Nomu Wa Xinyenyana Lexi Vuriwaka Toucan

Xana Wu Lo Endliwa?

◼ Xinyenyana lexi, lexi kumekaka eAmerika Xikarhi ni le Amerika Dzonga naswona xi nga kotiki ku haha mpfhuka wo leha, minkarhi yo tala xo tlula-tlula kunene. Mpfumawulo lowu humesiwaka hi mixaka yin’wana ya swinyenyana leswi wu fana ni wa chela, kambe xona xi ba pongo swinene. Mpfumawulo wa xona u nga wu twa xi ri enhoveni eka mpfhuka wo ringana khilomitara. Kambe van’wasayense va hlamarisiwa ngopfu hi nomu wa xona.

Xiya: Nomu wa swin’wana swa swinyenyana leswi wu lave ku ringana ni miri wa swona. Wu tikomba wu tika, kambe a wu tiki. Loko Marc André Meyers mutivi wa sayense a wu hlamusela u ri: “Hala handle ka wona wu endliwe hi keratin, ku nga swilo leswi minwala ni misisi swi endliweke ha swona. Wu ni swikhwakhwa leswi nga ni tikhona ta tsevu letitsongo.”

Ku bumbula ka nomu wa xona ku fanisiwe ni ka xiponci xo tsindziyela. Tindhawu tin’wana ta wona ti ni timbhovo, kasi tin’wana ti tsindziyerile naswona a ti na timbhovo. Leswi hi swona swi endlaka leswaku nomu wa xona wu nga tiki, kambe wona wu ni matimba hi ndlela yo hlamarisa. Meyers u ri: “Leswi hi swona swi xi endlaka xi vonaka onge xi ni vutivi lebyi enteke hi vunjhiniyara.”

Ndlela leyi nomu wa xona wu nga endliwa ha yona a swi olovi leswaku wu fayeka hambi wo biwa hi nchumu wo tiya swinene. Van’wasayense va vula leswaku loko vanjhiniyara lava endlaka swihaha-mpfhuka ni timovha vo tekelela ndlela leyi nomu wa xinyenyana lexi wu nga xiswona, sweswo swi nga va pfuna swinene. Meyers u ri: “Timovha leti endliweke hi swilo leswi nomu wa toucan wu nga endliwa ha swona, ti nga endla leswaku vanhu lava fambaka hi tona va sirheleleka loko to tlumbana.”

U anakanya yini? Xana nomu wa toucan lowu nga tikiki kambe wu nga ni matimba swinene wu ve kona hi singita? Kumbe wu lo endliwa?

[Dayagramu/Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Vangwa endzeni ka nomu wa xona

Laha ku langutekaka ku fana ni xiponci