The Bible’s Viewpoint

Xana Swi Fanerile Leswaku Vakreste Va Cina?

“LESWI, ndzi nge swi hlaleli. Ndzi fanele ndzi huma,” jaha rin’wana ri hlevela nsati wa rona ri ri karhi ri tlakuka ri suka exitulwini ri huma ekamareni ri ya olola milenge emoyeni lowo hola wa nivusiku. A a swi ri khomisa tingana.

Rona ni nsati wa rona a va rhambiwe hi vanghana exinkhubyanini xa nimadyambu. Varhambi a va kunguhate ku va ni nkombiso wa ncino, laha a ku cina vavasati van’wana vanharhu. Vahlaleri lavan’wana hinkwavo a va vonaka va nga karhatiwi hi nchumu. Xana yena o swi hundzeleta? Xana vacini a va ngo tiphofulela mintlhaveko ya vona ya le ndzeni ni ku tsakela ku cina ntsena? A hi ringeteni ku xiyisisa ku cina hi langutelo ra Vakreste.

Ku Cina I Ku Vulavula

Yin’wana ya tindlela leto tala leti vanhu va vulavulaka ha tona i ku endla swikoweto kumbe ku tshuka-tshukisa miri. Hi xikombiso, loko va ri etikweni rimbe, vaendzi vo tala va hlamarisiwa hi ku kuma leswaku ntshuka-ntshuko wo karhi wa miri, lowu va wu tekaka wu nga vuri nchumu wu ni nhlamuselo yin’wana kwalaho—kumbexana leyi nga tsakisiki. Khale ka murhumiwa wa le Solomon Islands, Malaysia, na Papua New Guinea u te: “Etindhawini tin’wana marungula ya timhaka ta rimbewu ya fambisana ni ntshuka-ntshuko wo karhi wa miri. Hi xikombiso, loko wansati a tshame ehansi a nava, swi tekiwa swi bihile loko wanuna a n’wi tlula milenge. Hi ku fanana, a hi swinene leswaku wansati a hundza emahlweni ka wanuna la tshameke ehansi. Eka swiendlakalo leswi haswimbirhi xikan’we-kan’we ku voniwa swiendlo leswi fambisanaka ni rimbewu.” Hambi ha swi xiya kumbe a hi swi xiyi, ntshuka-ntshuko wa mimiri ya hina wu heta timhaka. Hikwalaho, a swi fanelanga swi ku hlamarisa leswaku ematin’wini hinkwawo ku cina swi tirhisiwe tanihi ndlela yo karhi yo vulavula.

Tinxaka hinkwato ta mintlhaveko ti nga kombisiwa eku cineni—ku suka eka ntsako ni tinghitsi leti nga lawulekiki to tlangela nkhuvo, ku ya eka ntlhaveko wa swiendlakalo leswi xiximekaka swa vukhongeri ni swa mikhuva ya ndhavuko. (2 Samuwele 6:14-17; Pisalema 149:1, 3) The New Encyclopædia Britannica yi ri: “Mucini u vulavula ni vahlaleri hi tindlela timbirhi leti nga erivaleni, ku nga ha va hi ku va chululela mintlhaveko hi miri ni hi nghohe kumbe hi ririmi leri rharhanganeke ra ntshuka-ntshuko ni ra swikoweto.” Eka mincino yin’wana leswi u swi vulaka swi nga ha twala xikan’we-kan’we. Eka macinelo man’wana, ririmi ra kona ri nga twisisiwa ntsena hi vanhu va nga ri vangani lava ri tivaka. Hi xikombiso, eka ncino wa ballet ya vuyimbeleri bya xiyimo xa le henhla, loko voko ri vekiwe embilwini ri vula rirhandzu, kasi loko ku kombeteriwa hi rintiho ra vumune ra voko ra ximatsi swi vula vukati. Eka opera ya Xichayina ku famba u endla xirhendzevutana swi kombisa riendzo, kasi ku rhendzeleka hi tshala u khome ximoko xi kokova ehansi swi vula ku gada hanci; mujeko wa ntima lowu koka-kokiwaka etshaleni wu vula bubutsa, kasi lowa wasi wo vonikela wu vula rimoyana. Xisweswo eka mintshuka-ntshuko ni swikoweto swa ncino, miri wu le ku vulavuleni. Kambe xana rungula ra kona i rinene minkarhi hinkwayo?

Ku Cina—Lokunene Ni Loko Biha

Ku cina swi nga va ndlela yo karhi yo tsakisa ya vutihungasi ni vutiolori. Ku nga ha va xiendlo lexi baseke ni lexi nga riki na swin’wana etlhelo, lexi kombaka ndlela ya miri yo komba ku tsaka, ku tsakela ku hanya, kumbe ku tlangela vunene bya Yehovha. (Eksoda 15:20; Vaavanyisi 11:34) Hi nga tiphina hi ku cina mincino yin’wana yo cina hi mintlawa ni ya ndhavuko. Exifanisweni xakwe xa n’wana wa vusopfa, Yesu u vulavule ni hi ntlawa wa vacini, lowu swi nga erivaleni leswaku a ku ri vandla ra vacini lava thoriweke, tanihi xiphemu xa minkhuvo. (Luka 15:25) Hikwalaho, swi le rivaleni leswaku Bibele a yi soli ku cina hi koxe. Hambiswiritano, ya tsundzuxa ehenhleni ka ku pfuxa mianakanyo ni ku navela loku hoxeke. Hi kona laha mincino yin’wana yi humaka endleleni kona, hambi ku ri ku va ni khombo eka vumoya bya munhu. (Vakolosa 3:5) Ku sukela ni khale, minkarhi yin’wana ku cina swi pfuxa nyanyuko wa rimbewu, naswona ku tirhiseriwe swikongomelo swo biha.—Ringanisa Matewu 14:3-11.

Nala wa hina, Sathana Diyavulosi, wa swi tiva leswaku loko mintshuka-ntshuko ya ncino yi fambisana ni mianakanyo leyo homboloka eka yena yi hundzuka xitirho xa matimba swinene. (Ringanisa Yakobo 1:14, 15.) U swi tiva kahle leswaku mintshuka-ntshuko ya miri yi nga va ni nkokelo wa rimbewu, naswona wa yi tiva ndlela leyi leswi, swi nga pfuxaka mianakanyo ya rimbewu ha yona. Muapostola Pawulo u tsundzuxile leswaku Sathana u tiyimisele ku hi yenga leswaku “mianakanyo ya [h]ina yi . . . onhiwa, kutani [h]i nga ha swi koti ku landzela Kriste hi ku tinyiketa ni ku tenga.” (2 Vakorinto 11:3) Anakanya ndlela leyi Diyavulosi a nga tsakaka ha yona loko ku hlalela ka hina kumbe ku cina ka hina mincino leyi humeke endleleni swi nga endlaka mianakanyo ya hina yi hambuka yi anakanya swilo swa mahanyelo yo biha. U ta tsaka ngopfu loko ku navela ka hina loku nga lawuriwiki hi ku tshika ivi hi tshovela vuyelo lebyo vavisa bya ku tikhoma loku nga fanelangiki. Eminkarhini leyi hundzeke u tirhise mintshuka-ntshuko ni mincino leswaku a fikelela sweswo.—Ringanisa Eksoda 32:6, 17-19.

Leswaku Ma Lulamile Kumbe Ma Hoxile—Ndlela Yo Swi Xiya

Xisweswo, hambi ku ciniwa hi mintlawa, hi mimpatswa, kumbe munhu a ri un’we ntsena, loko mintshuka-ntshuko yi pfuxa mianakanyo leyi nga basangiki eka wena, swi vula leswaku ncino wolowo wu ni khombo eka wena, hambiloko swi nga ri tano eka van’wana.

Van’wana, va vule leswaku eka macinelo yo tala ya namuntlha lava va cinaka a va khumbani ni ku khumbana. Hambiswiritano, xana nchumu-nkulu i ku khumbana ke? Britannica yi heta hi ndlela leyi, “vuyelo bya kona bya fana—ntsako wa miri eku cineni ni ku wu xalamukisa hi tlhelo ra rimbewu eka munhu lon’wana, hambi loyi ku ciniwaka na yena u angarhiwile kumbe wena a wu swi hlalelanga hi mbilu hinkwayo.” Xana “ku xalamukisa miri hi tlhelo ra rimbewu eka munhu lon’wana” i swinene ehandle ka swiboho swa vukati? A swi tano hi ku ya hi marito ya Yesu ya leswaku “un’wana ni un’wana la langutaka wansati hi ku n’wi navela, u n’wi oswile embilwini ya yena.”—Matewu 5:28.

Leswaku wa swi lava ku cina kumbe a wu swi lavi i xiboho xa wena n’wini. Ku kambisisa swivutiso leswi swi nga ha ku pfuna leswaku u endla xiboho xa vutlharhi. Xana xikongomelo xa ncino lowu hi xihi? Xana ndhuma ya wona hi yihi? Xana mintshuka-ntshuko yo cina yi kandziyisa yini? Xana mina yi ndzi pfuxela mianakanyo ni mintlhaveko yihi? Xana yi pfuxa ku navela kwihi eka loyi ndzi cinaka na yena kumbe lava va hlaleleke? Entiyisweni, munhu u fanele a endla leswi ripfalo rakwe ri n’wi byelaka swona, ku fana ni jaha leriya ra le masungulweni ya xihloko xerhu, ku nga khathariseki leswi van’wana va swi endlaka.

Bibele yi komba leswaku Mutumbuluxi u lava leswaku hi tsakela tinyiko ta vuxongi, ku fambisana ka swilo, ni vukhwatsi bya swona. Ina tiphine ha swona—kambe tsundzuka leswaku loko u cina, miri wa wena wa vulavula. Tsundzuka switsundzuxo swa Pawulo eka Vafilipiya 4:8: “Vamakwerhu, hinkwaswo leswi nga ntiyiso, hinkwaswo leswi chavisekaka, hinkwaswo leswi lulameke, hinkwaswo leswi tengeke, hinkwaswo leswi tsakisaka, hinkwaswo leswi nkhensekaka, ni loko ku ri ni swin’wana leswi nga ni vunene kumbe ku dzuneka, swilo leswi hinkwaswo tshamani mi ri karhi mi swi anakanya.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 1]

Picture Fund/Courtesy, Museum of Fine Arts, Boston