Vanhu Va Nyanyuriwa Hi Madzolonga

NAMUNTLHA misava yi nyanyuriwa hi madzolonga. I ntiyiso leswaku i khale madzolonga ma kombisiwa eka vuhungasi. Hambiswiritano, nhlangano wa Media Awareness Network wu vula leswaku “emalembeni ya sweswinyana ku ni swin’wana leswi cinceke malunghana ni madzolonga lama kombisiwaka eka swihaxa-mahungu. Nchumu wun’wana hileswaku madzolonga ya kona se ma andze ngopfu.” Kasi nchumu wun’wanyana hileswaku se ku kombisiwa madzolonga “lama chavisaka swinene, lama katsaka ku xanisiwa ka vanhu hi ndlela leyi tsemaka nhlana ni hi timhaka ta masangu.” Xiya swiviko leswi landzelaka.

Vuyimbeleri: Nhlangano lowu boxiweke laha henhla wu vula leswaku tinsimu leti khutazaka madzolonga lama chavisaka “se ta amukeriwa hi tikhampani ta vuyimbeleri.” Tinsimu tin’wana leti nga ni nhlambha, ti khutaza vanhu leswaku va dlaya ni ku pfinya vanhu van’wana, hambi ku ri vasati va vona ni vamana wa vona.

Mintlango ya Tivhidiyo: Magazini wun’wana wa le Britain lowu tsaleriweke vanhu lava rhandzaka mintlango ya tivhidiyo, wu te: “Mhaka leyi nga tsakisiki hileswaku ku halatiwa ngati yo tala eka mintlango ya tivhidiyo.” Wu tlhele wu ku: “Hi ndlela yo karhi, munhu u fanele a rhandza madzolonga leswaku a kota ku rhandza mintlango ya tivhidiyo.” Hi xikombiso, ntlango wun’wana wa vhidiyo lowu dumeke ngopfu wu pfumelela vatlangi va wona leswaku va encenyeta munhu loyi a baka wansati kukondza a fa hi nhonga yo tlanga baseball. Valawuri van’wana va tshemba leswaku mintlango ya tivhidiyo leyi vatlangi va yona va hlanganyelaka hi ku kongoma eka yona, yi nga ha va ni nkucetelo wo biha swinene eka vana ku tlula TV.

Tifilimi: Minkambisiso yi kombisa leswaku madzolonga, timhaka ta masangu ni nhlambha swi tinyike matimba swinene eka tifilimi naswona mimfungho leyi kombisaka leswi nga ta kombisiwa eka tona a yi tshembeki. Ku tlula kwalaho, eka tifilimi a hi swimunhuhatwa leswi nga swigevenga ntsena leswi endlaka madzolonga. Hi ku ya hi nkambisiso wun’wana, madzolonga lama lavaka ku endla hafu lama kombisiwaka eka TV, tifilimi ni le ka tivhidiyo ta vuyimbeleri ma endliwa hi swimunhuhatwa leswi nga tinhenha.

Mahungu: Vakongomisi vo tala va mahungu ya le ka TV va vula leswaku ‘loko mahungu ma nga ri na madzolonga a ma koki rinoko.’ Mahungu i bindzu lerikulu naswona vateki va mahungu va swi tiva leswaku madzolonga ma koka vahlaleri vo tala kutani ku tlakuka ka nhlayo ya vahlaleri swi koka vanavetisi, lava ku nga vona va hakelelaka minongonoko ya TV ematikweni yo tala.

Ti-Web Site: Tivhidiyo ta tipopayi ni ta vanhu va xiviri leti kombisaka ku xanisiwa ka vanhu hi tihanyi, ku khavangeriwa ka swirho swa miri, ku xekeleriwa ka miri ni ku dlayiwa ka vanhu ta kumeka eka Internet. Vana vo tala va nghena eka ti-web site teto.

Xana Madzolonga Ya Le Ka Swihaxa-mahungu Ma Nga Ku Kucetela?

Xana madzolonga lama kombisiwaka eka thelevhixini, tifilimi, tibuku, vuyimbeleri ni le ka mixaka yin’wana ya vuhungasi ma nga kucetela vanhu? I ntiyiso leswaku lava tihanyisaka hi ku endla swilo leswi nga ni madzolonga leswi kombisiwaka eka swihaxa-mahungu hakanyingi a va pfumeli leswaku swilo sweswo swi ni khombo eka vanhu. Kambe xiya mhaka leyi: Leswaku tikhampani ta mabindzu ti susumetela vanhu ku xava switirhisiwa swa tona, ti hakela tibiliyoni ta tirhandi leswaku ku tlangiwa swinavetiso swa tona eka thelevhixini, leswi ha xin’we xa swona xi tekaka tisekoni ta 30 ntsena. Kutani, xana swa twala ku vula leswaku filimi leyi tlangaka timinete ta 90, leyi nga ha vaka ni tinghwazi leti nga ni madzolonga ni mahanyelo yo biha, a yi nge vi na nkucetelo wo biha, ngopfu-ngopfu eka vana lava nga riki na ntokoto?

Muvumbi wa hina, Yehovha Xikwembu, u yi tiva kahle ndlela leyi vanhu va vumbekeke ha yona ku tlula hina. I yini leswi a hi byelaka swona malunghana ni ku aka xinghana ni vanhu lava nga ni madzolonga—ku katsa ni lava hi ntolovelo va hi hungasaka eka swihaxa-mahungu leswi tsakeriwaka swinene? Xiya matsalwa ya Bibele lama landzelaka:

● “Yehovha u kambela wo lulama ni wo homboloka, kunene moya-xiviri Wakwe wa n’wi venga un’wana ni un’wana la rhandzaka madzolonga.”—Pisalema 11:5.

● “U nga vi nakulobye wa loyi a voyameleke eku hlundzukeni; naswona u nga ngheni ni munhu la karihaka ngopfu, leswaku u nga yi toloveli ndlela ya yena kutani u vekela moya-xiviri wa wena ntlhamu.”—Swivuriso 22:24, 25.

I ntiyiso leswaku a hi nge swi koti ku tisirhelela hi ku helela eka minkucetelo hinkwayo yo biha. Kambe hi nga swi kota ku hlawula vuhungasi bya hina ni vanhu lava hi nga tihungasaka na vona. Kutani tivutise, ‘Ndzi lava ku va munhu wa njhani?’ Xisweswo, aka xinghana ni vanhu lava nga ni mahanyelo ni tipakani leti u lavaka ku va na tona.—Swivuriso 13:20.

Hambileswi vanghana ni vuhungasi lebyi hi byi hlawulaka byi nga ha kucetelaka ndlela leyi hi ma langutaka ha yona madzolonga, ku ni swilo swin’wana leswi na swona swi nga ha hi kucetelaka. Hi swihi swilo sweswo?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Vuhungasi lebyi hi byi hlawulaka byi nga ha kucetela ndlela leyi hi ma langutaka ha yona madzolonga