Laha Mali Yi Fambaka Hi Milenge Ya Mune

ENMARIE KANI, nhwanyana un’wana loyi a nga ni malembe ya 17 loyi a tshamaka endhawini ya tintshava ya le Papua New Guinea, u te: “Emugangeni wa ka hina, nguluve i xifuwo xa nkoka swinene endyangwini, xisweswo ku fuwa nguluve i vutihlamuleri lebyikulu. Kutani loko tatana a ndzi kombele leswaku ndzi khathalela xingulubyana xa ka hina, a ndzi tsakile kambe hi hala tlhelo ndzi karhatekile. A xi ri xitsongo swinene lerova a ndzi ehleketa leswaku xi ta tshuka xi fa.”

Enmarie u xi khathalele njhani xingulubyana xexo? Naswona ha yini tinguluve ti ri ta nkoka ku fana ni mali eka vanhu lava tshamaka etindhawini ta le makaya le Papua New Guinea? Twana leswi a swi byeleke mutsari wa Xalamuka!

Ndzi kombela u ndzi chumbutela hi ndhawu leyi u tshamaka eka yona.

Ndzi tshama ni vatswari va mina ni tindzisana ta mina ta mune, ku nga swinhwanyetana swimbirhi ni swifanyetana swimbirhi, endlwini leyitsongo ya le makaya leyi fuleriweke hi byanyi, eximutanini lexi nga ekule le Tintshaveni ta le Vupela-dyambu. Ximutanini xa ka hina xi ni vaaki va kwalomu ka 50, hinkwavo ka vona i maxaka ya mina naswona hi tshama etlhelo ka nambu lowutsongo lowu jika-jikaka wu kala wu nghena eswintshabyanini leswi tlhumeke.

Vanhu vo tala eximutanini xexo va tihanyisa hi ku rima. Ndyangu wa ka hina wu ni xirhapa lexikulu, laha hi byalaka mihlata, makwembe, marhakarhaka, kofi ni swibyariwa swin’wana. Ndzi rhandza ku byala matsavu ni ku endla ntirho wa mavoko. Nakambe ndzi endla ni mintirho yin’wana ya le kaya yo tanihi ku basisa yindlu, ku hlantswa swiambalo ni ku khathalela nguluve ya ka hina.

U yi khathalela njhani nguluve ya ka n’wina?

Loko Tatana a xave nguluve n’wexemu, a yi ri yitsongo swinene lerova a ndzi kota ku yi vukarha emavokweni ya mina. Siku ni siku, a ndzi yi nyika mihlata leyi vondziweke leyi pfanganisiweke ni nhlampfi leyi kandziweke, mati, chukela, munyu ni mati ya mova. Nivusiku loko ndhawu ya tintshava leyi hi tshamaka eka yona yi sungula ku hola, a ndzi yi etlerisa esakeni ra rhayisi leri nga riki na nchumu, leri hayekiweke elwangwini ekusuhi ni xitiko endlwini ya hina. Mina a ndzi etlela ehansi etlhelo ka yona. Hikwalaho ka sweswo, yi kurile yi tlhela yi nona!

A ndzi kalanga ndzi yi thya vito nguluve ya ka hina. A ndzi yi vitana Nguluve naswona rero ku ve vito ra yona. A ndzi yi khathalela onge hiloko a yi ri n’wana wa mina, ndzi yi phamela, ndzi yi hlambisa ni ku tlanga na yona tiawara to tala. Yi sungule ku ndzi tolovela swinene ni ku ndzi landzelela kun’wana ni kun’wana.

Loko se yi kurile, ndzi sungule ku yi endlisa swilo leswintshwa leswi ni sweswi mina na yona ha ha swi endlaka. Ndzi yi boha ntambhu leswaku ndzi yi kongomisa loko hi ya exirhapeni xa ka hina, lexi ku suka ekaya ku ya eka xona swi tekaka timinete ta 15. Loko hi fika, ndzi boha ntambhu yoleyo emurhini leswaku yi kota ku cela-cela exirhapeni siku hinkwaro. Yi tirhisa nkolo ni nhompfu ya yona leyo tiyela leswaku yi cela timitsu ni swivungu, hi nkarhi lowu fanaka yi rima yi tlhela yi nonisa misava. Loko dyambu ri pela, hi tlhelela ekaya laha ndzi yi nyikaka mihlata leyi swekiweke ni leyi nga swekiwangiki emahlweni ko va ndzi yi yisa ehokweni leswaku yi ya etlela.

Ha yini tinguluve ti ri ta nkoka eka vanhu lava tshamaka endhawini ya tintshava?

Hina vanhu lava tshamaka endhawini ya tintshava hi ni xivuriso lexi nge, Mali i nguluve naswona nguluve i mali. Khale loko mali yi nga si sungula ku tirhisiwa endhawini leyi, vanhu a va tirhisa tinguluve tanihi mali, ku nga mukhuva lowu wa ha tirhisiwaka ninamuntlha. Hi xikombiso, garaji yin’wana yo xavisa timovha ya le ndhawini leyi, yi tshame yi tshembisa leswaku munhu un’wana ni un’wana loyi a nga ta xava movha leyintshwa yi ta n’wi nyika nguluve. Nakambe hi ntolovelo tinxaka tin’wana ti lunghisa timholovo ta tona hi ku nyikana mali ni tinguluve. Naswona vavanuna vo tala va humesa tinguluve tanihi xiphemu xa ndzovolo.

Swi tikomba onge ku dya nguluve swi fana ni ku dya mali leyi u yi vekiseke ebangi.

U tiyisile. Tanihi leswi tinguluve ti nga ta nkoka swinene, hakanyingi hi ti dya loko ku ri ni swiendlakalo swo hlawuleka, swo fana ni swilahlo ni minkhuvo yin’wana ya nkoka. Kambe, tinxaka tin’wana ta le ndhawini leyi ti dlaya madzana ya tinguluve eminkhubyeni leyikulu leyi ti yi endlaka hi xikongomelo xo bombisa rifuwo ra tona kumbe ku nkhensa vanhu lava ti pfuneke hi swilo swo karhi.

I yini leswi ndyangu wa ka n’wina wu nga ta swi endla hi tinguluve ta ka n’wina?

Wa vurisa loko u ku tinguluve hikuva nguluve ya ka hina yi hlante swingulubyana swo tala naswona xin’wana xa swona ha ha ku xi xavisa hi 100 wa ti-kina (ku nga mali leyi ringanaka kwalomu ka R300). Mali ya kona hi yi tirhisele ku khandziya bazi yo ya entsombanweni wa lembe ni lembe wa Timbhoni ta Yehovha lowu a wu khomeriwe edorobeni ra Banz. Swi nga ha endleka tatana a xavisa xingulubyana xin’wana leswaku a khathalela swilaveko swa siku ni siku swa ndyangu wa ka hina.

Ha yini mi nga fuwi tinguluve to tala leswaku mi ta tikumela mali yo tala?

Xikongomelo xa hina a hi ku fuwa kambe i ku kuma swilo leswi hi swi lavaka swo kota swakudya, swiambalo ni ndhawu yo tshama. Ndyangu wa ka hina wu dzike ngopfu etimhakeni ta vugandzeri. Timhaka teto ti katsa ku tirhela Xikwembu xa hina Yehovha; ku ya eminhlanganweni ya Vukreste; ku pfuna vanhu van’wana hilaha hi nga kotaka hakona hi tlhelo ra nyama kumbe hi tlhelo ra moya ni ku endla swilo tanihi ndyangu. Hi hanya vutomi byo olova kambe hi tsakile naswona hi ni vun’we.

Entiyisweni, sweswi ndzi tirha ku rima ni ku fuya tinguluve kambe sweswo ko va xintirhwana xa mina xa nkarhinyana ntsena. Ntirho lowu ndzi wu endlaka nkarhi hinkwawo i ku chumayela evhangeli, ndzi byela vaakelani va mina hi tidyondzo ta Bibele. Ntirho lowu, lowu Yesu a leriseke valandzeri vakwe leswaku va wu endla, wu endla leswaku ndzi tshama ndzi khomekile masiku yo hlayanyana evhikini. (Matewu 28:19, 20) Ndzi tshemba leswaku siku rin’wana ndzi ta ya tirha erhavini ra Timbhoni ta Yehovha leri nga edorobeni ra Port Moresby, laha ku hundzuluxeriwaka minkandziyiso ya Bibele hi tindzimi ta xintu ta laha tikweni. Kambe hambi loko ndzo ka ndzi nga swi koti ku fikelela pakani yoleyo, ndza swi tiva leswaku minkarhi hinkwayo ndzi ta kuma ntsako hi ku tirhela Yehovha ni ku rhangisa vugandzeri byakwe. Nakambe ndza wu nkhensa mpfuno lowu mali leyi fambaka hi milenge ya mune yi ndzi pfuneke ha wona.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

TIMHAKA TIN’WANA HI TINGULUVE

● Xihlala xa New Guinea xi ni tinguluve ta kwalomu ka timiliyoni timbirhi, lerova vaaki van’wana ni van’wana vanharhu va nga kuma nguluve yin’we.

● Vaaki va le tindhawini ta le makaya lava tlulaka hafu va ni tinguluve.

[Mimepe leyi nga eka tluka 10]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

INDONESIA

PAPUA NEW GUINEA

AUSTRALIA

INDONESIA

PAPUA NEW GUINEA

PORT MORESBY

TINTSHAVA TA LE VUPELA-DYAMBU

AUSTRALIA

[Xifaniso lexi nga eka matluka 10, 11]

Loko hi ya exirhapeni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Nkarhi wo yi hlambisa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Nkarhi wo tlanga na yona