyiso □ I mavunwa

Tifilimi hinkwato ni minongonoko ya thelevhixini swi ni nkucetelo wo biha.

□ I ntiyiso □ I mavunwa

Mikhuva hinkwayo ya ku cina a hi yinene.

□ I ntiyiso □ I mavunwa

A TI ku vuyela vhiki hinkwaro exikolweni. Se i mahelo-vhiki. U yi endlile mintirho hinkwayo ya le kaya. Nkateko wa kona, leswi wa ha riki muntshwa, wa ha ri ni matimba yo endla swo karhi. (Swivuriso 20:29) Sweswi se u lava ku tihungasa.

Tintangha ta wena ti nga ha vona onge Bibele a yi ku pfumeleli leswaku u tiphina. Kambe xana sweswo i ntiyiso? A hi kambisise swiga leswi u swi fungheke leswaku i ntiyiso kumbe i mavunwa eka tluka leri hundzeke, kutani hi vona leswi hakunene Bibele yi swi vulaka hi vuhungasi.

● Swi bihile ku tlanga mintlangu hinkwayo.

I mavunwa. Bibele yi vula leswaku “ku letela miri swa pfuna.” (1 Timotiya 4:8) Rito ra Xigriki leri Pawulo a ri tirhiseke laha, leri hundzuluxeriweke va ku “letela” ri vula ‘ku tiletela ku fana ni mutlangi.’ Namuntlha ku ni mintlangu yo hambana-hambana leyi pfunana leswaku u tiolola ni leyi tsakisaka, yo kota ku gada xikanyakanya, ku tsutsuma, ku tlanga thenisi, bolo ni yin’wana.

Kambe xana leswi swi vula leswaku a wu fanelanga u va ni vuxiyaxiya? Xiya leswi ndzimana leyi tshahiweke laha henhla yi vulaka swona. Loko muapostola Pawulo a tsalela Timotiya, loyi a a ri jaha, u te: “Ku letela miri swa pfuna katsongo; kambe ku tinyiketela loku nga ni vukwembu ku pfuna eka hinkwaswo, hileswi ku nga ni xitshembiso xa vutomi bya sweswi ni lebyi nga ta ta.” Marito ya Pawulo ma hi tsundzuxa leswaku nchumu wa nkoka swinene ku fanele ku va ku tsakisa Xikwembu. Leswaku ku tinyiketela ka wena eka Xikwembu ku tshama ku ri nchumu wa nkoka evuton’wini bya wena hambiloko u hlawula ntlangu wo karhi, tivutise swivutiso leswi landzelaka:

1. Xana ntlangu wolowo wu ni khombo ku fikela kwihi? U nga yingiseli mavarivari kumbe leswi vuriwaka hi vantshwa lava rhandzaka ntlangu wolowo. Tiyiseka hi leswi endlekaka eka wona. Hi xikombiso: I vangani vanhu lava vavisekaka eka wona? Ku endliwa yini leswaku vanhu va nga vaviseki? Xana swi lava leswaku ndzi rhanga ndzi leteriwa kumbe ndzi kuma swiambalo swo tisirhelela loko ndzi tlanga? Hambileswi mintlangu hinkwayo yi nga ni khombo, kambe i yini xikongomelo xa ntlangu lowu, xana i ku kombisa leswaku u nga swi kota ku endla nchumu lowu chavisaka handle ko tivavisa kumbe ku fa?

Vutomi i nyiko leyi humaka eka Xikwembu naswona Nawu lowu Xikwembu xi wu nyikeke Vaisrayele a wu ri ni xigwevo xo tika swinene hambiloko munhu a nga dlayiwanga hi vomu. (Eksoda 21:29; Tinhlayo 35:22-25) Vanhu va Xikwembu a va fanele va tshama va xalamukile loko swi ta etimhakeni ta vuhlayiseki. (Deteronoma 22:8) Hilaha ku fanaka, Vakreste va fanele va xixima vutomi.

2. Xana ndzi ta tlanga na vamani? Loko u ri mutlangi la nga ni vuswikoti, tintangha ni mathicara va nga ha ku sindzisa leswaku u joyina ntlawa wa le xikolweni. U nga ha titwa u navela ku joyina. Mark, muntshwa la nga Mukreste u ri: “Ndzi vona onge vatswari va mina a va na mhaka na mina hileswi va nga laviki leswaku ndzi joyina ntlawa wa le xikolweni.” Kambe ematshan’weni yo sindzisa vatswari va wena leswaku va pfumelelana na wena, anakanyisisa hi tinhla leti landzelaka: Mintlangu yo tala yi endliwa loko xikolo xi humile. Loko u ri ni vuswikoti, u ta khutaziwa leswaku u heta nkarhi wo tala eka ntlangu wolowo. Loko u nga tlangi kahle, u ta titwa u tshikilelekile leswaku u heta nkarhi lowu engetelekeke u tiletela. Nakambe, vatlangi va tala ku va vanghana lavakulu loko va tsaka swin’we endzhaku ko hlula ni ku rila swin’we loko va hluriwile.

Kutani tivutise: ‘Xana ku heta nkarhi wa mina ni vantshwa lava nga gandzeliki Xikwembu swi ta ndzi khumba njhani?’ (1 Vakorinto 15:33) ‘Xana ndzi tiyimisele ku dlaya vuxaka bya mina na Yehovha leswaku ndzi ta tlanga ni ntlawa wo karhi?’

3. Xana ntlangu wolowo wu ta ndzi dyela mali ni nkarhi wo tanihi kwihi? Bibele yi hi lerisa leswaku hi fanele hi “tiyiseka hi swilo swa nkoka swinene.” (Vafilipiya 1:10) Leswaku u kota ku tirhisa ndzayo leyi, tivutise: ‘Xana ntlangu lowu wu ta ndzi dyela nkarhi lowu a ndzi ta wu tirhisela ku endla ntirho wa xikolo ni ku aka vuxaka bya mina na Yehovha? Xana wu ta ndzi koxa vungani? Xana ndzi na yona mali yoleyo?’ Ku hlamula swivutiso leswi swi ta ku pfuna leswaku u tiva leswi faneleke swi va swa nkoka swinene evuton’wini bya wena.

● Tifilimi hinkwato ni minongonoko ya thelevhixini swi ni nkucetelo wo biha.

I mavunwa. Bibele yi lerisa Vakreste leswaku va ‘khomelela swi tiya eka leswinene,’ nileswaku va ‘papalata mixaka hinkwayo ya vuhomboloki.’ (1 Vatesalonika 5:21, 22) A hi tifilimi hinkwato ni minongonoko ya thelevhixini leswi lwisanaka ni nawu wa Xikwembu.a

Ku hlalela filimi ni vanghana ku nga va nchumu lowu tsakisaka. Nhwanyana wa laha Afrika Dzonga, la vuriwaka Leigh, u ri: “Loko ndzi lava ku vona filimi yo karhi, ndzi fonela un’wana wa vanghana va mina kutani va rhambana hi ya yi hlalela.” Hi ntolovelo va hlalela filimi leyi nga ta hela ka ha ri ni nkarhi. Endzhaku ka sweswo vatswari va vona va va landza kutani va ya dya exitolo.

Tifilimi ni minongonoko ya thelevhixini i swilo swa manguva lawa, kambe swi kombisa nchumu lowu ku nga khale wu ri karhi wu endliwa, ku nga minthyeketo. Yesu a a ri ni vuswikoti byo fikelela timbilu ta vanhu hi ku va dyondzisa hi swifaniso. Hi xikombiso, xifaniso xa yena xa Musamariya wa musa, xi endle leswaku vanhu va va ni ntwela-vusiwana ni ku va ni vumunhu.—Luka 10:29-37.

Namuntlha vanhu lava endlaka tifilimi va dyondzisa vanhu ku va ni mahanyelo yo karhi. Va ringeta ku endla leswaku vahlaleri va tekelela mahanyelo ya vatlangi vo karhi, hambiloko va ri swigevenga kumbe va ri ni tihanyi kumbe va lava ku fuma van’wana hi nkani. Loko u nga xiyi, u nga tikuma u navela onge xigevenga xolexo xi nga hlula kumbe u twelana ni mahanyelo kumbe swiendlo swa xona swo biha. Xana u nga wu hlula njhani ndzingo lowu?

Loko u hlawula filimi kumbe u lava ku hlalela nongonoko wo karhi eka thelevhixini, tivutise: ‘Xana wu ta ndzi khutaza leswaku ndzi va ni musa?’ (Vaefesa 4:32) ‘Kumbe wu ta endla leswaku ndzi tsaka loko munhu un’wana a twisiwa ku vava?’ (Swivuriso 17:5) ‘Xana yi ta endla leswaku swi ndzi tikela ku “venga leswo biha”?’ (Pisalema 97:10) ‘Xana ndzi ta tikuma ndzi seketela “lavo homboloka”?’—Pisalema 26:4, 5.

Minkarhi yin’wana swinavetiso swa tifilimi swi nga ku pfuna leswaku u tiva leswi filimi yi vulavulaka hi swona. Kambe u nga ‘pfumeli rito rin’wana ni rin’wana.’ (Swivuriso 14:15) Ha yini? Leswi hlamuseriwaka eka xinavetiso xa filimi hi leswi munhu wo karhi a lavaka u swi tiva hi filimi yoleyo. A nga ha fihla hi vomu leswaku yi ni swivono leswi nga riki swinene. Muntshwa la vuriwaka Connie u ri: “Ndzi xiye leswaku loko ndzo tiva vatlangi va filimi yoleyo, ndzi namba ndzi swi tiva leswaku yi ta va njhani.”

Tintangha ta wena leti nga Vakreste, leti nga ni mahanyelo lamanene ku fana na wena, ti nga ku pfuna u tiva loko filimi yo karhi yi amukeleka. Kambe, vanhu va ta ku byela leswi vona va swi tsakeleke eka filimi yoleyo. I swinene ku va vutisa leswaku i yini leswi nga riki swinene eka yona. Hi xikombiso, vutisa leswaku hi kwihi eka yona laha ku nga ni madzolonga, manyala kumbe vungoma. Vatswari va wena va nga ku pfuna na vona emhakeni leyi. Vanessa u ri: “Ndzi rhanga hi ku vutisa vatswari va mina. Loko va ku swi lulamile, ndza va yingisa.”

U nga yi tekeli ehansi mhaka ya ku hlawula filimi kumbe nongonoko wa thelevhixini. Ha yini? Hikuva vuhungasi lebyi u byi hlawulaka, byi paluxa vumunhu bya wena. (Luka 6:45) Leswi u swi hlawulaka swi kombisa leswaku u rhandza vanghana ni mavulavulelo ya njhani nileswaku u rhandza manyala kumbe u ma vengile. Kutani hlawula hi vukheta.

● Mikhuva hinkwayo ya ku cina a hi yinene.

I mavunwa. Loko Vaisrayele va pone ku hlaseriwa hi Vaegipta kutani va tsemakanya Lwandle ro Tshwuka, Meriyamu u rhangele vavasati hi risimu kutani va cina. (Eksoda 15:20) Nakambe, eka xifaniso xa Yesu xa n’wana wa vusopfa, loko n’wana loyi a vuya ekaya, ku ve ni “vuyimbeleri ni ku cina.”—Luka 15:25.

Swi tano ninamuntlha. Eka mindhavuko yo tala, vanhu lavakulu ni lavatsongo va tiphina hi ku hlangana ni maxaka ni vanghana kutani va cina. Kambe hi fanele hi tivonela. Hambileswi Bibele yi nga siveliki ku hlangana ni maxaka, kambe ya hi lemukisa hi “minkhuvo ya huwa.” (Vagalatiya 5:19-21) Muprofeta Esaya u te: “Khombo eka lava pfukaka nimpundzu swinene va lava swakunwa leswi pyopyaka, lava tshamaka kukondza ku va vusiku, va kala va hisiwa hi vhinyo! Kutani eminkhubyeni ya vona ku kumeka haripa ni xitende, xingomana ni xitiringo ni vhinyo; kambe ntirho wa Yehovha a va wu languti.”—Esaya 5:11, 12.

Minkhuvo yo tano a yi tala ku va ni “swakunwa leswi pyopyaka” ni vuyimbeleri lebyi nga ni pongo. A ri xa ri kala ri ya pela va ri eku tiphineni. Nakambe a va nga ri na mhaka ni Xikwembu. Hi yona mhaka leyi Xikwembu xi yi vengaka minkhuvo yo tano.

Loko wo rhambiwa enkhubyeni lowu ku nga ta ciniwa, tivutise swivutiso swo fana ni leswi: ‘Xana ku ta va ku ri na vamani? Va dume hi yini? I mani la kongomisaka nkhuvo wolowo? Xana ku ta va ni munhu lonkulu? Xana vatswari va mina va ndzi pfumelela leswaku ndzi ya? Xana ku ta va ni ncino wa njhani? Mincino yo tala yi tala ku pfuxa ku navela ko biha. Xana ncino wo tano kumbe ku wu hlalela, swi ta ku pfuna leswaku u ‘balekela vumbhisa’?—1 Vakorinto 6:18.

Xana u nga endla yini loko wo rhambiwa leswaku u ya cina endhawini yo tihungasa nivusiku? Muntshwa un’wana la vuriwaka Shawn, loyi a a tala ku dzumba endhawini yo tano loko a nga si va Mukreste, u ri: “Vuyimbeleri bya kona bya nyangatsa, hi ntolovelo ncino wa kona wu pfuxa ku navela ko biha kasi vanhu vo tala lava yaka kona va ni xikongomelo.” Shawn u vula leswaku xikongomelo xa kona i ku tikumela munhu loyi va nga ta hlanganyela na yena eka timhaka ta masangu. Endzhaku ko dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha Shawn u cince mahanyelo ya yena. Sweswi u ri: “Leti a hi tindhawu leti Mukreste a faneleke a tlangela eka tona.”

Ha Yini U Fanele U Va Ni Vuxiyaxiya?

Xana u ehleketa leswaku socha ri hlaseleka hi ku olova rini, loko ri ri enyimpini kumbe loko ri tidzumberile ni masocha-kulobye? Entiyisweni hi loko ri tidzumberile ni masocha-kulobye, ri nga hlomanga. Na wena loko u ri exikolweni kumbe entirhweni, u tshama u xalamukile leswaku u landzela milawu ya Xikwembu. Kambe swa olova ku tlula milawu ya Xikwembu loko u tidzumberile ni vanghana va wena.

Tintangha ta wena tin’wana ti nga ha ku hlekula hileswi u hanyaka hi milawu leyi tlakukeke ya Bibele loko swi ta eka vuhungasi. Nkarhi wun’wana u nga ha tshikileriwa hi vantshwa lava kurisiweke hi vatswari lava nga Timbhoni ta Yehovha. Kambe mapfalo ya vantshwa vo tano a ma tirhi kahle. (1 Timotiya 4:2) Va nga ha vula leswaku wa tivona. Hambiswiritano, u nga pfumeli tintangha ta wena ti ku lawula, kambe ‘vana ni ripfalo lerinene.’—1 Petro 3:16.

Xa nkoka ngopfu i ku amukeleka eka Yehovha ku nga ri eka tintangha ta wena. Loko vanghana va wena va ku karhata hileswi u landzelaka ripfalo ra wena, tikumele vanghana van’wana. (Swivuriso 13:20) Tsundzuka leswaku hi wena la nga ta tihlamulela hikwalaho ka mahanyelo ya wena, hambiloko u ri eku tihungaseni.—Swivuriso 4:23.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 37

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Jaha, tsaka evuntshweni bya wena, naswona . . . famba etindleleni ta mbilu ya wena ni hi ku landza swilo leswi voniwaka hi mahlo ya wena. Kambe tiva leswaku eka leswi hinkwaswo, Xikwembu xa ntiyiso xi ta ku avanyisa.”—Eklesiasta 11:9.

XITSUNDZUXO

Vutisa vatswari va wena loko va nga hlela nkarhi kan’we hi n’hweti leswaku ku pfa ku timiwa thelevhixini, mi endla swo karhi leswaku mi tiphina tanihi ndyangu.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Ku cina ni vuyimbeleri a swi ri swa nkoka eka vugandzeri bya ntiyiso bya Vaisrayele.—Pisalema 150:4.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Loko ndzo rhambiwa leswaku ndzi hlanganyela eka ntlangu wo karhi loko xikolo xi humile, ndzi ta ku ․․․․․

Loko filimi leyi ndzi yi hlaleleke ni vanghana va mina yi nga ri yinene, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini Vakreste va fanele va papalata mintlangu leyi nga ni khombo?

● U nga swi tiva njhani loko filimi yi ri yinene?

● U nga wu hlamusela njhani ncino lowu nga wunene?

[[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 269]

“Ndza swi rhandza ku cina kambe ndzi dyondze ku yingisela ndzayo ya vatswari va mina. A ndzi pfumeli leswaku ku cina ku lawula vutomi bya mina.”—Tina

[Xifaniso lexi nga eka tluka 268]

Socha ri hlaseleka hi ku olova loko ri tidzumberile ni masocha-kulobye, ri nga hlomanga, na wena u nga tikuma u tlule milawu ya Xikwembu loko u tidzumberile ni vanghana va wena