Langutelo Ra Bibele
I Mani Mutsari Wa Bibele?
BIBELE a yi bi mariri loko swi ta emhakeni ya leswaku yi tsariwe hi mani. Swiyenge swo hambana-hambana swa buku leyi swi sungula hi swiga leswi nge, “marito ya Nehemiya,” “xivono xa Esaya,” ni lama nge “rito ra Yehovha leri fikeke eka Yuwele.” (Nehemiya 1:1; Esaya 1:1; Yuwele 1:1) Timhaka tin’wana leti tsariweke ku vuriwa leswaku ti tsariwe hi Gadi, hi Natani kumbe hi Samuwele. (1 Tikronika 29:29) Marito yo rhanga yo hambana-hambana ya tipisalema ma kombisa lava va ma tsaleke.—Pisalema 79, 88, 89, 90, 103 na 127.
Leswi ku tirhisiweke vanhu leswaku va tsala Bibele, vakaneti va vukhongeri va vula leswaku yo va buku ya vutlhari bya vanhu, ya fana ni tibuku letin’wana. Xana vonelo ra vona ri ni xisekelo lexi tiyeke?
Vatsari Va 40 Lava Tsaleke Rito Ra Xikwembu
Vatsari vo tala va Bibele va swi xiyile leswaku a va tsala leswi vuriweke hi Yehovha, loyi a nga Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, nileswaku a va kongomisiwa hi yena kumbe hi ku pfuniwa hi vayimeri lava nga tintsumi. (Zakariya 1:7, 9) Vaprofeta lava tsaleke Matsalwa ya Xiheveru va vule minkarhi yo tlula 300 va ku: “Yehovha u te.” (Amosi 1:3; Mikiya 2:3; Nahume 1:12) Tindzimana ta vona to tala ti sungula hi swiga swo tanihi lexi nge, “rito ra Yehovha leri fikeke eka Hosiya.” (Hosiya 1:1; Yonasi 1:1) Malunghana ni vaprofeta va Xikwembu, muapostola Petro u te: “Vanhu a va vulavula leswi humaka eka Xikwembu va ri karhi va susumetiwa hi moya lowo kwetsima.”—2 Petro 1:21.
Hikwalaho, Bibele yi vumbiwe hi swiyenge swo hambana-hambana kambe ya twanana naswona yi tsariwe hi vavanuna vo tala lava a va swi xiya leswaku va tsala marito lama humaka eka Xikwembu. Hi marito man’wana, Xikwembu xi tirhise vanhu leswaku va tsala mianakanyo ya xona. Xana xi swi endlise ku yini sweswo?
“Ma Huhuteriwe Hi Xikwembu”
Muapostola Pawulo u te: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu.” (2 Timotiya 3:16) Xiga xa Xigriki lexi hundzuluxeriweke va ku, “huhuteriwe hi Xikwembu” hi ku kongoma xi vula leswaku “swi hefemuleriwe hi Xikwembu.” Leswi swi vula leswaku Xikwembu xi tirhise matimba ya xona lama nga vonakiki ku kongomisa ndlela leyi va anakanyaka ha yona xi tlhele xi va nyika rungula ro karhi eka vona. Malunghana ni Swileriso swa Khume, Yehovha hi yexe u tsale marito emaribyeni ya swiphepherhele. (Eksoda 31:18) Minkarhi yin’wana, Xikwembu a xi byela malandza ya xona rungula ro karhi hi ku kongoma. Eksoda 34:27 yi ri: “Yehovha a ya emahlweni a byela Muxe a ku: ‘Titsalele marito lawa ehansi . . . ’”
Minkarhi yin’wana, Xikwembu xi endle leswaku vanhu va vona swivono leswi a xi lava leswaku va swi tsala. Hikwalaho, Ezekiyele u te: “Ndzi sungul[e] ku vona swivono swa Xikwembu.” (Ezekiyele 1:1) Hilaha ku fanaka, “Daniyele u vone norho ni swivono swa nhloko yakwe esangwini ra yena. Enkarhini wolowo u tsale norho wolowo ehansi.” (Daniyele 7:1) Buku ya Nhlavutelo ku nga yo hetelela eBibeleni, yi hundziseriwe eka muapostola Yohane hi ndlela yoleyo. Yohane u tsale a ku: “Ndzi ve esikwini ra Hosi hi ku huhuteriwa, kutani ndzi twa rito ra matimba endzhaku ka mina ri fana ni ra mhalamhala, ri ku: ‘Leswi u swi vonaka swi tsale eka buku-nsongwa.’”—Nhlavutelo 1:10, 11.
Vutshila Bya Vatsari
Loko Xikwembu xi huhutela vatsari a xi nga va byeli rito rin’wana ni rin’wana leri va faneleke va ri tsala. Kahle-kahle, a ku laveka matshalatshala leswaku munhu a kota ku tsala rungula ra Xikwembu. Hi xikombiso, mutsari wa buku ya le Bibeleni ya Eklesiasta, u vule leswaku a a “lava ku kuma marito lama tsakisaka ni ku tsala marito lama lulameke ya ntiyiso.” (Eklesiasta 12:10) Leswaku Ezra a hlengeleta rungula rakwe ra matimu, u kambisise swihlovo swa 14, xin’wana i “xiviko xa timhaka ta masiku ya Hosi Davhida,” ni ‘Buku ya Tihosi ta Yuda ni ta Israyele.” (1 Tikronika 27:24; 2 Tikronika 16:11) Luka mutsari wa Evhangeli u ‘lavisise swilo hinkwaswo ku sukela emasungulweni hi ku kongoma.’—Luka 1:3.
Tibuku tin’wana ta le Bibeleni ti paluxa vumunhu bya mutsari wa kona hi ku kongoma. Hi xikombiso, Matewu Levhi, loyi a a ri muluvisi, loko a nga si va mudyondzisiwa wa Yesu u nyikele vuxokoxoko bya tinhlayo ni mintsengo. Hi yena ntsena mutsari wa Evhangeli loyi a tsaleke ntsengo lowu Yesu a xengiweke ha wona lowu a wu ri “swiphemu swa silivhere swa 30.” (Matewu 27:3; Marka 2:14) Luka, loyi a a ri n’anga u tsale vuxokoxoko bya swa vutshunguri hi ku kongoma. Hi xikombiso, loko a hlamusela swiyimo swa van’wana va lava Yesu a va tshunguleke, u tirhise swiga leswi nge, “ku hisa lokukulu ka miri,” ni lexi nge “loyi a teleke nhlokonho.” (Luka 4:38; 5:12; Vakolosa 4:14) Minkarhi yo tala Yehovha a a pfumelela vatsari va tiphofula hi marito ya vona vini; kambe hi nkarhi lowu fanaka, a kongomisa mianakanyo ya vona leswaku tsalwa ri va leri kongomeke ni ku andlala rungula ra Yena.—Swivuriso 16:9.
Ku Hetiwa Ka Vutsari
A swi hlamarisi leswi vavanuna va 40, lava tsaleke va ri ematikweni yo hambana-hambana kwalomu ka malembe yo tlula 1 600, va humeseke buku leyi pfumelelanaka hi ku helela etimhakeni hinkwato ni leyi tameleke nhloko-mhaka leyinene, leyi nga hundzukiki. (Vona xihloko lexi nge, “Xana Bibele Yi Vulavula Hi Yini?” eka tluka 19.) A va nga ta swi kota ku endla leswaku Bibele yi pfumelelana loko ku ri leswaku a va nga kongomisiwi hi Mutsari un’we.
Xana Yehovha a a boheka ku tirhisa vanhu leswaku va tsala Rito rakwe? Doo! Kambe sweswo a swi kombisa vutlhari byakwe. Entiyisweni, xivangelo xin’wana lexi endlaka Bibele yi koka vanhu hinkwavo rinoko hileswi vatsari va yona va phofuleke mintlhaveko ya vona, hambi ku ri Hosi Davhida u boxe xidyoho xakwe, a tisola kutani a kombela Xikwembu leswaku xi n’wi kombisa tintswalo.—Pisalema 51:2-4, 13, 17, rito ro rhanga.
Hambileswi Yehovha a tirhiseke vatsari lava nga vanhu, na hina hi nga va ni ntshembo ku fana ni Vakreste vo sungula, lava amukeleke Matsalwa yo Kwetsima “ku nga ri kukotisa rito ra vanhu, kambe, [va] ri amukele hilaha ri nga hakona hakunene rito ra Xikwembu.”—1 Vatesalonika 2:13.
XANA U TSHAME U TIVUTISA?
◼ I mani Mutsari wa “Matsalwa hinkwawo”?—2 Timotiya 3:16.
◼ Xana Yehovha Xikwembu u tirhise tindlela tihi leswaku a hundzisela rungula rakwe eka vatsari?—Eksoda 31:18; 34:27; Ezekiyele 1:1; Daniyele 7:1.
◼ Xana vumunhu ni leswi tsakeriwaka hi vatsari lava huhuteriweke swi vonaka njhani eka leswi va swi tsaleke?—Matewu 27:3; Luka 4:38.