Ta Rivala

Le Jarimani, vana va nkombo eka va khume va swi kota ku vulavurisana hi Internet. Vatswari va vona va va endlela tiadirese ta e-mail kumbe va hoxa swifaniso swa vona eka Internet kumbe swifaniso swa mpfumawulo swa loko va ha ri embelekweni. Hambiswiritano, vativi va lemukisa leswaku swifaniso swoleswo swi nga ha va godzombela vutomi bya vona hinkwabyo.—BABY UND FAMILIE, JARIMANI.

Hi ku ya hi tinhlayo leti endliweke hi mfumo, lembe ni lembe le Rhaxiya, vavasati va 14 000 va fa hikwalaho ka madzolonga ya le mindyangwini.—RIA NOVOSTI, RHAXIYA.

Gamboko leyi waka eNtshaveni ya Everest yi suka eka mpfhuka lowu endlaka timitara ta 6 858 ku ya ka ta 7 752, yi ni mpimo wo karhi wa khemikhali leyi vuriwaka arsenic ni ya cadmium leti ku vuriwaka leswaku ti ni khombo swinene ematini lama nwiwaka. Ku ehleketiwa leswaku nthyakiso lowu endliwaka hi vanhu hi wona wu vangaka leswi.—SOIL SURVEY HORIZONS, U.S.A.

Khampani yin’we ntsena leyi nyikiweke mpfumelelo wo kandziyisa Tibibele eChayina ya ha ku kandziyisa kopi ya Bibele ya vu-80 miliyoni. Khampani leyi yi kandziyisa tikopi ta miliyoni hi n’hweti, ku nga kotara ya hinkwato leta ha ku kandziyisiwaka emisaveni hinkwayo.—XINHUA, CHAYINA.

“Vanhu lavakulu va le Amerika lava tlulakanyana tiphesente ta khume va tshike kereke ya Khatoliki leyi va kuriseriweke eka yona.”—NATIONAL CATHOLIC REPORTER, U.S.A.

Makhombo Ya Ntumbuluko Ya 2010

Hi lembe ra 2010, khampani yin’wana leyikulu ya ndzindza-khombo yi rhekhode makhombo ya ntumbuluko ya 950 emisaveni hinkwayo, ku nga nhlayo leyi hundzaka avhareji ya 785 ya makhombo lama endlekeke eka malembe ya khume lama hundzeke. Makhombo ya ntlhanu lamakulu swinene lama tshameke ma humelela, a ku ri ku tsekatseka ka misava ka le Chile, eChayina ni le Haiti; ku ve ni tindhambhi leti hlaseleke tiko ra Pakistan; ni ku vavula ka dyambu loku hlaseleke le Rhaxiya, laha makume ya magidi ya vanhu va feke hikwalaho ka ku hisa ni nthyakiso wa moya. Le n’walungu wa Yuropa, musi lowu vangiweke hi vholkheno ya le Iceland a wu onhanga ngopfu kambe wu lave ku onha fambiselo ra swihaha-mpfhuka. Le Australia mhangu leyi vangiweke hi swidzedze swimbirhi leswikulu leswi fambisanaka ni xihangu yi koxe mali leyi endlaka R13 701 953 000. Phepha-hungu ra The Telegraph ra le London ri ri: “Ntsengo wa ku lahlekeriwa hi tlhelo ra ikhonomi ku katsa ni ku lahlekeriwa loku nga hakeriwangiki hi va ndzindza-khombo wu tlakuke ku tlula wa lembe leri nga hela, wu suka eka R891,3 wa tibiliyoni ku ya eka R343,1 wa tibiliyoni.”

Xana Vanhu Lava Vuriwaka Ti-Neanderthal A Va Fana Na Hina?

Magazini wa New Scientist wu ri: “Vonelo ra leswaku ti-Neanderthal a ti ri ta xiyimo xa le hansi loko ti pimanisiwa ni vanhu va manguva lawa (lava vuriwaka Homo sapiens) ri ya ri cinca tanihi leswi vuswikoti lebyi a ku anakanyiwa leswaku i bya hina ntsena, na tona a ti ri na byona.” Nkambisiso wa sweswinyana wu kombisa leswaku ti-Neanderthal a ti aka tindhawu to tshama ni switanga, a ti swi kota ku tshivela ndzilo, ku ambala swiambalo, ku sweka swakudya, ku endla switirhisiwa ni ku endla glu leyi a ti namarheta mafumu ya tona eka swikhomo swa wona. Ku tlhela ku va ni vumbhoni bya leswaku a ti khathalelana loko ti vabya, ti ambala swikhaviso leswi fanekiselaka swo karhi ti tlhela ti lahla vafi va tona. Erik Trinkaus, profesa wa dyondzo ya ndhavuko wa vanhu eYunivhesiti ya Washington, ya le St. Louis, eMissouri, le U.S.A. u ri: “Ti-Neanderthal a ti ri vanhu vo fana na hina, naswona a ti ri ni vuswikoti byo ehleketa ku fana na hina.”