Nomu Wa Xivumbiwa Lexi Vuriwaka Squid
Xana Wu Lo Endliwa?
◼ Van’wasayense a va swi twisisi leswaku nomu wa xivumbiwa lexi wu tirha njhani. Va tivutisa: ‘Xana swi endlekisa ku yini leswaku nchumu lowu tsindziyeleke wu namarhetiwa ni miri lowu nga riki na marhambu? Xana ku hlanganisiwa ka swilo leswimbirhi a swi endli leswaku xi vaviseka?’
Xiya: Nomu wa xivumbiwa lexi wu tsindziyerile emakumu ka wona, kasi hala hansi ka wona wa olova. Swilo leswi nomu wa xona wu vumbiweke ha swona, ku nga nchumu lowu tsindziyeleke ku fana ni minwala, mati ni phrotheyini, eku sunguleni swi va swi olova ivi hakatsongo-tsongo swi ya swi tsindziyela leswaku loko xi tirhisa nomu wa xona xi nga tivavisi.
Profesa Frank Zok, wa le Yunivhesiti ya le California, u vula leswaku ku kambisisa nomu wa xivumbiwa lexi, swi nga “yi cinca swinene ndlela leyi vanjhiniyara va anakanyaka ha yona ya ku namarheta swilo eka swilo hinkwaswo leswi va swi endlaka.” Nchumu wun’wana lowu va nga wu endlaka i nenge kumbe voko. Ali Miserez mukambisisi wa le yunivhesiti yoleyo u tivona “a ri karhi a endla voko kumbe nenge lowu endliweke ku fana ni ndlela leyi nomu wa xivumbiwa lexi wu vumbiweke ha yona” leswaku wu petseka ku fana ni nxorho-nxorho eka tlhelo lerin’wana naswona eka lerin’wana wu va wu “endliwe hi nchumu wo tsindziyela kambe wu nga vaviseki loko wu khuhliwa.”
U anakanya yini? Xana nomu wa xivumbiwa lexi swin’we ni ndlela leyi wu hambaneke ha yona emakumu ka wona ni le hansi ka wona swi lo tiendlekela? Kumbe wu lo endliwa?
[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 9]
© Bob Cranston/SeaPics.com
© Richard Herrmann/SeaPics.com