Nchumu Wa Nkoka Ku Tlula Vutomi Lebyi Hi Nga Na Byona Sweswi

Hi ku vula ka Murat Ibatullin

Hi 1987, Ndzawulo ya Rihanyo ya le Rhaxiya yi ndzi rhumele eUganda, ku nga tiko ra laha Afrika. Ndzi pfumerile leswaku ndzi ta heta malembe ya mune ndzi ri dokodela kwalaho. Entiyisweni, a ndzi nga ha swi lavi ku tlhelela eRhaxiya naswona a ndzi lava ku va ni ntokoto lowu nga ta ndzi pfuna leswaku ndzi ya tirhela ematikweni yo tanihi Australia, Canada kumbe eUnited States of America. Kambe hi 1991, tipakani ta mina ti cincile naswona ndzi tlhelele eRhaxiya. I nge ndzi mi byela leswi endleke leswaku ndzi tlhelela eka rikwavo.

NDZI velekiwe hi 1953 edorobeni ra Kazan’, leri nga ntsindza wa Rhiphabliki ra Tatarstan naswona ri nga eXikarhi ka Rhaxiya. Vatswari va mina i Matatar naswona vanhu vo tala lava nga Matatar i Mamoslem. Loko ndza ha ri ntsongo ndzi tshame ndzi vona vakokwa wa mina va nkhinsame emahlweni ka Allah va khongela. Vana va vona, ku katsa ni vatswari va mina a va hi byela leswaku hi nga va kavanyeti naswona hi huma endlwini. Vatswari va mina a va nga ri na mhaka na swona sweswo hikuva a va tibyela leswaku vanhu hinkwavo va ringana naswona Xikwembu a xi kona.

Loko ndzi ri ni malembe ya mune ndzi khomiwe hi vuvabyi byo khwanyana swirho. Loko ndza ha kula, a ndzi tshamela ku ya eswibedlhele leswitsongo ni leswikulu leswaku ndzi ya tshunguriwa. Ndzi tshame ndzi twa kokwa wa mina wa xinuna a khongelela leswaku ndzi hola. A ndzi navela ku va ni rihanyo lerinene ku fana ni vana van’wana, kambe hambileswi a ndzi lamale nenge, a ndzi tlanga bolo, hoki ni mintlango yin’wana.

Loko ndzi kula, a ndzi navela ku va dokodela. A ndzi nga ri na mhaka ni vukhongeri naswona leswaku Xikwembu xi kona kumbe a xi kona, eka mina a swo fana. A ndzi nga si tshama ndzi ehleketa hi Xikwembu. Hi nkarhi wolowo, a ndzi nga ma twisisi Makhomunisi naswona minkarhi yo tala a ndzi kanetana na Tatana ni nuna wa ndzisana ya mana wa mina. Nuna wa ndzisana ya mana wa mina a a dyondzisa filosofi eyunivhesiti naswona Tatana a a tirha eka Ndzawulo ya Vuhlayiseki leyi a yi tiviwa hi KGB (State Security Committee). Endzhaku ko thwasela vudokodela, a ndzi lava ku va dokodela wa vuhandzuri bya fambiselo ra misiha naswona a ndzi lava ku ya tirhela etikweni rin’wana.

Ku Navela Ku Hanya Vutomi Bya Vulovolovo

Hi 1984, ndzi hete tidyondzo ta mina to dyondzela ku tiva matshumba lama humaka ebyongweni. Kutani hi 1987, ndzi rhumeriwe eUganda ndzi ya tirhela exibedlhele lexi nga eMulago. Ndzi rhurhele etikweni leri ro saseka ni nghamu ya mina Dilbar swin’we ni vana va hina, ku nga Rustem loyi a a ri ni malembe ya nkombo na Alisa loyi a a ri ni malembe ya mune. Ku tirha etliliniki a swi nga olovi naswona a ndzi tlhela ndzi endla vuhandzuri eka vanhu lava nga ni vuvabyi bya HIV. Minkarhi yo tala a ndzi endzela titliliniki tin’wana ta le Uganda, tanihi leswi hi nkarhi wolowo a ko va ni madokodela mambirhi ntsena lama tivaka vuhandzuri bya fambiselo ra misiha.

Siku rin’wana, loko mina na Dilbar hi ri exitolo lexi ku xavisiwaka tibuku le Uganda, hi vone Bibele ya Xirhaxiya ro sungula. Hi xave to hlayanyana leswaku hi ti rhumelela vanghana va hina ekaya hikuva hi nkarhi wolowo a swi tika ku xava Bibele eRhaxiya. Hi hlaye tindzima to hlayanyana eBibeleni yoleyo kambe a swi tika ku yi twisisa naswona swi nga si ya kwihi, hi tshike ku yi hlaya.

Hi hete malembe manharhu hi ya etikerekeni to hambana-hambana ta le Uganda hi ringeta ku twisisa leswi vanhu va kwalaho va pfumelaka eka swona nileswi endlaka leswaku va hanya hileswi va swi pfumelaka. Ndzi tlhele ndzi hlaya Koran hi ririmi ra yona ro sungula. Mina na Rustem hi dyondze Xiarabu. Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani, a hi vulavula Xiarabu ku fana ni vanhu va kwalaho.

Hi nkarhi wolowo, hi hlangane ni varhumiwa lava a va dyondzisa Bibele, ku nga Heinz na Marianne va ka Wertholz. Heinz u huma eJarimani kasi Marianne u huma eAustria. Loko hi burisana na vona ro sungula a hi vulavulanga hi vukhongeri. A hi tifanela ni vanhu va le Yuropa lava hlanganeke eAfrika. Hi va vutise leswaku ha yini va ri eUganda naswona va hi byele leswaku i varhumiwa lava nga Timbhoni ta Yehovha naswona va tele ku ta pfuna vanhu leswaku va dyondza Bibele.

Hi nkarhi wolowo, ndzi tsundzuke leswi ndzi swi dyondzeke loko ndzi ri eyunivhesiti le Rhaxiya loko ndza ha dyondzela filosofi. Hi dyondzisiwe leswaku Timbhoni i mpambukwa naswona ti endla magandzelo hi vana ti tlhela ti nwa ngati ya vona. Mhaka leyi ndzi yi byele Heinz na Marianne hikuva a ndzi nga yi tshembi. Va hi nyike buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni, hi yi hlaye hi ku hiseka naswona endzhaku ka tiawara ti nga ri tingani a hi ri ekusuhi ni ku yi heta. Loko ndzi heta ku yi hlaya, ndzi vutise nghamu ya mina leswaku yi titwa njhani. Yi vule leswaku a yi tikoti hi ku tsaka! Na mina ndzi yi byele leswaku ndzi titwa hi ndlela leyi fanaka.

Endzhaku ka sweswo, a hi navela ku tlhela hi hlangana na Heinz na Marianne. Loko hi hlangane na vona, hi bule hi timhaka to tala ta le Bibeleni. Leswi hi swi dyondzeke swi hi khumbe swinene. Hi sungule ku bula ni vanghana va hina swin’we ni vatirhi-kulorhi hileswi a hi swi dyondza. Van’wana lava hi buleke na vona va katsa muyimeri wa le Rhaxiya ni wa le Vatican. Kambe muyimeri wa le Vatican u hi hlamarisile hi ku vula leswaku Testamente ya Khale i ntsheketo.

Ku Tlhelela Eka Rikwavo

Loko ku sale n’hweti leswaku mina na Dilbar hi tlhelela eRhaxiya hi 1991, hi ve Timbhoni ta Yehovha. A hi tibyele leswaku loko hi tlhelela eKazan’, hi ta hambeta hi ya eminhlanganweni. Kambe hi hete tin’hweti tinharhu hi nga si kuma Holo ya Mfumo kumbe vapfumeri-kulorhi! Kutani hi vone swi antswa leswaku hi famba hi yindlu ni yindlu hi chumayela, hilaha Timbhoni ta Yehovha ti endlaka hakona emisaveni hinkwayo, hambileswi sweswo a hi ta swi endla hi ri vambirhi ntsena. Leswi swi hi pfune leswaku hi sungula tidyondzo ta Bibele to hlayanyana naswona wansati un’wana loyi hi dyondzeke na yena u ve Mbhoni hi ku famba ka nkarhi.

Endzhaku ka sweswo, hi endzeriwe hi wansati la dyuhaleke la nga Mbhoni, loyi a kumeke adirese ya hina eka Timbhoni ta le Uganda. Hi sungule ku khoma minhlangano hi ri 15 naswona a hi yi khomela ekamareni leritsongo. A hi tshama hi ri karhi hi burisana na Heinz na Marianne naswona va hi endzerile eKazan’. Hi ku famba ka nkarhi, na hina hi va endzerile le Bulgaria, ku nga tiko leri va rhumeriweke eka rona loko va suka eUganda naswona ninamuntlha va ha ri varhumiwa etikweni rero.

Tiko Ra Rikwavo Ri Va Ni Mihandzu Leyinene

Loko ndzi ri exibedlhele lexi a ndzi tirha eka xona eRhaxiya, nkarhi hinkwawo a ndzi burisana ni vatirhi-kulorhi hi ntiyiso wa Bibele. Hi ku famba ka nkarhi, vo tala va ve Timbhoni ta Yehovha. Hi 1992, loko se hi ri ni lembe hi tshama eKazan’, Timbhoni ta 45 leti a ti ri kona ti engeteleke ti tlula 100 hi lembe leri landzeleke. Namuntlha le Kazan’ ku ni mavandlha ya nkombo ya Timbhoni, ku ni ya ntlhanu ya Xirhaxiya, rin’we ra Xitatar ni rin’wana ra ririmi ra mavoko. Nakambe ku ni mintlawa ya Xiarmenia ni ya Xinghezi.

Hi 1993, ndzi ye enhlengeletanweni ya swa vutshunguri le Dorobeni ra New York, laha ndzi veke ni lunghelo ro ya valanga eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha leyi nga eBrooklyn. Ndzi hlangane na Lloyd Barry loyi a a ri un’wana wa lava kongomisaka ntirho wo chumayela wa Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo. Hambileswi a a khomekile, u tinyike nkarhi wo vulavula na mina.

Hi bule hileswaku swi nga va swinene ku kuma minkandziyiso hi Xitatar. Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, minkandziyiso ya Xitatar yi sungule ku hundzuluxeriwa eRussia. A hi nga tikoti hi ku tsaka loko hi sungula ku kuma magazini wa Xihondzo xo Rindza nkarhi na nkarhi, lowu endleriweke ku dyondzisa vanhu Bibele! Endzhakunyana ka sweswo, ku simekiwe vandlha ra Xitatar.

Ku Tirhisa Tindlela To Hlayisa Ngati

Ndzi yingisa milawu hinkwayo ya Xikwembu ya mahanyelo, ku katsa ni lowu nga eka Mintirho 15:20 lowu lerisaka malandza ya Xikwembu leswaku ma “papalata . . . ngati.” Ndzimana 29 yi tlhela yi ma khutaza leswaku ma “papalata swilo leswi nyikeriwaka swifaniso swa hava ni ngati ni swilo leswi dlayiweke hi ku tlimbiwa nkolo ni vumbhisa.”

Loko Timbhoni ta Yehovha ti lava vutshunguri, ti kombela madokodela leswaku ma ti tshungula handle ko tirhisa ngati. Ndzi hete nkarhinyana ndzi tirha ni Komiti yo Vulavurisana ni Swibedlhele ya Timbhoni ta le Kazan’.a Hi 1997, loko Pavel la nga ni lembe, la tshamaka edorobeni ra Novosibirsk a fanele a endliwa vuhandzuri, mana wa yena u hi kombele leswaku hi n’wi pfuna. Hi nkarhi wolowo, eRhaxiya a ma nga talanga madokodela lawa a ma endla vuhandzuri handle ko tirhisa ngati. Kutani hi lave dokodela loyi a a ta tshungula jaha leri handle ko tirhisa ngati.

Swi nga si ya kwihi, hi kume tliliniki leyi endlaka vuhandzuri bya mbilu eKazan’, laha madokodela ya kona ma pfumeleke ku endla Pavel vuhandzuri handle ko tirhisa ngati. Hi March 31, 1997, madokodela ma n’wi pfunile handle ko tirhisa ngati eka vuvabyi byakwe bya mbilu lebyi vuriwaka tetralogy of Fallot. Hi April 3, phepha-hungu leri vuriwaka Vechernyaya Kazan ri te: “Jaha leri ri pfuniwe kahle, a ra ha lavi tiphilisi ta mbilu . . . naswona mana wa rona u titwe a ntshunxekile endzhaku ko heta tin’hweti ta 11 a nga dyi byi rhelela.” Endzhaku ko endliwa vuhandzuri, a swi tekanga nkarhi leswaku Pavel a hlakarhela naswona u sungule ku famba-famba etiphasejini ta le xibedlhele.

Sweswi Pavel u ni rihanyo lerinene naswona u hanya ku fana ni vana van’wana. U rhandza ku tlanga eayisini, ku tlanga bolo ni ku hlambela. U endla gredi ya vunhungu exikolweni naswona yena swin’we ni mana wakwe i swirho swa vandlha ra Timbhoni ta Yehovha leri nga edorobeni ra Novosibirsk. Endzhaku ko pfuna Pavel, madokodela ya tliliniki yoleyo ma pfune Timbhoni ta Yehovha to tala leti a ti fanele ti endliwa vuhandzuri bya mbilu handle ko tirhisa ngati. Le Tatarstan, ku endliwe nhluvuko lowukulu etimhakeni ta vutshunguri naswona se swi tolovelekile ku endla vuhandzuri handle ko pompela ngati.

Ntirho Wa Mina Namuntlha

Mina ni nghamu ya mina swin’we ni Timbhoni tin’wana hi tirha etliliniki leyi tirhisaka vutshunguri bya xiyimo xa le henhla eka vavabyi lava karhataka hi misiha ni mbilu. Hi endla vuhandzuri byo hambana-hambana, ngopfu-ngopfu eka vavabyi lava nga pomperiwiki ngati. Ku engetela kwalaho, ndzi endla ti-X-rheyi ta misiha ni vuhandzuri lebyi khumbaka misiha lebyi nga tirhisiki ngati. Tanihi leswi ndzi nga profesa eka Ndzawulo ya Fambiselo ra Misiha ni Vuhandzuri eYunivhesiti ya State Medical leyi nga eKazan’, ndzi dyondzisa swichudeni leswi dyondzelaka vutshunguri ni madokodela naswona hinkwavo ndzi va pfuna leswaku va vona nkoka wo tshungula handle ko tirhisa ngati.b

Nsati wa mina u tirha hi michini leyi kotaka ku vona leswi nga endzeni ka miri wa munhu. Ntirho wa hina ha wu rhandza hikuva hi kota ku pfuna vanhu. Kambe lexi hi tsakisaka ngopfu i ku vona ndlela leyi ntiyiso wa le Bibeleni wu va pfunaka ha yona vanhu leswaku va va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu. Ha tsaka loko hi byela vanhu malunghana ni xitshembiso xa Xikwembu xa leswaku ku nga ri khale “ku hava munhu la tshamaka [laha misaveni] la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’”—Esaya 33:24.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Loko ndzi tirha tanihi dokodela eAfrika

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Loko mina ni nghamu ya mina hi sungula ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha hi 1990

[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

Ndzi ri na Lloyd Barry loko ndzi endzele eBrooklyn le New York, hi 1993

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Pavel ni mana wakwe namuntlha

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Ndzi ri entirhweni wo chumayela ni nghamu ya mina Dilbar