Ndzima 37

Ha Yini Vatswari Va Mina Va Nga Ndzi Pfumeleli Leswaku Ndzi Tiphina?

Allison muntshwa wa le Australia, u tshamela ku va ni ntshikilelo Musumbhunuku wun’wana ni wun’wana exikolweni.

U ri: “Vanhu hinkwavo va vulavula hi leswi va swi endleke hi mahelo-vhiki. Va vulavula hi switori leswi twalaka swi tsakisa, tanihi leswaku va ye eka swinkhubyana swingani nileswaku va ntswontswe majaha mangani—hambi ku ri ku vula leswaku va balekele maphorisa . . . A swi twala swi chavisa swinene kambe a swi tsakisa! Va vuye ekaya hi awara ya ntlhanu nimixo naswona vatswari va vona a va nga ri na mhaka. Ndzi fanele ndzi va ndzi etlele va nga si sungula ku tiphina!

“Endzhaku ka loko vadyondzi-kulorhi va ndzi rungulele leswi va swi endleke hi mahelo-vhiki, va lava ndzi va byela leswi mina ndzi swi endleke. . . . Ndzi ye eminhlanganweni ya Vukreste ni le nsin’wini. A ndzi vona onge a ndzi tiphinanga. Hikwalaho a ndzi tala ku va byela leswaku a ndzi nga endli nchumu. Kutani va ndzi vutise leswaku ha yini ndzi nga fambanga na vona.

“Loko Musumbhunuku wu hundzile, u ta ehleketa leswaku swi ta antswa. Kambe a swi tano. Hi Ravumbirhi, vanhu hinkwavo va vulavula hi mahelo-vhiki lama nga kwala nyongeni! A ndzi tala ku tshama ndzi va yingisela loko va ri karhi va vulavula. A ndzi titwa onge ndzi lahlekile!”

XANA hi Musumbhunuku wun’wana ni wun’wana nimixo u titwa hi ndlela leyi fanaka loko u ri exikolweni? U nga ha vona onge ku ni swilo swo tala swo tsakisa kambe vatswari va wena a va ku pfumeleli leswaku u tiphina ha swona—kumbe u tivona onge u le ndhawini leyi nga ni swilo swo tlanga ha swona kambe a wu pfumeleriwi ku tlanga hi swilo leswi nga kwalaho. A swi vuli leswaku u lava ku endla swilo hinkwaswo leswi tintangha ta wena ti swi endlaka. U lava ku tiphina kan’we endzhaku ka nkarhi wo leha! Hi xikombiso, xana u nga tsakela ku tihungasa hi ku endla yini hi mahelo-vhiki lama taka?

□ ku cina

□ ku ya exinkhubyanini

□ ku ya ekhonsatini ya vuyimbeleri

□ ku hlalela filimi

□ swin’wana ․․․․․

U fanele u tihungasa. Entiyisweni, Muvumbi wa wena u lava leswaku u tiphina hi vuntshwa bya wena. (Eklesiasta 3:1, 4) Hambileswi minkarhi yin’wana u nga ha yi kanakanaka mhaka leyi, vatswari va wena na vona va lava leswaku u tiphina. Hambiswiritano, vatswari va wena va nga ha karhateka hikwalaho ka swivangelo swimbirhi leswi twalaka: (1) leswi u nga ta swi endla ni (2) vanhu lava u nga ta famba na vona.

Kambe, ku vuriwa yini loko vanghana va wena va ku rhambile leswaku u ya endhawini yo karhi na vona kambe u nga tiyiseki leswaku vatswari va wena va ta angula njhani? Xiya magoza manharhu ni vuyelo bya kona.

GOZA A U NGA KOMBELI—NAMBA U FAMBA

Leswi endlaka leswaku u anakanya hi goza leri: U lava ku komba vanghana va wena leswaku wa tilawula. U vona onge u tiva ku tlula vatswari va wena kumbe a wu swi xiximi swiboho swa vona.—Swivuriso 14:18.

Vuyelo bya kona: U nga ha tsakisa vanghana va wena kambe va ta tlhela va dyondza swo karhi malunghana na wena—leswaku u mukanganyisi. Loko u kanganyisa vatswari va wena, swi vula leswaku u nga ha va kanganyisa ni vanghana va wena. Loko vatswari va wena va swi kuma, va ta twa ku vava naswona va ta vona onge u va xengile kutani a va nge he ku pfumeleli ku ya etindhawini teto! Ku nga yingisi vatswari va wena ivi u tiendlela leswi u swi lavaka i vuphukuphuku.—Swivuriso 12:15.

GOZA B U NGA KOMBELI—U NGA YI

Leswi endlaka leswaku u anakanya hi goza leri: U anakanya hi xirhambo xexo kutani u endla xiboho xa leswaku xirhambo xexo a xi fambisani ni milawu leyi u hanyaka ha yona kumbe u vona onge vanhu van’wana lava rhambiweke a va na mahanyelo lamanene. (1 Vakorinto 15:33; Vafilipiya 4:8) Hi hala tlhelo, u nga ha va u swi lava ku ya kambe u nga ri na xivindzi xa ku kombela eka vatswari va wena.

Vuyelo bya kona: Loko u nga yi hikwalaho ka leswi u swi tivaka leswaku swi hoxile, u ta va ni xivindzi loko u hlamula vanghana va wena. Kambe loko u nga yi hikwalaho ka leswi u nga riki na xivindzi xo kombela eka vatswari va wena, u nga ha tikuma u tshame ekaya u ri eku vileleni u vona onge hi wena ntsena loyi a nga tiphiniki hi vutomi.

GOZA C KOMBELA—U VONA LOKO VA TA KU PFUMELELA

Leswi endlaka leswaku u anakanya hi goza leri: Wa byi xiya vulawuri lebyi vatswari va wena va nga na byona eka wena naswona u xixima swiboho leswi va swi endlaka. (Vakolosa 3:20) Wa va rhandza vatswari va wena naswona a wu swi lavi ku va twisa ku vava hi ku nyenga u famba ni vanghana va wena handle ka mpfumelelo wa vona. (Swivuriso 10:1) Na wena u ni nkarhi wo va byela ndlela leyi u titwaka ha yona.

Vuyelo bya kona: Vatswari va wena va ta swi xiya leswaku wa va rhandza naswona wa va xixima. Naswona loko va vona xikombelo xa wena xi twala, va nga ha ku pfumelela ku ya.

Lexi Nga Ha Endlaka Vatswari Va Wena Va Ala

Kambe, ku vuriwa yini loko vatswari va wena vo ala? Sweswo swi nga ha ku heta matimba. Hambiswiritano, ku twisisa langutelo ra vona swi nga ha ku pfuna leswaku u kota ku tiyisela swipimelo leswi va ku vekeleke swona. Hi xikombiso, va nga ha ala hikwalaho ka xivangelo xin’we kumbe swo hlayanyana eka leswi landzelaka.

Vutivi lebyikulu ni ntokoto. Loko a wo kota ku tihlawulela, a swi kanakanisi leswaku a wu ta hlawula ku hlambela elwandle leri nga ni varindzi. Ha yini? Hikuva loko u ri karhi u tiphina hi ku hlambela, a wu swi koti ku vona makhombo lawa ma nga ha vaka kona. Kambe varindzi va yime endhawini leyi va kotaka ku vona makhombo eka yona.

Hilaha ku fanaka, hikwalaho ka vutivi bya vona lebyikulu ni ntokoto lowu va nga na wona, vatswari va wena va nga ha vona makhombo lawa u nga ma voniki. Ku fana ni varindzi va le lwandle, xikongomelo xa vatswari va wena a hi ku ku onhela ntsako kambe va lava ku ku pfuna leswaku u papalata makhombo lama nga ha endlaka u nga tiphini hi vutomi.

Va ku rhandza. Vatswari va wena va swi navela swinene ku ku sirhelela. Ndlela leyi va ku rhandzaka ha yona yi va susumetela ku ku pfumelela ku endla swilo swo karhi ni ku ala loko va vona swi boha. Loko u kombela mpfumelelo wo endla swilo swo karhi, va tivutisa loko va fanele va ku pfumelela leswaku u swi endla ivi endzhaku ka sweswo va langutana ni vuyelo bya kona. Va ta ku pfumelela—ntsena loko va tiyiseka leswaku ku hava xo biha lexi nga ta ku humelela.

Ndlela Yo Endla Leswaku Vatswari Va Wena Va Ku Pfumelela

Tinhla leti ta mune ti nga ku pfuna.

Ku tshembeka: Xo sungula, u fanele u tivutisa hi ku tshembeka leswaku: ‘Ha yini ndzi lava ku ya hakunene? Xana xivangelo-nkulu hileswi ndzi rhandzaka ku endla swilo leswi nga ta endliwa kumbe ndzi lava ku amukeleka eka tintangha ta mina? Xana ndzi ya kona hileswi ku nga ni munhu loyi ndzi n’wi tsakelaka?’ Kutani byela vatswari va wena ntiyiso. Na vona va tshame va va vana naswona va ku tiva kahle. Xisweswo, va ta xi vona xikongomelo xa wena. Va ta tsaka loko u va byela ntiyiso naswona u ta vuyeriwa eka vutlhari bya vona. (Swivuriso 7:1, 2) Hi hala tlhelo loko u nga va byeli ntiyiso, u endla leswaku vatswari va wena va nga ha ku tshembi naswona va ta ku alela ku ya laha u lavaka ku ya kona.

Vuxiya-xiya: U nga nambi u kombela vatswari va wena loko va ha ku vuya hi le ntirhweni kumbe loko va ha khomekile hi timhaka tin’wana. Vulavula na vona loko va nga khomekanga. Kambe u nga yimi kukondza ku sala nkarhi wutsongo kutani u ringeta ku va sindzisa ku ku hlamula hi ku hatlisa. Vatswari va wena a va nge swi tsakeli ku endla xiboho hi ku hatlisa. Va kombele ka ha ri ni nkarhi, u va nyika nkarhi wo anakanyisisa kutani vatswari va wena va ta tsaka hileswi u va anakanyelaka.

Bana nhloko ya mhaka: U nga va tumbeteli nchumu. Va byele hi ku kongoma leswi u lavaka ku swi endla. Vatswari a va yi twisisi nhlamulo yo fana ni leyi nge, “A ndzi swi tivi,” ngopfu-ngopfu loko va ku vutise leswaku: “Ku ta va ku ri na vamani?” “Xana ku ta va ni munhu lonkulu loyi a nga ta mi langutela?” kumbe “Mi ta heta nkarhi muni?”

Vana ni langutelo lerinene: U nga teki vatswari va wena tanihi valala. Va teke va ri xiphemu xa vanghana va wena—hikuva entiyisweni i vanghana va wena. Loko u teka vatswari va wena tanihi vanghana va wena, a wu nge twali tanihi munhu loyi a lavaka ku lwa na vona naswona va ta tirhisana na wena. Papalata ku vula swiga swo fana ni leswi nge, “A mi ndzi tshembi,” “Vanhu hinkwavo va ya” kumbe “Vatswari va vanghana va mina va va pfumelerile leswaku va famba!” Kombisa vatswari va wena leswaku se u kurile lerova u amukela xiboho xa vona ni ku xi xixima. Loko u endla tano, va ta ku xixima. Naswona enkarhini lowu taka va nga ha lava tindlela ta ku ku pfumelela leswaku u ya.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 2, NDZIMA 32

MATSALWA

“N’wananga, tlhariha u tsakisa mbilu yanga.”—Swivuriso 27:11.

XITSUNDZUXO

Loko u ya exinkhubyanini, kunguhata leswaku u ta endla yini loko swilo swi sungula ku famba ximatsi. Loko u nga si ya, tiva leswi u nga ta swi endla kumbe ku swi vula leswaku loko swi laveka, u ta famba ripfalo ra wena ri basile.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Vatswari lava nga ni rirhandzu va nga ha teka swiboho leswi nga va tsakisiki vana. Loko va nga swi twisisi swilo leswi u swi kombelaka kumbe va vona onge ku ni swilo swin’wana swa nkoka leswi u nga va byelangiki swona, va nga ha ala loko u kombela swo karhi.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Loko ripfalo ra mina ri karhatiwa hi swilo leswi ndzi swi vonaka kumbe ndzi swi twaka loko ndzi hlalele filimi kumbe loko ndzi ri exinkhubyanini, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini u nga ha kanakanaka ku byela vatswari va wena rungula hinkwaro leri va ri lavaka leswaku va ta kota ku endla xiboho?

● Byi nga va byihi vuyelo loko vatswari va wena va ku pfumelela ku famba hambiloko u nga va byelanga rungula rin’wana ra nkoka?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 268]

“Loko ndza ha ri ntsongo a ndzi ri xiphukuphuku. Swilo swin’wana swo ‘tsakisa’ leswi a ndzi swi endla, a swi nga ha ndzi tsakisi hi ku famba ka nkarhi. Leswi u swi byaleke u ta tshovela swona. Ndza tisola hileswi ndzi nga yingisangiki vatswari va mina.”—Brian

[Xifaniso lexi nga eka tluka 269]

Ku fana ni varindzi va le lwandle, vatswari va wena va le xiyin’weni lexinene xo vona makhombo lama nga ha humelelaka