Vantshwa Va Vutisa

Xana Ku Rhuketela Swi Bihe Kwihi?

“A ndzi lava ku fana ni vadyondzi-kulorhi. Hi yona mhaka leyi ndzi ngheniweke hi mukhuva wo rhuketela.”—Melanie.a

“A ndzi nga anakanyi leswaku ku rhuketela swi bihile. A ndzi tshamela ku twa vanhu va rhuketela—exikolweni ni le kaya.”—David.

HIKWALAHO ka yini loko vanhu lavakulu va rhuketela swi tekiwa swi nga ri nchumu kambe loko ku rhuketela n’wana ku va nchumu wo biha? Xana malembe lawa munhu a nga na wona hi wona ma kombisaka leswaku swa amukeleka leswaku munhu a rhuketela? Tanihi leswi vanhu vo tala va rhuketelaka—naswona loko vanhu lavakulu va rhuketela swi amukelekaka kambe loko ku rhuketela vantshwa swi nga amukelekiki—swi nga ha fanela loko wo vutisa u ku: “Xana ku rhuketela swi bihe kwihi?”

Ndlela Leyi Munhu A Nga Kuceteriwaka Ku Rhuketela Ha Yona

A swi kanakanisi leswaku vanhu vo tala va tolovele ku rhuketela. Entiyisweni, vantshwa van’wana va vula leswaku loko a vo nyikiwa mali nkarhi wun’wana ni wun’wana loko va rhuketela exikolweni, a va ta va va ri swigwili lerova a va nga ta boheka ku tirha naswona vatswari va vona a va ta tshika ntirho. Eve wa malembe ya 15 hi vukhale u ri: “Loko hi ri eku buleni, swi tikomba onge vadyondzi-kulorhi va tshamela ku phyandlasa nhlambha eka xivulwa xin’wana ni xin’wana lexi va xi vulaka. Loko u twa vanhu va vulavula hi ndlela yoleyo siku ni siku, swa tika ku papalata ndlela leyi va vulavulaka ha yona.”

Xana u fana na Eve, loyi a hanyaka ni vanhu lava rhuketelaka? Xana se u wu tswongile mukhuva wolowo?b Loko swi ri tano, tikambisise u kuma lexi ku susumetelaka ku phyandlasa nhlambha. Loko u xi kumile, u ta kota ku tsuvula mukhuva lowu.

Loko wa ha anakanya hi sweswo, ringeta ku hlamula swivutiso leswi landzelaka.

Ha yini u tala ku rhuketela?

□ U kombisa ku kariha kumbe ku karhateka

□ U lava ku yingiseriwa

□ U lava ku fana ni tintangha ta wena

□ U lava ku vonaka u ri ni matimba

□ U lava ku lwisana ni vulawuri

□ Swin’wana ․․․․․

Xana u tala ku rhuketela loko u ri kwihi?

□ Loko ndzi ri exikolweni

□ Loko ndzi ri entirhweni

□ Eka ti-email, loko ndzi rhumela marungula hi khompyuta

□ Loko ndzi ri ndzexe

Xana u tiyimelela njhani loko u rhuketerile?

□ Tintangha ta mina ta rhuketela

□ Vatswari va rhuketela

□ Vadyondzisi va rhuketela

□ Vuhungasi byi taleriwe hi nhlambha

□ Kahle-kahle ko va marito—a hi mhaka yikulu

□ Ndzi rhuketela laha ku nga ni vanhu lava nga swi tekeliki enhlokweni

□ Swin’wana ․․․․․

Ha yini u tikarhatela ku tshika mukhuva lowu hi ku helela? Xana ku rhuketela swi bihile hakunene? Xiya leswi landzelaka.

A ko va marito ntsena. Yesu u te: “Marito ya wena ma kombisa leswi nga embilwini ya wena.” (Luka 6:45, Contemporary English Version) Xiya leswaku leswi hi swi vulaka a swi kombisi muxaka wa munhu loyi hi lavaka ku va yena—swi kombisa munhu loyi ana se hi nga yena. Hambiloko u phyandlasa nhlambha hileswi van’wana va endlaka tano, loko u tekelela xikombiso xa vona swi paluxa leswaku u “landzelela ntshungu” nileswaku a wu yi namarheli milawu ya wena n’wini.—Eksoda 23:2.

Kambe a swi heleli kwalaho ntsena. James V. O’Connor, mutivi wa ririmi u ri: “Vanhu lava rhuketelaka hakanyingi i vanhu lava nga rhandziwiki, lava xopaxopaka, lava hlekulaka, lava hlundzukeke, lava rhandzaka timholovo ni vavileri lava nga tsakangiki.” Hi xikombiso, lava rhuketelaka loko swilo swi nga fambi hi ndlela leyi a va langutele ha yona, va kombisa leswaku nchumu wun’wana ni wun’wana wu fanele ku endleka hilaha va lavaka hakona. Swi kombisa leswaku a va nge swi koti ku tiyisela swihoxo. Hi hala tlhelo, O’Connor u vula leswaku lava nga rhuketeliki “hakanyingi va rhurile, . . . i vanhu lava wupfeke lava [nga] langutanaka ni mivilelo ya siku ni siku.” Xana u nga tsakela ku va munhu wa njhani?

Ku rhuketela swi ku onha vito. Ku fana ni vantshwa vo tala, a swi kanakanisi leswaku wa khathala hi ndlela leyi u langutekaka ha yona. U lava ku va munhu lonene. Kambe, xana a wu swi tiva leswaku ndlela leyi u vulavulaka ha yona yi nga va khumba swinene van’wana ku tlula ndlela leyi u langutekaka ha yona? Mhaka ya xiheri hileswaku mavulavulelo ya wena ma nga kombisa swilo swo tanihi

◼ Vanhu lava nga ha navelaka ku va vanghana va wena.

◼ Loko u ta thoriwa entirhweni wo karhi kumbe loko u nga ta thoriwa.

◼ Xindzhuti lexi u nga xi kumaka.

Entiyisweni, hakanyingi ndlela leyi vanhu va hi tekaka ha yona loko va hi languta yi hatla yi cinca loko hi sungula ku vulavula. O’Connor u ri: “A wu nge swi tivi leswaku a wu ta va u ve ni vanghana vangani kumbe i kangani u hlongola munhu kumbe u tisusa xindzhuti hikwalaho ka leswi u nga rhuketela.” Xana u nga dyondza yini emhakeni leyi? Loko u rhandza nhlambha wo tivavisa wena n’wini.

Ku rhuketela swi kombisa ku n’wi delela Mutumbuluxi loyi a endleke hi kota ku vulavula. A hi nge u nyike munghana wa wena nyiko ya hembe kumbe xiketi. Xana a wu ta titwa njhani loko wo vona munghana wa wena a ri karhi a koropa hi nyiko yoleyo kumbe a yi veke enyangweni leswaku vanhu va sula milenge ha yona? Kutani, anakanya ndlela leyi Muvumbi wa hina a titwaka ha yona loko nyiko ya hina yo vulavula hi yi tirhisela ku phyandlasa nhlambha. A swi hlamarisi leswi Rito ra Xikwembu ri nge: “Ku leva hinkwako ni ku hlundzuka ni vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha a swi susiwe eka n’wina swin’we ni vubihi hinkwabyo.”—Vaefesa 4:31.

Hilaha u swi vonaka hakona ku ni xivangelo lexi twalaka xo tshika ku rhuketela. Kambe loko mukhuva lowu se wu dzime timitsu, xana u nga wu tshika njhani?

Xo sungula: U fanele u xiya xilaveko xo cinca. Handle ko kanakana u ta tshika ku rhuketela loko u twisisa ndlela leyi u nga ta vuyeriwa ha yona loko wo tshika ku rhuketela. Eka swivangelo leswi nga laha hansi hi swihi leswi nga ku khutazaka leswaku u tshika ku rhuketela?

□ Ku tsakisa Muvumbi loyi a endleke hi kota ku vulavula

□ Ku xiximiwa swinene hi van’wana

□ Ku ndlandlamuxa marito lawa ndzi ma tivaka

□ Ku antswisa vumunhu bya mina

Xa vumbirhi: Kumisisa leswi ku susumetelaka ku rhuketela. Melanie u ri: “Ku rhuketela a swi ndzi endla ndzi titwa ndzi ri ni matimba hi ndlela yo karhi. A ndzi nga lavi leswaku vanhu va tlanga hi mina. A ndzi lava ku va makhonya, ndzi holovela vanhu hi ndlela leyi vanghana va mina va endlaka ha yona.”

Ku vuriwa yini hi wena? Ku tiva xivangelo lexi ku susumetelaka ku rhuketela swi ta ku pfuna leswaku u kota ku tlhantlha xiphiqo lexi. Hi xikombiso, loko u rhuketela hileswi un’wana ni un’wana a rhuketelaka, u fanele u dyondza ku tiyiseka hi timfanelo ta wena n’wini. Ku namarhela leswi u pfumelaka leswaku hi swona leswinene i nchumu wa nkoka lowu nga ku pfunaka leswaku u kula—naswona hi swona swi nga ta ku pfuna ngopfu leswaku u tshika ku rhuketela.

Xa vunharhu: Kuma tindlela tin’wana leti u nga tiphofulaka ha tona. A wu nge swi koti ku tsuvula mukhuva wo rhuketela hi ku papalata ku rhuketela ntsena. Ku hlula mukhuva wo rhuketela swi katsa ku ambala “vumunhu lebyintshwa.” (Vaefesa 4:22-24) Leswi swi ta ku pfuna leswaku u tikhoma swinene ni ku tixixima—swin’we ni ku xixima vanhu van’wana.

Matsalwa lama landzelaka ma ta ku pfuna leswaku u ambala vumunhu lebyintshwa ni ku hambeta u byi hlayisa.

Vakolosa 3:2: “Hlayisani mianakanyo ya n’wina yi ri eka swilo swa le henhla.”

Leswi u nga swi dyondzaka: Letela mianakanyo ya wena leswaku yi teka swilo leswi lulameke swi ri swa nkoka. Mianakanyo ya wena yi kucetela ndlela leyi u vulavulaka ha yona.

Swivuriso 13:20: “Loyi a fambaka ni vanhu vo tlhariha u ta tlhariha, kambe loyi a tirhisanaka ni lavo hunguka, a swi nge n’wi fambeli kahle.”

Leswi u nga swi dyondzaka: Mavulavulelo ya vanghana va wena ma nga ha ku tlulela.

Pisalema 19:14: “Marito ya nomu wa mina ni ku anakanyisisa ka mbilu ya mina a ku tsakise emahlweni ka wena, Wena Yehovha.”

Leswi u nga swi dyondzaka: Yehovha wa yi vona ndlela leyi hi yi tirhisaka ha yona nyiko ya ku vulavula.

Xana wa ha lava mpfuno lowu engetelekeke? Ha yini u nga tirhisi chati leyi nga laha henhla leswaku u vona nhluvuko lowu u wu endlaka hi ku xiya leswaku u yi vule kangani nhlambha? U ta hlamala ndlela leyi u nga hatlaka u ma antswisa ha yona mavulavulelo ya wena.

Swihloko swin’wana leswi nge “Vantshwa Va Vutisa” swi kumeka eka Website leyi nge, www.watchtower.org/ype

[Tinhlamuselo ta le hansi]

SWIVUTISO SWO ANAKANYISISA HA SWONA

Xana ku rhuketela ku nga va khumba njhani

◼ vanhu lava nga ha navelaka ku va vanghana va wena?

◼ loko u ta thoriwa entirhweni wo karhi kumbe u nga thoriwi?

◼ ndlela leyi van’wana va nga ta ku languta ha yona?

[Chati eka tluka 21]

KAMBELA NHLUVUKO WA WENA

Musumbhunuku Ravumbirhi Ravunharhu Ravumune Ravuntlhanu Mugqivela Sonto

Vhiki ro Sungula ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Vhiki ra Vumbirhi ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Vhiki ra Vunharhu ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Vhiki ra Vumune ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

[Xifaniso eka tluka 20]

A wu nge tlangi hi nyiko ya nkoka. Ha yini u yi tirhisa hi ndlela yo biha nyiko yo vulavula?