Timpapa Ta Phaphatani Leti Kotaka Ku Tswonga Ku Hisa Ka Dyambu

LESWAKU vativi va sayense va hunguta ndlela leyi vanhu va titshegeke ha yona hi swicelwa swo tanihi malahla ni oyili, va tiyimisele ku antswisa ndlela leyi michini leyi tswongaka dyambu yi tirhaka ha yona. N’wa sanyense un’wana u te: “Nchumu lowu nga hi pfunaka ku tlhantlha xiphiqo lexi, i khale wu ri kona kambe a hi nga wu xiyi.”

Xiya: Leswaku maphaphatani ma tshama ma ri karhi ma kufumela loko ku titimela, ma pfula timpapa ta wona edyambyini. Timpapa ta minxaka yin’wana ya maphaphatani ti tswonga dyambu hi ndlela leyi nga tolovelekangiki. Leswaku ma kota ku endla tano ma pfuniwa hi xivumbeko xa timpapa ta wona leti nga ni magegetsu lama tlhandlakaneke lawa ma nga voniwaka hi makhiroskopu. Magegetsu wolawo ma ni swimbovana swo fana ni swa xihlenge xa tinyoxi leswi hambanisiwaka hi tilayini leti hingakanyanaka leti endlaka leswaku dyambu ri kota ku nghena eka swimbovana sweswo. Xivumbeko lexi xi nghenisa dyambu xi tlhela xi endla leswaku timpapa ti ntima swinene ti kufumeta phaphatani.

Website ya Science Daily yi ri: “Timpapa ta phaphatani i swin’wana swa xivumbiwa lexi oloveke ngopfu kambe ti khutaze valavisisi leswaku va anakanya hi thekinoloji leyintshwa leyi nga ta pfuna eka gasi leyi nga ta huma eka mati ni dyambu.” Swilo swin’wana leswi ku nga ni ntshembo wa leswaku swi nga endliwa swi katsa switirhisiwa swo vona ha swona ni leswi tswongaka dyambu.

U anakanya yini? Xana timpapa ta phaphatani leti kotaka ku tswonga ku hisa ka dyambu, ti lo tiendlekela? Kumbe ti lo endliwa?